Carré-uitvoering
Shaffy op de buis
Bruid
in de morgen'
van Claus
ook op tv
boeiend drama
TELEVISIE VANAVON
TELEVISIE DONDERDAG
Mies
gaat in
beroep
bij NOS
RADIO VANAVOND
RADIO DONDERDAG
TERUGBLIK
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 30 OKTOBER ISLgj,
Het toneelspel "Bruid In de
morgen" van Hugo Claus mag
een ijzersterk stuk heten. Op
Ned. 1 op 20,30 uur krijgt men
het vanavond in een bewerkte
en verkorte versie te zien in de
regie van Fred Bosman. Deze
uitzending behoort tot de reeks
reprises van Nederlandstalige
stukken door de NOS. Hiermee
wordt dit stuk voor de vierde
maal in een andere vorm gego
ten. Nochtans blijft het ook nu
weer overeind als een boeiende
brok theater, boeiend vooral
omdat het naar bulten brengt
wat er binnen in mensen leeft
Dankzij Ton Lutz ging „Bruid
in de morgen" in 1955 in pre
mière bij het toenmalige Rotter
dams Toneel. In 1959 werd het
aangepast aan tv-eisen op het
scherm gebracht door de VA
RA. Vorig jaar zette Ton Lutz,
die intussen regisseur was ge
worden bij de Globe, het op het
repertoire van deze toneelgroep.
En nu weer heeft NOS-regisseur
Fred Bosman het voor de tv
gereed gemaakt d.w.z. scènes
geschrapt, het teruggebracht
naar een kleiner toneelbeeld en
een op uiterlijkheden gerichte
speelwijze omgebogen naar
meer innerlijk spel.
Wij willen niet beweren, dat het
daarmee zijn enige, juiste vorm
heeft bereikt. Misschien is het
ook niet nodig daar lang naar
te zoeken. Dit stuk heeft zoveel
inhoud, dat het langs meer zij
den behaderd kan worden. Hoe
men dit spel ook aanpakt de
kern dient zich zo nadrukkelijk
aan, dat men er niet omheen
kan.
Deze keiharde kern wordt be
paald door de werkelijkheid, die
als een scheidslijn heenloopt
tussen de verschillende soorten
van liefde, die elkaar niet ver
dragen. Het meisje Andrea, die
een niet volwaardige broer
heeft, heeft zich jarenlang geof-
fert en samen met hem een
spelletjeswereld opgebouwd,
waarmee zij hem uit het isole
ment houdt van zijn eigen wazi
ge binnenwereldje.De vader,
een maatschappelijk mislukte
musicus, loopt verloren in zijn
eigen leed, maar de moeder, die
haar zoon graag goed verzorgd
ziet, zoekt hem te koppelen aan
een vergeten nicht Dit lukt,
maar Andrea ziet dan haar we
reld instorten. Haar offer ver
keert iri een leegte die zij niet
aankan.
Johan Ooms als Thomas en Sacha Bulthuis als zijn zusje Andrea.
Bezetting
In dit tv-spel krijgt men de
Globe-bezetting voorgezet met
Lo van Uensbergen als de va
der, Annet Nieuwenhuyzen als
zijn bazige vrouw, Sacha Bult
huis als het zusje, Johan Ooms
als de licht-debiele jongen en
Elsje Scherjon als de nicht
In de voorstelling, die wij er van
Lo van Hensbergen en Annet Nieu-
wenhuyzen als de vader en de moeder.
.Globe van zagen, vonden wij de
regie van Lutz te realistisch.
Ton Lutz komtde grote ver
dienste toe, dat hij de betekenis
van dit stuk heeft onderkend,
nu tien jaar geleden, nadat Hu-
go Claus met dit produkt van.
zijn talent in het schrijven van
dramatisch toneel jarenlang had
lopen leuren, hier en in Vlaan-
deren. Onder invloed van de
Amerikaanse realisten als Miller
de nadruk op de uiterlijke, zij
het literaire dramatiek van
Claus en speelde hij het zo rea
listisch mogelijk.
In deze speeltrant heeft Lutz
en Williams, die toen opgang volhard, toen hij vorig jaar met
maakten in ons land, legde hij Globe dit stuk weer opnam. Het
realisme op het toneel leek toen
wel uitgewerkt en daarom had
het alleszins de moeite waard
geweest als hij een meer ontle
dende speelwijze zou hebben ge
volgd, minder larmoyant, meer
gericht op de ontwikkeling van
dit drama uit innerlijke nood
zaak dan op de uiterlijkheden
ervan. Zelf heeft Claus van deze
voorstelling beweerd, dat hij
zijn eigen stuk niet helemaal
herkende. Er stonden hem ande
re dingen voor de geest, toen hij
het schreef.
Tekort schietend toneelspel, zo
vroegen wij ons eerder af. Nee,
in zijn soort een hoogtepunt
zoals scène na scène hecht door
timmerd werkt naar een niet te
ontkomen noodlot uit angst
voor volwassen beslissingen.
Lutz hecht voor ons gevoel te
veel aan Claus' inspiraties door
de schilderkunst, aan de toneel
schrijver die zijn taferelen de
kleur en de schokkende werking
geeft van een schilder als Pieter
Breughel, zeg een Jeroen Bosch.
Zo werkt dit stuk ook door,
maar dan toont hij toch te wei
nig oog voor voor de surrealisti
sche elementen in Breughel en
ook in Claus, welke laatste
schrijft uit innerlijke roerselen
die dieper gaan dan wat hij
louter als realiteit ervaart.
Fred Bosman, die de tv-regie
voerde, had de mogelijkheid om
van totaal-toneel over te gaan
op intiemere scènes. Dit drama
kreeg hierdoor wat huiselijker
afmetingen en ontleent daaraan
ook een stuk herkenbaarheid.
Hij paste hiervoor trouwens een
nieuw systeem toe. In plaats van
de gebruikelijke vier camera's
werd het stuk met één camera
opgenomen. Net als bij de film
maakte hij een reeks losse
shots, die op de montagetafel
weer in de juiste volgorde wer
den geplaatst Deze kostbare en
omslachtige methode was nodig
omdat de spelers iedere avond
met het stuk op het toneel ston
den en niet beschikbaar waren
voor complete studio-opnamen.
Om de toneelsfeer uit deze tv-
produktie te houden werden de
scènes door elkaar gespeeld.
Hiermee brak Fred Bosman ook
met Claus' opzet voor simultaan
toneel waarbij alle décors tege-,
lijkertijd op het toneel staan en
er geen décorwisselingen behoe
ven plaats te hebben. Dit geeft
dit spel op het toneel een grote
stuwing, die bij de tv-opnamen
weer verdween. De winst hier
van is echter dat de emoties van
de spelers veel directer overko
men, misschien wel te direct
omdat het voor een acteur erg
moeilijk is om van groot-spel op
het toneel over te schakelen op
door de tv gewenst klein-spel.
Dit alles neemt evenwel niet
weg, dat dit stuk door zijn ij-
zersterke structuur zoals wc
al stelden ook in deze tv-
vorm overeind is gebleven.
Claus tast diep in de emoties
en zet zijn drama zwaar aan,
maar zijn mensen staan ons wel
zeer na.
Ook de Sissies showen vanavond winterkleding (met Petra Laseur, Willeke Alberti
en Astrid Ceuleersl.
Ramses Shaffy vanavond in ..Ramsessie", een tv-regi-
stratie van zijn uitvoering in Carré.
SCHERM
OOG
Ramses Shaffy In de loop der
jaren in diverse publikaties tal
loze malen geprezen om zijn
unieke talenten en evenzo vele
malen aangevallen om zijn „en
fant terrible"-achtige manier
van doen blijft een heel bij
zondere theaterfiguur. Dat is
opnieuw gebleken tijdens zijn
optreden, kortgeleden in het
Amsterdamse Carré.
Van dit optreden heeft de
AVRO opnamen gemaakt, die
vanavond op het scherm wor
den gebracht. In dit programma
brengt Ramses Shaffy met me
dewerking van Ineke Cohen
(voordracht), Frank van Leer
(fagot), Lou van Paridon
(spreekstalmeester) en de Shaf-
fy's (muzikale begeleiding) on
der meer een aantal liedjes:
„Eens in de honderd jaar",
„Door alles heen", „Zonder ba
gage", „Ik denk over je na. Am
sterdam". „Ga weg". „Als het
stormt". „Tegen de tijd dat ik
bij Parijs ben", „Ik nodig ze
uit", „Het muisje", „Als je m'n
sleutel kwijt bent". „Draden in
de morgen", „Ik betaal", „We
zullen doorgaan", „Vader",
„Josje", „Psalm 88" en „Zing
vecht, huil, bid, lach, werk- en
bewonder".
Ned. II, 21.15 uur.
Kinderen
Het kind in de kresj staat cen
traal in de aflevering uit de
serie „Kijken naar kinderen",
die de NOS vanavond uitzendt.
Vaak worden jonge kinderen
gedurende enkele uren per dag
weggebracht naar een kresj
waar ze niemand kennen. Vaak
zijn er te veel kinderen en te
weinig volwassenen om hen op
te vangen, zodat zij geen gele
genheid krijgen om te wennen.
Een aantal ouders in Amster
dam-Noord onderkende dit pro
bleem en vond er een goede
oplossing voor.
Ned. I, 21.45 uur.
Panoramiek
In de NOS-rubriek Panoramiek
wordt aandacht besteed aan de
enorme fosfaat-mijnen in de
Spaanse Sahara en aan het be
zoek dat bondskanselier Helmut
Schmidt brengt aan Moskou.
Ned. I. 22.10 uur.
Studio Sport
In het programma „Studio
Sport", dat de NOS vanavond
uitzendt, wordt aandacht be
steed aan het Europees kam
pioenschap biljarten pentathlon
in Amersfoort.
Ned. I. 22.25 uur.
Spinazie-academie
Vroeger ging een jongen drie
jaar naar de ambachtsschool,
waar hij dan de hele dag in een
vette overall onder aan auto lag
om het vak van monteur te le
ren; een meisje ging naar de
huishoudschool de „spinazie-
academie" of de „peen-en-uien-
h.b.s." genoemd waar zij ach
ter een fornuis drie jaar lang
leerde hoe zij aardappelen
moest koken.... Dit was en
helaas soms nog is het beeld,
dat men zich vormde van een
tak van onderwijs, die, zo rede
neerde men. eigenlijk alleen
maar in aanmerking kwam voor
die kinderen, die „te dom waren
om iets te leren". Om nu te
beweren, dat mét de naamsver
andering, dat dit onderwijs een
aantal jaren geleden heeft ge
kregen, de gedachte over het
„lager onderwijs" tegelijkertijd
is verbeterd, is misschien wel
wat teveel gezegd. Toch is het
lager beroepsonderwijs zó in
grijpend veranderd, dat elke
vergelijking met vroeger volko
men mank gaat. Niet voor niets
heet daarom het programma,
dat de AVRO vanavond uitzend-
t: „De ambachtsschool en de
spinazie-academie bestaan niet
meer". In deze documentaire
van Jan Kelder wordt een beeld
gegeven van de situatie op de
L.T.S. (vroeger ambachtsschool)
en een L.H.N.O.-school (vroeger
huishoudschool) en van de soort
kinderen, die deze scholen be
zoeken.
Ned. II, 20.40 uur
Winterwereld
De nieuwe dameskleding voor
deze herfst en winter valt te
bewonderen in „De wijde win
terwereld van de mode", die
Jeanne Roos en Barbro Thunér
vanavond presenteren. Die we
reld omvat dan een breed scala
van betaalbare creaties, zoals
die door de confectie-industrie
worden gebracht. De modellen
worden ditmaal niet getoond
door mannequins, maar door
twee danseressen: Penny de Ja
ger en Betty Stuart, die een
hippe showcombinatie maken
van mode en dans, in een cho
reografie van Bambi Uden. De
presentatie van de nieuwe mo
dellen wordt ingeleid door be
kende Nederlandse vrouwen,
die bovendien nog met (veel)
uiterlijk schoon zijn gezegend:
Petra Laseur, Willeke Alberti
(die in haar taak wordt geassis
teerd door haar vader Willy),
Astrid Ceuleers (.Doddy" uit
„De Stille Kracht") en De Sis-
Ned. II. 22.05 uur.
NOS
9.15 Schooltv
16.30 Voorlichtingsprogram
ma schooltv
AVRO
17.00 Bibelebons
NOS
9 18.45 Paulus de boskabouter
18.55 Journaal
O 19-05 Van gewest tot gewest
19.50 Stichting Socutera
O 20.00 Journaal
20.21 Politieke uitzending
RKPN
P 20.31 Een bruid in de morgen,
tv-spel van Hugo Claus
P 21.45 Kijken naar kinderen
p 22.10 Panoramiek
P 22.25 Studio sport
22.50 Den Haag vandaag
P 23.05 Journaal
O 21.15 Ramsessie
O 22.05 De wijde
van de mode
22.50 Journaal
O 22.55 Computerkunde
Teleac
18.05 (K) Telerop 2009 - Es ist L.
was zu retten. Dokumentaire. 1
(K) Aktualiteiten. 19.20 (K) Alg"
um Acht: Die Sackgasse). 20.0C
Journaal en weerbericht. 20.15
Reportage. 21.00 (K) Die Powenz
de. tv-spel (4). 21.55 (K) Show
gramma. 22.55 (K) Journaal.
mentaar en weerbericht.
DUITSLAND II
NOS
18.15 Sportleiding (les A,
herh.) Teleac
18.45 Paulus de boskabouter
18.55 Journaal
IKOR
O 19.05 Taizé, concilie der jeugd
KRO/RKK-IKOR
19.30 Kenmerk
20.00 Journaal
AVRO
O 20.21 Televizier-magazine
20.40 De ambachtsschool en
de spinazie-academie bestaan
niet meer
18.20 (K) Dr. med. Mark Wednu,,
tv-serie. 18.55 (K) Homer sagt, f
ist an a Hem Schuld. 19.00 (K) Jcn
naai. 19.30 (K) Sport. 20.15 <K)t W
tualiteiten. 21.00 (K) Journaal, i gr<
(K) V.I.P.-Schaukel, amusementsaag
gramma. 22.00 (K) Der 21. Juli,
film. 23.30 (K) Journaal. 1
fenle
ond
NOS
14.000 Schooltv
O 18.45 Paulus de boskabouter
O 18.55 Journaal
VARA
O 19.05 De Stratemakeropzees-
how
19.30 Horen zien zwijgen
P 20.00 Journaal
20.21 Colditz
21.15 De Ombudsman
21.40 Dokters ter zee
22.05 Achter het nieuws
NOS
22.55 Den Haag vandaag
P 23.10 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.15 Flexibele school (les 6)
Teleac
O 18.45 Paulus de boskabouter
O 18.55 Journaal
AVRO
O 19.05 Geen woorden maar da
den
O 20.00 Journaal
Q 20.21 Henk Elsink in het thea-
Mfl.llUm'l.l—
18.05 (K) Die Geisterbrigade. tv-s<*
18.40 (K) Aktualiteiten. 19.20 <K)
Geisterbrigade, tv-serie. 20.00
Journaal en weerbericht. 20.15
Kultureel magazine. 21.00 (K) Ein>
in Manhattan, misdaadfilm. 21.4£Üen
Lebensgeschichte als Zeitgeschicteft
Manès Sperber, film. 22.30 (K) J^n
naai, kommentaar en weerberr
22.50 (K) Religieuze beschouwing?*» a
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM De AVRO legt
zich niet neer bij de uitspraak
van de coördinatiecommissie,
dat haar zaterdagprogramma
met Mies moet wijken voor
„Bingo" van de KRO.
De AVRO heeft zich tot de NOS
gewend met het verzoek deze
zaak nader te bezien en er een
uitspraak over te doen in haar
vergadering op 8 nov. In af
wachting hiervan treft de
AVRO de normale voorberei
dingen voor de uitzending van
Mies op zaterdag 9 nov.
Cees de
Lange
postuum
ere-loeres
(Van onze radio- en tv-redactie)
ZANDVOORT Het 1 april-
genootschap in Zandvoort heeft
dc ere-loeres 1974 postuum toe
gewezen aan Cees de Lange,
voor zijn gehele oeuvre en zijn
voorzitterschap van 1969 tot en
met 1974. Zijn vrouw, Lucy de
Lange-Steyn, zal de ere-loeres
in ontvangst nemen op 2 no
vember.
In een bijeenkomst zal dan voor
de eerste maal worden vertoond
de 35 minuten durende film
„Loeres in zicht", samengesteld
door Thijs Ockersen uit jour
naals en uittreksels van tv-pro-
gramma's.
ter
O 22.05 Ronduit gezegd
O 22.10 Kunstgrepen
P 22.35 Journaal
'ist
18.00 (K) Kiri de clown. 18.05 (K) ch
mus. jeugdfcuilleton. 18.30 (K) L„
ger dan je denkt. 19.10 (K) Iirar®
sche godsdienstige uitzending. Prt
(K) Mededelingen en weerberl i
19.45 (K) Journaal. 20.15 (K) G?n
lah, TV-spel. 21.50 (K) Kortweg,
(K) Nieuwe filmfragmenten. 22.4fL
Journaal. 23.00-23.10 (K) Yoga.
HILVERSUM I
lelijk c
istem
atieleven. 18.46 (S) Met
ing: het
de
19.00 (S)_Populaire klassieken
(gr.) 19.30 Theologische Etherleer
gang. TROS: 20.00 (S) Close up; licht
muziekprogramma. 21.15 (S) Specia
liteiten la carte: muzikaal wenspro-
gramma. 22.30 Nieuws. 22.40 Aktua
III. 23.00 (S) In Nood? Bel
hoorspel. 23.55-24.00 Nieuws.
NOS: 18.02 Joost mag niet e
(S) Drie loopt achter. (19.30 Paald;
koersen). 20.02 Woensdag III: lifrc
platen, sport en aktualiteitten. (2e
Effectentips en om 22.55 Mededf
gen.) 0.02 (S) Metro's Midnight F
sic. 1.02 Take it easy. 2.02 De M?e
ders Methode. 6.02-7.00 Drie ofej
boterham. ei
HILVERSUM I
standen. AVRO: 9.40 Schoolrad
10.00 (S) Voor de kleuters. 1010
beidsvitaminen: populair verzoelf
(11.00°Nieuwsf li"o3-11.05 Radiojie
naai). 11.30 (S) Rondom Twaalf, ft
om 11.55 Beursberichten. 12.30L
Nieuws en nieuwsachtergrond-
en rond de Scheveningse gijze
ling werd gisteren geboden
door NOS-journaal en NCRV's
Hier en Nu. Beiden betrachtten
een uiterste soberheid.
Iets waar we begrip voor heb
ben. Elke uitlating wordt be
kend aan de misdadigers die de
gijzeling uitvoeren. Terughou
dendheid is doodgewoon een
kwestie van gezond verstand.
Kamer 17. de vierde aflevering
van NCRV's Treffer-serie, pak
te ineens heel anders uit dan
vorige afleveringen deden ver
wachten. Het werd geen thril
ler, maar een psycho-drama
met weinig handeling maar
veel psychische beladenheid.
Bezwaarlijk. Er werd erg goed
geacteerd. Dat gaf het spel iets
waarheidsgetrouws. Er zijn kij
kers die fictie en werkelijkheid
moeilijk kunnen onderscheiden.
Die kijkers kregen een totaal
overtrokken beeld van psy
chisch gestoorde patiënten. Die
zijn gewoonlijk lang niet zo
„gek" als hier werd voorgesteld
én zeker niet zo gevaarlijk.
Toch keken we geboeid. Onder
regie van Bob Loenstein werden
soms kapitale acteer-prestaties
geleverd. Met name door Ansje
Beentjes die een onderkoeld ka-
rakter van een erg enge jon
vrouw schitterend waar maalj
Herkent u deze tijd, óók van
NCRV, is zo ongeveer kenm
kend voor de vijftigjarige a
roep. Het is welverzorgd,
valt geen onvertogen woa
het is fam liaal op de eeij
tweede en derde plaats.
Het heeft daardoor om
baar iets kneuterigs, ondank:
bekwame presentatie, ondal
het verzorgde bijwerk.
Van de VPRO-reeks over I
llerodotus-verhalen zagen
slechts een stukje. Stukje j
ons het gemis van het geh
niet deed betreuren.
