NCRV mag
zijn „volk"
niet zonder
„Dynastie"
laten zitten
BEELD
SPRAAK
De Hanze-oorlog deel
1 van,,Amsterdam 700"
I
TELEVISIE VANAVONI
BïmnaififinTBf
RADIO VANAVOND
TELEVISIE DINSDAG
UT
RADIO DINSDAG
i&anii
m
NA COLDITZ 13 KEER
DUIKEN.... POLITIE!
TERUGBLIK
"PAGINA 2
LEIDSE COURANT/"
MAANDAG 13 JANUARI 19t
Willie van Hemert: „Ik ben verrukt
over de verbeeldingskracht van Len-
naert".
Van de hand van Lennaert Nijgh verscheen
bij de uitgeverij Strengholt het eerste deel van
de voorgenomen trilogie „Dynastie der kleine
luyden", een kloek boekwerk, en met vele
fraaie kleurenfoto's ook een lust voor het oog.
Het boek is niet goedkoop, maar voor wie van
het genre houdt in dubbel opzicht een rijk
bezit.
Voor het schrijven van deze geschiedenis der
kleine luyden in de loop der eeuwen kreeg
Lennaert de beschikking over de scripts, die
Willie van Hemert vulde met alles wat tussen
leven en dood de gewone mens zoal beschoren
Willie van Hemert: „Dat boek moest er komen
naast het tv-spel, maar ik had te weinig tijd
om het te schrijven. Daarom kwam de opdracht
bij Lennaert terecht. Ik ben verrukt over met
hoeveel verbeeldingskracht hij die geschiedenis
in woorden heeft weten te vangen".
Wij willen deze woorden van Willie graag on
derschrijven. Lennaert heeft aan het Dynastie-
verhaal een nieuwe dimensie verschaft met
middelen die hem als schrijver ter beschikking
stonden. Zijn boek houdt Jiet midden tussen
literatuur en lectuur en past daarmee in het
vaarwater van hen die tegelijk historisch en
romantisch bezig gehouden willen worden. Len
naert graaft niet diep. Hij blijft aan de opper
vlakte, maar heeft aan zijn beschrijvingen een
stuk verbeelding toegevoegd, die het verhaal
een eigen adem geven. Wat de kleine man
overkwam, generatie na generatie, in het wisse
lend getij van politieke, menselijke en religieuze
wisselvalligheden, ligt in dit boek gebed in een
brede stroom van gebeurtenissen.
Het knappe hiervan is, dat Lennaert alleen
maar de beschikking had over de dialogen in
het draaiboek. Daaruit moest hij de hele ge
schiedenis opvissen, alsmede de sfeer waarmee
Willie al die mensen heeft omgeven. Dit bete
kent, dat hij om de dialogen van het oorspron
kelijke werkstuk heen kon. Dat vindt men in
dit boek dan ook terug, inclusief de mistastin
gen van Willie. Willie is een pathetisch man,
die gelieven in hun supreme momenten even
lyrische als gecompliceerde zinnen in de mond
legt en die blijkbaar niet weet van stamelende
woorden welke stokken in de keel wanneer
gelieven door hun gevoelens worden overrom
peld. In deze passages had Lennaert zich grote
re vrijheden moeten veroorloven in het gebruik
van de vastgelegde dialoog. Men vindt niet de
taal, die ontspruit aan het hart, maar uitvloei
sels van hoofse min, die weinig concrete garan
ties scheppen voor het instandhouden van het
geslacht der Jannen en daar is het toch om
begonnen als men de trilogie wil voltooien.
Daar moet mijnheer Strengholt toch eens op
letten als hij bij zijn voornemen blijft om deze
uitgave compleet aan de man te brengen.
Dit voornemen loopt toch al enig gevaar nu
de NCRV besloten heeft om wegens tekort aan
belangstelling en waardering (3 4 miljoen
kijkers die gemiddeld 6,5 geven - het is niet
niks maar Hilversum stelt hogere eisen) de
verdere aanmaak van afleveringen uit te stel
len. Er zijn er zeven gemaakt en die krijgen
we te zien. Willie heeft er negen geschreven en
moet er nog zes schrijven als hij zijn plannen
wil voltooien. Daar zit nu tijdelijk de klad in.
De NCRV heeft er al meer dan een miljoen
«ij.ijiH.iiu»— i.iiujjm.ii
TELEAC 18 05 (K) Die jungen A
Lennaert Nijgh gaf het verhaal van de kleine Luyden een
eigen adem.
ingestoken, waarvan een groot deel uit eigen
reserves. Juist in hun kringen doen dit soort
historische spelen het goed, omdat het leven
van de protestant doortrokken is van de tradi
ties, welke gevormd zijn door de vaderlandse
historie. En daarom zou het jammer zijn als
er van verdere aanmaak definitief zou worden
afgezien.
Er is nogal wat kritiek geweest op de Dynastie
afleveringen tot op heden. Onterechte kritiek,
die terecht door Willie is gelaakt, maar ook veel
terechte kritiek, die door Willie is beaamd en
zelfs aangevuld. Er zitten traag-werkende tafe
relen in. Het spel krijgt vaak iets weg van een
tableau-vivant, een respectabele toneelstijl we
liswaar, maar niet een die strookt met de eisen
van het tv-spel.
Die traagheid wordt veroorzaakt door de niet
altijd natuurlijk klinkende taal, en doordat de
amateurs, waarvan Willie zich bedient, met die
taal niet goed raad weten. De tekst, die zij
moeten zeggen, staat in de weg aan hun natuur
lijke houding. Dit bleek zonneklaar in deel drie,
toen Ko van Dijk in beeld kwam voor een
kleine rol. Hij gaf zijn oud-Nederlandse tekst
zoveel inhoud en gewicht mee en bracht zijn
Deze scène - een kinderfeestje in de vierde aflevering - had speelser en
Vlotter gekund.
houding en beweging hiermee zozeer in over
eenstemming, dat er een indrukwekkend stukje
werkelijkheid ontstond. Dat er tegen (een soort)
oud-Nederlands geen bezwaar is mag hieruit
blijken, dat er bij opvoeringen van de Gijs-
breght nooit kritiek is geweest op het gebruik
van Vondeliaa'nse taal hoogstens op acteurs die
dit niet aan konden. In Engeland geldt als een
apart stukje acteurskwaliteit als men de taal
van Shakespeare beheerst. Het heeft dus alle
maal niets met taal te maken, maar wel met
het „bekken" van de taal, d.w.z. de houding
moet uitdrukken wat de mond zegt.
Willie had derhalve zijn spelers andere taal in
de mond moeten leggen, woorden en zinnen
waarmee zij raad weten zonder hun bewegin
gen te hoeven forceren. Gebeurt dit, dan ont
staat er vanzelf meer spel, sterker drama.
Voor de mogelijkheden, die de overvloedige
levenslust van de middeleeuwer de huidige
regisseur biedt, verwijst men graag naar Jos
Stelling's eerste film „Mariken van Nieumeg-
hen". De film schildert het verhaal van dit
meisje in bonte, boeiende, Breughel iaanse beel
den, aangedikt met vleugjes surrealisme uit het
palet van Jeroen Bosch. Het is waar, hier kan
Willie van Hemert iets van opsteken, op het
stuk van dramatiseren van menselijk handelen,
het in beeld vangen van de harde koppen,
waarop ziel en zotheden gespiegeld staan. En
dan bedoelen we niet de bloederigheid, waar
van Jos Stellings hele stromen losmaakt, maar
wel de overgave van de spelers aan hun spel.
Zij gingen er helemaal in op, maakten met hun
lijf zichtbaar wat er in hun geest aan de hand
was.
Ongetwijfeld kan Willie lering trekken uit deze
film, al mogen we de. ogen niet sluiten voor
de verschillen tussen „Mariken" en de „Dynas
tie". In „Mariken" wordt een bestaand verhaal
in een bont prentenboek verpakt; in „Dynastie"
worden beelden gebruikt om een verhaal te
vertellen. Dit zijn geheel verschillende werkwij
zen en in die zin kan „Mariken" niet aan Willie
ten voorbeeld worden gesteld.
Wat wel kan en misschien zelfs zou moeten is
dat Willie bij het verder uitwerken van de
„Dynastie" te rade gaat bij de beeldende be
schrijvingen van Lennaert. De gang van zaken
zou dan deze zijn, dat Willie zijn scripts vol
tooit, deze vervolgens ter hand stelt van Len
naert, waarna deze de kans krijgt om zijn
trilogie af te ronden. Aan de hand van Len-
naerts beschrijvingen kan Willie dan een draai
boek vervaardigen, dat voor een deel steunt op
Lennaerts verbeeldingen. Willie moet dan zijn
eigen dialoog loslaten. Hij krijgt er via het boek
van Lennaerts „bekkende" taal en handeling
voor terug.
Met alle kritiek, die er is geweest en nog is
op de „Dynastie" als tv-serie kan niet ontkend
worden, dat hier sprake is van een uniek
werkstuk. Uniek omdat een dergelijke serie niet
in het buitenland te koop is; uniek ook omdat
geen enkele omroep zo'n sterke binding heeft
met het vaderlandse verleden als juist de
NCRV en dat derhalve geen enkele andere
omroep dit stuk verleden ooit uit de doeken
zal doen.
Een ding is duidelijk: de NCRV mag zijn
„volk" niet zonder „Dynastie" laten zitten. Dit
gedoogt de traditie niet.
18.15 Nederlands voor buiten
landse werknemers, (les 0)
NOS
18.45 Paulus de boskabouter
18.55 Journaal
AVRO
19.05 MASH
19.30 Reiswijs
20.00 Journaal
20.21 Wie van de drie
20.45 Amsterdam 700 |aar: de
Hanze-oorlog
22.05 Als je leven je lief ls...(1)
22.35 Ontdek je plekje
22.40 Stichting Symbiose
22.45 Journaal
22.50 Als je leven je lief Is (2)
NEDERLAND II
NOS
18.45 Paulus de boskabouter
18.55 Journaal
TROS
19.05 De man van zes miljoen
20.00 Journaal
20.21 Op losse groeven
21.20 Pepper
22.10 Aktua
22.50 Journaal
18.05 (K) Die jungen Anwalte.
18 40 (K) Aktualiteiten. 19.20 (K)J
junge Anwalte. vervolg. 19.4T
mezzo. 20 00 (K) Journaal eH
richt. 20.15 (K) Daden, beelden e
tergronden. 21.00 (K) Computes
18.20 (K) Tekenfilms. 18.55 (K) Mn*
mannchen. 19.00 (K) Journaal. 19.3
Reportage over militaire regimes in
zilië, Chili en Peru. 20.15 (K) Magf-
over opvoeding. 21.00 (K) Joui
21.15 (K) Münchenerir
(K) Journaal.
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 (K) Calimero. 18.05 (K) Kleute,
gramma. 18.20 (K) Partridge f4
tv-serie. 18.45 (K) TV-cursus. If
Sporttribune. 19.39 (K) Medec
en weerbericht. 19.45 (K) J
(K) De Bruid droeg Zwa
21 55 (K) Interview met Hel
22.45-23.05 (K) Journaal r
straat.
HILVERSUM I
P.P.: 18.19 Uitzending van het Gerefor
meerd Politiek Verbond. TROS: 18.30
Nieuws. 18.41 (S) A la carte; operamu
ziek (gr.). EO: 20.00 Reformatie en
Reveil. 20.15 (S) Finale voor U: Geva
rieerd programma. 21.30 Zevendedag
sadventisten. NOS: 21 45 (S) Euroüght.
22.25 BOND ZONDER NAAM. NOS:
22.30 Nieuws. NCRV: 22.40 Hier en Ni.
NOS: 22.50 (S) Hobbyscoop. populair
programma over elektronika. 23.20 (S)
NOS-Jazz. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM
18.00 Nieuws. 18.1
(S) Jeugdtoer. 19.00 (S) Orgelconcert.
19.25 (S) Wij hebb
de wereld, gewijde r
c. 19°4°5 Bijbel-
iws. 20.05 (S)
Overdenking. 20.15 Opera Ir
van Puccini. 22.15 (S) Literama: I
over boeken, schrijvers en toneel
(S) NCRV Vocaal Ensemble:
daagse koormuziek. 23.10 Albert
weitzer, klankbeeld. 23.30 (S) Muziej
dienst: Informatie over kerklied en
muziek In klank en geschrift.
24.00 Nieuws.
HILVERSUM
NOS: 18.02 Joost mag niet eten. A\
19 02 Drie loopt achter. VPRO. 20.0
VPRO-maandag, een programrr
nieuwe platen op het terrein va
jazz en blues. (20.02 (S) Tilt, eer
programma met bonus-top-tien.
(S) Jazz-programma. 22.02 (S) Ri
23 02 (S) Wim Noordhoek. 24.02 (S
Donkers. TROS: 1.02 De Nachtw*
VARA: 6.02-7.00 Alfred Lagarde.
NEDERLAND
NOS/NOT
11.35 Schooltv
TELEAC
12.15 Flexibele school (les 13,
herh.)
EO
15.00 Van hart tot hart
TELEAC
18.15 Hoe Is het gemaakt (les 2)
NOS
18.45 Paulus de boskabouter
18.55 Journaal
VPRO
19.05 Beertje Colargol
19.15 Culemborg bijvoorbeeld
19.45 Popeye
20.00 Journaal
20.21 Berichten uit de samenle
ving
20.35 All in the family
21.00 De mannen die uw pro
gramma kiezen
21.00 Van Oekel-qulz
EO
22.00 Looft den Heere
22.30 De bijbel
23.00 Nader bekeken
23.15 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Paulus de boskabouter
18.55 Journaal
NCRV
19.05 Black Beauty
19.30 Tweekamp
20.00 Journaal
20.21 Dynastie der kleine lu)
21.45 Hier en nu
22.25 Geestelijke liederen
NOS
22.40 Den Haag vandaag
22.55 Journaal
eiten. 19 20 (K) EiH
srie. 20.00 (K) Jou'
en weerbericht. 20.15 (K) Ster-gaS
terview. 21.00 (K) Und was kcj
danach?, toneelserie. 22.15 (K) Filj
kumentaire. 23.10-23.30 (K) Jourt
18.20 (K) Mannerwirtschaft. tv-s
18.55 (K) Barbapapa. 19.00 (K) Jour
19.30 (K) Die unfreiwillige Reisen
Moritz August Benjowski. biogra
verhaal. 21.00 (K) Journaal. 21.1!
Kennzeichen 0. 22.00 (Z/W) Unter
Pilaster ist der Strand, film van H
Sanders. 23.45 (K) Journaal.
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 (K) Calimero. 18.05 (K) Jeugd
leton. 18.30 (K) TV-kursus. 19.6
Tienerklanken. 19.42 (K) Mededelil
19.45 (K) Journaal. 20.15 (K) De
tës, tv-serie. 21.20 (K) Informatie]
gramma. 22.10 (K) Gastprogrammt
vrije woord. 22.40-23.00 (K) Jou
met o.m. Wetstraat.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.02 Het levende
woord. 7.07 (S) Badinerie: klassieke
muziek. 7.30 Nieuws. 7.41 Echo. 7.50
(S) Badinerie. vervolg. 8.24 Overweging.
8.30 Nieuws. 8.36 Gymnastiek voor de
huisvrouw. 8.45 De wonderlijke letter M
een programma voor het Hollandse
Huishouden. 9.40 Schoolradio. 10.00 (S)
Aubade: klassieke muziek. 11.30 Bejaar
denprogramma. 11.55 Scheepspraat: in
formatie voor schippers. 12.00 (S) Van
twaalf tot twee, met om 12.22 Wij van
hef land; 12.26 Mededelingen; 12.30
Nieuws; 12.41 Echo; 13.00 Raden maar.
14.00 Huisbezoek. 14.15 Schoolradio.
14.45 (S) Interlokaal op dinsdag (15.30
Nieuws) OVERHEIDSVOORLICHTING:
17.00 De Antillen in de Toekomst. KRO:
17.10 (S) De hutsgeklutste kinderspelen.
17.30 Nieuws. 17.32 Echo magazine.
Nieuws. 1a.li
Kamerorkest n
(8.00 Nieuws. 8.11 Radiojournaal) 8.50
Morgenwijding. NOS: 9.00 Uitgebreide
reportage. 9.35 Waterstanden. AVRO:
9.40 (S) Viool en plano: klassieke mu
ziek. 10.00 (S) Voor de kleuters. 1(
(S en Mono) Arbeidsvitaminen: popu
verzoekplatenprogramma. (11
Nieuws. 11.03-11.05 Radiojourn
11.30 (S) Rondom Twaalf een
allerlei voor iedereen. 12.30 OV
HEIDSVOORLICHTING: Uitzending v
landbouw. AVRO 12 40 (S) HeC
Radiojournaal. 13.21
notrio s. 13.50 (S) Ri
i.v. trompetsolist: k
14.00 (S) De dood
een detaillist, hoorspel. 14.35 (S)
het oog op luisteren: muziekprogr
ma. 15.25 (S) Met de muziek op s
16.00 Nieuws 16.03 Radiojourn
16.05 (S) Gebakken vensterbanken
andere smoezen), kindermagaz
17.00 (S) Mobiel een beweei
programma voor bewegelijke men:
VARA: 7.02 Drie op je boterham, i
(S) Pep op drie. 11.03 (S) Drie dr
op verzoek van mensen uit de sport
reld. 12.03 (S) Drie tussen de midd
VARA's visite vanuit „De Zingende V
len" in Den Oever. 14.03 Gesodem<
ders, een mieters programma. 16.03
Mix.
Bill Crowley klachten over een
opleidingsinstituut voor fotomo
dellen: daaruit verdwijnen meis
jes om onder meer blanke sla
vin te worden. Pepper en Bill
kunnen aan de slag.
Ned. II, 21.20 uur.
:-"A'
v \.y
Ria Bremer op herhaling in
„Als je leven je lief is....'"
De AVRO besteedt met vier
verhalen aandacht aan het jubi
leum van Amsterdam. Van
avond wordt de eerste aflever
ing uitgezonden: „De Hanze-
oorlog", geschreven door Jan
Staal. Hoofdfiguren in deze af
levering, alsmede in de drie
volgende (10 maart, 7 april en
5 mei) zijn Persijn en zijn
vrouw (Kees Brusse en Elisa
beth Andersen). In „De Hanze-
oorlog" schildert Jan Staal een
beeld van het vcertiende-eeuw-
se Amsterdam, waarin het de
slimme koopman Persijn door
handig zaken doen erg voor de
wind gaat. Bij zijn vriend bur
gemeester Keizer (Edmond
Classen) dringt hij aan op het
dempen van het Damrak. Dan
achtervolgt het noodlot het ge
slacht Persijn, tot het tij keert
en voorspoed terugkomt. In zijn
gezin is het geluk verminderd.
Ned. I, 20.45 uur.
Reiswijs
Pepper
In „Reiswijs" worden vakantie
bestemmingen in het buitenland
nader bekeken. Deze keer: de
mogelijkheid om te overwinte
ren aan de Costa del Sol in
Spanje.
Ned. I, 19.30 uur.
Je leven
Voor de tweede keer wijdt de
AVRO een programma aan het
onderzoek naar borst- en baar
moederkanker. De reacties op
de eerste uitzending waren van
dien aard, dat tot gedeeltelijke
herhaling werd besloten. Uit
gaande van die eerdere reporta
ge wordt in „Als je leven je lief
is" nader ingegaan op de nieuw
ste ontwikkelingen in het onder
zoek naar kanker, een ziekte
waarvan te vaak ten onrechte
wordt aangenomen dat genezing
onmogelijk is.
Ned. I. 22.05 uur.
In de eerste aflevering van
„Pepper", onder het kopje
„Mooie meisjes sterven jong"
ontvangen Pepper Anderson en
HOU HET
SCHERM IN
HET OOG
Wanneer Colditz is afgelopen heeft de VARA een nieuwe spannen
de serie aangekocht: „Duiken...politie!", dat in Engeland de daar
veelzeggende titel heeft „Softly...softly". De betekenis daarvan is,
in Engeland, kijkuit, zachtjes aan, politie in aantocht".
Aan „Duiken!", steeds op zichzelf staande verhalen, kent de VARA
dezelfde kwaliteit toe als destijds aan de serie over de grote
goudroof.
Voorlopig zijn dertien afleveringen aangekocht, waarvan de eerste
6 februari op de buis wordt gebracht. Eventueel kan de serie
worden uitgebreid, afhankelijk van het succes. De VARA: „Colditz
heeft een succes gehad dat wij ons nooit konden voorstellen. Op
grond daarvan zijn later meer afleveringen aangekocht. De aflever
ing van 30 januari is definitief de laatste".
Dat wij aan het jaar van de
vrouw zijn begonnen zullen wij
(vrouw en man gelijkelijk) dan
ook weten. Sonja Barend
maakte gisteren ook een gebaar
in die richting door drie dames
op haar avondje uit te nodigen,
t.w. mevrouw Liesbeth den Uyl,
Mieke Sterk (van Wissen-Sterk,
maar dat bleek zij niet te willen
weten en ik ben heer genoeg
om dat te respecteren) en de
zangeres zonder Naam, die
overigens .mevrouw Servaes
bleek te heten.
Als mannelijk tv-recensent voelde
ik mij bij deze gelegenheid min
of meer een indringer. Wat niet
wegneemt, dat het mij toch wel
opviel, dat het gesprek tussen
de dames die ik allen even
zeer respecteer nog al eens
over mannen ging. Maar het
was toch weer anders dan een
gesprek tussen mannen, dat uit
sluitend over mannen gaat.
Ook het huwelijk kwam uiteraard
ter sprake. Op een manier, die
mij eens te meer versterkte in
mijn vermoeden, dat dit insti
tuut een van hoger hand gere
geld misverstand kan worden
genoemd. Maar ik geef dat
maar voor wat het is. In ieder
geval bewonderde ik de moed
van die heer in de zaal, die zich
(op verzoek weliswaar) in het
gesprek mengde. En hij had er
in ieder geval niet veel van
begrepen. Ook voor de rest was
het heel gezellig.
„Op zondag" begon destijds als
een min of meer vlinderachtig
magazine, waarin van alles kon
gebeuren, maar het is allengs
aanzienlijk zwaarwichtiger ge
worden. Gisteravond bestond
het uitsluitend uit een discussie
over het al of niet emigreren
naar Zuid-Afrika. Afrika. Er
was ons meer beloofd, maar het
kwam er niet van. En dat zou
niet zo erg zijn geweest, maar
ik moet helaas vaststellen, dat
het gesprek tussen de heren
Esaesau du Plessis van de Boy
cot Outspan-actie en Elfferich
van de Christelijke Emigratie
centrale soms wel vrij geladen
was, mfcar zeer weinig verhel
derend. De interventie van twee
gespreksleiders werkte dat
trouwens ook niet erg in de
hand.
De TROS had zaterdag best een
aardig programma samenge
steld, zeker in vergelijking wat
de andere omroepen zich dit
seizoen op deze avond permitte
ren. Ik zal niet beweren, dat
'Blijf waar je bent, schat' het
meeste briljante blijspel is, dat
ik ooit heb gezien, maar het
was toch zeker wel een onder
houdend niemendalletje, dat in
een goede rolbezetting (Marijke
Merckens, Jules Hamel, Jules
Croiset en Pim Dikkers) op het
scherm werd gebracht
En de Music-all-in-special i
met recht een rede in sp<
worden genoemd, gezien
feit, dat het programma
keer geheel door Victor B<
werd verzorgd. Het is waar
men de fratsen van de Dei
pianist-entertainer (die n
van een Engelsman heeft
voor een Deen passend
worden geacht) onderhand
kent, maar het blijft een
voor oog. oor en hart te on
gaan met welk een overron
lend vakmanschap hij ze st«
maar weer uithaalt. Bovent
werd hij deze keer geassistc
door de Amerikaanse sopr
Marylyn Mulvey, die het spi
tje uitstekend meespeelde
nog voortreffelijk bleek te
gen ook.
De 'Wereld in oorlog' ging
de periode tussen septerr
1939 en mei 1940, die men
derhand is gaan aanduiden
die van de 'schemeroorlog'
schoon in die tijd toch t
landen, te weten Denemar
en Noorwegen door nazi's v
den overweldigd. Deze afle1
ing speelde zich overifi
hoofdzakelijk in Engeland
waar in die dagen nog neei
storte Duitse vliegers met n
taire eer (de lijkkisten met
hakenkruisvlag bedekt) wen
begraven. Dat soort rare i
dekkingen doet men inet
wanneer de klok even wc
terug gezet.
Herman Hofhui
