SCHONE
ANTIEK
VAN
DELFT
Jongerenconcilie
Taizé: „Als 'n rivier
die stroomt"
Over9dagen
kunnen uw 6 kruisjes
goed zijn voor
een enorme geldprijs.
In de nieuwe
Nationale Lotto.
Haal meteen een formulier
bijuwclubof /TTX
winkelier. v^^/\
U herkent ze
aan dit embleem:
vroeger
jareii
26ste
Beurs
brengt
weer
„toppers"
als in
Onderzoek
naar mijnen
Salomon
KERK
EN
WERELD
Miljard minder voor
kerken in West Duitsland
Verdwijnend zondebesef
oorzaak van geestesziekten
VRIJDAG 23 AUGUSTUS 1974 LEIDSE COURANT
HEIIlllSllilllillllilIliIllillliBIlW
Kunst en
Kunstenaars
De Nederlandse Vereniging van
Toneelkunstenaars heeft brieven
gestuurd naar de minister van
CRM, de Tweede Kamer en
Provinciale Staten van Noord-
Brabant, waarin verontwaardi
ging wordt uitgesproken over
het stopzetten van de provincia
le subsidie aan toneelgroep Pro
loog. „Dit op straat zetten van
39 Proloogmedewerkers bete
lent de zoveelste onaanvaardba
re vergroting van de werkloos
heid in de cultuursector", aldus
de brieven.
Galerij A.R., Oude Molstraat 18
Den Haag. toont van 24 augus
tus t/m 7 september werk van
tien debuterende edelsmeden:
Mike Groot, Roanna v.d. Molen,
Albert Olthof, Eduard Vrijdag,
Gonny Ballegooyen. Roy Jonge
ling, Ruudt Peters, Dereyck
Sedney, Hans Ansemd en Rea
van Hoofstad.
De Rotterdamse Kunststichting
organiseert tot 16 septembeT in
expositiezaal De Doelen aan het
Kruisplein de tentoonstelling
„Net echt". Er is werk te zien
van 14 realistische schilders:
Rob Baard, Ernst Blok, Hans
Boer, Cees Bouw, Jack de Co-
nonck, Hans Kemner, Burgert
Konijnendijk, Louis Anne, Johan
van Oord, Frank Oudshoorn,
Hans van der Plas, Peter Ver
hoef. Hans Walgenbach en Diet
Wiegman.
In Kunstzaal Zuid aan het Zuid
plein te Rotterdam wordt van 24
augustus .tot 23 september de
tentoonstelling „Debuut II" ge
houden. Er is werk te zien van
kunstenaars die dit jaar eind
examen deden aan de Academie
van Beeldende Kunsten te Rot
terdam.
De Stichting Federatie Haa
Amateurtoneel neemt op woer
dag 28 augustus haar nieuwe
petitieruimte aan het Zieken 1
officieel in gebruik. De openii
wordt verricht door de wetho
der van Onderwijs en Kunstn-
ken drs. H.J. Wilzen.
Raad voor de
Kunst tegen
verhoging
museum-
entreegeld
Den Haag - De raad voor
kunst heeft minister van Doo
van CRM dringend geadvisee
terug te komen op zijn beslu
om de entreegelden voor
rijksmusea met vijftig proce
te verhogen. De raad vindt, d
deze verhoging de relatie tussi
kunst en publiek „in sterk neg
tieve zin" beinvloedt: een sch
de, die moeilijk te herstellen z
zijn. De tariefverhoging, die
1 januari aanstaande ingaa
acht de raad in strijd met h
streven naar grotere toegank
lij'feheid van kunst en cultui
voor een breed publiek. D
Raad betreurt ook, dat de m
nister zijn beslissing heeft gen!
men zonder advies te vrage
aan de raad.
Universitair Nieuws
Aam de Erasmusuniversiteit I
Rotterdam zijn geslaagd voor
het kandidaatsexamen econora
sche wetenschappen: J. C. N
v. Rutte (Den Haag); het doctt
raalexamen rechtsgeleerdheid
J. Brouwer (Hazerswoude), V
Goedhart (Berkel en Rodetr
rijs).
Niet alleen de Madonna van Ro
gier van der Weyden in de ver
zameling S. Nystad te Den
Haag, waar aller ogen op ge
richt zijn, (ook al vanwege de
enorme prijs: een miljoen en
600.000 gulden...) maar er zijn
ook door de andere standhou
ders stukken op deze beurs ge
bracht die ver boven het gemid
delde goede peil liggen. Het is
niet zo moeilijk die er uit te ha
len hoewel de gezamenlijke
kunstschatten die een massa
van schoonheid vormen de toe
schouwer wel weer aan het wei
felen kunnen brengen. Want
voortgaande ontdekt men weer
een klok of 'n beeldje dat toch
nog mooier is dan wat u zoëven
zag staan.
Het stuk van Van der Weyden
(135x108,5 cm) Is inderdaad een
der schoonste en meest bekende
panelen van de Vlaamse primi
tieven, wereldwijd beroemd al
was het alleen maar door de
duizende reproducties in alle
mogelijke kunstuitgaven: Sint
Lucas, in een schitterend rode
tabbaard, maakt een schetsje
van de Moeder Gods die haar
Kind de borst geeft, gezeten in
een luchtige Italiaans aandoen
de portiek met op de achter
grond 'n rivier die door de stad
stroomt. Maar!er zijn vier
versies van dit werk bekend,
beschreven door de grote
primitievenkenner Friedlünder.
Dit paneel is uit de verzameling
van Graaf Wilczek in Vaduz
Roemenië, dat na een omzwer
ving van eeuwen teruggekeerd
ls in de Nederlanden en nu dus
tijdelijk in het middeleeuwse
kloosterpand te Delft onderge
bracht waar het, naar we ho
pen, goed bewaakt zal worden.
Maar wat betekent een versie?
Heeft V meester hetzelfde on
derwerp vier maal geschilderd?
Hebben zijn leerlingen het werk
grotendeels gedaan of is er
sprake van een uiterst deskun
dige kopie door een leerling? Is
versie twéé, drie of viér in ie
der geval een kopie van versie
één? Dat zijn ook voor de echte
vakdeskundige nog open vragen.
Hoe dit zij, we hopen tevens dat
dit paneel voor Nederlands of
Vlaams openbaar bezit aange
kocht zal worden.
Cramer, eveneens uit Den Haag,
dé specialist in de kleine mees
ters, heeft weer de fijne ontbijt
jes van Heda en Pieter Claesz
meegebracht maar ook een heel
mooi duinlandschap van Jacob
Van Ruisdael, voorstellend een
uit Amsterdam heeft ook een
van Ruisdael, voorstellend 'n
waterpartij met stenen brug,
waaraan men goed kan zien dat
ook de grote meesters htm in
zinkingen hadden, want de ach
tergrond, met molen en de
weerspiegeling in de vaart, is
slapjes uitgewerkt. En een Van
Goyen (de specialiteit van De
Boer) „Duinlandschap met
boerderij" is een fraai paneel
maar met het bewijs dat de ze
ventiende eeuwse meesters
vaak een zelfde schema in de
compositie herhaalde: huis
rechts, boom als middel-deel-
stuk, links verwijderd dak met
bosschages op de voorgrond
twee figuurtjes in de zon.
Liefhebbers van tekeningen en
oude aquarellen zullen heel veel
van hun gading vinden in col
lectie Beets en Fontein te Benne-
broek die een merkwaardige" se
rie van Dirk Verrijk (1734
1786) aanbiedt waaronder enke
le exemplaren van gezichten op
Mechelen met een sterk verte
kend Sint Rombouts. Tekenaars
en schilders wijzigden naar be
lieven als hun dit geschikter
voorkwam: expressionisten in
spe. „Dorp aan een vaartje", 'n
gewassen inktekening, was blijk
baar ook in die dagen een ge
liefkoosd onderwerp.
Onze voorouders, dat js bekend,
waren tuk op „rariteiten" en
vooral in de pruikentijd brach
ten de schepen uit aller heren
landen kostelijke kleinodiën naar
Holland. Een driedelig sandel
houten Boeddha-schrijntje, ge
deeltelijk gelakt, uit de collectie
Aalderink B.V. spant in dit gen
re wel de kroon. Japans eind
17de eeuw. De kunstenaar die
dit vervaardigd heeft moet wes
terse invloed ondergaan hebben
want hetzou, bijna zonder enige
wijziging, in een katholieke
kloosterkapel neergezet kunnen
worden als „Zittende Christus
met engelen en geflankeerd
door twee onbekende heiligen".
In dit verband moeten we toch
nog even terug naar de stand
Cramer die een unieke Christus-
kop van Dieric Bouts bezit
(tempera op hout), waarschijn
lijk een overgebleven fragment
van een grotere altaar-retabel
voorstellende „Het laatste oor--
deel".
De „klokkenmakers" die niet zo
veel ruimten in beslag nemen,
zitten op de beurs meestal tus
sen de grote stands in. Veel be
zoekers lopen dan ook snel aari
deze veelal kostelijke vakman-
werk-stukken voorbij. Men
moest eens wat meer aandacht
besteden aan wat Stender uit
Sint Michielsgestel te zien geeft,
zo'n „Rahmenuhr" b.v. uit 1743,
een boerenklok met heel eigen
aardige secondenwijzer, waar
door men zelfs van verre kon
zien dat hij „liep", of de Lode-
wijk XVI-pendule van de beken
de klokkeman H. Brokke te
Heemstede-Alem (Gld.) met zijn
vier pilonen die een beeldje dra-
gen. Zulk een zonderling e?
plaar hebben we nog nooit ge
zien. En wie nu echt naar
aparte zoekt, doet' er goed
even bij Jacques Schulman uit
Amsterdam te kijken. Want die
heeft een bijna nooit voorko
mende medaille van de inname
van Naarden door Prins Stad
houder Willem II in zijn verza
meling opgenomen.
Mogen de „toppers" van de schil
derkunst al schaarser worden,
dit kan zeker niet gezegd wor-
den van de antieke meubelen:
Weegenaar uit Amsterdam,
Aronson mede uit de hoofdstad,
Vanderven en Vanderven uit
Den Bosch en Nijstad-Lochem
hebben weer onvoorstelbaar
prachtige dingen aangekocht. In
deze collectie bevindt zich ook
dat marmeren schoorsteenstuk
van Xavery, de grote Antwerpe-
nar, gedateerd 1742, dat aange
kocht is door het Rijksmuseum
te Amsterdam.
J.V.
Ook voor de
vernieuwde Sporttoto
bent u hier
aan het goede adres.
Lever op tijd in!
ROGIER VAN DER WEYDEN
St. Lucas tekent Maria met Jezuskind detail
De vraag naar oude schilderijen,
meubelen, porselein, tin en ko
perwerk klinkt steeds luider.
Vandaar de kunstmarkten en
antiekbeurzen die hun waren als
om strijd aanprijzen -en goede
zaken maken. Maar tegelijk
weet ledereen in Nederland die
er iets mee te maken heeft, dat
het echte waardevolle antiek als
maar zeldzamer wordt en dat
de aangeboden i „topstukken"
van jaar tot jaar in kwaliteit
achteruit gaan. De beroemde
Kunst en Antiekbeurs van de
Vereniging van Handelaren in
Oude Kunst in Nederland die
toch altijd het neusje van de
zalm te bieden had, ontkwam in
de laatste jaren niet aan dit eu
vel. Maar de 26ste beurs die
thans tot en met de 11de sep
tember weer in het Prinsenhof-
museum te Delft gehouden
wordt, geeft opeens weer een
sterk stijgende lijn te zien.
In september beginnen West-
dultse en Israëlische archeolo
gen in Zuld-Israël aan een on
derzoek van de oudste en best
bewaarde kopermijnen, die
nog dateren uit de tijd van ko
ning Salomon.
Het onderzoek staat onder lei
ding van het mijnbouwmuseum
in Bochum (West-Duitsland)
en de Arabah-expeditie van de
universiteit van Tel Aviv. De
onderzoekingen worden moge
lijk gemaakt door een gift van
bijna twee ton van de Volks
wagenfabrieken.
De kopermijnen van koning
Salomon liggen aan de Golf
van Agaba in het Tlmna-dal,
het „dal van het bijbelse ko
per". Uiteindelijke doel van
het onderzoek is te komen tot
een volkomen restauratie van
de meer dan drieduizend jaar
oude mijnen en bijkomende in
dustrie. Ook wil men onderzoe
ken hoe men in die tijd het ko
pererts van het steen scheidde.
Ten minste vijftigduizend deel
nemers uit de gehele wereld
worden vrijdagavond 30 augus
tus in het Franse dorpje Taizé
verwacht voor de tweedaagse
opening van de lang voorberei
de manifestatie, die bekend
staat onder de naam „Jonge
renconcilie". Een gebeuren,
dat niet alleen ongetelde jonge
ren over de hele wereld bezig
houdt, maar ook kan bogen op
de belangstelling van de ker
ken: op verzoek van paus Pau-
lus zal de Nederlandse kardi
naal J. Willebrands, hoofd van
het secretariaat voor de een
heid, aanwezig zijn en namens
de Wereldraad van Kerken
komt secretaris-generaal dr.
Philip Potter.
Hoe het concilie, dat vier jaar
geleden werd aangekondigd
door prior Roger Schutz van
de oecumenische communau-
teit van Taizé, precies zal ver
lopen is overigens nog een
groot raadsel, weinig ligt vast.
Het internationale team laat
weinig los over het program
ma. zoals trouwens de hele
jongerenbeweging rond Taizé
wars is van strakke organisa
tie, het is meer een gebeuren,
waarop jongeren, meestal be
zield door Christus' evangelie,
uitwisselde wat hen bezig
houdt.
Tijdens de voorbereiding zijn
twee thema's steeds sterker en
onlosmakelijker naar voren ge
komen: „strijd en aanbid
ding", om zo mensen van ge
meenschap te worden. Met Pa
sen, toen er in Taizé twintig
duizend jongeren bijeen waren,
werd de voorbereiding aldus
samengevat: „in een grote
verscheidenheid van situaties
zullen wij ons blijven inzetten,
zowel in de strijd om het ge
vecht van de mensen en van
de onderdrukte volkeren te de
len als in de aanbidding om
het aangezicht van God te zoe
ken. Daardoor worden wij tot
mensen van gemeenschap".
Het concilie zal geen bureau
cratische beweging zijn al
dus de paasboodsehap met
de gebruikelijke structuren
van vergaderingen, stemmin
gen, amendementen, commis
sies en afgevaardigden, het zal
zijn als een rivier, die stroomt
en steeds- breder wordt, als
een weefsel dat je ziet groeien.
In Azië zegt men: als een lotus
die ontluikt". Kant en klare
oplossingen zal de samenkomst
niet bieden, maar wel een
„creatieve ruimte" openen.
Het zal steunen op de inzet
van een ieder, hoever hij ook
gekomen is, de een zeer geën
gageerd, de ander van het be
gin van een bewustwording, de
een luisterend naar de ander".
In 1972 bezochten vijftigdui
zend Jongeren Taizé Vorig
jaar waren het er zeventigdui
zend, behorend tot meer dan
honderd nationaliteiten. Thuis
vormen ze vaak kernen van
ongeveer zes personen. Vele
internationale teams bezochten
de derde wereld. Via de drie
maandelijkse „brief van Tai
zé", verzonden naar 132 lan
den, blijft men met elkaar in
contact en bezielt men elkaar
met deze „veldberichten".
De communauteit van Taizé,
die thans uit zeventig leden be
staat afkomstig uit twintig na
tionaliteiten (zeven uit Neder
land) en uit verschillende ker
ken, wil verzoenend en oecu
menisch werken en de samen
leving menselijker makén.
Vooral sinds de meirevolutie
van 1968 kwamen veel studen
ten naar Taizé om zich te be
zinnen op hun levensoriëntatie.
Het werden er steeds meer.
Om te bidden, alleen en samen
tijdens de officies in de verzoe-
ningskerk, in 1971 uitgebreid
met een reusachtige tent. Ook
om te praten, in groepen en in
persoonlijke gesprekken met
de broeders. In de zomer zijn
er meestal 1500 2500 tegelijk.
Meestal blijft men een week;
dan moet men weer plaats ma
ken voor anderen.
Intussen zijn er wel enige
voorzieningen getroffen om de
bezoekers te ontvangen. Het
sanitair werd uitgebreid. Voor
de uitbreiding van het tenten
kamp hebben boeren velden
beschikbaar gesteld, er worden
voor de plenaire bijeenkomsten
overigens niet het belang
rijkste van deze dagen ze
ven circustenten neergezet.
Reeds zijn er opvallend veel
vertegenwoordigers uit de der
de wereld aangekomen Ver
wacht wordt dat aan hun ge
tuigenissen extra veel ruimte
zal worden gegeven. Het vol
gend jaar zullen in andere con
tingenten jongerenconcilies wor
den gehouden.
Onder de titel „Durven leven,
onderweg naar het jongeren-
concilie" is onlangs bij uitge
verij Ambo de vertaling ver
schenen van het door Taizé
uitgebrachte boek „Audacieuse
Aventure".
De Evangelische kerk en de
R.K. Kerk van West- Duitsland
zullen het in 1975 moeten doen
met een inkomen dat ruim een
miljard gulden lager Is dan in
1974. Dit is het gevolg van de
belastinghervormingen, die per
1 januari 1975 In West-Duits
land van kracht worden.
De basis waarop de kerkbelas
ting wordt berekend, wordt
kleiner. Normaliter zouden bei
de kerken volgend jaar hebben
kunnen rekenen op een inko
men van 7.8 miljard mark. Dit
wordt nu 6.7 miljard, hiermee
zal het inkomen van beide ker
ken terugvallen tot het peil
van 1973. Voor enige katholie
ke bisdommen zal de daling in
het inkomen nog scherper zijn.
De bisdommen in Noordrijn-
Westfalen hadden namelijk
voor de belastinghervorming
reeds besloten het percentage
kerkbelasting te verlagen van
tien tot acht procent van de in
komstenbelasting. Voor de bis
dommen in dit land scheelt dit
een kwart aan inkomen.
In West Duitsland is kerkbe
lasting verplicht. Al degenen
die als kerklid genoteerd staan
in de bevolkingsregisters, beta
len automatisch kerkbelasting
via de normale belastingaan
slagen. De staat fungeert hier
mee als inner der kerkbijdra
gen, die in andere landen
meestal op vrijwillige bijdra
gen berusten. De kerken ho
pen door een verschuiving in
de prioriteiten en sterke bezui
niging de inkomstenverminde
ring op te vangen.
Het verdwijnen van het begrip
zonde en van het zondebesef is
een der voornaamste oorzaken
van talrijke vormen van gees
tesziekten bij de moderne
mens. Dit verklaart dr. K.
Menninger, hoofd van de Men-
ninger-kllniek in Kansas in de
Verenigde Staten, in zijn boek
„Whatever becomes of sin?"
Het begrip zonde, dat bijna ge
heel en al door psychologische
en sociologisch verklaringen
vervangen is. moet opnieuw le
vende werkelijkheid worden,
inclusief het woord zonde, al
dus dr. Menninger. Naar de
mening van Menninger heeft
men de onderzoekingen naar
de symptomen van de geestes
ziekten te ver doorgedreven.
Men heeft het probleem niet
aan de wortel aangepakt en
dat is aldus Menninger
de morele schuld.
Terwijl vroeger het zondebe
grip overal aanwezig was, zijn
er nu klaarblijkelijk geen
schuld en geen individuele
schuldigen meer. Niet alleen
de biecht, maar ook de zonde
is uit het denken van de mo
derne mens verdwenen. Zonde
wordt nu verklaard als zwak
heid, afwijking of verandering
op grond van omstandigheden.
Maar er bestaat een oplossing,
meent dr. Menninger, namelijk
„Berouw, herstel van het
kwaad, schuldbelijdenis, boe
te" Dan wordt het 6cnuiue«.
voel onmiddelijk minder. Het
menselijk geweten ls vorgens
dr. Menninger net zoals A po
litie. Men kan de politie ontlo
pen, ze onder pressie zetten,
verdoven of corrupt maken,
maar dat alles niet zonder een
zware tol te oetaien. „tn wij
kennen in vele gevallen deze
tol" aldus dr. Menninger.
