Regel uw bankzaken
tijdig vóór de kerst
Paus roept aan begin H. Jaar
op tot „algehele verzoening"
Filmregisseur Anatole Litvak
was een echte cosmopoliet
Platenfeest met
„licht klassiek"
Paardrijden,
sport en hobby
Indermiihle, aanwinst
voor het Kamerorkest
Ook bisdom Den Bosch
gaat vragen stellen
aan bedrijven Z-Afrika
DINSDAG 17 DECEMBER 1974
LEIDSE COURANT
PAC.1N 13
De zondagavond In Parijs op
72-jarige leeftijd overleden
filmregisseur Anatole Litvak
heeft een halve eeuw de we
reld rondgezworven en met
een opmerkelijke souplesse
aan beide zijden van de At
lantische oceaan successen ge
boekt. Rus van geboorte, re
gisseerde hij op 22-jarige leef
tijd reeds zijn eerste film in
Leningrad. Internationale be
kendheid verwierf hij in 1936
met de film „Mayerllng" met
Charles Boyer en Danielle
Darrieux opgenomen in Fran
krijk waar hij zich sedert 1929
had gevestigd.
De film leidde tot een Ameri
kaans contract, dat hem in
staat stelde in de jaren voor
de tweede wereldoorlog kome
dies als „The amazing Dr. Clit-
terhouse" met Edward G. Ro
binson en „Tovarich" met
Boyer en Claudette Colbert te
maken. Na de aanval op Pearl
Harbour werd Litvak, die in
middels de Amerikaanse na
tionaliteit had verkregen, inge
lijfd bij de legervoorlichtings-
dienst, waarvoor hij onder
Frank Capra meewerkte aan
de„Why we fight "-serie.
Na~de oorlog regisseerde hij
Henry Fonda in de Ameri
kaanse re-make van „Le jour
se léve" onder de titel „The
long night" en misschien wel
zijn meest bekende film „The
snake pit", een grimmige kijk
op het krankzinnigenwezen
met Olivia de Havilland. Via
Engeland keerde hij in 1955
terug naar zijn geliefde Fran
krijk, zo nu en dan overwip
pend naar Hollywood, maar
toch meest werkzaam aan
Litvak in een van de Hollywoodse studio's
Amerikaanse produkties op Bergman en Peter O'Toole.
het Europese contenent, onder Zijn laatste film „The lady in
meer met sterren als Ingrid the car" kwam in 1970 gereed.
LFiedelmoier
Sport en hobby
De laatste dagen van het jaar
zijn razend drukke dagen voor uw bank.
Daarom deze goede raad:
regel uw bankzaken die u vóór de
jaarwisseling afgewerkt wilt hebben
nog deze week.
De gezamenlijke banken.
Met de wetenschap, dat zij medewerkster is van het maandblad
„Das Tier" van o.a. de bekende dierenkenner Prof. Grzimek,
behoeft Leni Fiedelmeier nauwelijks een verdere introductie.
In een Nederlandse vertaling en bewerking van Nico C. R.
Boogaart wordt van haar hand door Elsevier het nieuwste
paardeboek, „Paardrijden Sport Hobby" uitgegeven. Na het
lezen van enkele hoofdstukken blijkt reeds, dat de schrijfster
volkomen uit eigen ervaring spreekt en dat zij bovendien, en
dit is bij sommige kenners nogwel eens een probleem, het
paard op de eerste plaats als een dier ziet, hoewel zij er toch
veel liefde voor voelt.
In een voor zijn prijs rijk uitgevoerd boek, dit moge o.a. blijken
uit het feit dat men er vele foto's in terug vindt, die ook te
zien zijn in het paardeboek nr. I „Een koninkrijk voor een
paard", belicht zij vele facetten van de paardesport op een,
misschien hier en daar wat sumiere, maar overal duidelijke
wijze. Vooral daarom, en ook omdat dit boek verder nog een
overzicht bevat van vele in de paardesport gebezigde termen,
een lijst van rijscholen en maneges in Nederland en België,
en een serie vakantieadressen voor ruiter en paard in geheel-
Europa, is dit boek, zeker voor de leek, dat wil zeggen de
liefhebber die verder niets van paarden afweet, maar ook voor
diegenen, die al enige tijd rijden en hun kennis verder willen
uitbreiden, een aan te bevelen bezit. Zij het dan, dat men de
in het boek opgegeven kosten voor paarden-pension e.d.
.voorzichtig moet interpreteren.
Paardrijden, Sport en Hobby, door Leni Fiedelmeier, Uitgeve
rij Elsevier, Prijs 22,50.
Voordracht
raadsheer Hoge
Raad
DEN HAAG De Hoge bid
heeft de Tweede Kamer een
voordracht gezonden voor de
benoeming van een raadsheer
in dit college. Op deze voor
dracht staan: prof. mr. C.
Bronkhorst, hoogleraar aan de
katholieke universiteit te Nij
megen, prof. mr. W. L. Haard t,
hoogleraar aan de RU te Lel
den, mr. S. Royer, raadsheer in
het gerechtshof te Amsterdam,
mr. S. K. Martens, advocaat bij
de Hoge Raad, mr. A. J. Roem,
raadsheer in het gerechtshof te
Amsterdam en prof. mr. K. V.
An tal de Felsogeiler, hoogle
raar aan de RU te Leiden.
Bij de Hoge Raad is een vakatu-
re, omdat het aantal raadsheer
plaatsen tijdelijk is uitgebreid
in verband met een aan de
raadsheer mr. Ch. J. Enschede
verleende bijzondere opdracht
Heidemij verwacht bevredigend
resultaat voor 1974 en 1975
aRNREM (ANP) De grootste binnenlandse dochter van Heide
maatschappij Beheer, Heidemij Nederland, zal naar verwachting
het voor 1974 verwachte bevredigende resultaat behalen. Hoewel
met name de omzet bij de ruilverkavelingen is achtergebleven,
is men er in geslaagd zowel bij nieuwe opdrachten als door
nieuwe produkten voldoende aanvullende omzet te boeken. Daar
naast hebben de stimulerende maatregelen ter bestrijding van
de werkloosheid positief bijgedragen tot de omzet en het resul
taat In de ontwerpbegroting voor volgend jaar wordt eenzelfde
bevredigend resultaat verwacht zo blijkt uit een verslag van de
centrale ondernemingsraad in het personeelsblad van Heidemaat
schappij Beheer, De Rechte Voor.
Record aantal personeel naar huis
WOLFSBURG (Reuter) Bij de zes Volkswagenfabrieken in
West-Duitsland hoeft ruim driekwart van al het personeel, ofwel
86.000 van de in totaal 112.000 werknemers, In de oerste anderhal
ve week van januari niet op het werk te verschijnen.
Het wordt de dertiende periode van produktiebeperking sinds de
ineenstorting van de automarkt (gevolg van de oliecrisis, nu
ongeveer een jaar geleden). Bovendien heeft de produktie-afrem-
mende maatregel betrekking op een record-aantal werknemers,
want nog nooit eerder is bij VW een dergelijk aantal personeelsle
den naar huis gestuurd. Overigens geldt deze week voor 30.000
arbeiders bij een viertal VW-vestigingen ook al werktijdverkor
ting.
Kunst en
kunstenaars
In het Singermuseum te Laren
wordt van 21 december t/m 19
januari een tentoonstelling ge
houden van tekeningen, schilde
rijen, grafiek, aquarellen en
pastels van Janneke Tangelder
en Hans Dingjan.
In het Bisschoppelijk Museum
te Haarlem, Jansstraat 79.
wordt op 10 januari een ten
toonstelling geopend, gewijd
aan het Haarlemse Begijnhof.
Ze wordt georganiseerd binnen
het kader van de activiteiten
rondom de restauratie van de
voormalige Begijnenkerk en het
Begijnhof.
In het centrum De Vaart te
Haarlem wordt van 21 decem
ber tot 19 januari een tentoon
stelling gehouden van oliever
ven, achterglasschilderingen en
grafiek van Gerard Söhapericot-
ter.
Hekelcabaret
m
De Steeg
DEN HAAG Op vrijdag 20
en zaterdag 21 dec. staat in het
theater In de Steeg het Natio
naal Hekelcabaret, de voormali
ge groep „Grimlach". Aanvang
21.00 uur. Het wordt gevormd
door Gerard Elschot en Louis
Engels. Peter Hekker zorgt voor
de muziek. Twee eerstgcnoem-
.den studeren theologie en zij
noemen hun cabaret behalve
ongesubsidieerd, vrijpostig,
morbide, intelligent, lollig, ijdel
ook godsdienstig en verder nog
keihard, pretentieus, goedkoop
op gesponsord door de satan.
In kleine solo-trekjes heeft Tho
mas Indermiihle, de nieuwe
lste hoboïst van het Neder
lands Kamerorkest afgelopen
weken zijn kwaliteiten al va
nonder de korenmaat gehaald.
Maandag kreeg hij een volle
kans om te laten horen wat hij
waard ls: dit bleek veel te zijn.
a in Bach (eerste Brandenburg-
se concert) en Mozart als or
kestlid de Congresgebouwzaal
weer te hebben laten genieten
theemancipatïe
Eindelijk wordt thee recht
gedaan. 3M Duikertjes.
Makkelijk, lekker en niet duur.
van de korte fragmenten welke
daar de hobo in het bijzonder
toevertrouwd zijn, blies Inder
miihle na de pauze de solopartij
in het Concertino van Marius
Flothuis, een voor klein strij
korkest en slagwerk bewerkte
versie van het in 1967 gecompo
neerde hobo kwartet.
De solopartij domineert in deze
versie niet minder dan in het
kwartet; strijkers en slagwerk
doen niet veel meer dan het
goed-doorzichtige kader aange
ven, waarbinnen de hobo ope
reert Goede smaak en de gave
om een charmante melodie te
schrijven zijn bij Flothuis beter
vertegenwoordigd dan het ta
lent om de schok van de ver-
rasssing teweeg te brengen.
Maar de lyrische mogelijkhe
den werden door Indermiihle
uitputtend behandeld.
Tweede solist was Daniël Wayen-
berg; die heeft - naar ons beste
weten - bij zijn vele platonon-
derscheidingen nog geen „prix"
vanwege een Mozartvertolking;
hij is trouwens geen pianist die
men snel met Wolfgang Atria-
deus zal associëren. Toch speel
de Wayenberg maandag het
concert in C-groot (K V 467)
aantrekkelijk; de klankkleur
was soms iets te fel, maar de
esprit en gratie van Mozart wa
ren royaal aanwezig.
Het lste Brandenburgse concert'
van het Kamerorkest bevredig
de ons meer dan de uitvoering
van Mozart's 40ste symfonie;
die in g-klein met haar gesubli
meerde weemoed. De klank
was goed, maar dirigent Gold
berg geeft de symfonie te wei
nig reliëf.
G.V.L.
Op alle toeren klinkt muziek
Drie platen zitten In het al-
,bum dat bij Decca-label „Ace
of Diamonds" (SDDN 436/8)
onder de titel „Festival van
licht klassiek" van de persen
is gekomen. Ruim twee uur
muziek dus van klassieke
componisten die hiervoor
stukken uit hun meest popu
lair geworden werk hebben
afgestaan. Bijna steeds ver
tolkt door bekende orkesten,
grote dirigenten en gerenom
meerde solisten.
Men kan zo'n album kopen
voor een hele avond compleet
klassieke achtergrond muziek.
Anderzijds staan er op de pla
ten diverse stukken, welke
men graag expliciet zou willen
horen. Om er enkele te noeme-
n: balletmuziek van Tsjaikovs-
ki, het Nimrodfragment uit El-
gar's „Enigma"-variaties, de
sabeldans van Khatsjatoerian,
dansen uit „De verkochte
bruid" van Smetana, de „Me
ditation" uit Massenet's opera
Th als en gedeelten uit de
„Peer Gynf'-suite van Grieg.
Bewerkingen ontbreken niet;
met name enkele van Leopold
Stokowski, die dan onder lei
ding van de componist-bewer
ker zelf worden uitgevoerd;
wellicht bent U het met ons
erover eens, dat een prelude
van Rachmaninov daar beter
tegen kan dan een Moment
Musicale van Schubert.
Van de gerenommeerde solis
ten noemen we de fabuleuze
trompettist John Wilbraham
die onder meer de bekende
Trumpet Voluntary van Jere
miah Clark blaast. Van de or
kesten zijn er een paar „ad
hoe" geformeerd, maar daar
naast treden op de Tsjechische
Philharmonia, het Nederlands
Radiophilharmonisch Orkest
en de drie grote Londense
symfonie-orkesten.
Voor de lichtere toets zorgen
naast Johann Strauss een sui
te op het bekendste thema uit
de „Drie stuiversopera" van
Krut Weil en een omvangrijk
variatiewerk op Gershwin's
melodie I got rhythm" ge
speeld door de pianist David
Patkhouse en orkest Het ple
zierige van zo'n album is, dat
er vrijwel voor iedereen iets
bij is dat in de smaak valt; een
plaat die hierdoor juist deze
maand naast de meer serieuze
kerst- en symfonieplaten wel
kom kan zijn.
Om het anders te zeggen: een
uitgebreid promenadeconcert
met diverse orkesten en moge-
Leopold Stokowski
lijkheden. Meer zelfs don de
„proms" in Londen, Congres-
gebouwzaal of Doelen ooit op
één avond kunnen brengen.
Partijvorming en polarisatie
dragen de kiem van ontbin
ding in zich. Het is dan ook
een levensnoodzaak, dat allen
in de kerk, bisschoppen, pries
ters, religieuzen en leken zich
inspannen voor een algehele
verzoening, opdat in en tussen
allen de vrede wordt hersteld.
Paus Paulus schrijft dit in de
apostolische brief over „de
verzoening in de kerk" aan het
episcopaat, de geestelijkheid
en de gelovigen in de gehele
wereld, naar aanleiding van de
officiële opening van het Hei
lig Jaar. In ons blad van giste
ren hebben wij in het kort
aandacht aan dit schrijven be
steed.
Iedereen moet er naar streven,
aldus de paus, een klimaat te
scheppen, dat geschikt is om
de verzoening werkelijkheid te
laten worden Dat kan onder
meer gebeuren door een broe
derlijke openheid jegens el
kaar, gedragen door de wil tot
begrip en afstand doen. Van
uit deze houding kan ook de
broederlijke terechtwijzing
vruchtbaar worden, die vele
meningsverschillen kan ophef
fen of voorkomen.
In het begin van zijn brief
spreekt de paus over de begin
nende ontrouw jegens de Hei
lige Geest, die zich in onze
dagen hier en daar in de kerk
voordoet en haar jammerlijk
van binnenuit probeert te be
dreigen.
Degenen, die dit proces bevor
deren, aldus de paus, handelen
in strijd met de eenheid van
de kerk. „Zij verzetten zich
tegen de hiërarchie, net alsof
iedere dergelijke daad van te
genspraak een grondelement
van de waarheid is." Boven
dien stellen zij de plicht tot
gehoorzaamheid jegens het ge
zag, dat de Verlosser gewild
heeft, problematisch. Hij be
treurt het, dat zij de herders
der kerk voor de voeten wer
pen. „De behoeders van een
systeem en een kerkelijk insti
tuut te zijn, die in tegenspraak
is met hetgeen Christus heeft
ingesteld."
De paus klaagt er verder over,
dat „de. betekenis van de
woorden van het evangelie
verdraaid wordt en dat op die
manier de gemeenschap in
verwarring wordt gebracht."
Hij slaat deze dingen met ver
driet gade, ook al gaat het'
vergelijkenderwijs slechts om
een kleine groep tegenover het
grote aantal trouwe christe-
heid als de H. Paulus tegen dit
gebrek aan loyaliteit en aan
juiste inzichten voornemens is
op te treden." In dit verband
doet de paus een beroep „Op
alle christenen van goede wil.
zich niet te laten beïnvloeden
of op een dwaalspoor te laten
brengen door de ontoelaatbare
pressie van deze jammerlijk
op verkeerde wegen geraakte
medebroeders."
In het verdere verloop van zijn
brief richt de paus zich in het
bijzonder tegen een theolo
gisch pluralisme, dat „niet zel
den leidt tot een dogmatisch
relativisme en daardoor op
verschillende wijzen de zuiver
heid -van het geloof aantast."
Natuurlijk heeft aldus de
paus een theologisch plura
lisme recht van bestaan,
voorzover dit „de onderzoekin
gen en opvattingen" betreft,
waardoor het dogma op ver
schillende manieren wordt on
derzocht en uiteengezet zonder
dat echter de eigenlijke en ob
jectieve betekenis van het dog
ma wordt aangetast. Hij er
kent de grote waarde van dit
soort theologische pluralisme
voor de christelijkespirituali-
teit, de kerkelijke en gods
dienstige instellingen, de litur
gische uitdrukkingsvormen en
dergelijke.
Maar wat moet men van een
pluralisme zeggen zo vraagt
de paus zich vervolgens af
„dat het geloof en zijnwijze
van uitdrukking niet be
schouwt als een gemeenschap
pelijke en daarmee kerkelijke
erfenis, maar als een indivi
duele vinding van de vrije kri
tiek en het vrije onderzoek
van het woord gods". De paus
wijst in dit verband op de
functie van het leergezag in de
kerk. „Wanneer eenmaal het
vasthouden aan de leer, die
door de apostelen is overlege-
verd, problematisch wordt ge
steld, dan bestaat het gevaar,
dat „men misschien met de
bedoeling de moeilijkheden
van het mysterie uit de weg te
gaan, formules zoekt van een
bedriegelijke rationaliteit, die
de werkelijke geloofsinhoud
aantasten".
In het laatste deel van zijn
brief stelt de paus de vraag
hoe voorkomen kan worden,1
dat in de kerk onvermijdelijke
spanningen op basis van de
verscheidenheid van leden en
taken „qntaarden in onheelba
re scheidingen".
Hij beklemtoont dan, dat
„het eerste en onmisbare be
standdeel van deze verschei
denheid gevormd wordt door
de herders der kerk zelf, die
door Christas als zijn bood
schappers bij de gelovigen zijn
aangesteld en daarvoor met
gezag zijn bekleed, dat alle
standpunten en meningen van
de individuen overstijgt." Uit
de opdracht, die Christus aan
de bisschoppen gegeven heeft,
kan worden afgeleid, dat „al
len, die naar hen luisteren of
hen verachten, naar Christus
zelf luisteren of hem verach
ten".. De bisschoppen op hun
beurt vormen een ondeelbaar
lichaam met de opvolger van
Petrus en in afhankelijkheid
van hem.
De bisschoppen dienen voor
hun gelovigen een permanent
voorbeeld van verzoening te
zijn, vooral voor de priesters
en religieuzen, die niet meer
tegen de eisen van hun ambt
en roeping opgewassen zijn.
Aan het slot van zijn brief
merkt de paus op, dat velen
zijn uiteenzetting misschien
als te streng zullen beoordelen,
maar zo zegt hij die
uiteenzetting is het resultaat
van een grondige bestudering
der situatie enerzijds en de
eisen van het evangelie ander
zijds. Hij zegt ervan overtuigd
te zijn, dat de grote meerder
heid ui de kerk op een derge
lijke oproep heeft gewacht en
bereid is hem te aanvaarden.
KERK
EN
WERELD
Gratis Romereis voor 20.000
katholieken tijdens Heilig Jaar
Ongeveer twintigduizend on
bemiddelde katholieken uit
de gehele wereld zullen gedu
rende het Heilig Jaar gratis
naar Rome kunnen pelgrimo
ren. Hierop rekent de solidari
ty tscommissle van het cen
traal comité voor het Heilig
Jaar In Rome. De solidari
ty tscomm lss ie wordt voor
een belangrijk deel gefinan-
eieerd door bijdragen uit de
lokale kerken.
Dank zij de reeds binnengeko
men gelden heeft de solidari-
teitscommissie tot op heden
tweeduizend vrije overtochten
naar Rome beschikbaar kun
nen stellen (tweehonderd uit
het nabije Oosten, vierhon
derd uit Azië, honderdvijftig
uit Oceanië, vijfhonderd uit
Afrika.vijfhonderd uit Midden
en Zuid-Amerika en 250 uit
andere landen
De Vatikaanse congregatie
voor de wereldmissie heeft de
kosten op zich genomen om
vijfhonderd kütcchisten uit de
derde wereld in staat te stellen
naar Rome te reizen. Zij be
taalt ook de overtocht van een
aantal katechumcnen (geloofs-
leerlingcn) uit de derde we
reld, die op Paaszaterdag in de
St.-Picter zullen worden ge
doopt, alsmede van een groep
diakens, die op 29 juni in de
St.Pieter door paus Paulus tot
priester zullen worden gewijd.
Het is de bedoeling, dat kath
oliek Nederland minstens tien
Philippijnse diakens in de ge
legenheid zal stellen voor hun
priesterwijding naar Rome te
gaan tijdens het Heilig jaar.
De pastorale raad van het bis
dom Den Bosch heeft bis
schop Mgr. Dra. J. Bluysen
gevraagd invloed uit te oefe
nen op het sociale beleid In
Zuid-Afrika van die Neder
landse bedrijven waarvan het
bisdom aandelen bezit.
Er is een aantal Nederlandse
bedrijven waarin ook het bis
dom Den Bosch financieel is
geïnteresseerd. Verschillende
van deze bedrijven investeren
in Zuid-Afrika. Op de aandeel
houdersvergaderingen zullen
nu kritische vragen worden
gesteld door de vertegenwoor
digers van het bisdom, ten
aanzien van het sociaal beleid
van deze industrieën In hun
Zuidafrikaanse vestigingen.
De bisschop kon zich met dit
door de postorale raad aange
nomen advies verenigen. In
het begin van de vergadering
had hij echter wel gewaar
schuwd tegen het zonder meer
overnemen van het standpunt,
zoals dat door de Wereldraad
van Kerken was geformuleerd.
Men vond deze formule te ver
gaan. Juist omdat deze zaken
bijzonder gevoelig liggen moot
men zo voorzichtig mogelijk
optreden. Natuurlijk moet
men daarbij ook rekening
houden met het opstellen van
de christelijke standpunten,
die onder geen voorwaarde in
het geding mogen komen.
Het voorstel in de vergadering
in Den Bosch is een gevolg
van een eerder aangenomen
advies in de pastorale raad
van het bisdom Utrecht Eer-
der al hebben ook Breda en
Rotterdam zich positief over
deze zaak uitgesproken.
