ROB
HERWIG:
Het gaat
om liefde
voor
de tuin
Isoleren
woningen
goed
begrepen
zuinigheid
Engels gazon achter de boerderij van Herwig. Het terras voor de grote ramen ligt hoger, waarbij als afscheiding grote sierblokken
worden gebruikt.
KALE BODEM IS
VRESELIJK
Sinds Iwf* jaar woont Rob H*rwir nabij t.untrrrn
in ern botdcrij. die Nieuw Zegfrtaar beet Bij dese
prachtig verbouwde hoeve lift IJ ha (rond, waar
tierwif een aanUI modeituinen |"t aanlengt die
toerankeliik ai in voor het publiek. Een tuin is rcods
klaar en er staat een aantal andere op stapel. I
„Een kale bodem vind ik vreselijk", zegt Rob Hcrwig
wanneer hij rond de boederi) loopt en zijn oog laat
gaan over zijn tuinen. „We moeten hoog nodig af van
al dat gekrab en gehark In de grond." De grond tussen
de struiken en bloemen is bij Herwig dan ook bedekt
met beukeblad, afgemaaid gras, hooi, houtkrullen,
zaagsel e.d. Voor het huls is de grond bedekt met
hoofdzakelijk maagdepalm. „Daar zitten 2.000 bollen
onder", zegt Hcrwig. die verder wijst op het rijke
bacteneleven dat onder de met blad en dergelnke
bedekte bodem tot ontwikkeling komt, een omstandig
heid die ontbreekt bij een keung aangeharkte border.
Achter de boederij van Rob Herwig ligt een prachtig
pas ingezaaid Engels gazon. Licht van kleur en nage
noeg zonder onkruid. Om dat laatste in de hand te
houden gebruikt Herwig chemiculln. Het gehele gazon
wordt echter niet bespoten. „Slechts de onkruidplan
tjes worden aangestipt." Overigens is Herwig pas
voorstander van een gazon wanneer de tuin een 300
tot 400 m2 besluaL Zijn voorkeur gaat bij het maaien
uit naar een kooimauier, die hij hoger aanslaat van
een cirkelmaaier.
Over een bloeiende border en de rangschikking van
de planten zegt Rob Herwig dat er slechts Wn manier
is om een goixle, harmonieus opgebouwde border U>
krijgen. Dat is: notities maken in het bloeiseizocn over
kleur van bloemen en hoogte van planten. Als de tijd
van verplanten is aangebroken, de border eventueel
opnieuw indelen naar kleur en hoogte van het plant-
materiaai (de hoogste planten als regel achteraan
zetten).
In het geval dat de grond niet ideaal is of zelfs slecht
moeten er grote plantgaten worden gemokt (als regel
1 m3) voor bomen en forse struiken De grond die
in dit plantgat terug gestort wordt, moet eerst verbe
terd worden, door er bijvoorbeeld turfmolm doorheen
te mengen. Voor het geval de hele tuin slecht is van
grondsamcnstelling, moet de gehele tuin worden ver
beterd. In de ergste gevallen de opperlaag afvoeren
en een nieuwe laag goede tuingrond luien uunbrengen.
Op Nieuw Zeggelaar heeft mevrouw Herwig een forse
groentetuin aangelegd. Chemische bestrijdingsmidde
len zijn hier taboe, evenals kunstmest. Tussen de
vakken zijn paden van uitgewassen grindtcgcls aange
legd en wel in een flauwe bocht, waurdoor de groente
tuin een speels clement heeft gekregen. Een groene
muur van stoksnijbonen scheidt de groentetuin van
de rest af.
Sluitpost
Herwig's laatste woorden worden bewaarheid, wan
neer we terugrijden van zijn fraaie boerderij nabij
Lunteren en door Apeldoorn komen. Een hoge kan
toorflat wordt omgeven door een fraaie heidetuin,
aangelegd door een particulier hoveniersbedrijf (wel
licht de uitzondering op des schrijvers regel), terwijl
een paar honderd meter verderop een groot flatge
bouw het moet doen met wat armetierige struiken
en boompjes. Dat laatste gaat door voor de openbare
groenvoorziening, die van gemeentewege is aangelegd
en wordt onderhouden. Het is een voorbeeld van
lusteloze tuinaanleg, die een dodelijke verveling uit
straalt
Overigens wil Rob Herwig de schuld niet alleen
zoeken bij de hoveniers in Nederland wat betreft het
feit dat de vaderlandse tuin niet is wat hij kon zijn.
„Vaak is de tuin de sluitpost van de begroting,
wanneer iemand een huis gaat bouwen", zegt hij. En
vaak schrikt men wanneer een te hulp geroepen
hovenier een prijs noemt, waarvoor hij de tuin kan
aanleggen. In veel gevallen wordt volstaan met een
goedkopere „oplossing" en krijgen het huis en de
bewoners niet die tuin die het/zij verdienen. „Zo'n
Een van de aangelegde modeituinen op Nieuw Zeggelaar. Herwig heeft geen kolossale J^Herwlg^èXrde w^nd^n'
tuinen aangelegd, omdat hij wil laten zien dat ook het huisineenrijtje over een en het rcSuitaat is weer zo'n ellendig tuintje". Een
goede tuin kan beschikken. Op de achtergrond een met behulp van geïmpregneerde palen van de dingen, die Herwig dan ook aanbeveelt is een
afgeschermde zithoek, die een maximum aan privacy oplevert. Op de voorgrond een
sterk woekerende bodembedekker, met daaronder bloembollen die aan onkruid weinig kansen verloop van tijd, wanneer de portemonnee wat ruimer
is gevuld, aangepast en verbeterd kan worden. In zo'n
Tien procent
Rob Herwig, tuinarchitect en succesvol schrijver van
legio tuinboeken, is een aimabele man. Ook een man,
die er op een gegeven ogenblik geen doekjes omheen
windt. Want wat te zeggen van een uitspraak als:
„Er zijn in Nederland praktisch geen hoveniersbe
drijven, die een tuin van formaat kunnen aanleggen,
die iets kunnen leveren van niveau"
Nederlanders, die er hun beroep van gemaakt hebben
tuinen aan te leggen of te onderhouden, zullen Rob
Herwig deze mededeling niet-in dank afnemen. Om
zijn stelling te onderstrepen, voert Herwig aan dat
„zoiets eigenlijk kok wel logisch is, althans geen
bevreemding hoeft te wekken"
„Zo lang we er nog steeds van uitgaan dat wanneer
Jantje te dom is om te leren, Jantje in zo'n geval
maar tuinman moet worden, zo lang zal er niets
veranderen", gaat Herwig verder „en wat voor Jantje
krijg je dan? De opleidingsscholen klagen steen on
been over de ongeïnteresseerdheid van hun leerlin
gen. En u weet het met onwillige honden is het
slecht hazen vangen. En als ze bij een gemeente een
paar honderd gulden meer kunnen verdienen, ver
trekken ze snel om dagelijks een paar uur op de
schop te kunnen leunen. Het is toch een trieste zaak
om te zien hoe de groenvoorzieningen in de gemeen
ten er bij liggen. Omdat ze worden aangelegd en
onderhouden door ongeïnteresseerde lieden
geval moet het basisontwerp vanzelfsprekend goed
zijn, omdat anders de „toekomstmogelijkheden" zou
den worden afgesneden
Open tuinen
Rob Herwig zegt van mening te zijn dat andere
takken van industrie er veel beter dan de tuinlieden
in geslaagd zijn het publiek over hun specifieke
mogelijkheden voor te lichten. De tuin in Nederland
noemt hij „een achtergebleven gebied".
De bezitters van tuinen worden naar zijn mening
bovendien nog beheerst door de vrees het mes er in
te zetten. „Wellicht dat dat te maken heeft met het
feit dat men met levend materiaal te doen heeft. Het
lijkt wel of sommige mensen het gevaarlijk vinden.
Maar die mensen durven rustig een muur in hun huis
weg te breken. Moet je nagaan wat voor gevaren dat
kan opleveren... Herwig is een fervent voorstander
van de aktie „Open Tuin", die vong jaar van start
is gegaan en waarbij naar Engels voorbeeld, particu
liere tuinen voor het publiek worden opengesteld.
Want hij is van mening dat „de Nederlandse tuinlie
den hebben gefaald in de presentatie van hun be
roep"
„Bovendien is men hier ten lande achter gebleven
bij de mogelijkheden die er zijn op het gebied van
tuinaanleg en ook wat betreft de eisen, die er gesteld
moeten worden aan een tuin. De hoveniersbedrijven
hadden bijvoorbeeld al lang modeituinen moeten
inrichten a la de Keukenhof.
En wat is de Keukenhof geworden?
Een stuk grond dat verziekt is met chemische midde
len, waar een keer per jaar de mensen doorheen
mogen lopen. Wat daar gebeurt heeft niets met
tuinieren te maken. Als het goed was zouden ze de
hele zaak daar 50 centimeter diep moeten uitspitten"
Elf ton keien heeft Herwig laten aanrukken
toen hij begon met de aanleg van zijn tuinen
rond Nieuw Zeggelaar. Voor de „zwevende"
trap maakte hij gebruik van betonnen U-blok
ken, die op een fundament geplaatst moeten
worden. Op de voorgrond een hoge vinger-
hoedsplant als markant punt tussen laag blij
vende bodembedekkers.
Rob Hcrwig heeft dus nogal wat op de lever. Het
succes van zijn boeken schrijft hij toe aan informatie-
honger die bestaat op het gebied van de tuin, tuinaan
leg enonderhoud. Hij zegt dat hij op deze wijze wil
proberen het tuinieren in Nederland op een wat hoger
plan te brengen. „Ik wil dc mensen graag bewust
maken van het leuke van een tuin", zegt hij. „Een
kleurentelevisie of een dure buitenlandse vakantie
zijn zaken die wel kunnen. Waorom een mooie tuin
dan niet?". Om een richtlijn te geven van dc kosten
aanleg van een tuin, hanteert Rob Herwig als vuistre
gel 10 procent van de bouwkosten. Dat wil zeggen
als het huis een ton heeft gekost, dient de eigenaar
zo'n 10 mille voor de tuinaanleg te reserveren. „Een
Le Roytuin (ecologische tuin. waarin dc mens niet
of nauwelijks ingrijpt— red.) kost natuurlijk minder",
zegt hij, „maar die past vaak niet bij zo'n huis".
Voor Rob Herwig betekent een tuin zowel een hobby
als een stuk van zijn beroep. „De liefde voor levende
dingen", ervaart hij als een erg prettig verschijnsel.
Op zijn boeken krijgt hij veel respons. „Soms een
brief van zeven kantjes, compleet met tekening van
het huis. Of ik dan daar maar even een tuin wil
bijtekenen... maar daar kan ik natuurlijk niet aan
beginnen. In zo'n geval verstuur ik een stencil met
adressen waar men terecht kan voor een goede
tuinaanleg. De bedoeling van mijn boeken is liefheb
berij voor de tuin aankweken. Dat ia essentieel".
KLAAS COINGA
Dakisolatie boven bewoonde zolders besparing 3.35
per vierkante meter aan gas of 7,40 aan olie.
gebitumaerd kraftpapéer aan de ..warme" zijde ven da leoUtie
Isolatie van buitenmuren - besparing van ongeveer 2 tot
ruim 5 gulden per vierkante meter, afhankelijk van de aard
van de muur.
Isolatie van (houten) vloer - besparing 1,80 per vierkante
meter aan gas en 3,90 aan olie.
(tekeningen Isoverbel).
(van een onzer redacteuren)
De roep om zuinigheid met energie
mag in de loop van het jaar wat zijn
afgezwakt, de actualiteit ervan is
niet verminderd. En met de kans op
- eindelijk weer eens - een koude
winter, waardoor een tekort aan
aardgas kan ontstaan, en met de
sterk verhoogde gasprijzen in het
vooruitzicht is de noodzaak om zui
nig te zijn nog dringender gewor
den.
De afgelopen zomer heeft minister
Gruyters van volkshuisvesting be
kend gemaakt dat huiseigenaren
voor de isolatie van hun woningen
een rijkssubsidie kunnen krijgen van
maximaal duizend gulden. Daarbij
gaat het om huizen die na 1945 tot
stand zijn gekomen of nog te bou
wen woningwetwoningen, als daarin
centrale verwarming aanwezig is of
als bij het aanbrengen van de isola
tie de woning gelijktijdig van c.v.
wordt voorzien. De subsidie be
draagt een derde van de isolatiekos-
ten met een maximum van duizend
gulden, mits er tenminste vijfhon
derd gulden aan de isolatie wordt
besteed.
Voorwaarden
Wat valt nu precies onder de subsi
dieregeling van het departement? De
te treffen voorzieningen zijn:
- dubbele ramen in de woonkamer
en de daarmee in verbinding staande
kamers;
- het vullen van spouwmuren met
schuimmateriaal;
- het aanbrengen van een warmte-
isolerende laag tegen de binnenzijde
van de buitenwand.
Aan deze voorzieningen zitten echter
een aantal haken en ogen. De dubbe
le ramen bijvoorbeeld - een voorzet
raam is, mits het niet te groot is,
eveneens toegestaan - moeten vol
gens fabrieksvoorschrift worden ge
monteerd. Het vullen van de spouw
muren moet worden gedaan door
gespecialiseerde en erkende bedrij
ven. (Het ministerie is bezig een lijst
op te stellen van bedrijven, die in
dit opzicht voldoende deskundig zijn.
Is het werk gedaan door bedrijven,
die niet op deze lijst voorkomen dan
wordt géén subsidie verleend). Een
doe-het-zelver mag deze werkzaam
heden wel uitvoeren, maar als hij
voor subsidie in aanmerking komt,
dan krijgt hij hoogstens een tege
moetkoming in het gebruikte mate
riaal., zijn arbeidsuren worden bui
ten beschouwing gelaten.
Wat betreft het aanbrengen van een
warmte-isolerende laag tegen de bin
nenzijde van de buitenwand, moet
de warmte-isolatie onder de kwali
teitsklasse „goed" vallen. Glaswol
met een dikte van 4,5 cm heeft over
het algemeen deze kwalificatie.
Na afloop
Bewoners van een huurhuis, die op
eigen initiatief hun woning willen
isoleren, doen er goed aan eerst con
tact op te nemen met de huiseige
naar. Want hij alleen kan de subsidie
in ontvangst nemen. Bewoners van
huurwoningen, die door de eigenaar
worden geïsoleerd, moeten er reke
ning mee houden dat de huisbaas de
huur kan verhogen wegens verhoogd
woongerief. De subsidie wordt pas
verleend als de werkzaamheden ach
ter de rug zijn. De subsidieregeling
loopt per 31 december af. maar dat
wil niet zeggen dat vóór deze periode
het werk moet zijn begonnen. Na een
verkregen goedkeuring kan de huis
eigenaar maximaal drie maanden
wachten met het begin van de werk
zaamheden.
De noodzaak van isolatie is niet ge
ring. Volgens berekeningen van Is
overbel, een fabrikant van isolatie
materiaal waarvan het verkoopkan
toor in Den Haag is gevestigd, ver
dwijnt van elke honderd gulden ver
war mingskosten ongeveer 45 gulden
nutteloos door daken, muren en ra
men. Maar ook zonder de vrij kost
bare maatregelen van het aanbren
gen van dubbelglas en het vullen
van spouwen, wijst Isoverbel op
energiebesparende isolatie tegen veel
geringere kosten. Materiaal als glas
wol is bovendien zonder veel techni
sche problemen aan te brengen te
gen het dakbeschot op vlieringen,
tegen buitenmuren en onder vloeren.
De brochure van het Bouwcentrum
„Zuinig in huis" biedt daarnaast tal
van simpele en goedkope oplossin
gen vóór betere isolatie van onze aan
alle kanten lekkende woningen. Be
halve de ouderwetse rol voor de
tochtende onderdorpel van deuren
en ramen zijn er allerlei soorten
afdichtmateriaal verkrijgbaar, dat
uiteraard op de juiste manier moet
worden aangebracht Daarnaast
biedt de brochure allerlei oplossin
gen voor het afdichten van kieren,
het aanbrengen van isolatiemateriaal
op zolders e.d. En nog los daarvan
een flink aantal tips voor het bespa
ren van energie, zoals:
- stook alleen waar en wanneer dit
nodig is; steld de thermostaat wat
lager in, stook bewust;
- stel de thermostaat een uur voor
het naar bed gaan vier vijf graden
lager in - niet te laag omdat de
opwarming anders weer teveel kost;
- laat de installatie elk jaar schoon
maken;
- temper de warmtebron bij het
luchten van het vertrek;
- sluit zonnewarmte niet buiten maar
gebruik die;
- matig het gebruik van warm water
uit geyser of boiler, doof de waak
vlam van geyser en fornuis
's avonds;
-lees bij gerichte verlichting; verlicht
trouwens uw kamer bewust;
-draai geen half lege was-, droog- en
afwasmachines;
- controleer de sluiting van koelkast
of diepvriezer.
Die laatste tips hebben niets te ma
ken met warmteisolatie, maar wel
met energiebesparing. De electrische
centrales gebruiken overigens ook
veel brandstof om elektriciteit te
kunnen produceren. De roep om zui
nigheid geldt dus ook voor electrici-
teit, trouwens ook voor water. En het
is helemaal niet erg om daarbij op
eigen portemonnee te letten.
