Sonja
zette
Jasperien
niet
voor niks
naast
„WAAROM BESTAAN ER EIGENLIJK GEEN
VROUWELIJKE TELEVISIERECENSENTEN?"
Na Mies too Sonja Barend de twee
de vrouw rijn die mede het gezicht
van de AVRO bepaalt Bij daglicht
al sou Sonja niet te versmaden zijn
en nu doet de AVRO daar nog een
schepje bovenop door „Sonja 's
Avonds" te presenteren. De gevol
gen bleven niet uit Pierre Kartner
raakte bedolven onder de brieven,
waaronder enkele aanmaningen van
de belasting. Jasperien de Jong
bracht haar zoon nog eens ten over
vloede onder het oog, dat hij haar
nooit ofte nimmer dankbaar hoeft
te zijn. En Peter van Straaten nam
er nog een borrel op, welgeteld zijn
Sonja: „Ik vind het onzin om 'n vergelijking
te trekken tussen Mies en mij. Het enige wat
we gemeen hebben is dat we voor dezelfde
omroep werken, waarvoor we allebei een
ander partje verzorgen. Elke vergelijking gaat
mank, zou alleen logisch zijn als ik ook een
groot amusementsprogramma zou doen. Dat
is voorbehouden aan Mies en aan Willem
natuurlijk. Mij kun je daar niet naast zetten.
Ik maak een praatprogramma, dat amusant,
maar vooral informatief moet zijn. En als de
AVRO in mij een stuk gezichtsbepaling ziet
en daarmee adverteert, dan moet ik het toch
op mijn eentje waar maken, eerste vrouw of
tweede vrouw".
Het praten met drie mensen tegelijk in een
programma is Sonja niet gemakkelijk geval
len, hoezeer ze ook zelf niet ontevreden is met
het resultaat. Samen met kenners van het
medium heeft zij na de opnamen de ampex-
band bekeken. Bij de AVRO laten ze je niet
zwemmen. Men heeft haar de ogen geopend
voor zwakke momenten. Waar had zij de
draad weer in handen moeten nemen, waar
had zij die moeten laten vieren?
Bij haar vorigeAVRO-programma al, persoon
lijk getinte interviews in „Leven in beeld",
kwam aan het electronisch licht, dat zij zozeer
weg kan zijn van een bepaalde persoonlijk
heid, dat zij als presentatrice wegraakt, ner
gens meer is, een overdonderde buitenstaan
der. Een mooie trek in elk mens, maar het
treft natuurlijk slecht als het je overkomt,
terwijl je een programma staat te presenteren.
Sonja wil dat overdonderd-zijn niet kwijt. Het
hoort bij haar wezen, het heeft iets te maken
met haar ongeremde geboeid-zijn door men
sen. Maar zij is nog steeds bezig de kennis
te vergaren, het geheim van het vak, dat haar
in staat zal stellen om ter been te blijven. Dit
geheim heet timing, op het juiste moment
over een andere boeg naar een ander aspect,
met diezelfde mens in het middelpunt, maar
zelf als de Grote Beweegster van het gebeu
ren.
Met het „Leven in beeld" had zij telkens nog
met één mens te maken, man of vrouw. In
„Sonja 's Avonds" moet zij er drie tegelijk
in de hand houden, mannen en vrouwen
dooreen, net hoe zij kiest Dit ontwikkelde
zich afgelopen zondag tot een drietrapsraket:
een sputterende Pierre, die de belasting ver
vloekte en zijn ouders eeuwig dankbaar zal
blijven, een Jasperien die hemelsbreed van
opvatting verschilde, en een Peter, die er het
fluorescerende licht van zijn milde ironie
overheen wierp. Het verliep precies volgens
de bedoelingen van Sonja. Waarom zou zij
Prediker Vader Abraham.
Sonja: „Van'
een bepaalde
persoonlijkheid,
kan ik soms he
lemaal weg
zijn".
Pierre prikkelen als Jasperien dat ongevraagd
al deed? Sonja wil graag een aanzet geven
tot het programma, de geinterviewden moeten
het zelf gaan maken.
In de gracht
Sonja: „Het is de bedoeling van dit program
ma, dat het een gesprek wordt Je zal mij niet
horen zeggen, dat het precies overeen kwam
met de mooie voorstelling, die je er vooraf
zelf van hebt, maar als je leest wat sommige
recensenten er over schreven, dan zou je die
kranten zo in de gracht gooien. Ik weet wel,
in dit vak moet je een beetje eelt op je ziel
hebben, en in onze kringen wordt gezegd: trek
je er niets van aan, maar je leest het toch,
en dan stuit je op de meest onzinnige tegen
spraak. Het mooiste vond ik de krant, waarin
een recensent schreef, dat ik niet de juiste
aanpak had en dat dit programma daarom
wel niet bij de kijker zou zijn overgekomen,
met vlak daaronder het bericht van hun
correspondent uit het zuiden des lands, die
meldde dat Pierre na de tv-uitzending over
stelpt werd met reacties. Voor mij is de
recensie in een krant niet meer dan de visie
van één man. Maar je kan er wel mooi mee
de boot in. Laatst sprak een mevrouw in een
winkel mij aan: „Jammer voor u, dat u
gisteravond niet zo'n best programma had".
Ik vroeg haar of zij het had gezien. Toen zei
zij: „Nee, daar had ik geen tijd voor, maar
dat stond vanmorgen in de krant".
In haar „Sonja 's Avonds" staat Sonja nog
geen uur per maand op het scherm, maar aan
de voorbereiding heeft zij wekenlang een
dagtaak. Zij volgt vooraf haar keuze-personen
in hun dagelijkse doen. Daarom bezocht zij
ook de Vader Abraham-show en stelde vast,
dat Vader Abraham voor zijn volgelingen
dezelfde functie vervult als Joh. Maasbach
voor de zijnen. Een Abraham-show is een
heilig gebeuren, een ritueel Een woord van
Pierre en de hele zaal barst in zingen uit,
zooverweldigend, dat Pierre zelf niet meer te
horen is. Maar het deinen duurt voort Sonja
wist ook, dat Pierre de eigenschappen van een
prediker heeft Zij vroeg hem niet voor niets
of hij vroeger priester heeft willen worden.
Zij wist dus dat Pierre zo nu en dan afgeremd
zou moeten worden, maar stelde tot haar
grote vreugde vast, dat Jasperien intuïtief de
aanzwellende woordenstroom manmoedig te
gemoet roeide. Allemaal onvoorziene dingen,
maar dingen die je verwachten kunt, omdat
ze in het programma zitten ingebouwd. Pittige
Jasperien zat niet voor niks naast de dwepen
de Pierre. Dat was niet toevallig. Sonja ging
er van uit, dat die opstelling garant zou zijn
voor enig vuurwerk. Deswege nam zij geen
Idraaiboek op haar schoot, maar slechts een
simpel bruin kartonnetje met daarop wat
trefwoorden van onderwerpen, die zij aan
wilde roeren. Daarop kwam niet eens het
woord „ouders" voor en toch leidde het ge
sprek tot een vinnige vraagstelling over de al
of niet noodzaak om je ouders dankbaar te
zijn voor het leven. „Ze hebben toen heus niet
aan je gedacht hoor", vond Jasperien. Bij
deze schermutseling juichte Sonja inwendig.
Leve de improvisatie, leve de begeestering,
heerlijk buiten het boekje, een echt stukje
leven, spontane televisie.
Sonja: „Wat schreef een krant de andere dag?
Het programma verliep zo levenloos, dat je
aan de beelden zelfs kon afleiden, welke
notities er waren geplaatst in de marge van
het draaiboek. En dat is dan de krant, die
altijd weer een grote bewondering aan de dag
legt voor presentatoren, die op het scherm
verschijnen met grote vellen draaiboek, bij
eengehouden door imposante boekhoudklem-
men".
Toch vreemd
Sonja meent het allemaal zo kwaad niet, maar
zij moet het wel even verwerken. Haar eelten
hart is niet van steen. Toch welt bij haar de*
vraag op: waarom zijn er eigenlijk geen vrou-,
welijke recensenten? Dit werk schijnt uitslui
tend door mannen te worden gedaan. En dat
is inderdaad op zijn minst vreemd.
Misschien ware voor haar een dergelijke func
tie in de verre toekomst te overwegen als zij,
zoals zij dat zelf zegt, eerlang „een rimpelige
kop", krijgt Voorlopig boeit het tv-vak haar
teveel dan dat zij er nu al uit zou willen
stappen. Het boeit haar omdat mensen haar
blijvend boeien, omdat vrijwel alle mensen
iets hebben waarvan zij zegt: dat is nou voor
een ander ook interessant om eens naar te
kijken en te luisteren. Zal ooit het scherm
voor haar gedaan zijn, dan kan zij terugdui
ken in haar oude beroep: gediplomeerd be
roepskeuze-adviseuse. Als zodanig kwam zij
destijds in het Gooi te werken en bemiddelde
zij bij de aanstelling van personeel voor de
toenmalige NTS. Haar dagtaak bestond toen
uit interviews. Eenmaal binnen de poorten
van studio Santbergen, waar de NOS zijn
regisseurs opleidt, raakte zij gecharmeerd van
de tv. Via een cursus dook zij in VARA-dienst,
maakte er heel wat programma's en vertrok
naar Israël om ook daar haar tv-geluk te
beproeven. In dat warme,.hete land. waar de
zon dagelijks bij bakken binnenviel als zij 's
morgens het raam opende, verlangde zij zo
zeer naar mist en motregen, dat zij ijlins naar
Amsterdam terugkeerde. Tot drie jaar gele
den de AVRO haar riep voor „Ster-allures"
samen met Guus Oster, het begin van een
leerzaam proces in de benadering van men
sen, die de wereld het geheim van hun eigen
leven hadden te melden.
Sonja: „Dat je dat durft, zo met je kop op
het scherm", zeggen de mensen tegen mij. Ik
ben niet bang voor populariteit Dat hoort er
bij. Ik ben het wel voor mensen.die altijd
uitgerekend over je werk met je willen praten.
De mensen bij mij in de buurt in Amsterdam
kennen mij wel. Die kijken niet vreemd op
als ik in een slordige spijkerbroek boodschap
pen doe. Maar ik durf vrijwel niet in mijn
eentje naar de Bijenkorf te gaan. En ook kom
ik tegenwoordig minder graag op feestjes dan
vroeger. Heel vroeger vond ik het iets kwa
lijks om met jezelf te koop te lopen. In het
tv-vak ontkom je daar niet aan. Het hoort
erbij en je accepteert het, ofschoon ik soms
veel liever incognito met mijn hondje langs
de Amsterdamse grachten loop of thuis in een
besloten sfeer de plantjes water geef. En toch
zijn er nog mensen, die zich tegenover je
stellen met de vraag: „Moet jij weer zo no
dig"? Dat vind ik 'n onzindelijke vraag, die-
vaak aan tv-mensen wordt gesteld en bijv.
nooit aan acteurs, ofschoon die toch ook in
het publiek werken. Toch blijf ik heilig gelo
ven in mensen en in wat mensen elkaar
hebben te zeggen. Daarom doe ik mijn werk
met een ongelooflijk plezier. Daar besteed ik
dan ook veel tijd en denkwerk aan".
Veel denkwerk en dan moet je er toch maar
opkomen om Jasperien naast Pierre te zetten,
een bijbelse figuur naast een cabaretière, een
prediker naast een progressieve vrouw.
TON OLIEMULLER
