Moet iedereen
alles kunnen
studeren?
ÈZ
Rectoren in Bologna
BOLOGNA „Idioten zonder diploma zijn erg,
maar idioten mét diploma nog erger. Naar gelang
van de capaciteiten die men heeft, dient men alle
studiekansen te krijgen, maar ik heb het niet op
de sociale demagogie die het voorstelt alsof iede
reen alles moet kunnen studeren". Aldus prof. Z.
Rybicki van de Warschau universiteit die in Bolog
na op de Europese rectorenconferentie betoogde
dat aan de universitaire diploma's straffere eisen
moeten worden gesteld. Dat vergt, zei hij, de
vooruitgang van de maatschappij
Een van de hoofdthema's op deze conferentie vorm
de het in tal van landen acute probleem hoe de
universiteiten en hogescho'en de toeloop van stu
denten moeten verwerken en aan welke aantallen
academici de maatschappij eigenlijk behoefte heeft.
Er wordt vaak gesproken van een „recht op onder
wijs", maar, zo kwam uit de discussie naar voren,
wat houdt dit in? Misschien maakt men er zich
terecht druk over wanneer jonge mensen die het
voorgezet onderwijs hebben doorlopen, niet door-
kunnen naar de universiteit - maar dan gaat men
er toch nog aan voorbij dat het „recht" ook zou
kunnen gelden voor mensen die op latere leeftijd
willen studeren.
En is het inderdaad gerechtvaardigd, zo wierp
rector J. Drever (Dundee) op, van de overheid te
verlangen dat zij voor elk studieverlangen - hoe
grillig ook - dat bij de mensen van de intellectuele
bovenlaag opkomt, meteen klaar staat met universi
taire voorzieningen? Maar hoe maken we uit wat
een „gril" is, vroeg rector O. Bastiansen (Oslo) zich
af. Omdat men in Bologna vergaderde, noemde hij
als voorbeeld het geval van Marconi die o.a. in deze
stad z'n opleiding kreeg: Marconi's eerste onderzoe
kingen naar elektromagnetische golven waren uit
een oogpunt van „maatschappelijke behoefte" vast
niet serieus genomen!
Als gevolg van de sociaal-economische ontwikkelin
gen in de maatschappij is de oude Alma Mater
de universiteit als een koesterende moeder voor wie
tot haar kwam om wijsheid - gestorven, vonstateer-
de prof. C. Champuad (Rennes). Niemand sprak
hem tegen. Maar we moeten wel oppassen de
universitaire studie niet helemaal te plaatsen in het
teken van de toekomstige arbeid; het gaat ook om
ontplooiing van de persoonlijkheid, zei rector H.
Carrier van de Gregoriana-universiteit in Rome. De
Warschause rector Rybicki wilde dit graag beamen;
hij voegde er zelf aan toe dat de samenleving ook
artiesten nodig heeft. Maar men moet er tevens odg
voor hebben dat allerlei mensen naar de universitei
ten en hogescholen toestromen omdat studeren nog
steeds een prettige manier is om je jonge jaren door
te brengen, terwijl je er nauwelijks iets mee ris-
Maximum: 5 jaar
Rybicki tekende een beeld van de Poolse planning
van de behoefte aan academici dat er minder streng
uitzag dan men in West-Europa meestal van Oosteu-
ropese landen veronderstelt. In Polen wordt niet
gespecificeerd vastgelegd hoeveel mensen opgeleid
kunnen worden, bijvoorbeeld, tot nautuurkundige
of scheikundige. De planning heeft volgens prof.
Rybicki een globaal karakter: zoveel mensen naar
de technische kant, zoveel naar de medische enz.
De hele planningsgedachte bleek voor velen van de
academische top die in Bologna vergaderde, om
ringd met twijfels en vragen. De maatschappij is
immers steeds in beweging, beklemtoonden de Ne
derlanders P. Klein (Rotterdam) en Sj. Groenman
(Utrecht). Laatstgenoemde zei dat juist de meest
verfijnde prognoses van de behoeften aan bepaalde
categoriëen academici het gevaarlijkst kunnen wor-
Uit opmerkingen van verscheidene kanten kwam als
algemene mening naar voren dat prognoses zich
niet verder kunnen uitstrekken dan over een perio
de van vijf jaar. Maar daarmee werd meteen een
grote moeilijkheid van praktische aard aangeroerd:
prof. J. Drever (Dundee) wees erop dat in diverse
onderwijsstelsels de keuze voor een universitaire
studie, in verband met de samenstelling van een
eindexamenpakket, in feite al op 15 - of 16- jarige
leeftijd moet worden gedaan. Tussen dat tijdstip en
het moment van afstuderen zit een veel langere tijd
dan vijf jaar.
Riskant is om op prognoses over de toekomstige
behoefte aan academici af te gaan. Rector Drever
maakte er de opmerking bij dat je nog beter een
kapotte klok kunt hebben dan een klok die achter
loopt. Een klok die stil staat, geeft tenminste twee
keer per dag nog de juiste tijd aan en een klok
die achterloopt nooitEen oud grapje, zei de
Twentse rector P. Zandbergen die ik achteraf om
commentaar vroeg. Geef mij in dat geval maar,
aldus zijn reactie, de klok die achterloopt Van te
EUROPESE UNIVERSITEITEN TOBBEN MET SELECTIE
worden de eindexamencijfers vergeleken met toe
passing van eventueel noodzakelijke correctiefacto
ren. Als de uitkomsten van het ene land veel
gunstiger of ongunstiger zijn dan van het andere,
wordt zo'n verschil rechtgetrokken. Daarna wordt
rekening gehouden toef woonplaafS.van de gegadig
de en aanvraag van universiteitsstad. Vervolgen*
kunnen bijzondere regelingen worden toegepast.
tegenover de buitenwacht duidelijk te maken dat
zij niet meer dan een zeker aantal studenten kan
opnemen. Dit aantal kan gerechtelijk gecontroleerd
worden, lichtte rector H. Kötz (Konstanz) toe.
Het slot van het Westduitse verhaal is dat ongeveer
de helft van de gegadigden een plaats krijgt. Voor
rang geven aan groepen als vrouwen en arbeiders
is in de Bondsrepubliek grondwettelijk onmogelijk,
aldus Köt. Zoals men ziet, staat Nederland met z'n
selectieproblemen niet alleen. Hoe meer men met
selectie te maken krijgt, des te groter wordt de
behoefte aan goede criteria - op welke gronden laat
men de een toe en de ander niet? - betoogde rector
R. Niklaus (Exeter).
Mt.tX.Qe U *p1è.A' "1
Delfts rapport
V -
rigoureuze plannen moet Zandbergen niets hebben,
maar alles helemaal op z'n beloop laten, acht hij
ook erg onverstandig.
Niet alleen de planning is beladen met problenfen,
maar ook de vraag hoe, wanneer er een studenten
stop wordt ingevoerd, de gegadigden voor de studie
geselecteerd moeten worden. Er zijn landen die de
studentenstroom allang kanaliseren. Ik hoorde voor
Engeland cijfers van 1968 noemen: ruim 54.000
toegelatenen op meer dan 113.000 aanmeldingen. Op
De edelen van Bologna begonnen in de dertiende
eeuw in hun stad torens op te richten als uitdruk
king van hun macht. Twee enran die vlak naast
elkaar staan, de bijna honderd meter hoge Asinella
en de ongeveer half zo hoge Garisenda. trekken in
het centrum nog steeds grote belangstelling. De
Garisenda. bezongen door Dante. staat haast drie
meter uit het lood. Dit moet niet het gevolg zijn
van een verzakking wat bij de, ook enigszins
hellende. Asinella het geval kan wezen maar van
een bewust zo opgezette constructie: om te laten
zien wat men bouwkundig kon presteren.
In Bologna, de stad met de oudste universiteit van
Europa, kwamen deze maand driehonderd topfigu
ren, hoofdzakelijk rectores magnifici van universi
teiten in twee dozijn Europese landen bijeen om
van gedachten te wisselen over actuele universitaire
problemen. Onomwonden werd op deze conferentie
geconstateerd dat het met de traditionele universi
teit, de koesterende Alma Mater, gedaan is. Er is
zich een nieuwe universiteit aan het ontwikkelen.
Aan problemen ontbreekt het daarbij niet, maar de
rectoren die hun maaltijden gebruikten in de mensa,
konden op weg daarheen bij het passeren van de
twee torens moed putten uit de ongewone construc
tie van de Garisenda die het naast de traditionele
Asinella ook al eeuwen goed uithoudt
Ton Elias sprak in Bologna met enkele deelnemers
aan de conferentie. Daarbij kwamen onderwerpen
als de selectie van studenten en de opstelling van
de universiteit/hogeschool ten opzichte van de maat
schappelijke behoefte ae.n afgestudeerden aan de
üO__
het ogenblik zijn er in Europa niet veel landen meer
die nog een onbeperkte toelating tot de universiteit
kennen. Een land dat nog zonder stops leeft, is
Zwitserland, maar er hangt daar wel een numerus
in de lucht voor de medische studie.
„Medicijnen" vormt ook in Oostenrijk een knelpunt.
De officiële Oostenrijkse politiek is dat de universi
teit geheel open moet blijven, maar bij de medische
studie loopt men hiermee vast.
In Italië schijnt - er wordt vaag over gedaan - de
invloed van „relaties" nogal mee te spreken bij het
wel of niet kunnen gaan studeren. In Frankrijk is
de situatie duidelijker: ongeveer 70 procent van de
kandidaten slaagt voor het baccalauréat en daarvan
gaat ongeveer 90 procent door naar de universiteit
De Zweden selecteren door vergelijking van exa
menei jfers.
In de DDR kijkt men naar de resultaten behaald
in het Voortgezet onderwijs plus de keuze-onderwer
pen bij kandidaten die willen uitwijken naar een
andere studie. De Sovjet-Unie en Roemenië leggen
de nadruk op een (zwaar toelatings examen voor
de universiteit, aangevuld met andere regelingen. Zo
krijgen in Rusland degenen die een speciale cursus
voor jonge fabrieks- of landarbeiders hebben ge
volgd, voorrang. In Hongarije en Tsjecho-Slowakije
worden aan topsporters extra toelatingsfaciliteitcn
verleend. Polen en vooral Bulgarije stimuleren sterk
de deelneming van meisjes aan het universitair
onderwijs; in Bulgarije wordt de helft van de
beschikbare plaatsen voor vrouwelijke studenten
gereserveerd. Polen selecteert via een puntenstelsel
waarbij naast examenresultaten ook afkomstgege-
vens meetellen; bijvoorbeeld: voorrang voor kinde
ren van het platteland. Om een indruk te geven v*r»
de mate waarin geselecteerd wordt: voor de geza
menlijke Poolse universiteiten kan men zeggen dat
biéén op de twee A drie gegadigden wordt toegela
ten; bij de universiteit van Warschau is echter de
verhouding één op vijf.
West-Duitsland maakt de indruk een erg serieus
uitgedokterd selectiestelsel te hebben. Alle aanvra
gen uit de verschillende Westduitse landen komen
binnen op een centraal punt in Dortmund. Daar
Moeilijk om in de kristallen bol van iemands toe
komstige geschiktheid voor een studie en een be
roep te kijken, mijmerde rector J. Linnett (Cambrid
ge). Zijn landgenoot H. Beesly, topfiguur voor het
onderwijs bij de Raad van Europa, signaleerde het
gevaar dat men bij de selectie voor de medische
studie op grond van examenei jfers misschien wel
de beste „leerhoofden" eruit kan halen, die nader
hand specialist zullen worden, maar niet de adspi-
rant-studenten met een meer sociaal gerichte be
langstelling die men hard nodig zou kunnen hebben
voor het huisartsenberoep. Prof. A. Chaunont
(Straatsburg) hield de vergadering voor dat er ook
meer op karaktereigenschappen geselecteerd zou
moeten worden.
De Nederlanse delegatie nam aan deze discussie
over de selectie geen deel. In ons land zijn, o.a. aan
de Delftse TH. al enige Jaren onderzoekingen ge
daan die aanwijzingen hebben gegeven dat eindexa
mencijfers maar een betrekkelijke waarde hebben.
Een Delfts rapport van juli van dit jaar zegt dat
de eindexamencijfers voor wiskunde, natuur- en
scheikunde wel een zekere voorspellende waarde
hebben voor het examenresultaat bij de propaedeu-
se, maar dat die cijfers niet alles zeggen. Zou men
bijvoorbeeld gegadigden met minder dan een 7 voor
wiskunde op hun eindexamen met hebben toegela
ten tot de hogeschool, dan zouden daarmee op
duizend aankomende studenten er 385 zijn geweerd.
Maar van die 385 hadden er 185 toch het belangrijke
P2-examen kunnen halen. Naast het eindexamencij-
fer speelt ook een rol de tijd die men over de
middelbare school heeft gedaan.
Het moeten uitkomsten van deze aard zijn geweest
die in ons land de twijfel aan de waarde van cijfers
voor toekomstige studieprestaties deden groeien en
geleid hebben tot de gedachte dat we beter zouden
doen de bestaande grens van 7,5 (wie een gemiddel
de van 7,5 of meer heeft, mag thans bij studies met
een stop dóór zonder loting) maar los te laten en
over de gehele linie over te gaan tot loting. De
Nederlandse hoogleraren Groenman (Utrecht),
Zandbergen (Twente) en Klein (Rotterdam) zeiden
echter dat zij over dit plan in Bologna maar geen
discussie uitlokten, omdat zij vermoedden dat - vrij
weergegeven - niemand die rare Nederlanders zou
begrijpen. (Overigens zijn in Denemarken waar nu
nog geen stop is, maar er wel een dreigt, de
studenten ook voor loting). Volgens rector Groen
man is onze loting „a bloody shame". De volgende
dag gaf rector Klein in de vergadering toch maar
openlijk een verklaring voor het zwijgen van de
Nederlandse delegatie. „Ik schaam mij voor de
Nederlandse loting", zei hij. Weer volgde een veel
zeggend zwijgen, nu bij de rectoren uit andere
landen...
Intussen was er in Bologna niemand die beweerde
voor de selectie de steen der wijzen te hebben
gevonden. Evenmin voor de planning en dat, tegen
veler verwachting in, ook niet in de Oosteuropese
staten. „We moeten maar zien voort te modderen",
zei prof. Klein. En als er dan teveel academici
komen? .Ach", zei prof. E. Edwards (Bradford):
„Toen een eeuw geleden in Engeland de lager-on-
derwijswet behandeld werd. kwam men ook onge
rust met de vraag waar al die mensen die nu lezen
en schrijven zouden leren, emplooi moesten vinden;
je hoort bij het universitair onderwijs nu eendere
argumenten!"
Ton Elias
PAULUS DE BOSKABOUTER - DE HELDENMOL
asks..
r -
[p-
JEAN
DU LI EU
K—95 „Wie hoor ik daar hoera roepen?"
gromde Eucalypta. „Ik geloof warempel
dat het mijn eigen miserabele soepkip is.
Aaaach, wat een ellende, iedereen laat
me in de steek!" Intussen keken Paulus
en zijn vrienden daarboven ongelovig
naar Krakras. Het zou je passen ten
minste oen poot uit te steken om je
meesteres te helpen", kraste Salomo ver
ontwaardigd. „Niks helpen", lachte Kra
kras. „Het is een kreng. Van mij mag zo
haar hele verdere leven in die kerker
doorbrengen. Ik zal Mol altijd dankbaar
blijven dat hij haar heeft opgesloten.'
„Daar heb je het weer," steunde de
heks, zich door een nauwe mollengang
wringend, „ik moet natuurlijk mezelf
weer redden
SUSKE EN WISKE - DE NARE VARAAN
Bvlm umi rus CÜïir wit IWrJJ
osrt vuiutooitwk. (fomir.lmtr.
Mcur houdt dl trlrlom nrn
m dt pulitnl rn borst dm
hmiltm'ndidQnoststslmi
LUCKY LUKE -
„DE BLAUWVOETEN OP OORLOGSPAD"
sorrv.oat ik jh muzikale
loopsaam onom e
VEEMARKT UTRECHT
UTRECHT. 10 okt. Aanvoer: totaal
5033. weekaanvocr 5413, runderen
1244, vette kalveren 21, graskalveren
133, nuchtere kalveren 603, schapen
en lammeren 1637, varkens boven
100 kg 412, varkens benden 100 kg
9, biggen 932, bokken geiten 42,
slachtrunderen 925 Prijzen dn gul
dens per kg): slachtkoeien gesl. gew.
5.355.75 (extra kwal.) 5.00-5,20 (le
kwal.) 4.40-4,60 (2e kwal.) 4.00-4,20
(3e kwal.); stieren gesl gew.
140—210; drachtige varkens
375—550; schrammen 82,50-102,50,
biggen 62,50-80. geilen 15—75;
schrammen 82,50—102,50; biggen
62,50—80; geiten 15—75. Overzicht
(resp. handel en prijzen): slachtrun
deren iets vlotter prijshoudend,
melk- en kalfkoeien rustig prijs
houdend, jongvee rustig prijshou
dend, vette kalveren redelijk prijs-
houdend, nuchtere kalveren rustig
prijshoudend, nuchtere kalveren
voor fok en mesterij lui nauwe
lijks prijshoudend, schapen rustig
even lager, lammeren rustig even
lager, varkens rustig even hoger,
schrammen en biggen lui nauwe
lijks prijshoudend, geiten rustig
prijshoudend.
5.50—6.23; worstkoeten gesl. gew.
3,50—4.00; velte kalveren lev gew.
3,75—4.25; nuchtere kalveren lev.
gew 1,30—1,70; slachtzeugcn lev.
gew. 1.90-1,95 (extra kwal.)
1,85-1,90 (le kwal.) 1,80-1,85 (2e
kwal.) 1,70—1,75 (3e kwal slacht-
varkens lev. gew. 2,15—2.25 (extra
kwal.) 2.10—2.15 (le kwal.) 2,05-2,10
(2e kwal.) 2,00-2.05 (3e kwal(m
guldens per stuk) melk- en kalf
koeien 1100—1925; kalfvaarzen
1000—1730; vare koeien 900-1400;
pinken 550-1050; stieren 1125-2225;
graskalvcren 275-550, nuchtere kal-
veren 50—60; nuchtere kalveren voor
fok en mesterij rood 250—350, zwart
Scheepvaart
et de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data. waarop
de correspondentie uiterlijk ter post
moet zijn bezorgd, staan, tussen
haakjes, achter de naam van het
schip vermeld.
Argentinië: ms Algorab (16 oktober»,
Australië: ms Moreton Boy (15 okto
ber), Brazilië: ms Algorab (16 okto
ber). Canada ms C P Trader (16
oktober), Indonesië ms Hammonia
(14 oktober), Israël: ms Sally (16
oktober). Japan ma Liverpool Bay
(16 oktober), Kenya, Oeganda ma
Vogtland (16 oktober), Taruamr ms
Vogtland (16 oktober). Ned Antillen:
ms Mercunus (16 oktober). Nieuw-
Zeeland 2 x per week via Engeland,
Surinam).' ms Arabian Express (16
oktober), Verenigde Staten ms At
lantic Crown (15 oktober), van Ame
rika ma S L Market <16 oktober),
Z Afrika (Rep m.i.v. Z WAfrika:
ms Montsalva (14 oktober).
