Oude Pekela,
een dorp dat
in opstand
kwam
Oh pardon, verkeerd verbonden.
yU%f*
Verouderde telefoonnummers
blijven hardnekkig voortleven
91
©•*2>V
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Mevrouw X
heeft pas telefoon en wacht met
spanning op het eerste telefoon
tje. Dat laat niet lang op zich
wachten en het wordt gevolgd
door nog veel meer telefoontjes,
:r dan mevrouw X verwacht
had, maar ook heel anders dan
zij had gehoopt. Want door de
spoed waarop zij aandrong, na
lang en vergeefs wachten, op de
aansluiting met de rest van de
wereld, had de PTT haar het
nummer van een klein doch
helaas failliet gegaan bedrijfje
toebedacht. Voordat het zaakje
op de fles ging waren schuldei
sers al twee jaar met uitvlucht-
i „aan de lijn" gehouden. Na
het faillissement bleek de voor
malige zaakvoerder spoorloos
en ongrijpbaar en was het tele
foonnummer voor de schuldei
sers nog de enig overgebleven
strohalm.
Mevrouw X staat niet alleen.
Vooral in districten van druk
bezette telefooncentrales is het
voor de PTT een hele puzzel om
iedere nieuwe abonnee zo snel
mogelijk van een nummer te
voorzien Bij volle centrales
moet uiteraard geput worden
uit nummers die geen abonnee
meer hebben en dan is er nog
een bepaalde reserve voor nood
gevallen.
Uit gesprekken met PTT en met
abonnees die deze vorm van
telefoonoverlast ooit hebben
meegemaakt, blijkt overigens
dat het aantal gevallen zeer ge
ring is en dat een belangrijk
gedeelte de extra telefoontjes
voor lief neemt en blijmoedig
het hoe en wat aan de soms niet
al te vriendelijke bellers uitlegt.
Hoewel men zou verwachten dat
de „verkeerd-verbonden-mise-
re" voornamelijk komt door
failliete of verhuisde bedrijven,
andere telefoonnummering, uit
verkochte winkels, drooggeleg
de café's. of schouwburgen zon
der subsidie, ontstaat het pro
bleem in het bijzonder door op
schrijfboekjes. muren van tele
foonhokjes in café's, oude kran
ten, oud briefpapier en oude
telefoonboeken. De PTT heeft
daarom een grondige afkeer
van opschrijfboekjes etc., waar
in oude telefoonnummers soms
hardnekkig blijven voortleven.
De PTT is soms genoodzaakt al
vrij kort nadat een bepaalde
telefoonabonnee heeft opgezegd,
dat nummer opnieuw uit te ge
ven. Vrij kort staat in dit geval
voor circa veertien dagen. Num
mers waarvan de PTT weet dat
er veel inkomend verkeer op is,
worden langer „koud" gezet. De
telefoondienst kan uiteraard
niet nagaan of er veel inkomen
de gesprekken op bepaalde
nummers zijn, want de dienst
registreert slechts de uitgaande
gesprekken, die betaald moeten
worden.
Wanneer de PTT zelf de num
mers wijzigt, gebeurt dat mees
tal massaal. Het komt onder
meer voor, wanneer nieuwe cen
trales gebouwd worden en dis
tricten opgedeeld moeten wor-
den. Die gevallen worden door
de PTT een jaar van te voren
aangekondigd. Er komen ver
meldingen in de telefoongidsen
en perspublikaties en een
maand voor de overschakeling
worden alle betrokkenen nog
eens herinnerd aan de precieze
datum. Bovendien komt op de
oude nummers een spreekma
chine te staan, die meldt hoe de
nieuwe nummering in elkaar zit
In sommige gevallen kunnen te
lefoonnummers met particulie
ren of bedrijven „meeverhui
zen". Dat kan echter alleen bin
nen het district van dezelfde
centrale. In de toekomst wil de
telefoondienst de telefoonnum
mers echter net als de huisnum
mers aan de huizen binden. Wie
verhuist krijgt volgens die opzet
altijd een ander telefoonnum
mer. In Amsterdam wordt al
grotendeels volgens die methode
gewerkt
In dat bestand vinden jaarlijks
acht- tot negenhonderd wijzigin
gen plaats. In het eerste halfjaar
van 1974 werden in totaal
250.000 nieuwe aansluitingen ge
maakt, waarvan 100.000 wegens
verhuizing. Tegenover elke drie
Een ander kwaad dat nogal
eens tot telefonische overlast
leidt, is het verkeerd draaien,
meestal slechts één cijfertje ver
schil met het goede nummer.
Dat ligt soms niet altijd aan de
mensen die draaien, maar ook
wel eens aan de apparatuur.
Tegen de achtergrond van deze
gegevens mag niemand ver
wachten nooit meer verkeerd
verbonden te zullen zijn. Wie de
ergernis of overlast te groot
wordt zal volgens de PTT bij
haar veel begrip vinden. „Waar
mogelijk krijgt iemand met veel
telefoonoverlast een ander num
mer", aldus de PTT.
bij de mensen. Als er bij ons
maar half iets kan, gebeurt het.
Maar ik voel me een aanjager-
in-vaste-dienst voor heel Oost-
Groningen, wiens loonzakje in
Oude Pekela ligt. Heel Oost-
Groningen moet omhoog gesto
ten worden. En Oude Pekela zal
daarbij niet tot de achterhoede
behoren. Het kan bij ons niet
het paradijs zijn als het om ons
heen een hel is. Dat betekent
niet groeien om de groei. Maar
wel werk voor de eigen bevol
king. En die misselijke drainage
intellect afstoppen. Maar
we zover zijn, betekent dat
voor Oude Pekela al een lichte
groei. Wat nieuwe werkgelegen
heid betreft, denken we aan de
voedings en genotmiddelenin
dustrie. en lichte metaalnijver
heid. Geen dependances van
grote ondernemingen. maar
kleine, zelfstandige bedrijven.
We hebben daar 12 hectare in
dustrieterrein voor beschik
baar".
Sake van der Ploeg raakt in
ir en vlam wanneer hij over
„zijn" gemeente Oude Pekela'
praat. „Ik ben er dolgelukkig
zegt hij over het burge
meesterschap. „Wat dat betreft
had ik het tien jaar eerder moe
ten doen". Trots laat hij zien
wat het Oude Pekela-achter-de-
vaart is. „Als je over vijf jaar
terugkomt staat er veel meer",
/.egt hij wanneer hij het par
keerterrein voor het gemeente
huis oprijdt Dan gaat hij de
toegangsdeur binnen. „Haol
vaort tnn mit vaste haand",
staat er boven. Aan Sake van
der Ploeg zal het met liggen.
KLAAS GOINGA
•UDE PEKELA - Een dorp in
>ost-Groningen, dat als een
ang lint uitgestrekt ligt langs
iet Pekeler Hoofddiep. Een dik-
:e 8.000 mensen. Mensen van
iet ruwe-bolsterslag. Voor het
aerendeel links, stug, niet ge-
nakkelijk te benaderen. Ruim
ier jaar geleden barstte de
■om. Oost-Groningen luidde de
ioodklok. Oude Pekela was het
centrum van grimmige acties in
Ie strokarton. Vierkante kop-
ien legden, aangevoerd door
'ré Meis, in het rokerige zaaltje
an hotel Sasker aan het stin-
ende Diep, hun eisen op tafel:
■etere arbeidsvoorwaarden, na-
enante beloningen, geen slui-
ing van bedrijven zonder ver
engende werkgelegenheid.
Oude Pekela anno 1974. Nog
iteeds dat lange lint. Ook nog
iteeds de actiecomités. Maar er
•ordt niet meer gepraat "met
et mes op tafel". Er zijn steun-
naatregelen aangekondigd. In
'ekela kwam een schooladvies
dienst, de Stichting Opbouw
am het maatschappelijk werk
ver, extra leerkrachten voor
le scholen. En bij voortduring
vordt geprobeefd de eenzijdige
ferkgelegenheidsstructuur te
loorbreken. Met het imago
'lastig te zijn" als een molen-
deen om je nek, is dan niet
remakkelijk. Er is veel gebeurd
ier jaar geleden....
Je metaalkleurige Opel Admi-
•al met zijn rode bekleding lijkt
rat te pompeus voor de nauwe
straatjes van Oude Pekela. Sake
der Ploeg (54) grijnst breed,
wanneer hij een voorbijganger
'Ze kennen de auto van de bur
gemeester allemaal. Kijk, hier
comt straks het winkelcentrum.
Een vloeroppervlak van 5.400
m2M, dóór willen we 28 huizen
■ouwen. Moeten we straks over
■raten met de provincie want
.ie wil er maar 24. En dan het
)iep. Moeten we opknappen,
lost 35 miljoen. Nee. Niet dem-
■en. Ben je gek? Als we dempen
:rijgen we niet een mooi Peke-
a. Met die 35 miljoen kunnen
/e de hele zaak opknappen.
Wanneer dat klaar moet zijn? In
77 wanneer ook de persleiding
iaar de Wadden klaar is. Dan
het Diep weer schoon. Kun-
ien we er een viswedstrijd voor
■ejaarden en kinderen in hou-
len. Na 100 jaar vuil water
;omt er nu 100 jaar schoon
/ater."
lake van der Ploeg en Oude
'ekela. Een klein jaar is hij er
■urgemeester, een rooie burge-
neester. "Toen ik aan de com
munistische wethouder werd
oorgesteld, zei ik: Weet dat je
en communist bent. En weet je
/at die man zei? „Ik ben eerst
en Pekelder en óók commu-
list". "Een constructieve man,
ie wethouder", gaat Van der
'loeg verder. "De menden?
'rachtige mensen. Van 't zelfde
lag als er in de Friese Wouden
wonen. Die zijn ook jltijd ge-
oeioneerd. Die acties? 't Is ge
beurd. En laten we er met z'n
allen lering uit trekken, zodat
Sake van der ploeg
voelt zich één
met de Pekelders
Op 17 april 1973 veroverde
Sake van der Ploeg plotseling
de voorpagina's van de Neder
landse kranten door ontslag
te nemen als voorzitter van de
Algemene Voedingsbond van
het NVV: op de achtergrond
speelde een cao-conflict,
waarbij Van der Ploeg een
staking van de hand wees om
dat de verschillen tussen
werkgevers en bonden zo
klein waren. Hij ventileerde
deze mening voor de tv-came-
ra's en het gevolg was een
paleisrevolutie in de bond en
het ontslag van zijn voorzit
ter. Bekend werd daarbij dat
het al lang niet meer boterde
tussen de wat gematigde Van
der Ploeg en de naar radicale
oplossingen strevende jongere
bestuursleden. Sake van der
Ploeg verwierf zich in het be
gin van de jaren '50 bekend
heid toen hij als actieleider
optrad bij de staking rond de
zuivelfabriek „De Ommenlan-
den", die veertien maanden
zou duren. Inzet van het con
flict was de erkenning van de
vakbeweging. Van der Ploeg
was toen voorzitter van de
ANAB, die destijds wel „de
bond van Sake" werd ge
noemd. Verder had hij zitting
in de Eerste en Tweede Ka
mer voor de Partij van de
Arbeid. Na zijn ontslagname,
bij de AVB volgde een perio
de van werkloosheid, die ne
gen maanden duurde. („Ik
snap niet hoe hij er door geko
men is" vertelt zijn vrouw
Klaasje). En daarna zijn be
noeming tot burgemeester
van de Oost-Groningse ge
meente Oude Pekela, een
vroeger veendorp.
Na een
klein jaar deze functie te beb-
ben vervuld voelt hij zich een
met de Pekelders (naam voor
een inwoner van Oude Peke
la). Ook zijn vrouw voelt zich
er uitstekend thuis.
Een van de (sterke) strokartonbedrijven in Oude Pekela, „De Kroon". Veel kartonfabrie
ken moesten echter in de loop der jaren verdwijnen, omdat zij niet zelfstandig konden
voortbestaan.
we over 10 jaar kunnen zeggen
"Het kon gebeuren omdat een
jarenlange achterstelling niet op
tijd werd opgeheven". Het posi
tieve van Fré Meis is geweest
dat de aandacht op dit gebied
.gevestigd is. Bij allerlei instan
ties. Het negatieve is de wijze
waarop die acties soms zijn ge
voerd. Het positieve is geble
ven". Sake van der Ploeg zegt
zijn nieuwe baan "geweldig" te
vinden. In dat kleine jaar dat hij
er nu is, is hij er in geslaagd
contact met de mensen te krij
gen. Ze steken de hand op als
hij voorbij rijdt en zeggen "hoi"
als hij uitstapt. "Ze hebben 'm
echt wel eerst uitgeprobeerd
toen "ie er pas was", zeggen de
ambtenaren op het gemeente
huis, waar Van der Ploeg een
vleugel aan wil hebben. "Maar
hij had heel gauw door wat 'ie
wel en wat 'ie niet moest doen.
Hij heeft zich niet voor allerlei
karretjes laten spannen". Maar
er zijn ook anderen. Mensen
wier bijstandsuitkering nauwlet
tend werd bekeken. Tot drie
keer toe zeilde een baksteen
door de ruiten van de ambtswo
ning, waar Sake van der Ploeg
en zijn vrouw Klaasje wonen.
"Er "er zijn. zoals overal, wat
onmaatschappelijke kerels
hier", zeggen ze berustend, "en
er is nogal wat drankmisbruik.
Dan worden de mensen gauw
agressief, gaan ze verhaal ha
len". Als aangesloten geheelont
houder meesmuilt Van der
Ploeg wat over die incidenten,
die hem niet uit zijn evenwicht
hebben gebracht. Zijn vrouw
Burgemeester Sake van
der Ploeg in „zijn" gemeen
te pratend met de mensen.
In het Pekelder Weekblad
vult hij wekelijks 't Houkje,
waarin hij uitleg geeft over
wat het gemeentebestuur
met de gemeenschapsgel
den doet.
trouwens evenmin, '"t Was een
vreselijke rommel met al die
glassplinters", zegt ze. "De men
sen hier uiten zich verbaal moei
lijk", gaat haar man verder.
"Vaak wordt het dan een vorm
van radicalisme".
Het radicalisme van de Oost
groninger wordt zichtbaar in
zijn verleden, waarin niet veel
alaats is voor een nostalgisch
:erugkijken. In Oude Pekela
werd turf gestoken. De afgegra
ven grond werd bebouwd met
aardappelen, die grotendeels
naar de fabriek gingen. Al spoe
dig ontstonden de eerste kleine
aardappelmeelfabrieken die
over het algemeen geen lang
leven beschoren was. Vaak wa
ren het coöperaties van arme
boeren, die geen enkele finan
ciële buffer hadden.
Anders ging het met de strokar
ton, waarvoor de grondstof uit
het Oldambt werd aangevoerd.
Overal werden bedrijven ge
sticht. en langzamerhand be
paalden ze het gezicht van de
Oost groningse veenstreek.
Maar ook hier ontbrak het nodi
ge inzicht. Kleine bedrijven
modderden voort zonder de mo
gelijkheden tot fusionering vol
doende onder ogen te kijken. De
arbeiders werden onderbetaald
onder het motto dat anders niet
concurrerend kon worden ge
werkt. Zo steeg de spanning on
der de werkende bevolking van
Oost-Groningen, die weinig of
geen uitzicht had op een beter
bestaan, maar integendeel, met
handen en voeten gebonden wis
aan de strokarton. "Er heeft
hier veel armoede geheerst",
zegt Van der Ploeg wat gelaten.
In 1927 en 1932 werd er gestaakt
in Oude Pekela. Maar nadat de
staking was opgeheven veran
derde er weinig en bleven de
lonen achter. Zo bleef het gisten
onder de bevolking, die zich ten
achter gesteld voelde bij andere
gebieden in Nederland. "En er
was maar weinig voor nodig om
de vlam in de pan te doen
slaan", zegt van der Ploeg. "Dat
gebeurde dan vier jaar geleden.
Het was een ontlading van aller
lei opgekropte en onder de op
pervlakte gebleven spannin
gen".
De communisten roerden zich
vooral bij de recente uitbarsting
van onlustgevoelens. Bij de ge
meenteraadsverkiezingen wer
den de acties van Fré Meis c.s.
gehonoreerd. In Oude Pekela
kwamen zes communisten in de
raad, terwijl de vanouds groot-
s,te fractie, de PvdA het met vier
moest stellen en daarvoor een
restzetel nodig had. (De situatie
is nu weer precies andersom).
Op het wekelijkse spreekuur
van de burgemeester en van de
wethouders komen twintig, der
tig mensen. Ze schieten hem
aan over de meest uiteenlopen
de problemen. De meeste heb
ben echter betrekking op de rio
lering, die nog niet in het hele
dorp is aangelegd. "Burgemees
ter, de keutels drijven de straat
over", was eens de kreet waar
mee een Pekelder zijn nood
klaagde bij Van der Ploeg,
vervuiling, het is een woord dat
met de beeldvorming van Oude
Pekela verweven lijkt te zijn.
Strokartonfabrieken lozen hun
afval rechtstreekt op het kanaal
dat het dorp door midden deelt.
"Dat vuile water hebben we op
gelost", zegt Van der Ploeg ver
beten. "Dus daar hoeven we ook
niet meer over te zeuren. In 1977
ligt er een pijpleiding naar de
Wadden en daar stroomt al het
vuile water dan doorheen. Trou
wens, merk je wel dat het al
veel minder stinkt dan vroeger?
Onze bedrijven produceren ech
ter even veel vuil als alle inwo
ners van Nederland. En met in
gang van 1 januari van het vol
gend jaar wordt de milieuhef
fing geheven, zeven gulden per
inwonerequivalent".
Kan een bedrijfstak als de stro
karton dat dragen?
"Nee, dat kan ze niet Er moet
steun komen. En er komt steun.
Van economische zaken in Den
Haag, en via het voorzichtig
hanteren van de heffingshef
boom. Op welke manier? 'tTja,
dat is nou een van de kleine
geheimpjes van het vak dat ik
op dit ogenblik aan het leren
ben. Eefi burgemeester van Ou
de Pekela moet het bij de weg
verdienen en niet vanachter zijn
bureau. Trouwens, een echte
burgemeester word ik natuur
lijk nooit".
Zijn de faciliteiten voor een ge
meente als Oude Pekela dan
voldoende? "We zijn een artikel-
12-gemecnte. Dat wil zeggen dat
we op financieel gebied van Ge
deputeerde Staten vooraf toe
stemming moeten hebben om
iets te doen. Dat houdt in dat
B. en W. overal voor op sjouw
moet maar het is niet zo dat we
er aanwijsbaar nadcol van heb
ben. Alles wat er moest gebeu
ren is gelukt".
Maar kunt u eventueel facilitei
ten bieden, bijvoorbeeld ten
aanzien van industrievestiging,
als pakweg Kampen?
„Als die ondernemer in twijfel
zou staan waar hij zich moet
vestigen of in Oude Pekela of
in Kampen, dan komt hij in
Oude Pekela. En zo is het ook
Een foto, die herinnert aan de turftijd van Oude Pekela. Vroeger liep voor het huizenrijtje een vaart,
waardoor de turfschepen voeren.
