Toch eigen politie
voor gemeenten
met 25.000 inwoners
„We beplakken de oevers
met kiezelstenen"
Democratisch stemmen
over ruilverkaveling
„De pil lost
lokalennood
op
Onderneming moet eigendom
van alle werknemers zijn''
Zien we u
vandaag? fgj
Regering lijdt nederlaag
Sonneveld-standaardwerk
op elf langspeelplaten
Ambtenaar bespaarde rijk al vele miljoenen:
Meneer van Soest
met uw spaarboekje.
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1974
LEIDSE COURANT I t
PAGTNA 9
Israëlische
oefeningen
TEL AVIV (AP) —Israëlische
troepen zijn gisteren op het be
zette deel van de hoogvlakte
van Golan begonnen met groot
scheepse oefeningen. Er wordt
met scherpe munitie geschoten
en er zijn tanks, infanterie, ar
tillerie en vliegtuigen ingescha
keld. Volgens militaire woord
voerders hebben de oefeningen
niets te maken met do bestands
schendingen van Syrische troe
pen, maar wil Israël er alleen
de doeltreffendheid van legeron
derdelen in ruw terrein mee tes
ten.
President Arrwar Sadat van Egyp
te heeft gezegd dat zijn land tot
diep in Israël zal toeslaan wan
neer Israël een van de steden
langs het Suezkanaal zou aan
vallen. Sadat liet verder door
schemeren dat de heropening
van het Suezkanaal niet zal af
hangen van de vorderihgen die
tijdens de vredesbesprekingen
worden gemaakt. „Ik open het
kanaal om de spanning in de
wereld te verminderen en open
het voor Egypte. Dit staat los
van alle diplomatieke inspan
ning om de crisis op te lossen",
zo verklaarde Sadat tijdens een
bezoek aan Port Saia.
Jordanië
ontkent
wapen-
leveranties
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Kleinere gemeenten, die de grens van 25.000
inwoners overschrijden, krijgen automatisch een eigen
gemeentelijk politiekorps. Dat is de consequentie van een
nederlaag, die de ministers Van Agt (Justitie) en De
Gaay Fortman (Binnenlandse Zaken) gistermiddag in de
Tweede Kamer hebben geleden.
Ze hadden een wetsvoorstel bij de
Kamer ingediend ter verlenging
van het zogenaamde „stopwet
je", dat bedoeld was om een
rem te zetten op het automatis
me, dat elke gemeente die toe
vallig over de grens van 25.000
sinds januari van het vorig Jaar
is afgelopen) niet nog eens wil
verlengen, terwijl de regering
heeft toegezegd op korte termijn
te willen komen tot een algehele
reorganisatie van de politie in
Nederland.
Inwoners heen komt, een eigen In dit verband denkt minister Van
politiecorps mag oprichten. Al
leen de fractie van PPR en
acht leden van de KVP-fractie
stemden vóór het regeringsvoor
stel. Het belangrijkste bezwaar
van de Kamerleden is, dat men
het stopwetje (dat overigens al
Agt bijvoorbeeld aan de oprich
ting van provinciale politiekorp
sen, nu duidelijk is dat de kop
peling aan de gewesten een
moeilijke zaak wordt, gerien de
lange tijd die de gewestvorming
nog zal vergen.
Neerslag van twintig jaar cabaret
van Willem Parel tot theatershows
Wim Sonneveld
AMSTERDAM Op 8 maart van dit jaar overleed
Wim Sonneveld. Vandaag, nef een half jaar later,
ontvingen Conny Smart en Toon Hermans in Son-
nevelds eigen theater, het Nieuwe de la Mar in
Amsterdam, de eerste exemplaren van wat je rus
tig een Sonneveld-standaardwerk mag noemen:
Een cassette met maar liefst 11 langspeelplaten
met Sonnevelds werk. De in duizenden groeven ge
perste neerslag van de laatste twintig jaar uit de
carrière van de cabaretier-comedian-chanteur-pro-
ducer-regisseur- taleotenontdekker-acteur-confé
rencier-auteur-componiist, zoals Wim lbo hem
noemde. Liedjes, shownummers en conférences
vanaf het door Eli Asser geschreven optreden van
orgeldraaier Willem Parel tot en met het .n het
Engels gezongen liedje uit Sonnevelds laatste werk,
de helaas mislukte speelfilm Op de Hollandse toer
De door producer Rine Geveke samengestelde Phi
lips cassette kost tot 31 januari 1975 125,- daarna
149,50. De echte Sonneveld-fan zal het er best
voor over hebben. Hij krijgt in elk geval een unie
ke bundeling entertainment in handen waarin de
meeste facetten van Sonnevelds onvergelijkbare ta
lent aanwezig zijn, van de pure kolder tot de ge
voelige lyriek waarvoor hij bij uitstek het stemtim-
bre had.
„Complete discografie" staat er op een label buiteif^
op de doos waarin de bult van elf platen verkocht
wordt. Dat is natuurlijk niet waar. Er is meer van
Sonneveld op de plaat verschenen 'i<an hier gebun
deld is. Al was het alleen maar zijn optreden fci de
musical zijn musical „My fair lauy". waarvan
alleen 't liedje „Ik voel dat ik haar mis" is opgeno
men. Erg jammer, vooral omdat twee nummert,
het vrolijke „Josefien" en het poëtische „Hei
dorp" twee keer zijn terug te vinden. Jummer is
het bovendien dat er geen jaartallen bij de diverse
opnamen in het bijbehorende tekstboek staan. Voor
de echte liefhebber onmisbare informatie bij dt
liedjesplaten die heen en weer springen in de tijd.
Het tekstboek zelf bevat een knap en uitgebreid ar
tikel over Sonneveld van Wim lbo met veel foto'»
gelardeerd. De vijfde plaat van de serie telt nooit
tevoren per plaat uitgebrachte nummers uit Sonne
velds laatste show met Willem Nijholt en Corrle
van Gorp. Weliswaar zit daar een sterk visueel
nummer bij als „Een mens wil d'r wel eens geluk
kig zijn", maar ook geweldige Carm ggelt verhaal
tjes als het in-sombere „Welverdiende rust".
Wie alle platen afgedraaid heeft, zal ontdekken dat
wijlen Wim Sonneveld ondanks alle bruisende show
en amusement, de geschiedenis in zal gaan als de
beste chansonnier die wij ooit gehad hebben. Tien
tallen liedjes bewijzen het. al was het alleen maar
Louis Davids' „Het hondje van Dirkie" waarbij
heel wat Nederlanders de ogen niet droog houdaa.
En zij zullen met Simon Carmiggelt simpel maan
welsprekend nog eens zeggen: Wat jammer dat het
al afgelopen is.
BERT JANSMA
AMMAN (AP) —De Jordaanse
premier Zald Rifai heeft giste
ren ontkend dat zijn land in het
geheim wapens, waaronder
Britse oorlogsvliegtuigen en ra
ketten, aan Rhodesië en Zuid-A-
frlka zou hebben verkocht.
„Jordanië heeft niets verkocht
en Is ook niet van plan in de
toekomst dergelijke wapens aan
Zuid-Afrika en Rhodesië te ver
kopen," aldus Rifai.
Het Engelse dagblad The Guar
dian schreef gisteren, dat Jor
danië in het geheim voor 45 mil
joen gulden aan Tigercat-raket-
ten en 41 Centurion-tanks aan
Zuid-Afrika geleverd heeft. Vol
gens het blad heeft de Egypti
sche president Sadat twee
maanden geleden weten te voor-;
komen dat Jordanië 31 Britse
Hawker Hunter straaljagers aan
Zuid-Afrika zou verkopen, die
ook voor Rhodesië bestemd wa
ren. De Britse regering is ver
ontrust over deze berichten en
heeft een onderzoek aangekon
digd. De berichten komen juist
tijdens het bezoek van de Jor-
daanse€ koning Feisal aan Enge
land.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De twintig jaar oude ruilverkave-
lingswet wordt drastisch gedemocratiseerd. Een
meerderheid van de Tweede Kamer heeft gisteren
die democratisering onderschreven. Afgerekend zal
worden met de merkwaardige regel dat bij stem
mingen orer een ruilverkaveling de „thuisblijvers"
als vóór-stemmers worden beschouwd, een bepa
ling uit de wet van 1954 die al tot veel deining on
der de boeren aanleiding heeft gegeven, zoals in
1971 in Tubbergen.
De wetswijziging waarover de Tweede Kamer gis
teren sprak, is uit die deining voortgekomen. In de
nu nog geldende ruilverkavelingswet mogen alleen
eigenaren stemmen. Velen van hen maken daar
echter geen gebruik van, omdat ze niet in het be
trokken gebied wonen en verder bij de ruilverkave
ling geen enkel belang hebben. Voortaan kunnen
dus ook pachters hun stem uitbrengen. De moge
lijkheid wordt verder geschapen dat eigenaren een
deel van de verkavelingskosten op de pachters
kunnen verhalen.
Namens de drie christen-democratische partijen
noemde de KVP-er De Bekker de toekenning van
stemrecht aan de pachters het belangrijkste onder
deel van de wetswijziging. Met het pachtersstem
recht is de ruilverkaveling echt gedemocratiseerd.
Hij drong er op aan de voorbereidingen en uitvoe
ring van ruilverkavelingen te bekorten. Nu gaat er
soms in totaal 25 jaar mee heen.
Een aantal Kamerleden zag de nieuwe ruilverkave
lingswet ais een tussenstation op weg naar de land
inrichtingswet, die een totaalplan moet bieden
voor de inrichting van het land al naar de bestem
ming voor landbouw, recreatie of andere doelein
den.
I (Van onze parlementaire redac
tie)
DEN HAAG „Het .probleem
van het lokalentekort in het
voortgezet onderwijs zal niet
door ons, maar door de pil wor-
den opgelost". Deze opmerking
plaatste staatssecretaris dr.
Veerman van Onderwijs giste
ren bij de presentatie van zijn
scholenbouwnota. Het be eid dat
hierin voor de komende tien
iaar is uitgestippeld, gaat uit
van 'n sterk afnemende groei
van het leerlingenaantal tegen
1980.
Het IokaJentekort zal zich volgens
de bewindsman vooral de eerst
komende jaren nog sterk doen
gevoelen. Hij toonde zich echter
Staatssecretaris
5>J>
waarin de groei een piek be
reikt alle leerlingeh een dak
boven het hoofd zullen hebben,
optimistisch over de opvang van Als eerste taak heeft dr. Veerman
de leerlingen en gaf de garan- zich gesteld de „krepeergeval-
tie, dat in 1975 het jaar len" op te lossen. Hiervoor is
een reeks kleine projekten op
stapel gezet, die op korte ter
mijn zijn te realiseren. Voorts
zullen in het kader van de
werkloosheidsbestrijding lokalen
worden gebouwd. Over de om
vang hiervan wilde de staatsse
cretaris zich nog niet uitlaten:
de werkgelegenheidsnota van
minister Boersma die op Prins
jesdag verschijnt, zal hierover
meer onthullen.
Voor het geval de operatie om de
urgente nood op te lossen onvol
doende succes oplevert, heeft
staatssecretaris Veerman een
aantal noodmaatregelen achter
de hand. Ann de scholen zal
dan gevraagd worden hun ruim
te Intensiever te benutten door
bijvoorbeeld het uitsmeren van
de lesroosters. In het uiterste
geval zal worden overgegaan
tot verdere versobering bij de
bouw van nieuwe scholen.
De bewindsman Het echter blij
ken, dat hij er niet op rekent
dat dergelijke maatregelen be
hoeven te worden getroffen.
f* Zgf.
Op het IJsselmeer voer gisteren een heuse Romeinse galjoen. Het schip is gebouwd op een werf in
Muiden en dienen voor opnamen van de aflevering „Periander" in de serie Herodotus-verhalen,
die de VPRO op het tv-scherm gaat brengen.
Studie Wiardi Beekman Stichting
DEN HAAG „Uit een oogpunt
van gelijkheid en gelijkwaardig
heid is het onverdedigbaar, dat
louter vermogensbezit tot het
uitoefenen van macht over men
sen leiden kan. Ondernemingen
dienen collectief bezit te zijn en
dus eigendom van de gemeen
schap als geheel te zijn. Zij
moeten in beheer worden gege
ven aan hen, die erin werken.
Voor het gebruik van de pro-
duktiemiddelen dient door de
werkers een vergoeding te wor
den gegeven aan de overheid."
Dit is het doel, waarnaar volgens
de Wiardi Beekman Stichting,
het wetenschappelijk instituut
van de Partij van de Arbeid,
moet worden gestreefd. Een
speciale commissie heeft deze
doelstelling neergelegd in een
studie „Op weg naar arbeiders-
zelfbestuur", die vandaag bij
Kluwer, Deventer, is versche
nen. De aanduiding ,,op weg" in
de titel geeft reeds aan, dat ook
de commissie de verandering
niet in één klap ziet gebeuren:
„Men doet er goed aan, de ont
wikkeling naar arbeiderszelfbe
stuur niet te laten frustreren
door het achterblijven van de
politieke invloed op het econo
mische leven. Arbeiderszelfbe
stuur kan een heel eind tot ont
wikkeling komen voordat men
stuit op de noodzaak bijvoor
beeld de eigendomsstructuur via
politieke besluitvorming te wij
zigen."
de studie is getracht het arbei
derszelfbestuur uit de sfeer van
de abstracte kreten te halen en
in de Nederlandse politieke rea
liteit te plaatsen. De filosofie
van de commissie is, dat in de
produktie teveel het primaat
van het kapitaairendement
overheerst. De arbeidende mens
wordt daaraan ondergeschikt
gemaakt. De verschillen in zeg
genschap moeten verminderen
en daarmee de machtsverschil-i
len, omdat de minder machtige
thans fungeert als een gebruiks
voorwerp, als een instrument in
plaats van een persoon. Mense
lijke waairden als vrijheid, li
chamelijke en geestelijke ont
plooiing worden erdoor ver-
onadhtzaamd. Socialistische pa
tijen en vakbonden hebben a'
tijd de emancipatie van de ar
beider in het vaandel gevoer
maar slechts ten dele tot stand
kunnen brengen, zo constateert
de W.B.S. wrang. Er rijn welis
waar wetten, die de pretentie
hebben de werkers meer in
vloed te geven, maar de W.B.S. I
noemt ze inikapselingswetten.
De medezeggenschapswetgeving
grijpt niet wezènlijk in de
besluitvorm ingsprocessen van
de onderneming in. Ieder lid
van de onderneming moet Drin-
cipiële gelijke rechten hebben
om deel te nemen in de doel
stellingsformulering en de uit-,
werking daarvan. Het is niet zo,
dat ieder voor zich permanent i
met al deze zaken bezig moet I
zijn. Er zal gedelegeerd moeten I
worden, maar de gedelegeerden
hebben zeer bepaald een verant
woordingsplicht. En alle wer
kenden samen dragen de ver
antwoordelijkheid, wat tevens
inhoudt dat zij meedelen in de
resultaten, ten goede èn ten
kwade. Om die verantwoorde
lijkheid te kunnen dragen zal er
veel aan opleiding moeten wor
den gedaan. Voorlopig moet de
ondernemingsraad in de eerste
plaats veranderd worden. Er
moet een personeelsvertegen
woordiging komen, zo vindt
men, die wordt onttrokken aan
de invloed van de bedrijfslei
ding. En een personeelsverte
genwoordiging, die werkelijk
wat te zeggen, mee te beslissen
krijgt.
(ADVERTENTIE)
BIJ de Amro Bank krijgt u 2% méér op 't nieuwe Spaar-Plus-Boekje.
Van een onzer verslaggevers
HOEK VAN HOLLAND Miljoe
nen heeft het rijk bespaard door
een uitvinding van hoofdwater-
bouwkundige J. A. Kant uit het
Zuid-Hollandse Hoek van Hol
land massaal toe te passen.
Voor een derde van de traditio
nele kostprijs wist de slimme
waterbouwkundige een nieuw
soort oeverbedekking te vinden.
Geen massale constructies van
natuursteen of beton, maar een
simpele korrelige laag kiezels,
aan de bovenkant aan elkaar
geplakt met betonmortel. Dat is
het idee van de 59-jarige ambte
naar. Voor de vinding ontvangt
hij morgen een geldprijs van
50.000 gulden uit handen van
minister Westerterp, maar hij
heeft op deze blijk van waarde- f
ring wel twaalf jaar mogen
wachten.
Waterbouwkundige Kant, over
drie jaar veertig jaar in over
heidsdienst kreeg het goede idee
toen hij een oeverbedekking
moest vervaardigen voor het
Hartelkanaal. Dit kanaal is de
achterwaartse verbinding van
de Europoort, een soort achter
deur waardoor de binnenvaart
tot dicht bij de grote zeehavens
van Rotterdam kan komen. De
oeverbedekking van het kanaal
kon op de traditionele en kost
bare wijze aangepakt worden.
Kolossale natuurstenen blokken
of imposante betonplaten kon
J. A. Kant gaan gebruiken.
Maar hij kreeg de opdracht te
zoeken naar de goedkoopst mo
gelijke oplossing.
Het idee daarvoor haalde hij van
de rivieroevers jn Limburg en
Duitsland: gewoon kiezels. Het
enige probleem daarbij was, dat
langs een steile oever waar
langs grote schepen met een
fikse frequentie varen, de kie
zels snel zouden worden wegge
slagen. Om die kiezels vast te
houden moest dan ook een laag
lijm aangebracht worden, In de
vorm van beton of asfaltmortel.
Langs het Hartelkanaal mocht
de waterbouwkundige zijn idee
uitproberen. En het had resul
taat. De oplossing was veel
goedkoper dan de traditionele
oeverbedekkingen en bood vele
voordelen. Een van die voorde
len is de poreuze gesteldheid
van het materiaal, zodat het
water achter de dijk zonder pro
blemen in het kanaal kan stro-
Hoofdwaterbouwkundxge J. A. Kant In de haven van Hoek van Holland.
Het koste overigens veel moeite
om de bruikbaarheid van het
goedkope procédé aan te tonen.
„Wij waterbouwers houden van
degelijkheid. Zou een laag beton
van een halve meter misschien
niet voor de volle honderd pro
cent betrouwbaar zijn, dan
plakken we er gewoon een hal
ve meter tegenaan. Dat kost
wel veel, maar de waterbouw
moet goed zijn. Vandaar ook
dat Nederland zo'n goede naam
in de wereld heeft opgebouwd",
zegt ambtenaar Kant.
Het ligt dan ook voor de hand,
dat de waterbouwkundigen van
Rijkswaterstaat verschrikt op
keken toen zomaar een water
bouwkundige uit het kleine
Hoek van Holland met een idee
kwam om de zaak ogenschijn
lijk niet zo degelijk te maken.
En dan nog wel voor een derde
van de traditionele kostprijs.
Over de moeilijkheden om zijn
toetsen wil de heer Kant niet
idee aan de praktijk te kunnen
veel zeggen, maar hij kijkt nog
wel zorgelijk als hij aan de be
ginjaren van zijn „experiment"
terugdenkt.
Thans wordt het door hem be
dachte procédé op grote schaal
toegepast. Het Hartelkanaal
heeft een „Kant-oeverbedek-
king", maar ook de Rljn-Schei-
deverbinding ie er van voorzien,
evenals de oever- en bodemcon
structies bij vele sluizen. Rijks
waterstaat heeft op de vinding
van de heer Kant snel octrooi
aangevraagd en gekregen.
„Mijn manier van werken kan
in de hele wereld worden toege
past, en overal op een andere
manier. Ik gebruikte kiezels en
betonmortel, beide Nederlandse
producten met een lage kost
prijs. In het buitenland kan
men dezelfde constructie maken
met kleine stukjes natuursteen,
metaalslakken of schroot. Als
plakmiddel kan behalve beton
ook asfaltmortel gebruikt wor
den. Mits de bedekking maar
poreus is en blijft zitten".
Hoofdwaterbouwkundige Kant
kwam op zijn Idee In 1962. Pas
twaalf jaar later ontvangt hij er
thans officieel de waardering
voor. Een bedrag van vijftigdui
zend gulden, de hoogste prijs
die door Rijkswaterstaat ooit
voor een goed idee is uitge
keerd.
„Eigenlijk is het maar niets. Van
die vijftigduizend gulden kan ik
de helft direct naar de belasting
brengen en er zullen ook wel
een hoop mensen zijn die het
me niet gunnen. Per slot van
rekening ben ik ook maar een
van de weinigen die met een
simpele HTS-opleiding hoofdwa
terbouwkundige is geworden".
De vinding op zich vindt de heer
Kant niet zo opzienbarend. „Het
was een onderdeel van mijn da
gelijks werk. Er zijn belangrij
ker zaken verricht. Het' werk na
de watersnoodramp in 1953 bij
voorbeeld. Ik had de leiding van
de droogmaling van het eiland
Tholen. Met vijftienhonderd be
woners hebben we toen de dij
ken gedicht. Simpelweg met
zakken zand, klei en stenen.
Dag en nacht waren we toen in
touw. Op zo'n moment voel j«
Je pas waterbouwkundige In een
gevecht tegen het water. Vowr
dat werk kreeg ik een onder
scheiding. Een ridderorde van
de Noorse koning die Tholen
had geadopteerd. Iets ln de orde
van Koning Olaf. Meer blijken
van waardering niet".
Ontevreden Is ambtenaar Kant
echter niet met de waardering
voor het baanbrekende idee van
hem om rivier en kanaaloevers
te beplakken met kiezels. Ach
ter zijn pogingen om de prijs-
uitre.king te bagatelliseren, is hij
trots. En de prijs kan hij goed
gebruiken. „Over een dikke vijf
jaar word ik gepensioneerd. Nu
woon Ik in een dienstwoning
aan het strand, maar bij m'n
pensionering moet ik daaruit.
Dan komt dat geld goed Van
pas".
