„Bekroonde boek dichter
bij het best verkochte"
JURY-LEIDSTER MEVR. VAN REENEN:
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 16 OKTOBER 191
De welbekende kreet: „O, is dat
boek bekroond? Nou, dan hoef ik
het niet", is achterhaald. De ver
koopcijfers tonen dat koel aan.
Wanneer een boek in de prijzen
is gevallen, stijgen die cijfers
plotseling. Mevrouw C. J. H. van
Eeenen, voorzitster van de lande
lijke griffel-jury en stafdocente
aan de Bibliotheek en documen
tatie academie in Tilburg: „Als
de bekroonde boeken wat goed
koper waren, zouden ze nog dich
ter bij het best verkochte boek
komen".
Gouden griffels zijn dit jaar gege
ven aan Thea Beekman (Kruis
tocht in -spijkerbroek) en Jaap ter
Haar (Het wereldje van Beer
Ligthart). Dit moest, want goud
wordt alleen verstrekt aan Neder
landers.
Er werden ook zilveren griffels
uitgeloofd voor het beste kinder-
of jeugdboek, oorspronkelijk Ne
derlands of vertaald. Twee ervan
gingen naar Nederlandse au
teurs. Gertie Evenhuis en Paul
Biegel (Resp. „Stefan en Stefan"
en „Het Olifantenfeest").
Zes buitenlanders werden dus
met zilver beloond. Waren de
overige oorspronkelijk Neder
landse titels niet goed genoeg?
Mevrouw Van Reenen: „Ook de
overige zes zilveren griffels had
den naar Nederlandse auteurs
kunnen gaan, er was genoeg goed
werk. Maar vorig jaar zijn 70
nieuwe titels van kinder- en
jeugdboeken uitgegeven. Hiervan
waren er 20 oorspronkelijk Ne
derlands, 50 vertaald. Het is dus
nóg mooi, dat van de totaal tien
griffels er vier naar Nederlandse
auteurs gingen. Bovendien kreeg
Wim Hofman de gouden penseel
voor „Koning Wikkepokluk de
merkwaardige zoekt een rijk".
En dan is er nóg een reden. Ne
derlandse auteurs winnen soms
in het buitenland prijzen; we
moeten iets terug kunnen doen.
Maar ik geef toe, dat we nogal
hebben geaarzeld bij sommige ti
tels en een andere jury had weer
andere boeken kunnen bekro-
Het zijn onderwijsdeskundigen,
schrijvers en schrijfsters, biblio
thecaressen en gewone huismoe
ders die de jury's vormen, allen
met een gerichte belangstelling
voor het kinder- en jeugdboek.
„Die onderwijsdeskundigen zijn
gewone onderwijzers; ze krijgen
het wel eens aan de stok met
schrijvers, maar dat valt meestal
wel mee. De onderwijzer is uitge
zocht, is geïnteresseerd in het kin
derboek. Bovendien kan hij de
boeken testen, ze bespreken in de
klas. Wét vinden de kinderen er
zelf van".
De werkwijze is aldus; er worden
zeven regionale jury's gevormd,
die bij de organiserende CPNB
(Collectieve Propaganda voor het
Nederlandse Boek) hun advies-
lijsten met elf titels indienen. Ver
volgens vormen de voorzitters
van die regionale jury's de lande-
Mevrouw C. J. H. van Reenen: „Kinderen gaan eerst op titel en uiterijk af. Van een
boek dat er niet leuk uit ziet, zeggen ze: o, dat hèb ik al gelezen...".
lijke jury. Die bepaalt, onder nauw omschreven regels te werk sen en (levens)voorwaarden.
voorzitterschap van mevrouw en niet alléén volgens de eisen .Dan komen punten aan de orde
Van Reenen. welke boeken wor- van de CPNB. Men houdt reke- als samenhang titel-inhoud, zake-
den bekroond. ning met de ontwikkeling van lijke inhoud, waarde en toeganke-
De jury gaat volgens tamelijk het kind, diens eisen en interes- lijkheid voor een brede bevol
kingsgroep of een enkeling.
Mevrouw Van Reenen: „Er zijn
boeken die wij nauwelijks lezen,
omdat wij schrijver en uitgever
kennen. Boeken uit de overbeken
de reeksen hoef je niet uitputtend
te lezen, na een bladzijde weet je
het al wel".
Uit ervaring weet mevrouw Van
Reenen wel, wat de Nederlandse
jeugd wil lezen en waarom. „Ze
gaan eerst op de titel af en het
uiterlijk, dan op bladindeling en
illustraties. Ziet een boek er on
aantrekkelijk uit, dan zeggen ze
al gauw, o ba nee, dat heb ik al
gelezen". Nu kent het biblio
theekwezen daar middeltjes te
gen. Mevrouw Van Reenen: „Het
is niet onmogelijk, dat in sommi
ge bibliotheken een bibliotheca
resse met een kinderhandschrift
voorin schrijft: „Dit is een mach
tig boek". Want de kinderen doen
dat zelf ook.
En er zijn kinderen, die bij voor
keur een boek pakken dat juist
is teruggekomen. Dan staan ze
even voor de kast en dan zeggen
ze, of juf, hier staat niks voor me
bij. Mag ik dét?" Dan wijzen ze
op een net teruggekomen boek.
Tja, het kan wel eens voorkomen
dat een bibliothecaresse expres
een stiefboek bij de teruggeko
men stapel legt....".
De bekroonde boeken zien er al
tijd goed uit, maar dat houdt
meteen een hogere prijs in, ter
wijl de boeker toch al duurder
worden door de stijgende papier-
prijs.
„Er zijn wel mensen die vijftig
gulden over hebben voor een pop
en geen tientje voor een boek.
Dat kan ik me voorstellen, maar
het is onjuist".
„Natuurlijk, die pop heeft een
zekere blijvende waarde. Maar er
zijn ook boeken die door het zelf
de kind steeds weer worden ge
vraagd. Dan heeft zo'n boek de
zelfde waarde als een pop...".
Mevrouw Van Reenen, die graag
vertaalt als het werk niet te dik
is, beschikt over ervaring, waar
uit blijkt dat het kind wel dege
lijk nadenkt bij wat het leest
.Alleen op de wereld" werd via
de tv uitgezonden. Zei een kind:
ik lees liever het boek. Op de tv
weet je niet wat er gedécht
wordt".
Ook hierin ligt de reden, waarom
bekende series niet gauw in de
prijzen vallen. „Er is veel gewoon
leesvoer, waarbij wordt gemikt
op sensatiezucht. Bekroond wor
den boeken die wat méér bieden,
waarvan de inhoud er niet zó in
gaat en zó er uit. En het mag best
spannend zijn.
Het leesvoer wordt vaak goed
verkocht. „Alleen, op lezingen
vragen we wel eens aan de ou
ders, of ze weten wat hun kinde
ren lezen. Dan komen ze soms tot
aardige verrassingen. We hoeven
niets uit te leggen of te doceren,
we hoeven alleen maar een paar
passages voor te lezen....".
F. J. BROMBERG
GRIFFELS EN PENSEEL - GRIFFELS EN PENSEEL - GRIFFELS EN PENSEEL - GRIFFELS EN PENSEE!
Kruistocht
in spijkerbroek
Kruistocht in spijkerbroek. Auteur:
Thea Beekman. Uitg. Lemniscaat
In evenwichtige stijl, gelardeerd met vleug
jes humor, is Thea Beekman teruggekeerd
naar de tijd van de kruistochten. Zij be
schrijft de kinderkruistocht van Duitsland
over de Alpen naar Italië. Soms beklem
mend echt, altijd menselijk. Hoofdfiguur
is Rudolf Wega van Amstelveen, die ge
bruik maakt van een tijdmachine, om in
en uit de middeleeuwen te komen.
Die tijdmachine is het enige zwakke punt.
Het verhaal is echter zo boeiend, dat de
lezer zich bij wijze van spreken zich met
de duizenden kinderende voeten stuk loopt
Bekroond met de gouden griffel voor het
beste jeugdboek.
Op de omslag van „Kruistocht"
loopt Dolf onopvallend, links in het
midden mee. Maar wel groter en
anders gekleed.
Kruistocht
j, in spijkerbroek
Thea Beekman
Het wereldje van
Beer Ligthart
Het wereldje van Beer Ligthart. Auteur:
Jaap ter Haar. Uitg. Van Holkema
Warendorf Bussum. Prijs 9,90.
Aardedonker is de wereld van Beer Ligt
hart, een gezonde Hollandse jongen, als hij
door een ongeval blind wordt. De emoties,
die zich voltrekken in de middelbare sch
olier en in zijn omgeving, zijn bijzonder
knap weergegeven in dit boek, dat een
gouden griffel verdiende.
In zijn weg terug naar de maatschappij
de ontroerende stêun, die de jongen v.
zijn omgeving ondervindt, een belangri
hulpmiddel. Duidelijk laat Ter Haai
hoe ook jonge mensen op elkaar zijl
gewezen.
Geen blij boek, hoewel humor nie
breekt, maar wel geschreven uit eer
tieve instelling.
Omslag van het bekroonde boek
van Jaap ter Haar.
Büssft W9
Dag van
de koningsakker
Dag van de koningsakker. Auteur Erik
Christian Haugaard. Uitg. Leopold.
Zweden en Denemarken raken met elkaar
in oorlog. In die dagen van het jaar 1611
stapt een T-jarige jongen hulpeloos rond
in het Denemarken van Christiaan de
Vierde, de koning van kasteel Frederiks-
borg. Dag is zijn naam, een weesjongen,
die besluit op de koning af te stappen. In
een dicht bos wordt hij gevonden door een
stroper. He* schuchtere contact met nieu
we mensen leidt tot een wijdere horizon,
als een luitspeler en een marketenster met
haar dochter in beeld komen.
De auteur doet dat niet zonder ontroering,
het slot is zelfs aangrijpend.
Het verdiende mede door zorgvuldige uit
voering en treffende illustraties van Dick
de Wilde een zilveren griffel. Het boek is
uit het Amerikaans vertaald door Else van
Dijk.
Soms ontroerende momenten van
Dag, in gezelschap van een luitspe
ler.
Stefan en Stefan
Stefan en Stefan. Auteur Gertie Evenhuis.
Uitg. Deltos-Elsevier.
Gertie Evenhuis, schrijfster van al vele
jeugdboeken beschikt over het vermogen
fantasierijk en verwachtingsvol te schrij
ven. Inhoudelijk goed, fijn en helder ge
schreven en erg toegesneden op de jeugd.
In Stefan en Stefan, bekroond met een
zilveren griffel, is Stefan op zoek naar zijn
grootvader, die ergens in Roemenië woont.
Hij kent die grootvader niet, maar zoals
kinderen vaak doen, scheppen ze enorm
op en de grootvader wordt dan het middel
punt van vele gedachten. De jonge Stefan
krijgt de gelegenheid naar Roemenië te
gaan, waar de jongen een warm avontuur
beleeft, Een beetje verdrietig, een tikkeltje
plezierig.
Natuurlijk loopt het allemaal goed af. Opa
en kleinzoon vinden elkaar, hebben elkaar
ook nodig en blijven tezamen.
De zeilboot, die Stefan ter wille
van zijn grootvader moest missen.
Tussen galg en
gekkenhuis
Tussen galg en gekkenhuis. Auteur: Leon
Garfield. Uitg. Leopold Den Haag.
„Tussen galg en gekkenhuis" speelt in de
achttiende eeuw, een tijd waarin kleurrijke
gebeurtenissen nog maar al te vaak voor
kwamen. Rondtrekkende kermisgasten
verkochten grif drankjes en pillen tegen
alle kwalen, predikers werden nog door
iedereen geloofd wanneer zij voor een
bepaalde datum het einde der wereld aan
kondigden.
Hoewel de Engelse titel „Black Jack" luidt,
is toch niet de schrikbarende moordenaar
Zwarte Jack de hoofdpersoon van het
verhaal, maar Tolly, een jongeman van het
platteland. Dat hij Zwarte Jack uit diens
doodskist bevrijdt, dat hij belast wordt met
de zorg voor het krankzinnige meisje Belle
en maanden met haar in een kermiswagen
rondtrekt overkomt de jongen en dat
maakt zijn belevenissen geloofwaardig. Be
kroond met een zilveren griffel.
Tolly, gewapend met geweer, en
Zwarte Jack tegenover elkaar.
Kindje
Kindje. Auteur Fran Manushkin. Ui|t
Kosmos. Prijs 4,90.
„Kindje" is nog niet geboren, sterker ntj
het weigert ten enenmale intrede
wereld te doen. Moeder Elsje praat i
haar „kindje", haar zoon en dochten b
schreeuwen de baby, opa en oma sprekf
een woordje mee, maar „kindje" zegt i
genwijs: ik blijf hier lekker zitten, pi?
vader weet tenslotte raad met de halssti
rige ongeborene: hij belooft zijn kind er
kusje. Dan besluit het maar de grote st*
te wagen en wordt tenslotte geboren.
De tekst van „kindje" is summier, hk
boekje is overvloedig en welsprekend gei
lustreerd.
„Kindje" (zilveren griffel!) is beslist gel
kinderboek, maar een mislukte poging \S
volwassenen om kinderlijk te doen.
Ik blijf hier zitten, lekker puh, zi
het eigenwijze kindje.
Het
Olifanten-
feest
Het Olifanten-
feest. Auteur:
Paul BiegeL Uitg.
Holland. Prijs
12,50
Heeft iemand ooit
het verhaal gele
zen van de dwerg
'Poppel, die op
88.000 mieren
moest passen, ooit
gehoord van het
verdwaalde ko
nijn, op de rug
van een kraai keu
rig naar zijn holle
tje werd terugge
vlogen?
De kraai brengt het verdwaalde
konijn terug naar zijn hol.
Ze staan in „Het
Olifantenfeest"
van Paul Biegel,
met een zilveren
griffel bekroond.
Prachtige, korte
verhalen, om voor
te lezen aan de
kleineren of - voor
kinderen van 8 tot
12.
Het door Babs
van Wely kostelijk
geïllustreerde
boekwerk ontleent
zijn titel aan een
olifant op wielen.
die wordt volgego
ten met pudding
van de moeders
van alle kinderen
en de volgende
dag eten die kin
deren de stijf ge
worden olifanten
pudding. Het slot
laat de kinderen
doen, wat anders
aan vaders en
moeders is voor
behouden: de om
gekeerde wereld
in „Andersom-
Lenka
Lenka. Auteur Jan Prochazka.
Uitg. Leopold Den Haag
Met een zilveren griffel is be
kroond Lenka, een knappe
jeugdroman van de Tsjech
Jan Prochazka. Hij was een
van de grote schrijvers en fil
mers van Tsjecho-Slowakije.
Een man, die tijdens de Praag
se lente vooraan stond. Zijn
Werk is nu verboden. Hij stierf
in 1970.
Lenka is het verhaal van een
twaalfjarig meisje dat jon
gensachtige trekken vertoont
en voorts heel goed kan op
schieten met de hengst Prim.
Dat is het thema van het boek:
vrijheid en liefde van mens en
dier. Men zou bijna zeggen dat
de schrijver in de duur betaal
de vrijheid van de hoofdper
soon met de hengst een stuk
symboliek heeft gelegd.
Het verhaal is overigens een
voudig, goed geschreven en
Lenka, een beetje jon
gensachtig, die heel goed
.kan opschieten met de
hengst Prim, op de om
slag in beeld gebracht.
keurig vertaald. Een spannend
verhaal bovendien, dat een
happy ending beleeft
Wie had gelijk,
Mary Rose?
Marilyn Sachs: Wie had geil ik.
Mary Rose? Uitf. Querido.
Uitstekend is door Frédériquc
van der Velde uit het Ameri
kaans vertaald "Wie had ge
lijk, Mary Rose?" van Marilyn
Sachs, die met dit boek een
zilveren griffel won.
Dank zij Van der Velde, die
rasecht levend (kinder) Neder
lands gebruikte, leest men een
verhaal rond Mary Rose waar
van de compositie ragfijn,
wordt opgebouwd. Jaloersheid
is het onderwerp dat centraal
staat en in verscheidene vor
men door de schrijfster ter
discussie wordt gesteld. Knap
is de manier waarop zij boven
dien de oplossing geeft, waar
mee ook het verhaal sluit
Het onderwerp dat Marilyn
Sachs behandelt, houdt echter
in dat het boek pas begrijpe
lijk wordt voor kinderen ou-
Eindelijk heeft Mary Ro
se het doosje gevonden,
waarover haar grootmoe
der zo vaag deed.
der dan tien jaar. De tekenin
gen van Thé Tjong King slui
ten goed aan bij de tekst, mo
dern en sprekend.
Wikkepokluk
zoekt 'n rijk
Koning Wikkepokluk de
Merkwaardige zoekt een rijk.
Auteur: Wim Hofman. Uitg.
Van Holkema en Warendorf.
Het bizarre werk van Wim
Hofman heeft voor de illustra
ties de gouden penseel ver
diend. Terecht, want nauwge
zet en toch met speelse humor
gaf Hofman zijn Wikkepokluk
een groter aantal goede illu
straties meer dan gebruikelijk.
Die tekst is afkomstig van ge
noteerde invallen, die Hofman
als een halssnoer aan elkaar
reeg. Het resultaat werd een
noga) warrig verhaal, maar
vol kostelijke humor en
woordspelingen. Het gaat over
Een van de humoristi
sche tekeningen, waarvoor
Wim Hofman de gouden
penseel verdiende.
een koning en een paar onder
danen, op zoek naar een rijk'
om over te regeren. De koning
komt uit een beest en eindigt
zijn zoeken in een kist, waar
hij kan regeren.Ho'fman sym
boliseerde daarmee het levenj
van een mislukt mens tussen
geboorte (uit het beest komen)
■en de dood (de kist).
