'Beroepsmusici vinden wat
wij doen minderwaardig'
HERDENKING IN OEGSTGEEST
VAN ALBERT SCHWEITZER
De macht en
de onmacht
van de taal
Klarinetmuziek en kaars
licht in de Dorpskerk
^TERDAG 25 JANUARI 1975
LEIDSE COURANT
PAGIN 5
Vier jaar Leids zigeunerorkest Csardas
Leiden "We zijn
met de groep naar
Hongerije ge
weest Daar heb
ben we het "Raj-
ko-orkest" zien
spelen. Dat zijn zi
geunerjongens
van zestien, zeven
tien jaar, die spe-
kest worden opge
leid. Dat gaat met
zoveel vuur, dat
kan je niet na ver
tellen. Daarna
moesten wij optre
den. Je moét je
helemaal overge
ven. Een Hongaar
is anders dan een
Nederlander en
een zigeuner is
weer anders dan
een Hongaar. Wat
wij doen blijft
imiteren".
Loes van Wanin
gen is een van de
drie initiatiefne
mers, die bijna
vier jaar geleden
het zigeneurorkest
Csardas opricht
ten. Een orkest
dat nu bestaat uit
zeventien scholie
ren en studenten
en dat zo'n dertig
keer per jaar op-
stu
denten en perso
neelsverenigingen.
Sinds een half
jaar wordt regel
matig gezamenlijk
opgetreden met de
volksdansgroep
Achalai.
Zigeunermuziek
kwam honderd
vijftig jaar gele
den in zwang in
café's. In Honga
rije wordt een on
derscheid ge
maakt tussen
volksmuziek en zi
geunermuziek.
Stef, violist in de
groep: "Wij spelen
het allebei. Met de
volksdansers
vooral volksmu
ziek. Die is primi
tiever. Iedereen
kan bij wijze van
spreken volksmu
ziek spelen, maar
niet iedereen zi
geunermuziek.
Die mensen heb
ben een bepaalde
len, met veel meer
gevoel, veel in
dringender ook.
Ze praten met
hun viool".
Moeilijke positie
Heeft dat te maken met het
feit dat ze in hun eigen land
niet getolereerd worden?
"Misschien, hun positie in Hon
garije is moeilijk. Als een zige-
nuer in een orkest speelt en zich
daardoor een zekere status
heeft verworven ligt dat weer
iets plezieriger. Maar je moet
niet vergeten dat het een trots
volk is, dat eigenlijk ook hele
maal niet geïntregeerd wil wor
den. Ze willert hun eigen leven
leiden en hun eigen gang gaan",
aldus Stef.
Ondanks de neiging in Hogarije
om terug te gaan naar het spe
len van oorspronkelijk muziek
met kleine orkestjes, heeft Csar
das gekozen voor gearrangeerde
muziek en een tamelijke grote
bezetting. Het show-element
mag niet ontbreken. Loes: "Dat
show-element is aangenaam
voor een publiek en ook voor
ons zelf. Het is een bepaalde
sfeer. Dat arrangeren gaat trou-
een beetje op los spelen. Impro
visatie is er niet bij, alles staat
Onderwaardering
Boeken met zigeunermuziek zijn
hier nauwelijks te krijgen. We
kopen platen en dan zijn er een
paar mensen in de groep die
luisteren en nog eens luisteren
en dan dp muziek uitschrijven.
Dat is een kwestie van ervaring.
We hebben in de groep iemand
van het conservatorium, die
daar goed in is. Een paar ande
ren hebben het van hem ge
leerd, aldus Stef.
Jeroen, fluitist in de groep wil
wel wat vertellen over de onder
waardering van zigeunermu
ziek. "Beroepsmusici zien deze
muziek als minderwaardig. De
techniek gaat er door achteruit,
vinden zij. Onzin. Je hebt er
juist ontzettend veel techniek
voor nodig. Als je normale mu
ziek slecht speelt, speel je zigeu
nermuziek ook slecht. Iedereen
in de groep heeft een klassieke
achtergrond. De meesten spelen
ook nog in het Leids jeugdor
kest".
Loes en Stef hebben vioolles
van een Hongaar. "Dat is ge
woon helemaal op de klassieke
manier met toonladdertjes en zo
en aan het einde van de les even
een stuk zigeunermuziek", aldus
Stef. Loes zou haar gewone do
cent viool niet durven vertellen
dat ze zigeunermuziek speelt.
"Dat zou ie verschrikkelijk vin-
Repetitieruimtc
Csardas is sinds oktober vorig
jaar een stichting, met een be
stuur, dat de zaken regelt. Ho-
die de groep rekent.
Het zigeune
rorkest Csar
das.
worden afgestemd op de beurs
van hun publiek. Aan bejaarden
vragen we minder dan aan een
personeelsvereniging", verklaart
Stef. Probleem dat de groep
kwelt is het ontbreken van repe-
titieruimte. Momenteel repete
ren de zeventien leden elke za
terdagmorgen in de huiskamer
van Loes en Hans van Wanin
gen. Gezellig, maar wel wat te
klein voor zoveel mensen. Een
gezamenlijk repetitie met Acha
lai is daar vanzelfsprekend ook
uitgesloten. Bovendien heeft de
groep uit Hongarije twee cem-
balen over laten komen, die nu
nog in Amsterdam wachten tot
dat ze in Leiden kunnen worden
ondergebracht.
In het onlangs uitgebracht
schriftelijke advies van de Cul
turele Raad aan de Gemeente
inzake het gebruik van de Witte-
Poort kazerne is ook aan de
zigeunermuzikanten gedacht.
Het kan echter nog wel een
tijdje duren voordat de nota
wordt besproken (ervaring leert
dat de afstand Waaggebouw,
waar de Culturele Raad zetelt
en stadhuis groter is dan je zou
denken). Kortom Csardas is nog
niet een, twee, drie uit de nood.
Wie helpt?. Een telefoontje naar
Loes, Vierde Binnenvestgracht
II, tel. 22995 is voldoende.
TON VAN BRUSSEL
>egstgeest/Leiden Veertien
januari is het honderd jaar gele
den dat Albert Schweitzer, werd
geboren en op vier september is
ier jaar geleden dat deze
arts, filosoof, en theoloog over
leed.
a dat kader worden dit jaar op
in plaatsen in de wereld
«rdenkingsbijeenkomsten be
legd. voor Leiden en omstreken
organiseert volksuniversiteit K
O in nauwe samenwerking
met het Albert Schweizercen-
trum in Deventer vanavond zo'n
herdenking in het Oegstgeestse
Groene Kerkje. De avond begint
om acht uur.
Het accent van de herdenking
in Oegstgeest ligt op de arbeid
van Schweitzer in zijn kliniek in
het Zuid-Afrikaanse Lambare-
ne. Mevrouw Stakenburg, die
destijds samen met Schweizer
in Lambarene werkte, vertelt
van haar leven met hem. Ook
Harold Hebbles, directeur van
het Deventerse centrum spreekt
over zijn ervaringen in die kli
niek, die hij na Schweizers dood
bezocht. Het programma wordt
besloten met een film over dit
ziekenhuis. Voor de pauze speelt
.Egbert van Goor orgelwerken,
die Albert Schweitzer op zijn
eigen orgel graag speelde.
Zondagochtend wordt tijdens de
dienst in dezelfde kerk het leven
van Schweitzers als theoloog,
filosoof en profeet belicht. Dan
wordt ook ingegaan op het
proefschrift „Het vredesdenken
van Schweitzer", waar de heer
Winnubst onlangs aan de uni
versiteit van Groningen op pro
moveerde. Zoals bekend wees
Schweitzer destijds regelmatig
op de bedreiging van het leven
door kernwapens. Opvattingen
waar hij tijdens zijn leven nau
welijks een klankbord voor
heeft kunnen vinden.
TON VAN BRUSSEL
Een scene uit „De rit over het Bodenmeer". Vlnr:
Els Ingeborg Smits, Marjon Brandsma en Elja Pel-
grom.
Leiden - „De rit over het Bodenmeer" is bij toneelgroep Baal
tot een echt theaterfeest geworden op basis van een der
vervelendste teksten van het wereldrepertoire. Leonard Frank
en de zijnen hebben de uitdaging van Peter Handkc aangeno
men en in een eigen bewerking een reeks nieuwe betekenissen
gegeven aan het stuk, dat destijds in de voorstelling van
Theater (1971) alleen maar baarlijke nonsens leek".
Duidelijke taal. geschreven door H. van den Borg in het Parool
van 8 november jl n.a.v. de première van deze Baal-produktie.
Een dergelijk oordeel over een tekst van een toch niet onbe
kend toneelschrijver lijkt op zijn mmst enigszins overdreven,
maar wie ooit kennis heeft gemaakt met Handkes „Publikums-
beschimpfung", weet op wat voor speciale en hoogst eigenaar
dige manier deze schrijver van het gesproken woord gebruik
weet te maken.
Zijn grootste interesse betreft de macht en onmacht van de
taal. Hierbij gaat hij ervan uit dat enerzijds het dagelijks
spraakgebruik vol zit met gemeenplaatsen, die hun betekenis
totaal verloren hebben, maar anderzijds constateert hij ook
dat de taal in bepaalde omstandigheden sterker is dan de
meest harde feiten.
Vandaar dat het stuk als titel „De rit over het Bodenmeer"
heeft meegekregen. Hiermee verwijst Handke naar een gedicht
van Gustav Schwab (17921850}, dat verhaalt van een ruiter
die de grootste gevaren trotseert, maar die aan een hartverlam
ming sterft als iemand hem daarna vertelt wat er allemaal
met hem had kunqen gebeuren.
De oorspronkelijke tekst van Handke munt niet bepaald uit
door duidelijkheid en overtuigingskracht. Baal was zich hier
zeer goed van bewust en daarom heeft regisseur Leonard
Frank het geheel drastisch bewerkt. Het eindprodukt is don
derdag a.s. in het LAK-theater te zien.
P.K.
Fons
Jansen
kwartet
in
Noord-
wijk
Cabaretier
Fons Jansen
komt volgende
week woensdag
naar Lido in
Noordwijk om
daar zijn nieu
we programma
„Kwartetten" te
presenteren. Hij
doet dat op uit
nodiging van
Joincultuur. Het
programma be
gint om 20.30
uur.
Leiderdorp Wegens het grote succes in
het vorige seizoen haalt K en O aanstaande
zondag voor de tweede maal Het Belgisch
Klarinet-Kwartet bestaande uit:* Marcel
Hanssens. Georges de Kerpel. Albert Ro
land en Jacques d'Hondt naar Leiderdorp.
Het heet: „Klarinetmuziek en Kaarslicht in
de Dorpskerk" en begint om drie uur.
Met het tegelijkertijd in een aangrenzend
gebouw vertonen van kinderfilms heeft K
en O een blijkbaar zeer geslaagde formule
gevonden om ouders met jonge kinderen
van het oppasbezwaar af te helpen.
Het Belgisch Klarinet Kwartet staat onder
leiding van Marcel Hanssens, leraar aan
het Koninklijke Conservatorium te Brussel
en heeft in de vijftien jaar van zijn bestaan
vrijwel overal ter wereld veel roem ver
gaard. Het bestaat uit: één es-klarinet (een
kleine, zeg maar sopraan-klarinet); twee
gewone klarinetten en een basklarinet. Het
repertoire bestaat voornamelijk uit spe
ciaal voor dit ensemble gecomponeerde
miftiek van meest eigentijdse Belgische
componisten. Aangaande het programma
kan ik u dit keer helaa£ niet veel wijzer
maken. De namen van de componisten
zijn, op één uitzondering na, mij volslagen
onbekend. Die ene uitzondering is Scarlat-
ik wegens het ontbreken van
ook weer niet weet of het
Allessandro, Francesco of Domenico is. De
Scarlatti's waren ronj 1700 een beroemd
geslacht van Italiaanse componisten, voor
namelijk op Operagebied. Van ene Duyck
wordt een klassiek divertimento gespeeld.
Een divertimento is een, reeds in de acht-
Uende eeuw zeer geliefde muziekvorm, ge
woonlijk speels en onderhoudend, echte
verstrooiingsmuzlek. Van Dcpclsenaire,
een „Jeux faunesques". Een faun ts een
mythologische fluitspelende figuur, wiens
spel hiermede zal worden bedoeld Vervol
gens een „Kleine suite" van Guinet en
een Rhapsodie over twee Vlaamse volkslie
deren van Cabus Tot slot een Vernissa
ge van Haentjes De titel wijst op
vernissen, een glanslaag aanbrengen. Meer
weet ik er ook niet van te maken.
Hopelijk vindt u, ondanks mijn, dit keer
zeer summiere Informatie, toch reden ge
noeg om een gang naar de Dorpskerk te
maken. De faam van dit kwartet lijkt mij
hiertoe alle aanleiding te geven.
Huub Buurman
Waar naar
toe?
ZATERDAG 25 JANUARI
Oegstgeest-Groene Kerk: 20.00
uur - Albert Schweitzerher-
denking.
ZONDAG 26 JANUARI
Leiderdorp-Dorpskerk: 20.15
uur - Concert Belgisch Klari
net-kwartet.
DONDERDAG 30 JANUARI
Leiden-Lak Theater: 20.15
uur- „De rit over het Boden
meer" door Toneelgroep Baal.
Uitvoering
Excelsior
(Van onze correspondent)
NOORDWIJK Het fanfare
korps ..Excelsior** geeft op
woensdag 29, donderdag 30
vrijdag 31 januari a.s. in het
„RoyaJ-theater" zijn jaarlijkse
uitvoering. De aanvangstijd ia
20.00 uur. Het muziekpro
gramma wordt geopend met
een optreden van de drum
band, die onder leiding van
instructeur Groen een viertal
werken zal uitvoeren. Daarna
is er een show van het majo-
rettenpeleton, waarbij mevr.
G. v. d. Bcrg-Verkade de in
structie heeft. Dirigent
het orkest is de heer G. H.
Weyers. Tijdens het tweede
gedeelte van de avond geeft
de toneelgroep van „Excel
sior" een uitvoering van het
blijspel „Bruintjes Bier
Bruist Beter".
Vrienden van
het Lied
Oegstgeest De afdeling
Oegstgeest van de Vereniging
Vrienden Van het Lied geeft
volgende weck dinsdag ten
huize van de familie Ekkor
(Lange Voort 44) een concert
De sopraan Rita van Harme
ien brengt, op piano begeleidt
door Johanna Hefting liederen
van Jan Nul, Strauss en Pou-
lenc. De bariton Alexander
Offenberg, die onlangs een
concours in Den Bosch won,
zingt liederen van Brahms,
Wolf. Locwc en Tsjaikovski.
Het concert begint om kwart
over acht. Leden hebben gra
tis toegang, niet-lcden betalen
zes gulden.
Rients
Gratema:
„Regen op
het
bloemkoolcor
so"
„Een ervaren cabaretier met
een totaal eigen persoonlijk
heid en vooral een opvallende
dosis vakmanschap". Aldus
het oordcel dat vorig jaar i
deze kolommen over Rients
Gratema gegeven werd n.a
zijn optreden met het pro
gramma „Groeten uit Ping-
jum". Volgende week zaterdag
treedt de Friese zanger-tekst
schrijver-conferencier op
nieuw met een eigen program
ma in het Rijnlands Lyceum
op. nu onder de titel „Regen
op het bloemkoolcorso". Op
twee liedjes na zijn alJe tek
sten door Gratema zelf ge
schreven. De muziek is van de
hand van Cees Bijlstra.
