Imperium met „Huis clos
terug op het oude pad
OMSTREDEN SLAVISCHE
KUNST BIJ HET LAK
Waar naar toe?
Ank v.d. Moer weer in
De fretatoeéerde roos'"'
Organist Henk Klop in Lisse
'a<;in\ s
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 12 OKTOBER 1974
Regisseur Jan Bartelsman:
De Grote Emotie"
moet terug
bij het toneel
jEIDEN Het valt niet te ont
kennen dat het theaterleven in
Leiden gedurende de afgelopen
jaren een vrij problematische
zaak is geworden. Hiervoor
zijn meerdere oorzaken aan te Spannin
i wijzen en één daarvan (niet de
minst belangrijke overigens) is Het probleem is
i het ruimteprobleem. De
schouwburg aan de Oude Vest
is al enkele jaren gesloten en
liet zal nog geruime, tijd duren
'eer deze zaal weer voor het
publiek toegankelijk is. De
ivoorstellingen vinden nu
'plaats in verschillende andere
theaters, die hetzij door de lig-
Iging, hetzij door andere om
standigheden toch een negatie-
I ve invloed op de algemene be-
I langstelling hebben uitgeoe-
I fend.
maar door het ontbreken van
mogelijkheden tot wezenlijk
contact is hij tot eenzaamheid
gedoemd.
dat. als Jan Bartelsman in zijn
opzet slaagt, de eenzaamheid
nog navranter benadrukt wordt
dan normaal dank zij de directe
betrokkenheid van het publiek.
De spelers zijn nu immers niet
meer omsloten door muren.
ioelbaar maken
j deze spanning
voelbaar te maken. Bartelsman
heeft hiervoor gezocht naar an- Daarnaast heeft de regisseur ook
dere mogelijkheden dan de con- technisch aansluiting gezocht
ventionele en bovendien ge- bij het collage-idee.
tracht zoveel mogelijk in de
sfeer en de werkwijze van lm- Enerzijds zag hij het als een ab-
perium te Blijven. Zo bevinden solute voorwaarde „Huis clos"
de driespelers zich niet in een integraal uit te voeren, maar
(gesuggereerde) afgesloten anderzijds ging hij er ook van
ruimte, maar midden in het pu- uit, dat het botweg realiseren
bliek, dat in een cirkel om de van een tekststuk niet (meer)
scène heen zit. Het is duidelijk past bij het „image" van ImDe-
rium. Men heeft gemeend dit
probleem te kunnen oplossen
door het toneelstuk langzaa
maan te laten ontstaan uit een
soort bewegingsspel waarin
het hoofdthema van de een
zaamheid van mens tegenover
mens visueel gestalte krijgt.
Een beroep op Marjolein Briër
werd niet tevergeefs gedaan
ze het heel anders dan mijn lijk en zou zelfs uiting kunnen
eigen mensen zouden doen. zijn van een bepaalde vprm van
maar de spanning is veel zui- schizofrenie,
verder. Het lijkt me dat dit Wat we in het theater improvisa-
heeft tot
samenwerking geleid. Opval
lend is zelfs het uitbundige ent
housiasme van de Leidse cho
reografe, die diep onder de in
druk was van de geweldige in
zet van de Imperianen. „Het
werken met acteurs is totaal
anders dan het werken met
dansers. Niet alleen benaderen
i is geen improvisa
tie meer. Het is misschien be
gonnen met improviseren,
maar door oefening (repetities)
is daar een bepaalde vorm aan
gegeven, die op een theater
vorm is gaan lijken. De thea
tervorm is echter constant aan
veranderingen onderhevig,
wil hij er wel graag een paar Imperium heeft, aldus Jan Bar-
bewegingsspel zoals het er nu
uitziet ontzettend goed kan
overkomen, terwijl het op de
zelfde manier gebracht, maar
dan door dansers, veel te over
trokken zou lijken".
intensieve leeft Imperium hiermee de i
kanttekeningen bij maken. Om
te beginnen beschouwt hij een
volmaakt „echte" improvisa
tieals absoluut onmogelijk. Het
l'improviste" weergeven van
een ander karakter is onnatuur-
fcigen huis
^it alles geldt niet voor de ama
teurtoneelvereniging Imperium.
l Boven in een oude fabriek aan
de Vestestraat heeft zij enkele
jaren geleden een eigen theater
tje gebouwd waar zij in feite
alle kanten mee uit kon.
►at de grondslag voor dit eigen
theater geen irrieëel idealisme
was is onderhand wel duide-
1 lijkbewezen. Langzamerhand is
het repertoire van Imperium
I geëvolueerd vanconventionele
tekststukken naar speelse en
soms zelfs ietwat bizarrecolla-
I ges. die voor het merendeel
gebaseerd waren op improvisa-
lies. De hechteband van de le
den onderling, de speciale sfeer
en het grote voordeel van een
..eigen huis" dat optimaal ge-
I bruikt kon worden, hebben ge-
l zorgd voor een constante "en
Lzelfs groeiende publieke be-
I langstelling en garandeerden
Fbovendien een verrassend hoog
peil van de uitvoeringen.
Lmge tijd geleden signaleerden
wij in deze kolommen, dat het
ideeënarsenaal van de Impe
rium-leden voor hun improvisa-
tiecollages uitgeput raakte en
dat eennieuwe injectie wel eens
noodzakelijk zou kunnen zijn.
Imperium heeft dezeconclusie
blijkbaar zelf ook getrokken.
Voor hun eerste première dit-
seizoen hebben ze het in ieder
i geval over een geheel andere
I boeg gegooid. De kern van deze
voorstelling wordt gevormd
door een integraal tekststuk en
I zelfs niet het eerste het beste:
I Huis clos (Met gesloten deuren),
de geniale eenakter van de
I Franse filosoof en toneelschrij-
I ver Jean-Paul Sartre.
[hide bekende
Een ander opmerkelijk feit is dat
zij de artistieke verantwoording
voor deze voorstelling in de
handen hebben gelegd van een
l oude bekende, die van onschat-
1 bare waarde is geweest voor de
opbouw van deze vereniging en
wiens jarenlange afwezigheid
wij slechts node geconstateerd
hebben: regisseur Jan Bartels-
Gevraagd naar zijn reacties op de
I terugkeer van Imperium op de
ze oude paden verklaarde Jan
Bartelsman simpel.dat hem ge-
vraagd was dit stuk te regisse-
I ren en dat hij deze uitnodiging
met beide handen had aangeno
men. Hij toonde zich bovendien
bijzonder ingenomen met de
huidige situatie: „Het is een
verschrikkelijk enthousiast en
I creatief stel mensen en al die
I improvisaties hebben een ge
weldige positieve invloed op
sfeer en manier van werken
1 gehad. Iedereen denkt mee in
i alles en het is gewoon ontzet-
1 tend fijn om op die manier
bezig te zijn. Of we alles wat
we willen ook kunnen realise
ren is een tweede, maar de
repetities lopen ontzettend fijn.
Bij andere verenigingen zitten
de leden eigenlijk min of meer
lijdzaam naar je te luisteren.
Eigenlijk net kinderen die af
wachten wat je zegt. Hier voel
t >e je veel meer een coördinator
r dan een echte regisseur".
De Mounties
Twee nieuwe gezichten in het
Leidse theaterseizoen: Piet
Bambergen en René van
Vooren. Via de televisie heb
ben zij echter als de Mounties
een nationale populariteit ver
worven. Hun programma
„Mounties Maximaal" is een
bonte aaneenschakeling van
wat men „mooie en malle
Mounties momenten" zou
kunnen noemen. Zij worden
bij hun optreden, volgende
week zaterdag *in de Stadsge
hoorzaal. geassisteerd door
Sue Chaloner. Carmen Eersel,
Martha Hollestelle, Bob van
Leeuwen en de Leidse Janne-
ke Lichte. De muzikale leiding
berust bij Ferry Wieneke en
het combo staat onder leiding
van Rob Roeleveld.
telsman. met name op het ge
bied van het improvisatietoneel
bijzonder leuke en geslaagde
onderzoekingen gedaan en zeer
goede resultaten bereikt. Er
moeten echter steeds nieuwe
dingen gevonden worden en
Imperium is nu misschien
zover, dat zij haar bevindingen
aan andere dingen kan gaan
toetsen. „Ik hoop dat wat ik nu
doe een aanzet mag zijn. om
datgene wat zij voordien ge
daan hebben tot integratie te
laten komen met het tekststuk".
Vrijblijvend
LEIDEN - De tentoonstelling van
het werk van twee Joegoslavi
sche grafici Oldrich Kulhanek
en Jan Krejci, die momenteel
is ingericht ten dele in het
Academiegebouw aan het Ra
penburg en in het LAK-cen-
trum aan het Levendaal, roept
bij vele belangstellende bezoe
kers wel gemengde gevoelens
op'. Blijkens kanttekeningen
van bezoekers op de ter teke
ning liggende presentielijsten
zijn sommige van hen nogal
gechoqueerd door een aantal
uitermate realistische voorstel
lingen van veelal abstracte be
grippen en titels van de pren
ten dezer twee kunstenaars.
Er zitten ook inderdaad veel
EIGEN WIJZE
stellingen door nogal zeer rea
listische sexuele uitbeeldingen Ik ga daarbij uit
die nog niet zo heel veel jaren dat het de
geleden waarschijnlijk wel aan
leiding zouden zijn geweest de
ze expositie als pornografisch
aan te merken en derhalve te
verbieden.We hebben echter le
ren leven met veel ruimere be
grippen overbceldende kunst,
omdat deze nu eenmaal en
soms zeer wezenlijk kunnen bij
dragen tot de spirituele conver
satie tussen kunstenaar en kij
ker. Desondanks kan ik ook
wel begrijpen dat een deel van
de kijkers zich bij het zien van
enkele voorstellingen wel ge
il echter ten
i de mening,
kunstenaars
niet te doen is geweest om de
„openhartigheid" van de voor
stellingen op zich. maar om een
zo stringent mogelijke over
dracht van hun filosofische vi
sie op de mens, zijn leven en
gevoelens. Dat zij dat op hun
eigen wijze doen is niet alleen
hun goed recht maar daartoe
zijn zij - meenik - ook door hun
filosofische stclhngname ver
plicht. Waarbij de vraag of hun
wijze van interpretatie nu juist
is of niet buiten beschouwing
dient te blijven. Elke vogel
zingt zoals hij gebekt is. iedere
kunstenaar wil zijn
listische composities ter nauw
keurige beschouwing door een
opeenhoping van symboliek en
over het algemeen wat sterk
gevulde voorstellingen
De gedachten van Jan Bartels
man houden zich echter met
meer bezig dan met een inci
dentele regie bij het amateurto
neel. „Dit is voor mij eigenlijk
een vingeroefening, een kleine
aanzet. Ik zou namelijk willen
proberen het toneel de Grote
Emotie terug te geven. Het hui
dige toneel dreigt te verzinken
in de vrijblijvende emotie van
de rolfiguur. Het publiek kan
daarbij participeren, maar het
wordt in feite zelf niet geraakt.
Ik zoek nu naar een manier om
die emoties weer algemeen te
maken. Ik weet alleen niet of
het mogelijk is. We hebben ten
slotte te maken met persoonlij
ke emoties en bovendien vraag
ik mij af of hier niet meer
algemene emoties, revolutionai
re, sociale e.d., tegenover moe
ten staan".
De Rotterdamse toneelleider Cor
Stedelinck is volgens Jan Bar
telsman de enige die in Neder
land met redelijk succes deze
weg bewandelt. Of het hem bij
Imperium ook zal lukken blijft
nog maar de vraag: „Zo is het
voor mij ook de vraag of uit
Huis Clos ook een algemene
emotie te halen valt. Ik ben
nog steeds zoekend naar de al
gemene idee om die op de een
of andere manier zichtbaar,
hoorbaar of voelbaar te maken.
Daarom hoop ik ook dat ik in
de toekomst in staat ben met
andere stukken nieuwe experi
menten te ondernemen. Liefst
in samenwerking met Marjo
lein Briër of iemand anders die
op bewegingsgebied terzake-
kundig is'
angstdrc
lijps ontleende motieven,
dan op surrealistische wijze
verbeeld,
flen lette dan onder meer op
prenten als „Report No 2",
„Adam and Eve", „Nightmare".
„Miles Christianus" en „A Sol
dier". de laatste volgens de
kunstenaar zelf een hommage
aan Albrecht Dürer. Daarmee
wil hij blijkbaar een min of
meer artistieke en geestelijke
verwantschap met de kunste
naar van de vroege renaissance
aantonen.
de Apoca- „Met gesloten deuren" (of liever
dachten op eigen wijze laten De expositie blijft in Leiden tot
overkomen. Dat is niet alleen
het recht maar ook de plicht
ti met 31 oktober
WILLEM PRINS
toch: „Gesloten deuren") zal op
zaterdag 19 oktober in het mi
crotheater Imperium in de Ves
testraat in première gaan. Tot
eind november zullen iedere
vrijdag- en zaterdagavond voor
stellingen worden gegeven. Bij
wijze van experiment geldt bij
deze serie voor belangstellen
den dezelfde toegangsprijs als
voor donateurs en CJP-hou-
ders. Vrijdag 18 oktober zal er
een openbare try-out worden
gegeven, waarbij iedereen toe
gang heeft voor de somma van
één gulden (zolang de voorraad
strekt).
Paul Korenhof
Omlijnde ideeën
Over het te spelen stuk heeft
Bartelsman zeer duidelijk om
lijnde ideeën. Om te beginnen
gaat hij ervan uit, dat het gege
ven nog meer boven het situa
tionele karakter uitgetild moet
worden dan tot dusver gebrui
kelijk was. Een belangrijke
aanwijzing hiervoor ligt al in
de titel „Huis clos", die eigen
lijk foutief vertaald is in „Met
gesloten deuren".
De Franse uitdrukking hiervoor
is namelijk huis clos" zodat
de vertaling eigenlijk beter
..Gesloten deuren" had kunnen
luiden. Bartelsman is er mede
daardoor toe gekomen de ens
cenering meer als verwijzing
naar een bepaalde situatie te
zien dan als situatie op zich.
Een belangrijk steunpunt was
voor hem hierbij de existentia
listische opvatting van Sartre.
die de mens niet plaatst onder
de mensen rrtaar tegenover de
mensen De mens bestaat
slechts bij gratie van de ander.
ZATERDAG 12 OKTOBER
Oegstgeest—Rijnlands Lyceum 20.15 uur: Nieuwe Komedie met
„De uitzondering en de regel" en „Dansen" van Berthold
Brecht
Alphen Nabij, filmzaal 20.15 uur: filmvoorstelling „De
avonturen van Rabbi Jacob".
ZONDAG 13 OKTOBER
Leiden Stadsgehoorzaal 11.30 uur: koffieconcert door gitaar
trio.
Leiden Hartebrugkerk 15.00 uur: orgelconcert door Jan
Schmitz.
Alphen De Bron 20.00 uur: concert door Cholarerna.
DINSDAG 15 OKTOBER
Oegstgeest Rijnlands Lyceum: 20.15 uur: Ank van der Moer
in „De getatoeëerde roos" van Tenessee Williams.
WOENSDAG 16 OKTOBER
Oegstgeest Rijnlands Lyceum 20.15 uur: ..Fiesta Gitana da
Silva".
VRIJDAG 18 OKTOBER
Leiden Kreatief Sfentrum 22.00 uur:
club.
Leiden Hot House: 22.00 uur: jazzzolder.
filmvoorstelling ciné
ZATERDAG 19 OKTOBER
Leiden Stadsgehoorzaal 20 15 uur optreden Mounties show.
Leiden Kreatief Sentrum 22.00 uur: filmvoorstelling cinéclub.
De prenten van deze twee jonge
Joegoslaven hebben dat inder
daad. zij het dan dat zij het
doen me^ een eigen - vrijmoedi
ge - keuze van voorstelling. Men
kan fiet daarmee eens zijn af
Ik vond deze wat uitvoerige be
schouwing op z'n plaats, omdat
het werk van Kulhanek en
Krejci een goede beschouwing
- letterlijk en figuurlijk - volko
men waard is. Al moge wellicht
de Slavische denkwereld ver
schillen van onze noordelijke
meer puriteinse opvattingen,
we zullen er vrede mee moeten
hebben en hun wijze van voor
stelling en interpretatie acccp-
BEWONDERING
Bovendien - al gaat het niet om
,,1'art pour Part" - zij doen dat I
op een technische wijze, die
bewondering afdwingt. Hun
kunst roept herinneringen op
aan het werk van enkele mid
deleeuwers uit de tijd dat het
humanisme de kop begon op te
steken. Technisch op dat
Dürer b.v. en ook wel op de
grote Italianen van die tijd,
qua verbeeldingswijze op dat
van Jeroen Bosch, al gaat elke
vergelijking natuurlijk ook LISSE - De organist Henk Klop geeft vanavond
een orgelconcert in de St. Agathakerk. Het
concert is het laatste van een serie die de
orgelkring bollenstreek het zomerseizoen organi
seerde.
Woensdag heeft in het Rijnlands Lyceum weer het jaarlijkse
Spaanse dansfeest plaats, dat iedereen onderhand wel kent
onder de naam „Fiesta Gitana".
Dit achttiende flamenco-feest brengt weer een geheel opnieuw
samengesteld ensemble met sommige bekende maar ook vele
nieuwe gezichten.
De voorstelling van dit jaar beoogt een staalkaart tc geven
van diverse flamenco-stijlen en hierbij is m.n. plaats inge
ruimd voor de wilde zigeuner.
De grote trekpleisters zijn ook nu weer Curro Velez en Isabel
Romero (foto). De „ster" van het gezelschap zou echter wel
eens „La Pelua" kunnen worden.
O
Leiden „De Amerikaanse
schrijver Tennessee Wil
liams is een meester in het
bespelen van de zenuwen
van zijn publiek. Hij kent de
gevoeligste plekken en
streelt er met zijn nagels
Wat hij intussen zichtbaar
maakt in zijn personages is
meer hun zieligheid dan hun
tragiek. Zijn symboliek
heeft de helderheid van kof
fiedik en zijn poëzie het
mierzoete van kermissoep.
„Aldus de criticus H.A.
Gomperts H.A.Gomperts in
een van zijn besprekingen
van een stuk van Williams,
van wie hij elders eveneens
zegt: „Zijn talent is groot
genoeg om van een slecht
drama een theater-succes tc
maken"
Inmiddels is Tennessee Wil
liams bijgezet bij de klassie
ken. Allicht zijn er nog men
sen die zijn stukken grof en
vulgair vinden, maar het
aantal mensen dat enige tijd
geleden genoot van de fa
meuze t.v.-uitvoering van
„Glazen speelgoed" met Ka
therine Hepburn is nog veel
groter.
Het kan dan ook geen slechte
gedachte genoemd worden
om een van Williams' groot
ste successen, „De gctatüeer-
de roos", als vrije productie
uit tp brengen.
Een belangrijk argument was
bovendien dat twee van dc
mensen, die het stuk veer
tien jaar geleden bij dc Ne
derlandse Comedie tot een
succes hadden gemaakt, nu
ook weer beschikbaar wa-
Ank van der Moer, de onver
getelijke Serafina van toen.
heeft ook nu de hobfdrol
Ank v. d. Moer
weer voor haar rekening ge
nomen. en haar vroegere te
genspeler, Paul Cammcr
mans, tekende nu voor de
regie. „Zijn" rol zal nu wor
den vertolkt door Steye van
Brandenberg.
De vreemde geschiedenis van
de vrachtwagenchauffeui
Alvaro Mangiacavallo mei
de getatoeëerde rode roos op
zijn borst en de naaister Se
rafina dolle Rosa speelt zich
af in het zuidelijk deel van
de Verenigde Staten.
De hoofdpersonen zijn geim
migreerde Sicilianen, dit
zich hebben gevestigd in een
dorpje aan de Golf van Me
xico. Op deze manier heeft
Williams zich in de gelegen
heid gesteld de hartstochter
in het toch al snel ontbrand
bare zuiden nog eens extrs
hoog op te voeren.
„De getatoeëerde roos", dins
dag 15 oktober in de aula
van het Rijnlands Lyccym
aanvang 20.15 uur.
PAUL KORENHOF
,,Het cabaret zonder filte-
r''verzorgt vanavond
een optreden in het ver
enigingsgebouw van de
..Instuif Boskoop" aan
de Rozenlaan. ..Het ca
baret zonder filter", be
staat uit Nicolien Hun-
teld, Guido de Wijs.
Frans van Hoek (zie fo
to van rechts naar
links) en Joost van Eij-
keren werd in 1070 op
gericht. De groepsleden
schrijven hun teksten
zelf en plaatsen zichzelf
in het vakje van intelli
gent amusement. Zij
trekken momenteel het
land door met het pro
gramma Appöl voor
hands". De voorstelling
in Boskoop begint om
acht uur.
hier wel wat mank.
Dat wil niet zeggen, dat de beide
grafici geen eigen stijl zouden
hebben, integendeel. Zij etsen
of lithograferen technisch voor
treffelijke prenten van surrea-
uitvoeiTiiK v au ui ie jeuguweiK.cn van Cesar
Franck. In Lisse opent hij zijn concert met twee
van deze werken: „Pièce en mi bémol" en
„Fantasie en ut majeur" Daarvan volgt een
werk van G Piemé („Prelude-Cantilene
Scherzando"), twee eigen composities („Ave Ma-
na" en ..Into Speravi") en „Sortie" van Ch.
Tourncmire.
Orgelconcert in
Hartebrugkerk
Leiden - In samenwerking met K
O en met medewerking van
het trompettrio „Contura" geeft
Jan Schmitz morgenmiddag om
drie uur een orgelconcert in de
Hartebrugkerk, Tijdens het
concert worden onder andere
werken uitgevoerd van Max Ro
ger, "Hündel, Daquin en Widor.
De toegangsprijs is bepaald op
2. voor K O leden. C J P.
houders en 65 plussers 1. De
opbrengst komt ten goede aan
het orgelfonds.
Leidse C.J.P.-
houders in de kou
Van een onzer verslaggevers
Leide n - De C.J.P.-houdcrs van
Leiden staan weer eens in de
kou. In het K Se O programma
overzicht voor oktober staat
voor dinsdag 15 oktober een
voorstelling aangekondigd van
„De Getatcërde Roos" van Te-
nessec Williams. In het kolom
metje toegangsprijzen wordt
echter geen speciale C.J.P.-prijs
vermeld. Vreemd dachten wij,
dus K O even opgebeld
„Voor deze voorstelling zijn nog
maar een beperkt aantal plaat
sen beschikbaar, vandaar dat
er geen C.J.P.-prijs geldt", al
dus een vriendelijke meneer
aan de K O telefoon. Een
uitstekende methode om in Lei
den een nieuw en jong theater
publiek te kweken.
