Nieuw soort brood voor
ontwikkelingslanden
samengesteld
Basis-document voor
katechese op komst
Amerikaanse
bisschop
wil ander beleid
dienstweigeraars
Marcel Callos geinspireerd
Kaj otter
LUCKY LUKE „DE GROOTVORST"
KORTE METTEN
PAGINA 14
l.EIDSE COURANT
WOENSDAG 29 JANUARI 197.
Markten
kalfkoeien 1450—2100, varekoeien
785—1875, graskalveren 525-750,
nuchtere kalveren v fok of mesterij:
roodbont 100—300; zwartbont
75—250, lopers 115—125, biggen
77.50-90. schapen 150—210, lamme
ren 175275, drachtige zeugen
425—550 en geiten 15—85. Prijzen in
guldens per kg: stieren le kw.
6.10—6.50 en 2e kw. 5.65—5.85, vaar
zen le kw. 5.60-6.10 en 2e kw.
5.10—5.50, koeien le kw. 5.60-6.20,
2e kw. 5.00-5.45 en 3e kw. 4.75-4.90,
worstkoeien 4.40—4.80, vette kalve
ren 4.905.30 en nuchtere slachtkal-
veren 1.25-2.00
Overzicht (resp. aanvoer, handel en
prijzen)
slachtrunderen ruim - willig - als
maandag; kalf- en melkkoeien rede
lijk - willig - iets hoger; varekoeien
iets meer - redelijk - iets hoger;
graskalveren minder - matig - sta
biel; vette kalveren minder - vlug -
stabiel; nuchtere kalveren ruim - lui
- iets lager; lopers en biggen iets
minder - goed - iets hoger; schapen
en lammeren iets meer - vlot - hoger;
geiten minder - redelijk - stabiel.
POELDIJK - Veiling Westland Noord, dins
dag 28-1. 1975: Sla 8 15 kg. en op: 23-34.5.
11-13 kg: 16,5-24. II 12-16, andijvie 195-250,
spinazie 250-320, stoofsla 45-51, boerekool
23-34, raapstelen 23-34. selderij 20-45, krul-
peterselie 52-59. paprika, rood 9: 770-910.
erin geslaagd per ha 720 kilo
tarwemeel per maand te pro
duceren. De opbrengst van
cassavemeel per ha en per
maand is 700 kg bij de huidige
teeltsoorten. Er is nog nauwe
lijks selectiewerk toegepast.
Bij veredeling van cassave-
soorten is een opbrengst haal
baar die drie tot vier maal
hoger ligt dan nu, dus 2100 tot
2800 kg droge stof per maand
per hectare.
Op den duur zou cassavemeel
scherp kunnen concurreren
als grondstof voor de voedsel
bereiding. Het is echter on
waarschijnlijk dat de belang
rijkste tarweproducerende
landen, (de VerenigdeStaten,
Argentinië, Australië, China
en Rusland) zullen toestaan
dat hun het voedselwapen uit
handen wordt genomen door
de ontwikkelingslanden.
De voedingswaarde van het
cassave/sojabrood doet vol
gens de onderzoekers van
TNO niet onder voor brood
vervaardigd uit tarwe. Ratten
gevoed met cassave/sojabrood
groeiden tweemaal sneller dan
toen ze gevoed werden met
tarwebrood. De toepassing
van cassave als grondstof voor
de broodproduktie heeft vol
gens de TNO-onderzoekers
een breder economisch effect.
Ir. Kim: Als je cassave teelt
voor de broodproduktie bete
kent dit dat er een meelfa
briek moet komen en vaak
uitbreiding van de bakkerijca
paciteit, daar niet alleen de
consumptie van brood toe
neemt, maar ook de vraag
naar biscuits en andere ban-
ketbakkersprodukten groter
wordt door de relatief goedko
pere grondstof. De mensen
gaan meer banketbakkerspro-
dukten consumeren.
Voor het echter zo ver is zul
len de regeringen van de ont
wikkelingslanden belangrijke
beslissingen moeten nemen
zoals importbeperking van tar
we. Of de nationale regeringen
daartoe bereid zijn is een open
vraag, daar tarwemeel, om
marktbehoud, vaak tegen
dumpprijzen aan de ontwikke
lingslanden wordt verkocht.
De binnenlandse meelproduk-
tie van cassave kan er moeilijk
tegen concurreren.
Enkele experimenten uitge
voerd in o.m. Colombia heb
ben uitgewezen dat brood ge
bakken met cassavemeel duur
der was dan tarwebrood, om
dat de lokale cassavemeelpro-
duktie niet kon concurreren
tegen hef tarwemeel. De duur
dere prijs van het cassave-
brood werkte dan ook niet sti
mulerend op een grootse aan
pak van cassaveteelt. „In de
toekomst zal men echter niet
onder de cassaveteelt uit kun
nen. De graantekorten worden
groter. De mensen moeten
eten, willen zij in leven blijven,
aldus ir. Kim.
Van een onzer redacteuren
De onheilspellende waarschuwing
van de Voedsel en Landbouworgani
satie van de Verenigde Naties (FAO)
heeft al vele male geklonken. In 1980
zal het tekort aan granen op basis
van de huidige produktie onvoorstel
baar groot zijn. Reeds nu krijgen
minstens 400 miljoen mensen dage
lijks te weinig te eten. De prijzen van
granen rijzen de pan uit. De geïndus
trialiseerde rijke landen zullen er
met veel moeite in slagen de hongeri
ge magen van hun burgers te vullen.
Maar in de ontwikkelingslanden is
het dreigende spook van de honger
nauwelijks nog te keren. In de ko
mende 25 jaren zullen, vooral in Azië,
meer dan één miljard mensen van de
honger omkomen door tekort aan
granen. Naarstig wordt dan ook ge-
De aanzet voor de experimen
ten in Wageningen begon in
1965. Op verzoek van de FAO
stelde het TNO Instituut in
Wageningen een onderzoek in
om tarwemeel bij de bereiding
van brood en andere banket-
bakkersprodukten geheel of
gedeeltelijk te vervangen.
Hierbij werd o.m. gedacht aan
meel van knolgewassen, ge
combineerd met eiwitrijk meel
van olie-leverende zaden.
Bij het TNO-onderzoek werd
hoofdzakelijk gewerkt met
cassave meel. Cassave is een
langwerpige aardknol die ge
makkelijk groeit in de tropi
sche landen, waar de cultures
van tarwe onmogelijk is. Aan
het cassavemeel voegden de
TNO-onderzoekers sojabloem
toe voor verhoging van de voe
dingswaarde en om baktechni-
sche redenen.
zocht om graan als hoofdbestanddeel
van het voedsel, in het bijzonder bij
brood, te vervangen Nederland
werkt hierbij ijverig mee aan het
vinden van een oplossing. In het In
stituut voor Graan, Meel en Brood
van TNO in Wageningen zijn in de
afgelopen jaren al goede resultaten
bereikt. Na jarenlange experimenten
is men er in geslaagd uit meel van
tropische landbouwgewassen brood
te vervaardigen, zonder tarwe als
grondstof te gebruiken.
De resultaten die wij hebben bereikt
kunnen helpen het voedselprobleem
op te lossen, zegt ir. J. C. Kim, hoofd
van de Bakkerij-afdeling van het In
stituut voor Graan, Meel en Brood
TNO. 'Ons research is afgerond. Ieder
ontwikkelingsland kan met onze re
sultaten aan het werk gaan.
SUCCES
VOOR
TNO-
ONDER
ZOEKERS
De toevoeging van soja bleek
tevens een gunstige invloed te
hebben op het volume (het
brood werd luchtiger) en de
smaak. Ook werd het cassave/-
sojabrood minder snel oud
bakken dan het brood zonder
soja.
Op geringe schaal wordt al
jaren in Brazilië en Thailand
brood van cassavemeel gebak-
Ir. Kim: Wat men daar doet is
cassave toevoegen aan tarwe.
Wij zijn echter verder gegaan.
Wij hebben de bereidingswijze
onderzocht van brood dat be
staat uit cassave en andere
tropische gewassen. De beste
resultaten werden bereikt met
de combinatie cassavemeel en
soja. Uit het onderzoek bleek
dat men in de tropische lan
den op den duur geheel zou
kunnen afstappen van tarwe
als grondstof en over kan
schakelen op cassavemeel.
Ir. Kim is er van overtuigd dat
het bedrijfseconomisch veel
voordeliger is op grote schaal
cassave te verbouwen, die als
grondstof kan dienen voor de
bereiding van brood. Na hon
derd jaar selectiewerk is men
Ir. Kim: Cassave/sojabrood maakt ontwikkelingslanden minder afhankelijk van
tarweproducenten.
PAULUS DE BOSKABOUTER EN DE BUITENBORREL
L-85 Geheel ontdaan was Oehoeboeroe op
zijn staart gaan zitten en stamelde: „D-d-d-
dat was op het ni-ni-nippertje! Ik was hem
bijna ook kwijt." „Je had je hier ook beter
niet mee kunnen bemoeien," zei Paulus.
„Maar als ze ons min of meer wederom
te grazen neemt..." protesteerde Oehoeboe
roe. „Dat doet ze niet," beweerde Paulus.
„Ze zal wel wijzer wezen. Ze heeft mijn
hulp even hard nodig als Salomo, nietwaar
Eucalypta?" „Zo is het," fluisterde Euca-
lypta bedeesd. „J kunt het staartgroeimid-
del gerust gebruiken." Toen maakte Pau
lus het zakje open nam er een handvol
bladeren uit en wreef daarmee voorzichtig
over Salomo's kale achterdeel.
SUSKE EN WISKE DE POEZELIGE POES
)e Nationale Raad voor Kate-
■hese heeft goede hoop, dat in
le loop van dit jaar zijn basis-
locument voor katechese zal
lunnen verschijnen. Het is
liet alleen bestemd voor pro-
'essionele katecheten en pas-
;ores, maar ook voor andere
feinteresseerden, zoals ou-
lers, schoolleiders en ge-
i jpreksgroepen. Na dit basis
document zal dan ook nog in
1975 een document volgen, dat
speciaal is gericht op kinder-
katechese.
Dit wordt medegedeeld in het
verslag van de werkzaamhe
den van de raad over de perio
de 1973-1974, gepubliceerd in
een speciale uitgave van het
informatiebulletin van de
kerkprovincie.
Het verslag zegt, dat het ont
werpen van een basisdocu
ment heel wat meer tijd kost
te, dat men oorspronkelijk had
gedacht. In een dynamische
kerk. in een zich voortdurend
ontwikkelende katechese is
het verwoorden van grond-in
zichten veel moeilijker dan
men soms denkt
Melding wordt gemaakt van
een ontwerp-statuut voor de
districtskatecheet voor de kin-
derkatechese, dat in december
aan de Nationale Raad voor
Katechese kon worden voorge
legd ter nadere studie en be
sluitvorming.
Bij de jongerenkatechese
blijkt het echter veel moeilij
ker om structureel goed con
tact tot stand te brengen. De
structuur van het voortgezet
onderwijs is veel complexer en
de vakkensplitsing maakt het
moeilijker „om helder te krij
gen waar verantwoordelijkhe
den in de katechese liggen."
Het contact tussen de kateche
ten groeit echter, de professio
nalisering neemt toe en de ge
dachte wint veld, dat kateche
se in het voortgezet onderwijs
niet alleen gedragen kan en
mag worden door de kateche
ten, maar door alle betrokke
nen. De raad meent, dat het
zinvol is om te onderzoeken of
er voor het voortgezet onder
wijs behoefte is aan een of
andere structuur, maar tijd en
geld hiervoor ontbreken voor
alsnog.
Koning Boudewijn en konin
gin Fabiola van België zullen,
waarschijnlijk in het voor
jaar, een privé-bezoek aan Ro
me brengen ter gelegenheid
van het Heilig Jaar. Tijdens
'6dit bezoek zullen zij door paus
Paulus worden ontvangen.
Hét Belgisch koninklijk paar
tfas het laatst in Vaticaan
stad In juni 1961 toen het door
paus Joannes werd ontvan
gen.
Zonder opgave van redenen is
de bisschop van de Lutherse
Mekande-Yesuskerk van
Ethiopië, dr. Emmanuel Abra
ham, samen met tien andere
gevangenen, uit de gevangenis
ontslagen. De vrijlating is
voorlopig. Dr. Abraham was
onder keizer Haile Selassie mi
nister van mijnbouw. In juli
werd hij met honderdzestig
andere vooraanstaande perso
nen gevangen genomen. Hij
werd beschuldigd van wanbe
heer en corruptie.
Een werkgroep van de Her
vormde Jeugdraad heeft een
"Tipkrant" uitgegeven over
de problematiek van lichame
lijke gehandicapten. De krant
wordt ook verspreid door an
dere jeugdorganisaties, waar
onder de katholieke jeug
draad. De krant richt zich op
de gehandicapten in de socia
le werkplaatsen. De bedoeling
is, dat men plaatselijk werk
groepen sticht om in eigen
werkgroepen aan de proble
matiek van deze gehandicap
ten te gaan werken
Portugal en het Vaticaan heb
ben overeenstemming bereikt
over een wijzging in hun con
cordaat. De verandering heeft
betrekking op de echtschei
ding. Aangenomen wordt dat
de verandering aan voor de
kerk gehuwde paren de moge
lijkheid geeft om te scheiden.
Dit is nu verboden bij het
concordaat, dat in 1940 is ge
sloten om de betrekkingen tus
sen de Portugese staat en de
rooms-katholieke kerk te rege
len.
Wat de volwassenkatechese
betreft wordt opgemerkt, dat
er duidelijke ontwikkelingen
gaan de zijn, die hopenlijk in
de naaste toekomst meer ge
stalte zullen krijgen. Ter zake
van het Vormsel blijkt het zeer
moeilijk om tot een eenslui
dende opvatting te komen. In
de laatste jaren is nu al door
vier commissies een rapport
uitgebracht
Het verslag stelt vast, dat in
allerlei gesprekken en overleg
inzake katechese, katholiciteit
van het onderwijs en dergelij
ke, steeds duidelijker naar vo
ren komt, dat vele personen en
instanties vanuit een sterk en
gagement willen delen in de
zorg voor en de opbouw van
een vernieuwde katechese.
Zo groeit ook op dit terrein de
vraag naar gedeelde verant
woordelijkheid en dientenge
volge ook naar de eigen ver
antwoordelijkheid van iedere
persoon en elke instantie. Dit
kan en zal ook consequenties
meebrengen voor structuren,
aldus het verslag van de Na
tionale Raad voor Katechese.
De rk bisschop van Brooklyn,
mgr. J. Mugavero, heeft het
programma van president
Ford om Vietnam-dienstwei-
geraars weer deel te doen heb
ben aan het maatschappelijk
leven ondoeltreffend genoemd
en aangedrongen om op een
algehele amnestie, die allen
zal bereiken, die zich weer
De Oostenrijkse bisschoppen
conferentie heeft tijdens haar
jongste bijeenkomst besloten
zich in te zetten voor de zalig
verklaring van Marcel Callos,
die in 1945 op drieëntwintig
jarige leeftijd in het concen
tratiekamp Mauthausen is ge
storven.
Marcel Callos werd op 6 de
cember 1921 in de Franse stad
Rennes geboren, als tweede
van het negen kinderen tellend
gezin van een kantoorbedien
de. Dertien jaar oud werd hij
lid van de Kajotters. Toen hij
achttien was had hij al de
Inmiddels was de tweede we
reldoorlog begonnen. Na de
nederlaag van Frankrijk ver
anderde het station van Ren
nes in een vluchtelingenkamp
en onder leiding van Marcel
Callos hielp de KAJ jonge
mensen te ontkomen naar het
onbezette deel van Frankrijk.
Op 8 maart 1943 kwam zijn
zusje Magdalena om bij een
bombardement. Op de dag
van haar begrafenis ontving
Marcel de oproep om in Duits
land in het kader van de „Ar-
beitseinsatz" dwangarbeid te
gaan verrichten.
Hij kwam terecht in Zella-
Mehlis in Thüringen in een
wapenfabriek. Daar ontplooi
de hij zijn op Christus geïnspi
reerde levenshouding - die hij
eerder al voor zichzelf had
neergelegd in de richtlijn, dat
iedereen in een sfeer van broe
derschap moest kunnen leven
- nog verder in het opvangen
van zijn lotgenoten. Hij vorm
de een katholieke-actiegroep,
naar voorbeeld van de ber-
poefde Kajotters-methode, die
de argwaan van de Gestapo
wekte.
Op 19 april 1944 werd Marcel
Gallos met vele andere jonge
ren gearresteerd en gevangen
gezet in Gotha, waar hij er
niettemin in slaagde de gods
dienstige beweging in stand te
houden. Dat leidde ertoe, dat
de groep in oktober 1944 naar
het concentratiekamp Maut
hausen in Oostenrijk werd
overgebracht. Bijna een half
jaar lang werd Marcel Callos
daar blootgesteld aan slagen,
trappen en allerhande wreed
heden. Tot op het been verma
gerd is hij daar op 19 maart
1945 gestorven.
met hun land moeten verzoe
nen.
Tot nu toe, zo zei hij, heeft dit
programma niet de verzoening
bevorderd, maar de vervreem
ding van velen, vooral van de
jongeren, van de Amerikaanse
samenleving.
Op grond van officiële statis
tieken, zo merkte hij op, kan
worden geconstateerd dat
slechts 163 van de bij name
bekende 6300 weigeraars zijn
hebben gemeld. Slechts 2627
van de 12.000 nietveroordeelde
deserteurs hebben contact op
genomen met het ministerie
van defensie.
Van de 300.000 Amerikanen,
die niet eervol werden ontsla
gen gedurende de Vietnamoor-
log. werden slechts 100.000 uit
gekozen om hun zaak voor te
leggen aan een speciaal voor
hun situatie ingestelde com
missie. Slechts 890 deden dat.
De bisschop vreest, dat als
niet vóór 31 januari, (tot welke
datum dienstweigeraars, des
erteurs en anderen zich kun
nen melden), een ander beleid
gevoerd wordt, vele jongeren
voor altijd van huis en familie
zullen zijn gescheiden en velen
hun brood zullen moeten ver
dienen onder zeer moeilijke
sociale en economische om
standigheden, omdat ze ner
gens meer bij horen.
