OPMERKELIJK
FOTOWERK VAN
FRANS ERADUS
Heimwee naar oude plekjes"
Vrijetijdsschilder Prooper:
Samenwerking èNVè Drama en studentenorkest
Mar jol Flore
terug in Leiden
T entoonstelling
acryl-schilderi j en
in Wassenaar
197
lATERDAG 16 NOVEMBER 1974
LEIDSE COURANT
LEIDERDORP „Heimwee
naar bet oude, romantische
heeft me er toe gebracht eeu
wenoude plekjes in de omge
ving te schilderen". Aan het
woord is de 75-jarige vrije-
tijdsschilder G. Prooper. Vijf
van de niet meer bestaande
dorpsdelen van Leiderdorp,
die hij met xoveel liefde aan
het papier toevertrouwde zijn
onderwerp geworden van de
kaartenactie van .„Thuis "75".
De opbrengst van de actie is
voor het nieuwe kerkcentrum
van de parochie „De Mens
wording" in de nieuwbouw
wijk „De Voorhof".
Op een tentoonstelling van vrij-
etijdssehilders bij de Leider-
dorpse kunstschilder Rien
van der Nat, kwam de heer
Prooper in contact met leden
van de actiegroep „Thuis 75".
Binnenkort worden reproduc
ties van zijn aquarellen van
onder meer de oude boerderij
in de Houtkamp, de vroegere
Leiderdorpse brug over de
Rijn en de niet meer bestaan
de boerderij Samson naar alle
delen van Nederland, en mis
schien ook ver daarbuiten,
verstuurd met een kerstgroet
Kleuren
De aquarellen, zijn nog mooier
dan de kaarten. De nuances
zijn veel duidelijker en de fij
ne kleurentinten geven de
schilderijen een bijzonder
aanzien. .Kleuren hebben mij
van jongsaf aangesproken",
verklaart de heer Prooper.
Als leerling van de Leidse am
bachtsschool, waar hij een op
leiding voor huisschilder volg
de, was de jonge Prooper rtiet
uit het tekenlokaal te slaan.
De liefde voor tekenen en kleiig
ren heeft later ook zijn be
roepskeuze bepaald. Zesen
dertig jaar heeft de heer
Prooper bij de Rotogravure
gewerkt als reproductie-teke
naar. „Dat was vroeger een
veel meer omvattend vak dan
nu. Er konden toen nog geen
kleuren gedrukt worden zon
der dat ze met de hand op het
negatief waren ingekleurd.
Dat was precisie-werk. Soms
zat ik met het zweet in mijn
Hofje
Vroeger trok de schilder er elk
vrij uurtje op uit om de „oude
plekjes" vast te leggen. „En
kele aquarellen van Leidse
hofjes, die hij maakte in zijn
schafttijd bij de, Rotogravure
heeft hij nog in zijn huis aan
de Groenendijkstraat. Met
heimwee in zijn stem kan de
heer Prooper vertellen over
de oude „Camp," waar toen
op zomerse dagen de bewo
ners achterstevoren op hun
stoelen buiten zaten en waar
de fabrieksmeisjes nog vrolijk
flaneerden. „Het was toen de
Jordaan van Leiden. Nu is
alles parkeerterrein. Ook in
Leiderdorp zijn geen echte ro
mantische plekjes meer. Over
al zijn van die hoge vierkante
dingen gekomen."
Natuur
Sinds enige tijd legt de heer
Prooper zich toe op het schil
deren van landschappen.
.Meestal doe ik dat van foto's
of gewoon uit mijn fantasie".
Het zijn schilderijen, die gein-
spireerd zijn op de Haagse
School, een kunststroming,
die de heer Prooper bijzonder
waardeert
Het zijn vooral de lucht en de
zee die hem in hun ban hou
den. „Pas wanneer je midden
in de natuur bent. alleen,
zoals bijvoorbeeld bij een
woeste zee, voel je God heel
dichtbij. Dan weet je dat er
„iets" moet zijn geweest die
dat allemaal heeft uitgedacht
Die lucht in allerlei fraaie tin
ten en die golven, die onop
houdelijk tegen de duinen
De 75-jarige schilder zal zich
niet gauw vervelen. Vooral
nu, in de herfst, gaat hij er
met zijn vrouw graag op uit
om de prachtige herfstkleuren
te bewonderen. „Dat kan ik
dan weer gebruiken voor een
van mijn fantasie-schilderijen.
Zo ben ik in feite altijd met
mijn werk bezig. Wanneer ik
niet schilder, loop ik erover
na te denken. Vaak krijg ik
plotseling een idee, als ik zo
van de natuur loop te genie
ten. Dan moet ik dat meteen
uitvoeren. En die drang houdt
me jong."
Liesbeth Vogels
LEIDEN De combinatie van
toneel en muziek blijkt tegen
woordig-alom erg in trek te
zijn. De combinatie op zich is
niet nieuw meer (tientallen
eeuwen oud zelfs), maar het
zou een studie waard zijn om
na te gaan hoe de verhoudin
gen tussen deze twee compo
nenten in de loop der tijden
hebben gelegen.
Momenteel hebben we meestal
te maken met onafhankelijke
meestal onbekende toneel
werkjes. De combinatie zorgt
enerzijds voor een zekere af
wisseling en helpt anderzijds
mee bij het overbruggen van
eventuele zwakke gedeelten.
De teksten, die bij dergelijke
toneeluitvoeringen gebruikt
worden, zijn dan ook voor het
merendeel afkomstig uit het
jeugdwerk van een auteur of
ze zijn oorspronkelijk in het
geheel niet als dramatische
tekst bedoeld geweest
Zondag 17 en donderdag 21 no
vember (aanvang 20.30 uur)
zullen in het LAK-theater de
resultaten te zien zijn van de
samenwerking tussen dë eN-
Vé Drama en het LESKO
(Leids Studenten Kameror
kest). Vóór de pauze zal het
LESKO „Mouvements perpe-
tuels" van Francis Poulenc
ten gehore brengen o.l.v. Bru
no de Greve. Vervolgens spe
len leden van de éNVé Drama
de eenakter „De Grootvizier"
van René de Obaldia. In dit
minidrama gaan de drie
hoofdpersonen een nieuw dra
ma improviseren, dat hun ei
gen werkelijkheid griezelig
dicht benadert.
Na de pauze volgt dan de hoofd
schotel, zowel muzikaal als
dramatisch: „Das Badener
LehrstCick vom Einverstand-
nis" van Bertold Brecht met
muziek van niemand minder
dan Paul Hindemith. Dat dit
stuk duidelijke parallellen
vertoont met „De uitzonder
ing en de regel", een ander
leerstuk van Brecht, dat on
langs door de Nieuwe Kome
die werd opgevoerd, is niet
verwonderlijk. Het gaat ech
ter om de consequentie, die de
toeschouwer uit het gebodene
trekt Wie er behoefte aan
heeft kan na afloop uitge
breid blijven discussiëren.
Paul Korenhol
AAarjol Flore: temperamentvol.
LEIDEN Het eerste optreden van Marjol Flore in Leiden
(19 januari j.l.) was een enerverende ervaring. Het optreden
van een nieuwe theaterpersoonlijkheid is natuurlijk altijd
al een gebeurtenis op zich, aldus de recensie in onze krant
van 21 januari, maar de kennismaking met Marjol Flore
mag zonder meer onder het hoofdstuk „bijzondere evene
menten" worden gerekend. Hoe bijzonder het evenement wel
was, blijkt even verder in diezelfde recensie: ..Het toneel
van het Rijnlands Lyceum heeft de storm met glans door
staan, de geluidsinstallatie ook (zij< het op het nippertje),
standaard en snoer van de microfoon zijn net niet bezweken
en noch Marjol Flore zelf, noch de bezoekers op de eerste
rij hebben één of meer benen gebroken". Dit wil natuurlijk
geenszins zeggen, dat Marjol Flore altijd als een nietsontzien
de wervelwind over binnen- en buitenlandse podia raast.
Juist in dit genre, die vreemde mengelmoes van evergreen
en modern chanson, zijn de artiesten in sterke mate van
stemmingen onderhevig en het is dus best mogelijk, dat haar
volgende optreden in Leiden (22 november) een verstilde,
introverte aangelegenheid wordt. Niemand hoeft echter bang
te zijn dat het „een dooie boel" wordt. Daarvoor heeft Marjol
Flore net iets te veel temperament.
PK.
Van een onzer verslaggevers
WASSENAAR In de Wassenaarse galerie-bibliotheek wordt
vanaf vandaag een tentoonstelling gehouden van acryl-
schilderijen van Johannes van Holten. De kunst historicus
J. de Jong, opent om drie uur de tentoonstelling.
De kunstenaar is opgeleid aan de Vrije Academie in Den Haag.
Een aantal van zijn werken zijn in het bezit van het Stedelijk
Museum in Amsterdam en het Gemeentemuseum in Den
Haag. De tentoonstelling is op maandag van twee tot vijf
en van zeven tot negen, dinsdag van tien tot half een en
van twee tot vijf, woensdag en vrijdag van tien tot half een,
van twee tot vijf en van zeven tot negen en op zaterdag
van tien tot een uur geopend. Zij duurt tot 5 december.
HET BADHUIS
KRITIEK OP
VERBURGER -
LUKING VAN
RUSSISCHE
REVOLUTIE
LEIDEN Sinds kortetijd heeft de Neder
landse toneelwereld ook een eigen collec
tief. Het verschijnsel op zich is niet
onbekend meer. Toen „De Nieuwe 'Sce
ne" uit België voor het eerst Nederland
bezocht met die onvergetelijke uitvoering
van „Mistero Buffo", werd in bijna alle
kranten uitgebreid uit de doeken gedaan,
wat een toneel-collectief moest inhouden,
maar verder dan louter theoretiseren
kwamen we niet In augustus 1972 werd
echter ons eerste eigen collectief opge
richt onder de naam „Onafhankelijk To
neel" met als standplaats Rotterdam, en
sinds augustus 1973 zijn zij afhankelijk
van de subsidies van deze gemeente.
(Voor wie het nog niet wist: een collectief,
meestal geschreven als kollektief, is een
co(ko)öperatieve vereniging zonder ge
scheiden taken: iedereen mag zich naar
hartelust met alle facetten van een voor
stelling bezighouden, zonder leiding, zon
der bestuur, zonder verschillen in sala
riëring Na verloop van tijd komt er dan
meestal wel een regisseur om de hoek
kijken, maar die moet wel bereid zijn om
al zijn ideeën ter discussie te stellen).
Aanstaande woensdag bezoekt dit Onaf
hankelijk Toneël Leiden. Een op zich al
interessante gebeurtenis die nog veel in
teressanter wordt door het stuk dat zij
hier brengen: „Het badhuis" van Wladi-
mir Majakowski. Deze Russische schil
der, dichter en toneelspeler werd gebo
ren in 1893 en maakte zo als kind nog
kennis met de toestanden in Rusland
tijdens het tsaristische bewind. Op vijf
tienjarige leeftijd sloot hij zich aan bij
de Bolsjewistische Partij en zo heeft hij
alle revolutionaire bewegingen, die Rus
land gedurende de eerste decennia van
onze eeuw hebben geteisterd, van dicht
bij kunnen meemaken. Al snel bleek
echter dat hij voor het toenmalige Rus
land zelfs nog té revolutionair was. Van
wege zijn ideeën werd hij van verschei-
4.eden van het Onafhankelijke To
neel in een scene uit het Badhuis.
dene kunstacademies verwijderd en de
ontwikkelingen tijdens de beginperiode
van het Stalinregime leidden zelfs toteen
breuk met de Partij. Zijn werk was één
doorlopende uiting van kritiek op de
Russische samenleving, op de verburger
lijking van de revolutie, op het centralis
me en op de bureaucratie, kortom: op
het feit dat de toestanden in Rusland nog
verdacht veel leken op het Rusland van
vóór de revolutie.
Zoals de meeste jonge staten was (en is)
Rusland niet erg gesU^d op kritiek, zeker
niet als die openlijk door de schouwbur
gen werd geschreeuwd, en dus werd
„Het Badhuis" door de officiële (partij)-
critici uitermate slecht ontvangen. Een
maand na de première pleegde Maja
kowski zelfmoord.
Paul Korenhof
Zwart-wit kunst bij De Bink
LEIDEN Is fotograferen een
kunst of een Kunst? Geen
kunst als het alleen gaat om
het kijken door een kastje
met een lens en hupsakee
druk op de sluiter en het
prentje is er.
Een kunst? Ja, ook. Dat bewijst
de Leidse amateur-fotograaf
Frans Eradus, die thans in het
tentoonstellingszaaltje van De
Bink aan de Rooseveltstraat
een groot aantal foto's in
zWart-wit en in kleur expo
seert Foto's, die uitmunten
door ruimtewerking door een
dikwijls opmerkelijke plaat
sing van het hoofdmotief in
het vlak van de prent Zo
schroomt Eradus niet een be
trekkelijk klein motief laag in
het vlak te plaatsen met daar
boven een geheel blanke, on
bewolkte, grote en brede he
mel. Op het eerste gezicht
geeft dat zo'n plaats iets nuch
ters, wellicht zelfs iets kils,
maar het komt dan op de
eerste plaats aan op de com
positie als geheel en in de
composities is Eradus zonder
meer een meester. Dat hij
overigens met veel effect ook
grandioze wolkenstoeten kan
fotograferen bewijst deze ten
toonstelling inmiddels ook.
Uitgekiend weet hij ook de
noodzakelijke diepte in zijn
prenten te brengen, door van
uit een donkere basis plotse
ling over te gaan op door
strakke contouren omlijst
blank lijnenspel. Op een ach
terliggende witte geveltop b.v.
met alleen de lijnen van de
daklijst en een enkel venster,
die dan „het huis zijn" van de
achtergrond verraden.
In het gebruik van kleur schijnt
Eradus, tenminste voor zover
op deze expositie is te zien,
vrij matig zonder dat echter
het effekt van dat kleurge
bruik verloren gaat Ik wijs in
dit verband op een foto van
een partij daken, maar ook op
een plaat van een bloeiende -
boomgaard, een motief dat
graag voor kleuren werk
wordt gebruikt maar dan di
kwijls in de kleur min of meer
verzinkt Zo niet bij deze foto
graaf, die de vruchtboom wel
als hoofdmotief stelt, doch
daarnaast voldoende recht
doet wedervaren aan de bij
motieven, als een huisgevel
e.d.
Interessant zijn ookzijn tijds
beelden van b.v. musicerende
of op andere wijs bezig zijnde
hippies en dergelijke jonge
ren. Enkele prenten met als
motief een door bomen om
zoomd oud schuurtje op een
heuveltje in een breed wei
land zijn opmerkelijke voor
beelden van deze camera-obs-
cura-kunst
Tenslotte wil ik dan nog wijzen
op een ongemeen knap kin
derportret zowel in psycholo
gisch als in technisch opzicht
De prachtige, wat bedeesd-
angstige blik van het kind zul
len niet alleen vele moeders
vertederen. Voor mij is het
een der mooiste kinderpor
tretten, die ik ooit zag.
Frans Eradus stelt zijn licht niet
onder de korenmaat. De be
zoeker van deze tentoonstel-
ling lean een stencil meeno
men, waarin hij de technische
kanten van zijn werk volledig
aan de bezoeker prijs geeft
Maar dat is natuurlijk wel
wat anders dan de artistieke
kant
WILLEM PRINS
Waar naar toe?
ZATERDAG 16 NOVEMBER
Oegstgeest-Rijnlands Lyceum:
20.00 uur - Noorder Com
pagnie in „De Vrolijke rolij-
kc Vrouwtjes Van Windsor".
Alphen-Nabij: 20.00 uur - Film
„In de klauwen van de
draak".
Leiden-Imperiom: 20.30 ui
Imperium in „Met gesloten
deuren".
Leiden-Ciné Club: 22.00 uur -
Filmvoorstelling.
ZONDAG 17 NOVEMBER
Leiden-Lak: 20.30 - Lesko en
Envé Drama in „Das Bade
ner Lehrstück".
DINSDAG 19 NOVEMBER
Alphen-Nabij: 20.15 uur So
lo-toneel Tob de Bordes in
„Struisvogels".
WOENSDAG 20 NOVEMBER
Leiden-Lak 20.15 uur - Onaf
hankelijk Toneel in „Het
Badhuis".
Alphen-Midas: 20.00 uur - op
treden Engelse formatie
Pegg Strutt
21 NOVEMBER
Leiden-Lak. 20.30 uur Les-
koen éNVé Drama in „Das
Badener Lehrstück".
Oegstgeest-Rijnlands Lyceum:
20.15 uur - De Timdelerclub
in „Wat doen we met tante".
VRIJDAG 22 NOVEMBER
Leiden-Lak: 20.15 uur - Litens
Sacrum in „Biedermann en
de brandstichters".
Leiden-lmperium 20.30 uur -
Imperium in „Met gesloten
Deuren".
Oegstgcest-Rijnlands Lyceum:
20.15 uur - Optreden Marjol
Flore.
Leiden-Hot House: 22.00 uur -
Jazz met Rein de Graaff en
Dick Vennik Kwartet.
Leiden-Ciné Club: 22.00 uur -
Filmvoorstelling.
Hans Hofstede
exposeert in
Artemis"
Lisse - Tot 20 december expo
seert Hansje Hofstede-
Schuurman tekeningen en
schilderijen in sociëteit „Ar
temis", Heereweg 48 te Lis-
se.
Hansje deed in 1964 haar eind
examen aan de Rotterdamse
Akademie voor Beeldende
Kunsten, waarbij haar de
drempelprijs voor tekenen
en grafiek werd toegekend.
Tijdens een aanvullend jaar
aan de Groningse Akademie
legde zij zich vooral toe op
grafisch werk, met name et
sen. Haar voorkeur gaat uit
naar illustratief werk. ter
wijl zij thans veel kinderpor
tretten in opdracht vervaar
digt. Het werk van deze
kunstenares uit Nieuw-Ven-
nep werd eerder tentoonge
steld in Den Haag. Hillegom
en Rotterdam.
Ook geeft zij tekenlessen in
Den Haag en enkele jaren
geleden bij sociëteit .Arte-
mis" in Lisse.
Bijzonder boeiend zijnhaar
ragfijne tekeningen voorz
van teksten. De portretten
van bejaarden, waarvoor
vele uren in bejaardencentra
verbleef, geven rake typerin
gen.
De expositie wordt vanmiddag
om 4 uur geopend. Verder
openingstijden zijn: woens
dag-, vrijdag- en zaterdag
avond van 8 tot 11 uur en
zondag van 5 tot 8 uur.
Moeras" in
Sater
LEIDSCHENDAM Van
avond treedt in het Ontmoe
tingscentrum „Sater" aan de
Koningin Julianaweg „Moe
ras" op een driemans-forma
tie die vroeger Swamp heet
te en bestaat uit Franse
hoorn, dwarsfluit en gitaar.
Behalve zelf geschr-iven
nummers brengt Moeras
swingende rock-and-roll, die
op persiflagc-ac^itige wijze
wordt gebracht.
De groep geeft verder een
spiksplinternieuwe „Anti-
pop-sjo",waarin een zekere
„knetter"-waanzinnjge avon
turen beleeft in de commer
ciële pop-business. „Moeras"
trekt zich niets aan van hit-
gevoeligheid, de sfeer is het
belangrijkst
Artemis op de
Engelse toer
LISSE - Sociëteit .Artemis"
gaat vanavond op de Engel
se toer. De reden hiervoor is
het optreden van „Jerrypot".
Deze band uit Norwich ver
blijft een weekeinde in
land. De samenstelling is 3
banjo's. theekist-bas
drums, het repertoire be
staat uit onvervalste-engelse-
meezing-publiederen. Uite
raard is aan de bar Engels
bier met scheutje lime-juice
verkrijgbaar.
