Schoenen voor platvoeten, klauwvoeten, spitsvoeten,
militaire voeten en hamertenen.
Cor van Smoorenburg-Bunnink
kan verjongd weer alles aan
ZATERDAG 24 AUGUSTUS ,1974
LEIDSE COURANT
Precisie, een scherpe blik en een opleiding van zo'n jaartje of vijftien zijn de
voorwaarden om een orthopedische maatschoen in elkaar te kunnen knutselen.
LEIDEN Een meisje.
Slank, hoog op de be
nen, diepe ogen, pare
lende glimlach, een
blouse met een belofte.
En een holle klauwvoet.
Jammer hoor.
Ook Jacques Kerstjens kan
zo'n onrecht niet corrigeren.
Maar wel op een meesterlijke
wijze verdoezelen. Met enge
lengeduld en een krankzinnig
vakmanschap maakt hij
schoenen voor voeten die te
lang, te kort, te klein, te groot,
te dik of te hoog zijn. Of op
welke bizarre wijze dan ook
afwijken van het gebruikelijke
type. Geen lompe stappers die
overal wrede nieuwsgierigheid
opwekken maar, voorzover de
anatomie dat toelaat, modieu
ze muiltjes. „Je moet je voor
stellen wat er in zo'n meisje
omgaat" zo probeert hij de
liefde voor zijn ambacht uit te
leggen, „wanneer ze bij mij
nieuwe schoenen is wezen ha
len, de volgende dag weer
naar kantoor gaat en dan door
haar vriendinnen wordt be
groet met: „Wat nou, draag jij
geen maatschoenen meer?".
Kijk als zo iets gebeurt dan
ben ik wel een klein beetje
tevreden. Dan denk ik bij me
zelf: „Jacques, je hebt je best
gedaan".
Zolderkamertje
Zijn best doet deze klassieke
ambachtsman in een piep
klein maar zonnig zolderka
mertje aan de Oude Singel.
Met als enig gezelschap de
stemmen van een popstation
werkt hij daar van 's morgens
half negen tot middernacht.
Blindelings weet hij de weg in
de geordende rotzooi van ha
mers en tangen, gipsafdruk
ken van klomp-, spits- en
spreidvoeten, lappen leer en
blauwdrukken van „hamerte
nen". Rond zes uur 's avonds
wipt hij er even uit om een
glas bier te drinken in het café
aan de overkant Hij eet, kijkt
naar het journaal en arbeidt
weer verder. Na gemiddeld 25
tot 30 uur heeft hij één paar
schoenen af.
Jong.
Kerst jesn, afkomstig uit Blerik
bij Venlo is 33 jaar oud en
daarmee één van de jongste
orthopedische schoenmakers
in Nederland. Daarvan zijn er
overigens niet zo heel veel.
Zelfstandig gevestigd zoals de
ze Leidenaar, tref je er in het
gebied Leiden, Den Haag, Rot
terdam niet meer aan dan een
stuk of tien. Oudere baasjes
allemaal, wier opvolging door
een jongere garde erg twijfel
achtig begint te worden. Hoe
het allemaal moet wanneer zij
zich over 10 jaar gaan terug
trekken weet niemand.
Afwijkingen.
Automatische produktie van
orthopedische schoenen is op
dit moment nog niet denkbaar.
Daarvoor loopt het scala van
mogelijke afwijkingen tezeer
uiteen. „Als je honderd klomp
voeten naast elkaar zet" aldus
Kerstjens, „dan zitten er nog
geen twee tussen die dezelfde
zijn. En dan is een klompvoet,
waarbij dus de voetzool de
grond niet meer raakte en het
hele lichaamsgewicht op de
buitenenkel drukt, nog maar
één van de tientallen soorten
vervormingen die er bestaan."
Hulpstukken
het vervaardigen van een gip
sen afgietsel. Aan de hand
daarvan maakt hij een houten
en in heel moeilijke gevallen
een gipsen leest Op die leest
wordt het leer geschoeid voor
de binnenschoen en daarom
heen komt de buitenschoen.
De binnenschoen is qua vorm
helemaal aangepast aan de ei
sen die de voet stelt Het bui
tenschoeisel komt zoveel mo
gelijk tegemoet aan de heer
sende mode.
halve een grote precisie en een
scherp oog, een waar arsenaal
aan technische vaardigheden
nodig. Kerstjesn: „Je moet
vier ambachten onder de knie
hebben: leestemaker, model-
lenmaker, stikker en onder-
werkmaker. Daarnaast moet
je een behoorlijke portie ana
tomie in je kop hebben. Ie
mand die dat binnen de vijf
tien jaar leert, is een snelle
leerling. Als je op je pak weg
32e, volledig bevoegd orthope
disch schoenmaker bent dan
ben je erg jong."
Opleiding
In zijn éénmanswerkplaatsje
twee hoog boven staan slechts
enkele machinale hulpstuk
ken. Een elektrische draai
bank bijvoorbeeld, waaraan
de houten leesten worden ge
schaafd en geveild. Bijna alles
is handwerk. Dat begint met
,het opmeten van een voet en
Het eind-product: in één paar schoenen zit gemiddeld
25 a 30 uur zweet en concentratie.
Zijn opleiding heeft de hoge-
school-schoenpik genoten bij
zijn vader, op een leerinstituut
in Waalwijk en bij patroons in
Oostenrijk en Duitsland. Voor
al van onze Oosterburen stak
hij veel op. „Aan die twee
wereldoorlogen, hebben ze
daar een hoop kneusjes over
gehouden. Dat heeft de ont
wikkeling van het vak erg ge
stimuleerd." De verdiensten in
de orthopedische schoenmake
rij liggen gezien de duur van
de daarvoor vereiste studie,
betrekkelijk laag: „Ik klaag
niet, ik kan er goed van ko
men, maar als ik voor piloot
had geleerd dan was ik veel
eerder klaar geweest en had ik
vijf keer zoveel verdiend."
Wat Kerstjens op de gemiddel
de hedendaagse piloot vóór
„Elke klomp
voet heeft
zijn eigen ka
rakter",
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
heeft is het extra inkomen dat
hij in natura pleegt te ontvan
gen. Want een vliegreisje naar
Amerika mag dein fijn zijn,
moeiteloos op je eigen hamer
tenen naar de kruidenier tip
pelen, is nog veel plezieriger.
Dat schept een band met de
ingenieuze knutselaar die je
stappertjes in elkaar heeft get
overd.
Een band die waard is te wor
den bekrachtigd. Met een fles
jenever of cognac, een taart,
bonbons, bloemen of een
plant Dat hoeft dan natuurlijk'
niet allemaal, maar wordt toch
wel met veel plezier en een
kwinkslag aanvaard.
Probleem.
Met één probleem loopt Kerst
jens, al sinds zijn vestiging
aan de Oude Singel, verschrik
kelijk te tobben: hij beschikt
niet over een ruimte op de
parterre. Dat dat juist in zijn
vak een enorme handicap
vormt, is duidelijk. Dikwijls
zijn zijn cliënten niet in staat
zelfstandig de trap op te klau
teren en moeten ze naar boven
worden gedragen. Hij is in on
derhandeling met de gemeente
over een pandje waarin hij
zijn werkplaats gelijkvloers
kan inrichten, maar een voor
hem succesvolle afloop van
deze besprekingen staat nog in
het geheel niet vast Mochten
de onderhandelingen inder
daad afstuiten dan ware het te
wensen dat de gemeente deze
unieke ambachtsman bijstaat
een andere parterre-ruimte te
vinden.
Willem Scheer
.Weight Watchers deden hun werk in Zevenhoven.
Zevenhoven/Langeraar
„Zoudt u meneer hier eens
willen vertellen van uw erva
ringen?", vraagt de apostel
hoopvol aan de discipel. Me-
uw C(or) M. van Smooren
burg-Bunnink zet zich op haar
stoel in het postuur van „nou,
vooruit dan maar". „Vroeger
heb ik al eens wat geprobeerd
wat aan te doen. Toen had
ik een voorschrijvende dok
ter, die, omdat ik zowat niets
meer at, me pillen gaf tegen
de honger. Dat was vóór de
Weight Watchers. Het is heel
erg geweest. Ik kon zo'n bee
tje geen kleren meer krijgen
de stad. Maar wat is dat
allemaal veranderd in ander
half jaar. Ik kwam van maat
54 op 46. Ik kan me nu veel
vlotter kleden, hipper ook, ik
kan weer nieuwe kleren ko
pen. Ik ben nu veel makkelij
ker, fiets makkelijker, werk
makkelijker. Je voelt je eigen
veel plezieriger. Tegen m'n
jongste zoon op school zeggen
niet meer: je moeder is zo
dik. Er zijn nu weer andere
dikke moeders. Ze zeggen ook
niet meer tegen me: mamma,
dat mag je niet doen, of: dat
is veel te veel voor je. Ik zie
niet meer tegen de schoon
maak op. Mamma, je ziet er
een stuk jonger uit, hoor je
nu. Destijds, in dé stad, als ik
voor een etalageruit stond en
ik zag me eigen in die spiegel:
tjesus, mens, altijd had ik die
dikke benen..."
Een maand geleden stond .in
deze krant een roerend en on
verbloemd verhaal over de
„Weight Watchers", uit te spre
ken als „weet wotsjers" en
door kinderen wel vertaald
met „breed borstjes". Dat was
een story over de Haagse tak
de Amerikaanse geluk-
brengers, de verantwoorde
slankmakers, vurige aanhan
gers vooral aanhangsters
een geloof, dat wellicht
geen bergen kan verzetten
r dan toch maar in staat
is kilo's lichaamsgewicht naar
de hel der vetzucht te zenden
en een hemel van lichtvoetig
heid en herademing achter te
laten. Ongetwijfeld zal er een
Amerikaanse zakenman ach
ter zitten maar als eerste
redster uit de zwaarlijvigheid
zien de Weight Watchers hun
stichteres, „founder" Jean Ni-
detch, eens een enorm dik
mens. thans een afgeslankte
gratie, zichzelf bekronend met
een hagelwitte „smile" op haar
gelaat.
ernst. De zending begon, de
weight gospel, het evangelie
van het gewicht in de gaten
houden, werd naar Europa
overgedragen. Zoals weleer de
Pilgrim Fathers in omgekeer
de richting He Amerikaanse
oostkust onder de voet liepen,
zo kwam ongeveer een jaar
geleden de blijde gewichts-
boodschap op een westerbries
de oceaan over en drong door
tot het ontvankelijk gemoed
van vele dames en enkele he
ren. Op het geheven banier
stond de juiste eetwijzer,
klaargemaakt door artsen en
diëtistes. Andere eetregule-
ringssekten erkenden al gauw
de Weight Watchers als het
ware geloof en sloten zich aan.
De zegetocht is niet meer te
stuiten. Niet alleen in de ste
den komt men via weegscha
len en cursussen op het streef-
gewicht, ook ten plattelande,
waar het leven nog goed en
vaak (te) vet is, heeft de red
ding zich geworteld.
Streef gewicht
Daarom zitten we nu in een
Zuidhollandse uithoek, langs
de Amstel en tegenover het
Stichtse, over rijke weilanden
uit te kijken, de grond van
veehouder Van Smoorenburg,
waar Zevenhoven, Noorden en
Wilnis elkaar de hand geven.
We kijken ook naar mevrouw
Cor van Smoorenburg, aan
wie het heil is voltrokken. Nog
vijf kilootjes en ze is op haar
streefgewicht Dat moet dan
85 kg. zijn. Op 26 maart '73
woog ze exact 132 kilo en 600
gram. Ze heeft zich in geen
twee weken meer gewogen,
maar het gewicht zal nu rond
de 90 kilo liggen. Het wordt
even stil in de huiskamer. Goe-
dedag, ga daar maar eens aan
staan. Eigenlijk is het nog
maar niks. Weight Watchers
apostel mevrouw Corinne Da-
men-Elia uit Langeraar (tel.
01722-2563) zegt: „We wachten
in onze afdeling Alphen op
een mevrouw uit De Meije, die
60 kilo moet afvallen om op
streefgewicht te komen. Ik
wacht in spanning, mag ik wel
zeggen."
Mevrouw Corinne Damen
heeft de vreugde van het af
vallen aan den charmanten lij
ve ondervonden. De resultaten
maakten haar dermate ent
housiast, dat zij andere vrou
wen in deze vreugde wilde la
ten delen. Ze begon als cursus
leidster in februari '73. geeft
nu vijf cursussen in Alphen,
één in Ter Aar en begint in
september, in het Gezond
heidscentrum. met een cursus
in Nieuwkoop. In de afgelopen
anderhalf jaar heeft zij. staan
de naast de onverbiddelijke
weegschaal, zeker 400 volgelin
gen op streefgewicht zien ko
men. Ook in de Rijn- en Veen-
"streek gedijde het Watchers-
genootschap naarmate de per
soonlijke omvang der leden,
minderde.
Eetwijzer
Zegetocht
Dikke vriendinnen werden'
haar apostelen. Samen gingen
zij hun weight watchen. „let
op uw zaak" werd hun heilige
Cursusleidster Corinne
Damen ten voeten uit; een
paar jaar geleden zou ze
voor deze foto bedankt
hebben
„Onze eetwijzer (niet eetwijze,
T.P.) is toonaangevend. Wij
werken samen met de afdeling
Humane Voeding van de
Landbouwhogeschool te Wage-
ningen, omdat onze eetwijzer
is aangepast aan de Neder
landse voedingsnormen, want
die normen verschillen nogal
over de gehele wereld", aldus
Corinne Damen, die verkon
digt, dat afvallen geen pro
bleem is: „verantwoord afval-
Zij volgde een
vuistregel:
regelmaat,
variatie en
vooral
beheersing
(en dan toch
normaal eten)
len tot het streefgewicht, dót
is pas wat, en op dat gewicht
blijven'-. Daarom doen de
Weight Watchers wat zij doen.
„Zijn wij eenmaal op ons
streefgewicht (dat bepaald
wordt door leeftijd en li
chaamsbouw), dan gaan wij
mensen leven. Wij kennen
geen diëet. Het is de eetwijzer
die het 'm doet.
Regelmatig
Bij mevrouw Van Smooren
burg zijn de pondjes langzaam
maar zeker verdwenen. Heel
regelmatig, „anders hou je het
niet uit". „Ja zeker", beaamt
Corinne Damen, haar mentrix,
,.,je moetmoet er echt wat voor
over hebben om tenslotte weer
zeven dagen van de week le
gaal te kunnen eten". Me
vrouw Cor van Smoorenburg
doet als vrouw van een vee
houder zwaar werk. Iedere
dag maakt zij een paar kazen,
behalve 's zondags, „want ik
wil ook een vrije dag hebben".
Ze vertelt eerlijk wat zij eet:
..'s morgens ene boterham met
kaas of ene vrucht erbij. Daar
heb je geen last van, ook al
heb je zwaar werk. Je hebt
geen honger, anders neem je
een stukje komkommer, appel,
je kunt de hele dag blijven
eten.."
Gezellig
Deze ontboezeming is me-
Trouw Corinne Damen te veel.
tVe konden het beter maar niet
opschrijven. anders denkt ie
dere lezer dat-ie hetzelfde kan
doen om zalig te worden:
„Noem nou maar geen artike
len. het is gewoon de combina
tie van een en ander". Wellicht
wil zij ook niet, dat wij de
Weight Watchers in de baan
brekende eetwijzer rijden. „Ik
zëg altijd maar: je moet als
trouwe herdershond regelma
tig op cursus komen. Wijk je
dharvan af. is het foute boel,
dan komt de slof erin". „Dat
is zeker waar", valt mevrouw
Van Smoorenburg - bij wie de
eetwijzer beslist zoden aan de
dijk heeft gezet - haar bij: „het
is hartstikke gezellig ook. Je
wordt enorm geholpen door de
bijvoorbeeld niet zo erg goed
gegaan een week), dan weet
iemand wel een oplossing.
Vroeger vond ik vis verschrik
kelijk. Nu eet ik vis vijf dagen
in de week. Lof? Vreselijk
vond ik dat. Ik leerde lof lek
ker klaarmaken." Corinne Da
men: „Het is discipline..."..Cor
van Smoorenburg: „Zondigen
doe je allemaal weieens. Ik
geef niets meer om een koekje,
hooguit pik ik op visite stie
kem wel eens een gebakje."
Dat had ze niét mogen vertel
len van haar cursusleidster.
„Nieuwe" vrouw
Toch lukt het prima bij me
vrouw Van Smoorenburg. Ook
haar gezin eet verstandiger,
„vooral de meiden. Er komt al
niet veel koek meer in huis,
ook geen vet eten. Maar je
kunt je man en de jongens, die
's morgens om half 5 hun bed
uit moeten, niet alles ontne
men. Veel fruit eten ze tegen
woordig. Van lieverlee veran
deren de eetgewoontes. Mijn
man is zwaarachtig, niet zo
best meer ter been; ik smeer
zijn boterham zo dun mogelijk
met boter. Hij vindt het ook
wel leuk eigenlijk met zo'n
„nieuwe" vrouw. Hij zou wil
len dat ie zelf ook een zootje
afviel. Maar ja, hij drinkt
graag volle melk. zie je. Het
zou goed wezen als-ie wat af
viel, maar dat kan je niet for-
seren bij zulke mannen".
Vanzelfsprekend kun je rond
het thema afvallen grapjes bij
ie vleet maken. „Mag van mij
best," zegt mevrouw Corinne
Damen, „maar u moet wel
goed begrijpen, dat je de men
sen die baat hopen te vinden
bij dat afvallen, er niet mee
helpt. Waarom zou je vertellen,
wat mevrouw X 's morgens
;et. Dat is puur belachelijk en
het wekt verwarring. Dan
gaan de mensen dingen probe
ren en er gebeurt niets. Het
gaat niet om wdt ze eten, maar
)m de methode. Dat eten van
dingen is voor iedereen ver
schillend. Ik vergelijk het al
tijd maar met autorijden. Na
tuurlijk denk je. dat je na drie
lessen kunt rijden, maar gega
randeerd dat je brokken
maakt.- Wij leren de mensen
matig en vooral verstandig te
ïten en dan mogen ze best
aardappels, boerekool of ande
re „verboden" spullen veror-
oeren. Wie vertelt, dat dit niet
mag, verkondigt louter larie-
- De nodige kilo^s zijn eraf: verjonging vóór de boerderij.
<oek. Uiteindelijk kun je niet
ouiten een club als de Wpight
Watchers en buiten die elkaar
lelpende mensen. En kijk uit
met grapjes: dik zijn is voor
leel veel mensen een intens
:eer iets. 'sMorgens opstaan
ils een slanke blonde den is
/oor veel vrouwen een droom
beeld. dat ze vasthouden.^"
2en feit is, dat kinderen op weg
zijn naar een „dikke'"volwas
senheid, de hart- en vaatziek
ten en de hartinfarkten van de
welvaartstaat. Er komen
steeds meer dikke mensen. Te
vet, te rijk eten kost de mens
in ons rijk van de anackbar
zijn gezondheid en vaak het
leven. Mensen zoals de dames
Van Smoorenburg en Damen
leven dan liever volgens de
vuistregel van de Weight Wat
chers: regelmaat en variatie en
vooral beheersing en toch een
week lang normaal eten.
Corinne Damen: „Ik mag alles
weer eten. Maar je moet dan
wel weten hóe je het moet
eten. Het is de regelmaat: drie
keer per dag. ook tijdens het
weekeinde. Niet 's zondags
laat ontbijten en 's middags je
kinderen op een zakje patat
uitsturen. Ook geen „brunch",
ontbijt en lunch in één. Dat
verstoort het ritme. We willen
bij de moeders beginnen, om
dat we ook de kinderen willen
leren. Je hebt ouders die zo
ontzettend gemakkelijk zijn en
de kinderen nemen het zó
over, ouders die gauw zeggen:
ze moeten er nog van groeien.
Maar een wolk van een kind
hoeft nog geen gezond kind te
zijn..."
Idealisme
Het heeft misschien iets weg
van een kruistocht, die activi
teit van de Weight Watchers,
maar er steekt een stuk idea
lisme achter, zoals bij me
vrouw Damen. „Het liefst zou
den we het gratis doen, maar
cursuswerk met assistenten,
materiaal en leidst trs. die er
niet voor de nop willen zitten,
kost nu eenmaal geld" Me
vrouw Van Smoorenburg
heeft geen aansporing meer
nodig. Duizenden anderen wél.
Op 2 september houdt me
vrouw Damen „Open house"
in het Alphense gebouw Nabij,
's avonds cm half acht. Iedere
belangstellende mag dan ken
nis komen maken met de
Weight Watchers, hun hoe en
wat. Andere leidsters in de
streek weten er ook alles van.
Dat zijn voor Leiden mevrouw
'C. van Wijk, Koraalstraat 18,
tel. 01710-61798, voor Noord-
wijk. Oegstgeest, Leiderdorp
en Sassenheim mevrouw H.G.-
C.M. Nagel, Rembrandtweg 3,
Noord wijk/Zee, tel. 01719-3088
b.g.g. 070-655810. en voor Roe-
lofarendsvcen mevrouw Th-
M.M. Smolders, Westcinde 81,
tel. 01713-2323.
De artsen zijn volgens Corinne
Damen „wild enthousiast"
over de Weight Watchers: „60
pet. van onze cursisten krijgen
we via de dokters". Mevrouw
Van Smoorenburg, aan de
vooravond van haar streefge
wicht, is tevreden. Ze redt het
best. „Twee zussen van me. in
Boskoop en Aarlanderveen,
zijn ook op streefgewicht ge
komen. Dat scheelde ook zo'n
40, 50 pond met hun oude
gewicht Van die Weight Wat-
chers-cursus heb ik niks geen
spijt. Mens hou op, ik zou het
verschrikkelijk vinden als het
er weer allemaal aan zat..."
ïon Pieters
