Tricky Dicky
ging ten onder
aan schandalen
Watergate: heel systeem van
machtsmisbruiken onfatsoen
Twee jaar na zijn
grootste triomf
b,: WASHINGTON, D.C.
Richard Milhous Nixon, die in 1972 voor
een tweede ambtstermijn als president
werd herkozen met een meerderheid
zoals nog nooit eerder was voorgekomen
in de geschiedenis van de Verenigde
Staten, was een jaar later als gevolg van
een serie schandalen de minst populaire
president die Amerika ooit heeft gehad
Slechts 26 procent van de bevolking had
nog vertrouwen in „Tricky Dicky" een
naam die hij al had gekregen in de
periode toen hij nog geen president was.
Het zag er bij het begin van Nixons
tweede ambtsperiode zo hoopvol voor
hem uit. Tijdens zijn eerste ambtster
mijn was de toenadering lot het China
van Mao Tse-toeng tot stand gekomen.
Er was vooruitgang geboekt bij de ont
spanning tussen Oust en West in Europa.
De Amerikaanse troepen verlieten Viet
nam en de demonstraties tegen het be
leid in Indo-China waren weggeehd. Er
waren wel economische en monetaire
problemen, maar met de buitenlandse
politiek ging het goed
Het jaar 1973 zou het jaar van Europa
worden, het jaar waarin de Verenigde
Staten en de Europese Economische Ge
meenschap hun problemen zouden oplos
sen en de Noordatlantische Verdragsor
ganisatie (NAVO) nieuw leven zou wor
den ingeblazen. Maar 1973 werd het jaar
van de schandalen
Tijdens de verkiezingscampagne in 1972
werd ingebroken in liet hoofdkwartier
van de Democratische Partij in het Wa-
tergatehotel in Washington. Er was
afluisterapparatuur geplaatst, de daders
werden gegrepen. Wat aanvakelijk door
'Nixon terzijde werd geschoven als een
„ordinaire tweederangs inbraak" groeide
in 1973 uit tot de grootste crisis rond het
presidentschap uit de geschiedenis van
de Verenigde Staten. Het gevolg van deze
crisis is het aftreden van Richard Mil
hous Nixon als president, een man van
wie zijn vrienden zeiden dat ze van hem
niet graag een tweedehandsauto zouden
willen kopen.
Richard Nixon was al eerder bij een
schandaal betrokken. Dat was tijdens de
campagne voor de presidentsverkiezin
gen van 1952 toen hij kandidaat voor het
vice-presidentschap was met generaal
Dwight D. Eisenhower als presidentskan
didaat. Nixon werd toen beschuldigd van
het aanvaarden van 18.000 dollar van
zakenlieden. In een bewogen televisietoe
spraak verklaarde hij zich onschuldig en
deed de bekentenis toch wel iets te heb
ben aangenomen, namelijk het hondje
Checkers waar zijn kinderen dol op \va-
Aan Watergate en alles wat daarmee
samenhing was voor Richard Nixon een
voorspoediger ambtsperiode voorafge
gaan. Toen hij in 1968 bij de presidents
verkiezingen de toenmalige vice-presi
dent Hubert Humphrey versloeg, beloof
de hij een einde te maken aan de in alle
hevigheid voortwoedende oorlog in Viet
nam. Hij riep de wereld op gezamenlijk
voorwaarts te gaan.
Al onmiddellijk na zijn ambtsaanvaar
ding begon in Parijs op 25 januari het.
door Nixons voorganger Johnson voorbe
reide vredesoverleg, waarbij in een later
stadium zijn adviseur voor buitenlandse
zaken, dr. Henry Kissinger, zo'n belang
rijke rol zou spelen, evenals in andere
buitenlandse kwesties.
In februari 1969 bezocht Nixon vijf Euro
pese hoofdsteden met als doel de banden
aan te halen met Europa, die als gevolg
van onder meer de crisis in Indo-China
onder Johnson aanmerkelijk losser wa
ren geworden. Op 21 juli 1969 zette,
onder de regering Nixon. de Amerikaan
Neil Armstrong als eerste mens voet op
de maan. Een gebeurtenis die door de
hele wereld op de televisie werd gevolgd.
Na jarenlange opvoering van de Ameri
kaanse strijdkrachten in Indo-China kon
digde Nixon in datzelfde jaar als eerste
terugtrekking van Amerikaanse soldaten
aan. Later zou hij met zijn Goeam-doctri-
ne komen, volgens welke de Verenigde
Staten hun bondgenoten zullen blijven
steunen, maar hun binnenlandse strijd in
het vervolg zonder Amerikaanse soldaten
zullen moeten voeren.
De demonstraties tegen het Vietnambe-
leid van de regering, onder Johnson al
van enorme omvang, bereikten een nieuw
hoogtepunt toen Nixon op 30 april 1970
zijn troepen Cambodja liet binnenvallen.
Veel afschuw verwekte het incident op
de universiteit van Kent in Ohio waar de
in het geweer geroepen Nationale Garde
op betogende studenten inschoot van wie
er vier dood bleven liggen. Met het naar
huis komen van Amerikaanse soldaten
werden de betogingen echter steeds ge
ringer om tenslotte geheel op te houden.
Bij de verkiezingen voor het hele Huis
van Afgevaardigden en een derde van de
Senaat, eind 1970, voerden de Republikei
nen een campagne voor „law and ouder"
(orde en recht) en verloren zij zetels in
het Huis van Afgevaardigden.
Ping-pong diplomatie
De monetaire en economische situatie in
de Verenigde Staten was in de eerste
twee jaren van Nixons regering verder
achteruitgegaan. In een poging hiering
verbetering te brengen, benoemde Nixon
eind 1970 de Democraat John Connally
als minister van financiën. Toch was
Amerika gedwongen in augustus 1971 de
dollar te laten zweven Waardoor voor het
eerst de seder 1944 geldende goudenstan
daard werd losgelaten.
Een opzienbarend gebaar kwam in 1971
van de Chinese Volksrepubliek dat na zes
jaar weer deelnam aan de wereldkam
pioenschappen tafeltennis in Tokio en
hierbij onder meer een Amerikaanse ta
feltennisploeg uitnodigde voor een be
zoek aan China. De ping-pong diplomatie
werd door Amerika snel beantwoord met
geheime bezoeken van Nixons adviseur
Kissinger aan Peking welke leidden tot
de doorbraak en Nixons bezoek in fe
bruari 1972 aan China.
In het verkiezingsjaar 1972 werd ook de
overeenkomst met de Sovjet-Unie geslo
ten ter beperking van de raketafweerstel
sels en het aantal strategische aanvalswa
pens (SALT). Het SALT-verdrag betrof
een interimakkoord dat binnen vijf jaar
verder moet worden uitgewerkt.
Voorbereidend overleg over een Europe
se Veilighcidsconferentie en Wederzijdse
en Evenwichtige Troepenvermindering in
Centraal-Europa leidden tot het begin
van deze bijeenkomsten tussen Oost en
West in 1973. Allemaal pluspunten voor
het duo Nixon-Agnew dat in 1972 voor
een tweede ambtstermijn campagne voer
de tegen een sterk verdeelde Democrati
sche Partij. In de verkiezingsstrijd werd
de Democratische gouverneur George
Wallace uitgeschakeld door een schot dat
hem gedeeltelijk verlamde. Senator Mus-
kie moest zich na een LASTERCAM
PAGNE (waarbij vervalst briefpapier
van hem werd gebruikt om democrati
sche partijgenoten in diskrediet te bren
gen terugtrekken. Later bleek deze las
tercampagne gefinancierd te zijn uit Ni
xons herverkiezingsfonds.
Tenslotte kwam ALS kandidaat van de
jeugd en de intelligentsia George McG-
overn als presidentskandidaat van de/
Democraten naar voren met Thomas
Eagleton als kandidaat voor het vice-pre-
sidentschap. Eagleton werd vervangen
door Sargent Shriver. Gebleken was dat
Eagleton lange tijd een psychiatrische
behandeling had ondergaan. Nixon en
Agnew wonnen in november 1972 de
verkiezingen niet de grootste meerder
heid die ooit was behaald.
Een golf van verontwaardiging ging over
de wereld toen Nixon kort na zijn verkie
zing, tijdens de Kerstdagen van 1972
zware luchtaanvallen op Hanoi en Haip
hong liet hervatten omdat de laatste fase
van het vredesoverleg was vastgelopen.
De vredesovereenkomst werd tenslotte in
januari 1973 getekend waarna de laaste
Amerikanen naar huis kwamen.
Geschonden
Toen Richard Milhous Nixon in 1969
president werd had hij al een grote erva
ring in nationale ambtelijke en politieke
zaken. Twee ambtstermijnen, van 1952-
1960, was hij vice-president geweest. Zijn
optreden in de Amerikaanse volksverte
genwoordiging dateerde van 1946 toen hij
Congreslid werd.
Nixon werd 9 januari 1913 in Yorba
Linda in Califomië geboren als tweede
zoon van een citroenkweker. In 1937 pro
moveerde hij aan de Duke-universitcit in
de rechten en in 1942 trad hij in over
heidsdienst. In de tweede wereldoorlog
diende hij als marinie-offieier in het ge
bied van de Stille Oceaan. Na zijn demo
bilisatie in 1946 ging hij in de politiek.
Nixon werd dat jaar voor de staat Caii-
fornië in het Huis van Afgevaardigden
gekozen in welke hoedanigheid hij onder
meer mee werkte aan het tot stand ko
men van de Taft-Hartley arbeidswet. Hij
trok de aandacht door zijn werk in de
commissie voor on-Amerikaanse activi
teiten. Deze commissie hield zich vooral
bezig met de communistenjacht. In 1950
werd Nixon met grote meerderheid in de
Senaat gekozen.
Toen Dwight D. Eisenhower in 1952 Re
publikeins presidentkandidaat werd,
koos hij Nixon als tweede man. Twee
ambtstermijnen was Richard Nixon vice-
president. In 1955, 1956 en 1957 bekleedde
hij tijden ziekteperioden van Eisenhower
het presidentschap.
Toen Eisenhower in 1960 bedankte voor
een nieuwe ambstermijn werd Nixon Re
publikeins kandidaat. Hij werd echter
verslagen door John F. Kennedy. Velen
zeiden dat Nixon zijn nedrlaag te wijten
had aan een televisiedebat met Kennedy
waaruit hij „geschonden" tevoorschijn
was gekomen. Latere uitdagingen voor
televisiedebatten heeft hij in elk geval
steeds van de hand gewezen.
In 1962 trachtte Nixon nog het gouver
neurschap van Califomië te bemachti
gen. Hij verloor echter het duel van de
Democraat Edmund Brown. Teleurge-
Nixon op het moment van zijn
misschien wel grootste triomf als.
president, zijn bezoek aan de Chiv
nese Muur. Na het akkoord met-
Hanoi was de weg vrij voor het
aanknopen van betrekkingen met
de derde supermogendheid.
steld trok hij zich daarna terug om, zoals
hij zelf toen zei, nooit meer in de politiek
terug te keren. Het verlies weet hij aan
de hem ongunstig gezinde pers. „U zal.
mij nooit meer behoeven rond te trap
pen", zei hij bij zijn afscheid in 1962.
Maar hij kwam wel terug en wel als
president. En ditmaal moest hij opnieuw
de degens kruisen met de pers, maar ook
met de justitie en op andere dan gebrui
kelijk wijze met de volksvertegenwoordi
ging.
N -c
'•-h !^!:L'^C-C-
IVH/Tf
HOU SC
Zolang ik hersens heb om na
te denken, een tong om mee
te spreken en een hart om te
houden van mijn land, zal ik
de opvatting bestrijden dat de
grondwet de president het
recht geeft het Amerika van
George Washington te veran
deren in het Rome van Caesar
Augustus. De voormalige
plattelandsrechter en senator
Sam Ervin, die de grondwet
als zijn bijbel kende en hin-
teerde, heeft nooit geaarzeld
de methoden van de rcgcring-
Nixon te veroordelen. En de
Watergate-affaire die hij in
opdracht van de Senaat on
derzocht, was voor hem het
duidelijkste bewijs dat de
president zijn macht had mis
bruikt.
Watergate is niet los te denken
van de figuur Richard Nixon,
al heeft hij nog zoveel moeite
gedaan en leugens verkondigd
om elke band met de affaire
te ontkennen. De inbraak in
het hoofdkwartier van de de
mocraten en de pogingen om
al de 'dirty tricks' uit de ver
kiezingscampagne van 1972 in
de doofpot te stoppen geven
blijk van een ziekelijke angst
voor anderen. Nixon, zo blijkt
uit de banden die zijn uitge
werkt en gepubliceerd, is er
van overtuigd dat hij geen
vrienden heeft. Als John
Dean, zijn toenmalig juridisch
adviseur, het heeft over een
vriend van het Witte Huis, is
Nixons reactie een obsceen
scheldwoord, gevolgd door de
schreeuw: 'Niemand is een
vriend van ons. Laten we het
maar ondei ogen zien'.
Nixons verdedigers van het laatste uur: James St.
Clair en Fred Buzhardt.
Het was dan ook, achteraf be
zien, niet zo verwonderlijk dat
er in 1972 een lijst bestond van
politieke vijanden van het Wit
te Huis, opgesteld door een
van Nixons naaste medewer
kers, Charles Colson. Met hen
zouden na de verkiezingen de
rekeningen worden vereffend,
zo zou Nixon tegen John Dean
hebben gezegd. Met name de
belastingdienst zou worden in
geschakeld om het deze men
sen lastig te maken: senatoren
als Kennedy, Mc Govern, Ful-
bright en Muskie, de filmster
Jane Fonda, de econoom Gal-
braith, burgemeester Lindsay
van New York en journalisten
als James Reston van de New
York Times. Toen de lijst be
kend werd, in juni 1973. steeg
ieder die op de lijst voorkwam
natuurlijk direct in aanzien.
Absurditeiten
De inbraak in het Watergate-
gebouw, waar de democraten
hun hoofdkwartier gevestigd
hadden, leek aanvankelijk een
onopvallende rimpeling in een
woelige politieke vijver, al was
wel bekend dat het om meer
ging dan een inbraak alleen:
de gearresteerde James Mc-
Gord stond in dienst van het
'comité voor de herverkiezing
van de president' (in de naam
van het comité ontbrak de
naam Nixon. vanwege de ge
vreesde anti-reclame) en de
zaak had dus ook politieke
kanten.
De pers rook lont en spitte
verder, maar de zaak zelf
raakte, met de verkiezingen in
zicht, uit de belangstelling. Pu
blicaties in de Washington
Post, waarin sprake was van
een systematische spionage en
sabotagecampagne, ongeëven
aard in omvang en intensiteit,
werden door het Witte Huis
afgedaan als 'een verzameling
absurditeiten'. Pas later werd
bekend hoeveel waars die ont
hullingen bevatten: hoe de
voornaamste democratische
kandidaat Muskie werd getrei
terd door het verzenden van
brieven met zijn briefhoofd,
waarin andere kandidaten
werden beschuldigd, hoe zijn
chauffeur als spion in dienst
van zijn tegenstanders al zijn
post fotokopieerde, hoe Mus
kie naar verkeerde plaatsen
voor politieke bijeenkomsten
werd gevlogen, waardoor zijn
afspraken misliepen en hoe
zijn huilbui in New Hampshire
die hem waarschijnlijk zijn
kandidatuur kostte, vermoede
lijk veroorzaakt werd door
hem toegediende LSD.
Witte Huis-medewerker Do
nald Segretti, die dit fraais in
oktober 1973 voor de commis-
sie-Ervin erkende, was ook
verantwoordelijk voor activi
teiten tijdens de democrati
sche conventie in juli '72, toen
hij een reclamevliegtuig huur
de dat boven de conventiehal
vloog met de opwekking:
'Stem op McGovern voor vre
de, verdovende middelen en
vrij sexueel verkeer.'
Gesta po-mentaliteit
Dit soort activiteiten, waarbij
de naaste medewerkers van
Nixon. ook wel bekend als de
Berlijnse Muur, vanwege hun
A f-. "V-X' V' Y i
A(WAÏÏSAÏÏ) r
Duitse afkomst, ten nauwste
betrokken waren, bracht sena
tor Ervin later tot de uit
spraak. dat 'tot op het hoogste
niveau van de regering-Nixon
een Gestapo-mentalitcit heer
st'.
Dat hoogste niveau bestond
niet uit de leden van de rege
ring maar uit Nixons eigen
staf. Onder leiding van figuren
als Haldeman, Ehrlichman en
Colson werden de zaken van
het Witte Huis geregeld, wer
den ministers buiten spel ge
zet, werd de inbraak gepland
bij de psychiater van Daniël
EUsberg die de befaamde Pen
tagon Papers over de Vietna
mese oorlog had gepubliceerd
en werd tenslotte een natio
naal veiligheidsplan opgezet,
dat volgens Nixons eigen
woorden de mogelijkheid bood
tot 'het heimelijk binnendrin
gen, in feite inbreken, in be
paalde nauw omschreven ge
bouwen in bepaalde nauwom-
schreven situaties die te ma
ken hadden met de nationale
veiligheid'. Het plan ging over
igens niet door omdat FBI-
chef Hoover zijn medewerking
weigerde.
De Watergate-affaire is in de
loop van 1973 en 1974 uitge
groeid tot een onvoorstelbare
reeks onthullingen door een
nauwgezet werkende pers, die
zich ditmaal bijzonder onder
scheidde als verdedigster van
de democratie, van bekente
nissen en ontr.ei...."g'*n, van
een juridisch touwtn kken om
de befaamde .Lbanden
die onverklaci bare hiaten ver-
ConXiMiói. [a'v« <7. y
V Memorial WoihinqfonII
De ligging van de voornaamste gebouwen in Washington: het Watergate-gebouw
het Witte Huis. het Capitool waar het Congres zetelt en Rayburn House, waar de
juridische commissie van het Huis tot zijn impeachment-aanbeveling kwam.
toonden, maar in hun te be
luisteren tekst zo vol waren
van onbenullige gesprekken,
scheldwoorden en krachtter
men, dat de publicatie het te
gengestelde effect had dat Ni
xon beoogde: wie constant zo
spreekt over anderen hoort in
het Witte Huis niet thuis, von
den veel van Nixons fervente
aanhangers.
Boven de wet?
Nixons verdediging tegen de
steeds sterker wordende aan
klachten is in de loop van de
hele affaire gewijzigd. Aan
vankelijk leken ontkenningen
voldoende, totdat sensationele
onthullingen van een aantal
stafmedewerkers een andere
aanpak vereisten. Nixon gooi
de het vervolgens over de boeg
van het staatsbelang. Sinds
het optreden van zijn uiterst
gewiekste advocaat James St
Clair is er een nieuw element
bijgekomen: de president - en
Nixon ging zich steeds meer
met het presidentschap ver
eenzelvigen - is als hoogste
uitvoerder van de wet tegelijk
er boven verheven en immuun
ervoor. Hij is dus ook niet
strafbaar volgens wetten die
voor normale stervelingen gel
den.
Het is deze stelling die door de
recente uitspraak van het
Hooggerechtshof is verwor
pen. Nixon heeft uit die uit
spraak thans de consequentie
getrokken.
