Toenemende
ongerustheid
over
kerncentrales
ZONNE-ENERGIE
komt
langzaam
binnen
handbereik
A.|ï*
Veel Napolitanen
kunnen niet
buiten
sigarettensm okkel
300 WW KÉRNXSAFTWEftK kALKAi
Vreemde
klavertjes
bij - -
Neder
landse
centrales
WINST UIT
RUIMTEVAART
p si
Iteeds meer mensen beginnen
zich ongerust te maken over de
plannen van de Nederlandse
regering en de clectriciteits-
maatschappijen om ook in oils
land voor een deel over te
schakelen op kernenergie wat
betreft de opwekking van clec-
trische stroom. Op dit ogenblik
gebeurt dat reeds in Dode-
waard en Borssele, terwijl de
Nederlandse overheid deel
neemt in het zogenaamde Kal
kar-project, waar een snelle na
trium gekoelde kweekreactor
in aanbouw is, de snr-300.
Iet aantal stemmen tégen Kalkar
stijgt. Op 28 september zal een
massale protestdemonstratie uit
Nederland trekken naar dit
Duitse plaatsje aan de Rijn. 30
kilometer over de grens bij Nij
megen. Meer dan 120 groeperin
gen hebben zich uitgesproken
voor terugtrekking van Neder
land uit ,.dit wespennest", dat
- en dat geloven ook zij wel -
zonder de "Nederlandse steun
van 15 procent ook wel zal wor
den voltooid. Electriciteitsbe-
drijven hebben moeilijkheden
met verbruikers die weigeren
de drie procent van zijn electri-
citeitsrckening te betalen die
iedere Nederlander bijdraagt
aan het KaJkar-projekt.
•>n tegenargument werd onlangs
gevonden in klaver-mutaties die
mogelijk wijzen op'radio-actie
ve straling. Opvallend veel kla
vertjes-vier en -vijf werden ge
vonden rond de kerncentrales
van Doodewaard en Borssele.
Toeval, of een gevolg van het
feit dat op beide plaatsen met
verrijkt uranium gewerkt
wordt? Specialisten stellen een
onderzoek in naar de vreemde
klavertjes.
Mevrouw Beurskens uit Malden
G): „ik heb ze destijds gevon
den, maar voor de rest praat ik
er niet meer over. Met de poli
tiek hierover wil ik niets te
maken hebben, hoor". Ze moe
ten het nu maar onderzoeken".
Overigens liggen de tegenstan-
trales
dé veelbladige kla
vertjes. al vinden zij wel dat er'
een onderzoek moet komen.
Dokter M. Haan (37) huisarts in
Wehl: „Ik weet niet wat ik er
van moet denken. Er zou inder
daad een onderzoek moeten
worden ingesteld". Haan is dui
delijk een tegenstander van
Kalkar en heeft zich onlangs
met een groep collega's tot de
Maatschappij ter Bevordering
van de Geneeskunst gewend
met een verzoek de regering op
de hoogte te stellen van „de
ernstige verontrusting" onder
eep groot aantal artsen over de
reactor in Kalkar. „Wij hebben
de maatschappij uitgenodigd
iets met onze verontrusting te
doen en naai- mijn weten komt
er inderdaad een gesprek met
minister Lubbers".
Dokter Haan geeft toe, dat het
een probleem is artsen voor
deze zaken geïnteresseerd te
krijgen.
„Waar het bij de kernenergie om
gaat. is dat bewezen moet wor
den dat het absoluut onschade
lijk en ongevaarlijk is", zegt hij.
„En dat bewijs is moeilijk te
leveren".
Over mutaties als gevolg van ra
dio-actieve straling zegt Haan
dat er literatuur is waarin proe
ven worden beschreven, die ge
nomen zijn met witte muizen en
bananenvliegjes. Over de resul
taten: „Het is niet bewezen dat
straling geen afwijking in de
erfelijke eigenschappen veroor
zaakt". Aan de andere kant
zegt hij' dat intensieve radio
actieve straling de kans op tu
moren bij mensen verhoogt.
„Dat staat vast en dat weten
alle medici ook". Als voorslan
ders wijzen op het feit dat ra
dio-activiteit ook aangewend
wordt ter genezing van bepaal
de ziekten, zegt Haan dat het
niet opgaat de gevolgen van
kerncentrales te vergelijken
met middelen die bewust door
medici worden toegediend van
wege hun heilzame werking.
Dokter Haan blijft aan de voor
zichtige kant wanneer hij de
mogelijke gevaren van radio
activiteit beschrijft. Zeker is
dat eventuele gevolgen pas over
enkele generaties zichtbaar zul
len worden. En dan komt de
tweede vraag opduiken: hoe
veel radio actieve straling (uit
gedrukt in rem) mag en kan,
een mens verdragen. En: is er
verschil tussen kunstmatig op
gewekte radioactiviteit en spon
tane, d.w.z. in de natuur voor
komende straling? vragen,
waarop nauwelijks een ant
woord is te geven.
Prof. dr. Boogaardt, zei onlangs
in Almelo dat het afval dat vrij
komt bij de verrijking van ura
nium „voorlopig" zal worden
opgeslagen in stalen vaten.
Daarbij bleef het, zij het dat
prof. Boogaardt nog opmerkte
dat het met het stralingsgevaar
ta T SChNB; i;M 1 M W. U W f?
A6R0SRIR-. SUNORSRERUiÜK OEUMCHIAXO
kONIORIICH attstfN
XBNlGRllCN EEK Nif DERIANOE
•AUHiRR SCNNEU-KROTER-XeRNKRAfTWIRKS
OHJÏUSCHAFT müM ESSEN
£inr GRÖMGUNvJ EER
RMSIN. W8STR ElïXTRlïlTXTSWRRK AE3ÜEN
ÏVNATOM U «ROSSEt
(EX SAMEN* ELPROBv filDRÜ'/SN ARNHB!
Het Kalkarproject: ondanks protesten gaat de bouw door
van «lit afval buitengewoon
meeviel. Tot op heden-denkt
men er aan het radio-actieve
afval, dat verder erg giftig is,
op te slaan in onderaardse zout
lagen. een methode waarvan
men zich in Amerika echter
alweer heeft afgekeerd. En hie
rop richten zich met name de
bezwaren van de tegenstanders.
Het feit dat men op dit ogenblik
nog niet goed raad weet met
het radio-actieve afval, vervult
velen met zorg. evenals het feit
dal bijvoorbeeld in het Belgi
sche Doel en het Zeeuwse Bors
sele verschillende normen wat
betreft radio-actieve lozing
door de schoorsteen worden ge
hanteerd.
„Ts het niet redelijk dat het pu
bliek eist dat eerst de proble
men worden opgelost, voordat
wij ons binden aan een verdere
ontwikkeling van de kernener
gie?", aldus de Groningse hoog
leraar prof. P. Smith.
Ongelukken
Kerngeleerden merken voortdu
rend op. dat alle mogelijke
.voorzorgsmaatregelen genomen
worden bij de bouw van nieuwe
centrales. Desondanks bestaat
er een lange lijst waarop onge
lukken met kerncentrales voor
komen. Ook Dodcwaard komt
herhaalde malen voor op deze
lijst, recentelijk weer omdat
zich haarscheurtjes in het reac
torvat voordeden, een probleem
waarmee men ook in het Duitse
Lingen (gebouwd naar analogie
van Dodewaard) te maken
heeft gehad. Bij proeven met
snelle kweekreactoren zijn na-
triumbranden opgetreden, in
Wiirgassen kwam twee jaar ge
leden 1.050 ton radio-actief wa
ter in de Weser terecht, in 1973
kwam er radio-activiteit vrij in'
Winscale waardoor alle melk
van hoeren in de omgeving
werd vernietigd. Tegenstanders
van kernenergie vrezen onge
lukken bij het transport van
radio-actief afval. Kortom, ker
nenergie wordt voor een toene
mend aantal mensen een pro
blematische zaak, niet in het
minst omdat zij weinig bespeu
ren van serieuze pogingen om
op lange termijn de curve, die
de alsmaar toenemende ener
giebehoefte aangeeft, om te bui
gen. de recente energiecrisis en
olieboycot ten spijt-
Op dit ogenblik wordt in de EEG
druk gebouwd aan nieuwe
kerncentrales voor een totale
capaciteit van 20.000 megawatt.
Als alle plannen doorgaan zal
in de EEG in 1985 voor ruim
44.000 megawatt vermogen aan
kerncentrales staan opgesteld.
Daarvan zal Duitsland 19.000
megawatt voor zijn rekening
nemen. De bondsrepubliek
krijgt ook de grootste kerncen
trale ter wereld binnen zijn mu
ren: die van Essenham. die in
197H bijna de helft van de elec-
tricitcit voor Noord-Duitsland
zal leveren. De opmars van het
atoom van electrische stroom
lijkt nauwelijks meer te stuiten.
KLAAS GOINGA
Klavertjes vier en vijf rond Nederlandse kerncentra-
Een actiegroep plaatste dit bord bij de kerncentrale in Borssele als reactie op een
brochure van de PZEM waarin de bevolking werd gerustgesteld.
(Van onze correspondent)
NAPELS - Naar schatting zijn
honderdduizend Napolitanen
op een of andere wijze betrok
ken bij de smokkel van siga
retten. Ze leven ervan, rijk of
minder rijk, als lokale baas of
als boodschappenjongen. Ze
kunnen eigenlijk niet meer
buiten die smokkel.
Napels is al sinds jaren het
centrum van een wereldwijd
vertakte smokkel in sigaretten,
overigens een misdaadwereld -
je waarin Sicilianen (de mafia)
en Marseillanen elkaar de
macht betwisten en derhalve
doorlopend naai- het leven
staan. Het meest onfortuinlijk
in die genadeloze misdaadoor
log zijn de Napolitaanse on-
derwcreldfiguren zelf. die zich
met de ene of de andere partij,
of met beide bezig houden, en
dus de meeste klappen oplo
pen.
Momenteel is hel betrekkelijk
rustig, maar in de jaren
1971 1972 werden vrijwel da
gelijks - of beter gezegd elke
nacht - bloedige wraakacties
ondernomen.
Plaatselijke onderwereldkop
stukken werden op straat van
uit rijdende auto's neergescho
ten, ze „verdronken" op ge
heimzinnige manier in zee of
verdwenen zonder spoor ach
ter te laten.
Het waren de jaren waarin de
Sicilianen en de Fransen zich
minder met Napels bemoei
den. In die leemte vochten de
plaatselijke misdaadbaasjes
om de macht, ontredderd als
ze waren, omdat ze zonder be
velen van hogerhand nauwe
lijks wisten wat te doen.
Op het moment, dat de anti-
mafiacommissie van het Ita
liaanse parlement min of meer
officieel heeft vastgesteld, dat
de mafia al ruim 20 jaar een
grote invloed heeft in het
steenrijke Milaan, publiceerde
de Noorditaliaansc krant „La
Stampa" een onderzoek, inge
steld naar de positie van Na
pels in de internationale smok-
kel wereld.
Napels wordt - misschien niet
helemaal ten onrechte - per
traditie een stad van dieven en
smokkelaars genoemd. Kort
na de oorlog floreerde er een
levendige zwarte handel in pe
nicilline. Daarna is de smokkel
in drugs en sigaretten geko-
Afspraken
Momenteel hebben de Sicilia
nen de touwtjes weer in han
den. Hun smokkelhoofdkwar-
tier bevindt zich in het Zwit
serse Lugano, waar keurige
gecamoufleerde „handelson
dernemingen" ondermeer per
telex in verbinding staan met
de „cosa nostra"-kantoren in
de Verenigde Staten.
De mafia is bijzonder gesteld
op die macht, omdat het een
onmisbare inkomstenbron be
tékent voor de organisaties op
Sicilië, in Noord-Italië en zelfs
inAmerika. Vorig jaar nam de
Italiaanse douane in Napels
170 ton smokkelsigaretten in
beslag^ een forse hoeveelheid,
maar deskundigen schatten
dat het slechts een tiende is of
nog minder van de hoeveel
heid die jaarlijks via Napels
zwart verhandeld wordt
In 1957 zouden de diverse
smokkelorganisaties tot af
spraken zijn gekomen, vooral
onder leiding van de mafia-Iei-
dcr Salvatore Greco, bijge
naamd „Toto, de ingenieur".
Die afspraak was in feite erg
simpel: de Sicilianen zouden
zich met de iabakssmokkel be
zighouden. terwijl de Fransen
(uit Marseille en vanuit Corsi
ca) de drugs voor hun reke
ning zouden nemen.
ver-
Evenwicht
stoord
In het begin van de jaren ze
ventig kwam er aan dat mis-
daadevenwicht een einde. De
opium lijn met het oosten werd
geblokkeerd, de aanvoer uit
Turkije stagneerde en in Fran
krijk werden grote clandestie
ne drugraffinaderijen ontdekt
en ontmanteld. Kortom, de
Fransen verloren hun handel
en wilden zich daarom weer
op de smokkel van sigaretten
concentreren.
Het gevolg was een regelrech
te gangsteroorlog, met weder
zijdse verklikkerijeri, moord
en doodslag, ontvoeringen en
wraakacties. De perfecte mis
daadorganisatie viel in digge
len, Napels raakte geisoleerd
in de smokkelwereld en de
Napolitaanse onderbaasjes
wisten niets béters te doeVi in
deze tijden van onzekerheid
dan elkaar het leven zuur te
maken.
Ondertussen liep de winstge
vende sigarettensmokkel lang
zaam terug, tot groot verdriet
van de misdaadkopstukken
die elkaar nu opnieuw schijn
baar toch weer gevonden heb
ben om de rijke buit in het
smokkelgebied van de Middel
landse Zee te verdelen. De
twéé grote clans hebben het
smokkelverkeer over land en
over het water verdeeld, waar
bij de Sicilianen de rijkste in
komstenbron behouden.
Ondertussen probeert de over
heid minstens gelijke tred te
houden met de smokkelont-
wikkeling, of liever deze nog
een stapje voor te komen om
aan deze lucratieve handel een
einde te maken. Die oorlog
speelt zich grotendeels op de
nachtelijke wateren bij Napels
af. waar vrachtvaarders uit de
landen van het Midden-Oosten
vlak buiten de territoriale wa
teren wachten op de super
snelle motorboten die hun la
ding overnemen en aan land
moeten brengen.
De smokkelaars bedienen zich
van zwart geverfde boten, uit
gerust met radar, die gemak
kelijk 120 km per uur kunnen
halen. Het onderscheppen van
die smok kei boten betekent
voor politie en douane altijd
prijs: op de heenweg naar de
wachtende vrachtvaarders
vervoeren ze grote bedragen
aan dollars, op de terugweg
naar het vasteland zitten ze tot
barstens toe vol met smokkel
sigaretten.
Op een booreiland verzorgt een
combinatie van zonnepanelen de
elektriciteitsvoorziening.
Aan boord van een klein zeiljacht is een zonnepaneel
in het dek ingebouwd.
ROTTERDAM De ruimtevaart begint hoe langer hoe
meer vruchten af te werpen, waarmee al die miljar
den dan toch niet letterlijk in rook zijn opgegaan.
Zo is er sinds enige tijd op' de Nederlandse markt
een paneel van siliciumcellen, een zonnepaneel, dat
uit het zonlicht zoveel energie weet te halen, dat een
normale accu ermee op peil gehouden kan worden,
mits op die accu niet te grote apparatuur wordt
aangesloten.
4*'A We hebben het zonnepaneel van
.7/alle kanten bekeken in Rotlcr-
dam bij de firma Dutilh. Het
4*- Ay!;'"*' paneel, dat bestaat uit zes stro
ken van vijf cellen wordt dooi
de Amerikaanse Solar Power
Corporation gefabriceerd en is
in de eerste plaats bedoeld als
batterijladcr voor watersport
gebruik en voor caravanning.
Het lijkt ideaal bijvoorbeeld voor
zeilers die op lange reizen wel
elektrische en elektronische ap
paratuur gebruiken maar niet
hun motor om hun accu's op
peil te houden. Daarnaast voor
de watersporter en caravanncr.
die in de weekends stroom ver
bruikt voor communicatie- en
navigatieapparatuur. De vijf
dagen tussen zondag- en vrij
dagavond doen de zonnecellen
hun werk.
Dat wil zeggen: als er zon is!
Maar dat schijnt zelfs in ons
klimaat nogal mee te vallen; de
uren zonnestraling komen, ge
middeld gemeten, niet zo erg'
beneden het aantal in meer
zuidelijke landen.
Deze parabolische spiert in de Pyreneeën, met een glasoppervlak van tweeduizend Zit er in de toekomst ecn
vierkante meter, zet het zonlicht om in energie voor experimenten op industrieel gebied. lijkhcid in om d. stroom vu
ziening van huizen te verzeke
ren dooi- bijvoorbeeld een dak
van deze cellen te construeren?
De heer J. Dutilh: "Mogelijk is
het zeker wel, maar het zou
vooralsnog een dure aangele
genheid worden. Zo'n paneel
van dertig cellen kost nu, inclu
sief b.t.w., 1950 gulden. Wil je
aan flink wat vermogen komen
dan zou je een paar honderd
cellen nodig hebben. Nou reken
het dan maar uit! Er staat na
tuurlijk tegenover, dat het je
dan ook verder geen cent meer
kost, op de accu's na. Want de
cellen op zichzelf zijn onver
slijtbaar. In het buitenland zijn
reeds vele zonnepanelen in ge
bruik op bijvoorbeeld boorsta-
tions en dergelijke. In de Aus
tralische woestijn staan relais-
zenders die hun voeding krij
gen uit zonnepanelen. Men
heeft daar berekend dat men
zich veel bespaart, ondanks het
feit dat de aanschaffingskosten
vrij hoog zijn. Natuurlijk zit het
er dik in dat deze zonnepane
len, als de trend wil doorzetten,
over een jaar of tien veel goed
koper zullen zijn".
Voorlopig dus alleen nog maar
zonne-energie voor de bemid
delde watersporter en de cara
vanncr. Maar het is een door-,
braak. We wachten op de firma
die voor huishoudelijk gebruik
tegen betaalbare prijs ons
kracht van de zon kan gev
