Baas in
eigen buik'
acties
stoten veel
vrouwen af
Planten leiden
geheim leven
MEVROUW ANDRIESSEN OVER EMANCIPATIE:
DINSDAG 31 DECEMBER 1974
LEIDSE COURANT
PAGINA 15
Mevrouw C. Andriessen is van mening dat er nog veel gedaan
kan worden aan de emancipatie van de vrouw.
Niet alleen elke dag het blad afspuiten en èèn keer in de week waier geven, uok ae *amerp.aru
liefdevol toespreken en vaak klassieke muziek afspelen. Dan pas lijkt de toekomst van de plant verzekerd.
Als gevoelige wezens zitten planten vol
„The secret life of plants"
verborgen verleiders. Omslagtekening van
geshockeerd 'reageerde met name op de actie „baas
in eigen buik". Weliswaar staat in veel gevallen het
kader van de vrouwenorganisaties niet zo heel ver
af van opvattingen en doelstellingen van Dolle Mina
(de wijze waarop zij die uitdragen is een heel andere
zaak), maar de achterban wijst in de meeste gevallen
het streven van Dolle Mina resoluut van de hand.
„De vrouwenorganisaties zijn wel degelijk bezig te
proberen hun leden te oriënteren op de wereld om
hen heen. Maar daarnaast geef je ze een stuk mense
lijk contact en gezelligheid. Dat functioneert ook,
vooral in een maatschappij, die steeds killer wordt
Wanneer je alleen maar bezig bent met maatschappe
lijke bewustwording, wek je weerstanden. We zijn
altijd al bezig geweest met een stuk vormingswerk
avant la lettre."
In de visie van Catherine Andriessen wordt een brede
plaats ingeruimd voor de vrouw-in-haar-gezin. Juist'
daar wil zij een groot stuk emancipatiearbeid gereali
seerd zien. „Ik hoor niet bij die mensen, die zo tegen
het gezin ageren", zegt ze. „Maar ik wil een zelfstandi
ger opstelling zowel van man als vrouw in dat gezin.
Samen voor een gezin staan. En niet die vanzelfspre
kende verdeling van de man brengt het geld binnen
Planten leiden een geheim le
ven, een leven waar we zo
geen weet van hebben. Als we
onderzoekers over de gehele
wereld mogen geloven „gilt"
het aardappeltje dat u schilt
het uit van de pijn en onder
gaat elk erwtje dat u dopt de
pijnsensatie van weggerukt
worden uit de moederschoot.
Nog vreemder: kamerplanten,
waartegen u vriendelijk doet,
neuriën van welbehagen en als
u hoofdpijn hebt, lijden zij
mee. Sterker: planten kunnen
als leugendetector gebruikt
worden. Dat alles staat te le
zen in het dikke boekwerk The
secret life of plants - Het ge
heime leven van de planten -
dat verschenen is in Amerika
bij Harper Row. Peter
Tompkins en Christopher Bird
hebben er onderzoekresultaten
naar dat geheime leven in ver
zameld.
Het is eigenlijk maar wonder
lijk gesteld met planten. Te
weinig realiseren we ons dat
op onze aardbol niets belangrij-
kers is dan planten, want zon
der hen zouden we niet kunnen
ademen of eten. Zonder plan
ten geen zuurstof. Dagelijks
zijn zo'n veertig miljoen vier
kante kilometer blad bezig
zuurstof uit te ademen enkool-
dioxyde te verslinden. Ze doen
dat met huidmondjes, waarvan
er zo'n slordige miljoen aan
één blpd zitten.
Maar zelfs als we dat allemaal
maar snel willen vergeten, be
seffen wij meteen toch dat we
ons het prettigst voelen in een
omgeving met planten. Het eer
ste wat een vrouw doet om een
kamer leefbaar te maken is er
een kamerplant of een vaas
bloemen in te zetten. En welke
man zou zich het paradijs an
ders voorstellen dan als een
lusthof vol orchideeën, met een
of twee nymfen erbij.
Er is dus wel degelijk iets wat
de mensen automatisch bindt
aan de planten. Lichamelijk
hebben ze weinig gemeen. Dan
moet het de ziel zijn. Dat was
al de gedachte vanAristoteles,
driehonderd jaar voor Christus.
Hij beweerde dat planten wel
een ziel hebben, maar geen ge
voel. Zijn theorie hield het uit
tot de achttiende eeuw toen
Carl von Linné, ons beter be
kend als Linnaeus, de grootva
der van de moderne plantkun
de, verklaarde dat planten
slechts in zoverre van mensen
en dieren verschilden, dat ze
niet bewogen. Charles Darvyin
gooide ook die theorie over
hoop en zei dat ze de macht
hadden zich te bewegen, maar
dat alleen maar deden als dat
nuttig voor hen was.
In het begin van de twintigste
eeuw schokte de Weense plant
kundige Raoul Francé de na
tuurfilosofen van die dagen
met de mededeling dat hij van
mening was dat planten hun li
chamen even vrij, gemakkelijk
en gracieus bewegen als men
sen en dieren, maar dat wij dat
niet merken omdat planten het
zoveel trager doen dan mensen.
Darwin vergeleek het wortel
stelsel van planten ook met de
hersens van de mens. Fijne
haarvaten die zich vertakken
en vertakken, miljarden malen.
Men heeft aan een simpel
gerstplantje dertienmiljoen
wortels geteld met een totale
lngte van ongeveer vijfhonderd
kilometer. Aan die wortels zit
ten dan weer wortelharen, zo'n
veeertien miljard met een tota
le lengte van 10.000 kilometer,
bijna de afstand van pool tot
pool. Al die worteltjes bewegen
zich, zoeken naar voeding, naar
water. Maar ook de takken en
de bladeren.
Francé heeft er proeven mee
gedaan. Een klimplant zoekt
naar een steun waar hij zich
omheen kan slingeren. Haal die
steun weg en de plant zal bin
nen een paar uur op zoek gaan
naar een nieuwe steun. Maar
hoe? Kan de plant die zien?
Er zijn planten die precies we
ten welke mieren hun nectar
komen stelen en dan hun bloe
men sluiten. De acacia laat be
paalde mieren toe in ruil voor
de bescherming die de mieren
bieden tegen andere insekten
en plantenetende zoogdieren.
Zo kan het toch al evenmin
toeval zijn dat sommige plan
ten zo'n vorm of kleur hebben
dat ze alleen maar bepaalde in
sekten aantrekken. Neem de
orchidee Trichoceros parviflo-
rus, waarvan de bloemblaadjes
zo groeien dat ze precies lijken
op een wijfje van een bepaalde
vliegensoort. Op die manier
worden mannetjesvliegen aan
getrokken die neerstrijken om
te paren, hun vergissing te laat
„inzien" maar er wel voor ge
zorgd hebben dat de bloem be
vrucht is. Zo zijn er ook plan
ten die een geur van rottend
vlees afgeven en daarmee in
sekten aantrekken.
Voorbeelden te over dus van
„vreemd" gedrag van planten
en Francé kwam al tot de con
clusie dat planten in verbin
ding moesten staan met een
wereld buiten deze wereld,
waarvan wij mensen geen weet
hebben. Planten horen, zien en
onthouden dingen die buiten
onze waarneming liggen, aldus
deze bothanicus.
Nu, zoveel later ontdekken on
derzoekers dat planten, die ge
voelloze automaten leken, in
staat zijn geluiden te horen die
Het komend jaar is uitgeroepen tot het jaar van de
vrouw. In Nederland heeft dat - te elfder ure - geleid
tot de instelling van een Nationale Adviescommissie
.Emancipatie, die tot taak heeft de regering te advise-
iren - gevraagd en ongevraagd - bij het voeren van
(een samenhangend beleid ter bevordering van de
emancipatie van de vrouw. De commissie bestaat uit
veertien personen (mannen en vrouwen) en wordt
aangevoerd door de 32-jarige psychologe drs. Paula
Wassen-van Schaveren, tot voor kort fractievoorzitter
j| van D'66 in de senaat.
4 Gewaagd naar het zinnige van deze nationale advies-
r commissie, zegt mevrouw Catherine Andriessen - ten
j( Holter - presidente van het Katholiek vrouwendispuut
dat een dergelijke commissie alleen dan zinvol kan
y] werken „wanneer de brede laag wordt bereikt. Als
jJ het een elitair gedoe wordt, heeft het geen enkele
lizin. De commissie moet niet vooruit hollen, waardoor
wij als organisaties niet verder mee zouden kunnen".
Mevrouw Andriessen laat in de loop van het gesprek
j duidelijk weten dat ze op eigen titel en gezag praat
niet als vrouw van de fractievoorzitter van de KVP
de Tweede Kamer, mr. Frans Andriessen.
Een jaar voor de vrouw vindt mevrouw Andriessen.
zinvol wanneer het bedoeld is om de aandacht te
vestigen op de problemen van de vrouw en als het
igaat werken als een hefboom om die problemen te
[verminderen c.q. op te lossen. Wat dat betreft maakt
vergelijking met het jaar van de bevolking,
Ï«J waarin naar haar mening wel degelijk gewerkt is aan
j^l de oplossing van bevolkingsvraagstukken, en waarbij
het beleid een flinke stoot heeft gekregen. Wat het
jaar van de vrouw betreft, zegt ze: „Het succes hangt
enorm af van de presentatie. De vrouwen moeten er
fi zich zelf in kunnen herkennen."
4 Mevrouw Catherine Andriessen - ten Holter (43) is''
ook bestuurslid van de Unie van Katholieke Vrou
wenbewegingen in Nederland. Emancipatie ligt haar
i—<1 ria aan het hart. „Ik voel me betrokken bij de dingen
om me heen", merkte ze in dit verband op. „En ik
jj doe dit vanuit mijn eigen maatschappelijke' geenga-
4 geerdheid, al kom je wel bij hetzelfde uit als waarmee
y] mijn man bezig is."
jJ Al zegt ze het niet met zoveel woorden, toch meent
4 zij, dat er iets mis is met de opinievorming over
jl vrouwenemancipatie in Nederland. Dat is de veron
derstelling als zouden slechts activistische vrouwen-
bewegingen zoals Dolle Mina en Man-Vrouw-Maat-
schappij bezig zijn de achterstelling van de vrouw
- want die is er volgens haar zeggen wel degelijk -
j op te heffen. Over het imago waarbij Dolle Mina c.s.
vereenzelvigd worden met de emancipatie-beweging
in Nederland, zegt zij: „Dat beeld is eenzijdig en
4 bovendien vertroebelt het de zaak waarom het gaat.
4 Ik vraag me trouwens af of bewegingen als Dolle
Cf Mina inderdaad als voortrekker fungeren in emanci-
■■4 patiezaken zoals verondersteld wordt. Veel vrouwen
41 klappen dicht op de kreet „baas in eigen buik" en
tt reageren in de trant van: „Als het zo moet, hoeft
het voor mij niet". En inderdaad, als het zo moet,
hoeft het voor mij ook niet!"
Met die opvatting verwoordt mevrouw Andriessen het
standpunt van vele "in Nederland bestaande vrouwen
verenigingen. Een standpunt", waarvan de Dolle Mi-
na's en leden van Man-Vrouw-Maatschappij zijn ge-
schrokken bij hun pogingen de honderdduizenden
vrouwen - één op de vier vrouwen in Nederland is
georganiseerd in een vrouwenvereniging - te active
ren. Daarbij sloegen zij de plank finaal mis wat
i betreft het appèl dat zij deden op het anonieme
(huis)vrouwenleger, dat in een groot aantal gevallen
en de vrouw doet het huishouden en zorgt voor de
opvoeding van de kinderen. Ik heb de meeste hekel
aan vanzelfsprekendheid. Dat werkt verlammend. De
man moet meer betrokken worden bij de dingen, die
hij thans aan zijn vrouw overlaat Dat vind ik
vreselijk belangrijk, ook naar de man toe gerekend.
Mevrouw Andriessens oordeel over een paar benoe
mingen van vrouwen op bestuursposten (burgemees
ter, commissaris van de koningin in Drenthe, minister
van milieu), wnarvan de indruk bestaat dat ze gedaan
zijn uit politieke overwegingen:
„Ach het is net als in Artis waar ze alle diersoorten
van de wereld willen laten zien. Zo heb ik zelf in
de Commissie Zedelijkheid gezeten van het pastoraal
conlilie, omdat er zonodig een vrouw bij moest Nou,
ja... Ik heb vaak verbijsterd zitten luisteren. Maar een
echte inbreng neon, daar was geen sprake van.
Ik ben tegen het criterium „er moet ook een vrouw
bij".
Er moet uitsluitend gekozen worden uit capabele
mensen, mannen en vrouwen; een vrouw mag nooit
functioneren als vrouw, maar als iemand met een
eigen inbreng. Je moet de keus hebben uit gelijkwaar
dige mannen en vrouwen."
Overigens is mevrouw Andriessen van mening dat
het een groot misverstand is te veronderstellen als
zou een vrouw pas geëmancipeerd zijn, als zij een
betaalde baan zou hebben. „Als je daar als organisa
tie op speelt, blijven heel wat vrouwen in de kou
staan. Ook al omdat ze onvoldoende vorming hebben
gehad in het verleden. Je moet ze vooral daar grijpen,
waar ze wel volledig kunnen functioneren: het gezin.
Het is een misverstand te denken dat oen gehuwde
werkende vrouw een vrouw in een beroepsfunctie zou
moeten zijn.
Ik zelf voel me vaak een werkende vrouw, nl ben
ik dan onbezoldigd. Dat is een vorm van luxe, want
ik moet niet gaan werken. Als ik weduwe zou zijn
of een gescheiden vrouw, zou het een heel andere
zaak zijn."
Wel zegt Catherine Andriessen: „Je moet de vrouw
bevrijden van schuldgevoelends die ze krijgt als ze
iets zelfstandigs doet. Sociaal actief zijn bijvoorbeeld
en thuis alles voor honderd procent in orde willen
hebben, is eigenlijk niet te doen. Daarom moet de
man ook een handje toesteken. Hij moet het waarde
vol vinden dat zijn vrouw wat doet - om het even
wat - op eigen titel en identiteit. Je moet iets van
maatschappelijke verantwoordelijkheid willen dra
gen. Daarom moet emancipatie beginnen bij het
begin. Bij de opvoeding, waarin het nog altijd vanzelf
sprekend is dat een jongen een betere vorming en
ontwikkeling krijgt dan een meisje (die trouwt later
toch...). We moeten beginnen bij de nieuwe generatie."
In het gesprek met mevrouw Andriessen duikt ver
scheidene malen het begrip verzelfstandiging van
mensen op. Die uitdrukking gebruikt zij het liefst
wanneer ze over vrouwenemancipatie praat. Naar
haar oordeel is de vrouw ten opzichte hiervan bij
de man achtergebleven. Als ze spreekt over de ge
huwde werkende vrouw vindt ze het vanzelfsprekend
dat die precies evenveel verdient voor het werk als
haar mannelijke collega. „Ongelijke betaling is iets
onbestaanbaars." Ze wil daar best een hard punt van
maken al vindt ze emancipatie veel meer omvatten
dan het vechten voor gelijke beloning. 11
Nog één keer over Dolle Mina: „Je moet je niet
afzetten legen Dolle Mina. Laat ze maar werken op
de manier zoals zij denken dat het moet. Maar
tegelijkertijd kom ik voor mijn eigen club op. Waar
heel veel gebeurt dat niet bekend raakt. Want per
slot van rekening ben ik niet voor mezelf bezig!
Klaas Goinga
Backster dacht na. Wanneer
reageert een mens het sterkst.
Als men zijn leven bedreigt.
Dus: bedreig de plant op die
wijze en hij zal sterk reageren.
Hij doopte een blud van de
dracana in het kopje hete kof
fie dut hij in zijn hand had. De
meter gaf geen noemenswaar
dige uitslag. Toen bedacht hij
dat het een nog sterkere prik
kel zou geven als hij het blad
zou verbranden waaraan de
elektrodes waren bevestigd. Zo
gauw hij maar dacht aan vuur
sloeg de meter fel uit Had de
plant zijn gedachten geraden?
Toen Backster de kamer uit
ging om lucifers te halen en te
rugkwam sloeg de meter weer
uit
Daarna ging hij nog vele ande
re experimenten uitvoeren met
verschillende andere planten,
onder andere de filodendron.
In 1969 verscheen een artikel
over zijn waarnemingen in Na
tional Wildlife. En dut trok zo'n
belangstelling dat secretaresses
en huisvrouwen tegen hun
planten gingen praten. Lezers
schenen het meest geschokt bij
de gedachte dat een eikeboom
werkelijk kon sidderen bij dc
nadering van dc houthakker en
dat het worteltje kon huiveren
bij het zien van een konijn. Dc
redakteuren van het blad dach
ten aan toepassingen op het ge
bied van medische diagnose,
crimineel onderzoek en spionu-
ge
wij slechts met instrumenten
kunnen meten en licht weten te
onderscheiden zoals infrarood
en ultraviolet, dat wij niet kun
nen zien. Ze blijken speciaal
gevoelig voor röntgenstralen en
de hoge frequentie van televi
sie. Planten hebben buitenzin
tuiglijke waarneming.
Leugendetector
Cleve Backster, toen Amerika'»
vooraanstaande leugendetector-
specialist, verbond in 1966 voor
de grup de bladeren van een
Dracaena, een drakcbloed-
boóm, die zijn secretaresse als
kamerplant in zijn bureau ge
plaatst had, met de elektroden
van een van zijn leugendetec
tors. Tot zijn verbazing rea
geerde de plant zoals een men
selijk wezen reageert dat een
korte emotionele prikkel onder-
Marcel Vogel, een chemicus
van I. B. M in California, ging
nog verder in zijn onderzoekin
gen. Hij ontdekte dat planten
gesprekken volgen, gedachten
lezen. Spookverhalen hadden
de bijzondere aandacht vun
zijn planten, evenals sexstorics.
Dr. Ken Hashimoto, filosoof en
elektronicus in Kumakoera, Ja
pan, kwum op het idee de
planten reacties, ofleesbuar op
de meter, om te zetten in ge
luid. Maar hij had weinig suc
ces met zijn planten. Wel zijn
vrouw, die een echte „groene
duim" heeft en veel van plan-
Als zij de plant vertelde hoe
veel zij vun hem hield kwam er
een onmiddellijke reactie terug
van de plant. Het leek een ge
neuried lied met een prettigegc
variatie van toon en ritme,
soms warm en vrolijk. Een ge
tuige van deze „gesprekken"
zei dat het was ulsof mevrouw
Kashimoto antwoord kreeg in
het „cactecs". De Hashimoto's
werden zo intiem met hun
plant dat ze spoedig erin slaag
den hem te leren tellen en op
tellen tot twintig.
Planten zijn ook duidelijk mu
zikaal en hebben bepaalde mu-,
ziekvoorkeuren. In India be
wees dr. T. C. Singh, botani
cus, dat plunten die vijf weken
25 minuten naar Indiase mu
ziek hudden geluisterd, 72 pro
cent meer bladeren hadden
dan andere en 20 procent gro
ter waren. En in Amerika
bleek trouwens bij andere
proeven dat de planten naar
een luidspreker toegroeien,
maar dan alleen als er Bach-
muziok wordt gespeeld of In
diase muziek.
GERARD CRONE
