Tupamaros geheel van politiek toneel
in Latijns Amerika verdwenen
oS 19.4
c ANT
PAGINA 13
Op 6 september 1971 wisten 106 Tupctmaro-gevangenen op spectaculaire wijze uit eer
gevangenis in Montevideo te ontsnappen. Vanuit de gevangenis werd een tunnel ondei
het wegdek van een straat gegraven. De tunnel leidde naar een huis tegenover de gevangenis
Guerillabeweging
met wereldfaam
ging aan nieuwe
strategie ten onder
(Van onze correspondent Richard Gott)
MONTEVIDEO Enkele weken geleden
omsingelden Uruguayse troepen een huis in
de buitenwijken van Montevideo. Na een kor
te schermutseling waarbij twee legerofficie
ren werden gewond, drongen soldaten het
huis binnen en vonden de stoffelijke over
schotten van drie jonge vrouwen die bij het
gevecht waren omgekomen. Volgens het le
ger waren de drie slachtoffers Tupamaro-
guerilla's. Het incident werd omschreven als
een van de ernstigste sinds de gewapende
macht in juni vorig jaar een eind maakte
aan de democratische fatjade in Uruguay.
Volgens de maatstaven van het woelige La
tijns-Amerikaanse continent, of vergeleken
met de dagelijkse bulletins uit Noord-Ier-
land, was het echter nauwelijks een veelbe
tekende affaire.
Wat is er dan gebeurd met die guerillabewe
ging. eens omschreven als de meest ontwik
kelde en ingenieuze organisatie van Latijns
Amerika, die naar behoeven belangrijke
openbare figuren ontvoerde, banken beroofde
om fraudes aan te tonen en hun fondsen aan
te vullen, eeuwenoude „Robin Hood-technie-
ken" aanpaste aan de omstandigheden van
deze tijd en de Britse ambassadeur meer
dan een half jaar gevangen wist te houden?
Wat gebeurde er met de groep die wereld
faam verwierf en er vast in geloofde dat ge
wapende strijd „bewustzijn en eenheid zou
verhogen" en de voorwaarden voor een revo
lutionair succes zouden scheppen? Wat valt
er te leren van deze guerilla-revolutionairen
die eens door Sir Geoffrey Jackson, hun ge
vangene en voormalig Brits ambassadeur in
Montevideo, werden beschreven als „belezen.
hardwerkende, zeer toegewijde, maar volko
men bezeten jonge mensen?"
En tot op welke hoogte kunnen de Tupama
ros verantwoordelijk worden gesteld voor de
huidige situatie in Urugay, waar journalisten
zonder enige vorm van proces gevangen zijn
gezet, politieke partijen zijn verboden, vak
bonden zijn opgeheven, het parlement is af
geschaft en de gewapende macht over het lot
van het volk beslist? Werden die omstandig
heden door de Tupamaros in de hand ge
werkt, veroorzaakten ze een dictatuur in
plaats van een revolutie?
Deze vragen zijn belangrijk, niet alleen voor
Urugay zelf en voor degenen die overeen
komsten zien tussen de guerilla daar en die
in Noord-Ierland, maar ook voor de toekomst
van Latijns Amerika. Want, zoals Regis De-
bray redeneert in zijn recente driedelige
werk over de theorie en praktijk van de gue
rilla „La Critique des Armes", „óf de Tu-
pa's herstellen zich en weten verdere voor
uitgang te boeken zodat dit guerilla-model
toekomst heeft in Latijns Amerika, óf ze
doen dat niet en dan is er weer een bladzijde
omgeslagen in de jongste geschiedenis van
dit continent. Een grote verantwoordelijkheid
voor zo'n klein land".
In september '71 begon het tij zich voor het
eerst tegen de Tupamaros te keren. (Een
chronologische opsomming van de feiten kan
in een ander onlangs verschenen boek wor
den gevonden: „Guerillas en Tupamaros").
Op 6 september 1971 wisten 106 Tupamaro-
gevangenen op spectaculaire wijze uit de
Punta Carretas gevangenis te ontsnappen.
Drie dagen later werd de Britse ambassa
deur Sir Geoffrey Jackson vrijgelaten uit de
..volksgevangenis".
Maar diezelfde dag werd de leiding van de
anti-guerillastrijd voor het eerst in handen
gegeven van het „gezamenlijk opperbevel"
van landmacht, luchtmacht, marine en poli
tie. De regering veranderde de spelregels en
begon, op advies van de Amerikanen, alle
anti-oproer technieken toe te passen die el
ders succes hadden opgeleverd.
Vooral de verbetering van de inlichtingen
dienst en het gebruik van een semi-officiële
„brigade des doods" geschoeid op Guate
malteekse leest waren zetten waartegen
de Tupamaros gewoon niet waren opgewas-
seen.
Strategie
Bij de vrijlating van Jackson hadden de gue
rilla's een wapenstilstand aangekondigd voor
de verkiezingen die eind november 1971 ge
houden moesten worden. Zij maakten zich
geen illusies omtrent de vooruitzichten van
de linkse „Frente Amplio", een linkse coali
tie naar het model van de Chileense „volks
eenheid", maar hadden tijd nodig om een
nieuwe strategie voor te bereiden.
Het gebaar werd door de regering (terecht)
als een teken van onzekerheid, en dus van
zwakte, opgevat. De verkiezingen bleken ook
niet het hoogtepunt te gaan worden van alles
dat zich de voorafgaande tijd in Urugay had
afgespeeld. Zij waren slechts een mijlpaal op
de weg van de Uruguayse linkervleugel om
zichzelf als een belangrijke electorale macht
te vestigen. De regering trok haar conclusie:
de revolutionaire machten waren niet zo uit
gebreid en machtig als hun propaganda wel
deed geloven.
De nieuwe strategie van de guerilla's betrof
het openen van een „tweede front" buiten de
stadsgrenzen van Montevideo. Net als de
plattelandsguerilla eens de steden hoopte te
kunnen omsingelen, zo moest de stadsgueril-
Ia zich voorbereiden op een uitbraak naar
het platteland: „operatie gordeidier". De Tu
pamaros zouden zich een weg naar het plat
teland banen, de polarisatie doen versnellen
en de tegenstellingen doen verscherpen. Te
leurgesteld door de verkiezingsuitslag de
Frente Amplio kwam op de derde plaats
maar aangemoedigd door de enorme steun
van het volk die eraan vooraf ging, voelden
ze dat de tijd rijp was voor een offensief dat
tot een echte opstandsoorlog zou moeten lei
den.
Net op het moment dat de veiligheidstroepen
experts werden in het bestrijden van de
stadsguerilla verplaatsten de Tupamaros het
accent van hun activiteiten naar het platte
land. Zij onderschatten hun vijand echter
schromeljik. Het was gedaan met alle libera
le steun die tot nu toe de macht en mogelijk
heden van de veiligheidstroepen had beperkt.
Tegen 1972 zagen de Tupamaros zich ge
dwongen hun aandacht volkomen te concen
treren op het omhullen van de activiteiten
van de „brigade des doods". Ze moesten op
een terrein vechten dat door de vijand was
uitgekozen. Montevideo was te gevaarlijk ge
worden.
Vreemde zwaai
De datum van de feitelijke ineenstorting van
de Tupamaros kan zorgvuldig worden vast
gesteld. Op vrijdag 14 april 1972 executeer
den de Tupamaros vier leden van de „briga
de des doods". Dezelfde dag werden twee
van de belangrijkste guerillaleiders door de
politie opgepakt, samen met hun archieven.
De volgende dag kondigde de nieuwe presi
dent. Juan Maria Bordaberry, een „staat
van binnenlandse oorlog" af. Het gezamenlij
ke opperbevel lanceerde een alles-of-niets-
campagne tegen de Tupamaros, zonder zich
beperkt te zien door wettelijke restricties.
Na een paar maanden werd het duidelijk dat
die tactiek succes zou opleveren. Martelin
gen en afvalligheid eisten hun tol binnen de
rangen van de guerilla's. Op 1 september
1972, een jaar na zijn ontsnapping uit Punte
Carretas, werd de voornaamste leider van
de Tupamaros, Raul Sendic, na eein gevecht
opnieuw gevangen genomen.
De geschiedenis maakte vervolgens een
vreemde zwaai. Na met de guerilla's afgere
kend te hebben richtten de militairen hun
aandacht op de politici. Via een coup in fe
bruari 1973, en nog een in juni van dat jaar,
kregen de gewapende machten in Urugay
langzamerhand het bestuur van het land in
handen. In deze periode, waarin een echte
revolutionaire situatie ontstond (vooral in
juni), waren er geen gewapende revolutionai
ren meer om van de situatie gebruik te ma
ken. De Tupamaros zaten allen achter slot
en grendel.
De politiek In Uruguay Is nu In handen van
de gewapende macht. De oude „liberale de
mocratie", die verantwoordelijk was voor de
lange economische crisis en teruggang de
wortel van alle Uruguayse problemen is
voorgoed verdwenen. De Tupamaros hielpen
haar echter niet ten gronde, zij bepaalden al
leen mede de aard van haar uiteindelijke in
eenstorting. En zij profiteerden er evenmin
van.
Zoals Debray aangeeft: de Tupamaros groe
ven een graf voor de Uruguayse democratie
en vielen er vervolgens zelf in. Maar de kri
tiek die de Tupamaros verder op de econo
mische en sociale structuur van het land is
nog springlevend en de argumenten gaan
niet geheel voorbij aan de gewapende macht.
In het afgelopen jaaf, waarin ze een beetje
als politieke leerlingen optraden, hebben de
soldaten weinig veranderd. Maar Uruguay
staat weer aan de rand van belangrijke ver
anderingen. De afgelopen maanden gonsde
Montevideo van de geruchten, die nog wer
den versterkt door de strenge perscensuur.
De precieze aard van de tegenstellingen bin
nen de gewapende macht is bijzonder moei
lijk te analyseren. Maar als de soldaten niet
zeer binnenkort met ingrijpende hervormin
gen komen, kunnen ze er zeker van zijn dat
zelfs onderdrukking niet de herrijzing van de
Tupamaros kan tegenhouden, in wat voor ge
daante of vorm die dan ook mag verschij-
Op 6 september 1971 wisten 106 Tupamaro
gevangenen op spectaculaire wijze uit een
gevangenis in Montevideo te ontsnappen.
Vanuit de gevangenis werd een tunnel onder
het wegdek van een straat gegraven. De tun
nel leidde naar een huis tegenover de gevan
genis.
PAULUS DE BOSKABOUTER - nE HELDENMOL
Door
JFAN
DULIEU
K-34 „Daar zijn ze!" schreeuwde Paulus er Salomo over kunt laten". „Hoejééééééé!kwaaa kebabbele, pledippel tnaaa depra -
hij sprong al naar de grond nog voor Oehoegierde de heks juist, een bezwerende hana AU!" Die laatste „AU" hoorde niet bij de to-
boeroe behoorlijk geland was. „Ga- mee, er naar Salomo uitstrekkend. „Ik zal jou eens verspreuk, maar werd veroorzaakt door dt
is haast bij". „Jaja, ik kom al", riep Oehoe- even met een van mijn kostelijke tover- muilpeer die Salomo haar verkocht, waarnti
boeroe, „hoewel je deze kwbstie als je het spreukjes onschadelijk maken. Flenoele er een fikse vechtpartij ontstond,
mij vraagt nogal wel zo tamelijk best aan
SUSKE EN WISKE - DE NARE VARAAN
Financieel
LUCKY LUKE - „DE BLAUWVOETEN OP OORLOGSPAD"
Agenda-Bioscopen
Donderdag 1 auguatus
20.15
Koninklijke Schouwburg
Wim Kan alleen.
Grote Kerk 12.45 Orgelconcert
door Rob Theissen.
Kurzaal 20.30 „Leve de Kurzaal"-
show.
Zeiss Planetarium 11.00 en 14.30
Kindervoordracht „Reis door
het heelal" 16.00 „Uren, dagen,
maanden, jaren".
Theater Pepijn 21.00 cabaret
Klein concert.
Vrijdag 2 augustus
OESO-rapport over
Nederlandse economie
PARIJS (ANP) Ook dit jaar blijft de beteugeling van de inflatie het
voornaamste onderdeel van het Nederlandse economische beleid, zo
schrijft de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en
Ontwikkeling) In haar jaarlijkse rapport over de Nederlandse eco-
In Nederland heeft het anti-inflatiebeleid de afgelopen paar jaar grote
re voorrang gekregen dan in de meeste andere landen (vierentwin
tig rn totaal) die zijn aangesloten bij de OESO.
De druk van de kant van de vraag is weliswaar nog steeds niet groot
en, zo schrijft de OESO, de loon- en prijsbeheersing is verscherpt,
maar toch is de inflatoire tendentie krachtig geblevenq. De Neder
landse regering is er desalniettemin in geslaagd om in 1973 een
jaar dat werd gekenmerkt door een scherpe stijging van de invoer
prijzen waardoor in vele OESO-landen de prijsstabiliteit verslech
terde een toonenvng van de prijs.'nLat'e te voorkomen. Dit gunsti
ge resultaat van Nederland is volgens de OESO vooral te danken
aan de trage binnenlandse vraag, de pr.jsbeheersing en de krachti
ge positie van de gulden.
Scheepswerf in problemen
ARNHEM/UTRECHT Uiterlijk op 5 augustus zal een beslissing
moeten zijn genomen over het lot van de scheepswerf gebr. Van der
Werf b.v. in de Gelderse plaats Deest. De werkgelegenheid van min
stens 500 mensen staat daarbij op het spel.
Het bedrijf in Deest geeft werk aan 240 man, het dochterbedrijf GeJ-
Koninklijke Schouwburg 20.15
Wim Kan alleen.
Kurzaal 20.30 Leve de Kurraal-
show.
Openluchttheater Zuiderpark 14.00
„De avonturen van Bulletje en
Bolletje".
Grote Kerk 20.15 orgelconcert
door Charles de Wolff,.
Theater Pepijn, 21.00 cabaret
Klein concert.
Zeias Planetarium 11.00 en 14.30
Kindervoordracht „Reis door
het heelal 16.00 „Uren, dagen,
maanden jaren".
ria in Nijmegen .reparatiewerf) aan 80 man en voorts zijn nog enke
le honderden werknemers van onderaannemers van de werf afhan
kelijk, aldus directeur A. H. van der Werf. I
De vakbonden zijn bijzonder teleurgesteld over het feit, dat ze pas Zaterdag 3 augustus
eind vorige week op de hoogte zijn gesteld van het dreigende echec.
„We zijn gewoon overrompeld", zei de heer A .van der Veen, dis- Koninklijke Schouwburg 20.15
trictsbestuurder van de industriebond NVV. Hij heeft de indruk dat Wim Kan
de problemen op de scheepswerf zijn ontstaan, doordat men zich Diligentia, 20.15 Fons Jansen In
verkeken heeft met bouw van twee tankers voor het vervoer van ..Kwartetten",
chemicaliën. Kurzaal 20.30 Leve de Kurzaat-
Volgens ingewijden zal elk reddingsplan voor Van der Werf een uitstel show.
van betaling en aanstelling van een bewindvoerder als basis moeten Zeiss Planetarium 11.00 en 14.30
hebben. Een collega-werf zou bereid zijn Van der Werf over te ne- Kindervoordracht „Reis door
men als het ministerie van economische zaken de schuldenlast voor heelal" 16.00 „Uren, dagen,
haar rekening neemt. Naar verluidt zou het ministerie te kennen maanden, jaren",
hebben gegeven dat ee
gevraagd.
Kindervoordracht „Reis door
het heelal" 16.00 „Uren, dagen,
maanden, jaren".
WOENSDAG 7 AUGUSTUS
Diligentia 20.15 Fons Jansen met
Kwartetten.
Openluchttheater Zuiderpark 14.00
„Ben je betoeterd" (Conny Vink
Show) 20.00 Roemeens zang en
dansgezelschap.
Zeiss Planetarium 11.00 en 14.30
Kindervoordracht „Reis door
het heelal". 16.00 „Uren, dagen,
maanden, jaren".
DONDERDAG 8 AUGUSTUS
Koninklijke Schouwburg 20.15
Wim Kan alleen
Diligentia 20.15 Fons Jansen met
Kwartetten
Grote Kerk 12.45 Orgelconcert
door Piet Wiersma
Kurzaal 20.30 Leven de Kurzaal-
show
Zeiss Planetarium 11.00 en 14.30
Kindervoordracht „Reis door
het heelal" 16.00 „Uren, dagen,
maanden, Jaren"
VRIJDAG AUGUSTUS
Koninklijke Schouwburg 20.15
Wim Kan alleen
Kurzaal 20.30 Leve de Kurzaal-
show
Openluchttheater Zuiderpark 14.00
„Twee emmertje» water halen"
(Amstel Toneel)
Zeiss Planetarium 11.00 en 14.30
Kindervoordracht „Reis door
het heelal" 16.00 „Uren, dagen,
maanden, Jaren"
uitstel van btt.ling moet worden MAANDAG 5 AUGUSTOs
Duilsers zoeken olie in Iran
TEHERAN (AP) - Iran heeft,
een West Duitse onderneming
naar olie in twee districten v
rijk een dergelijke i
Openluchttheater Zuiderpark 14.00
..Sprotje en Klaas Vaak"
(Haags Sprookjestoneel).
«Biere. IS bekoiid,«n..H, nm Ie|„ P,„el„rlum H OU en KM
Kindervoordracht „reis door het
heelal" 16.00 „Uren, dagen,
maanden, jaren".
contract Resloten voor liet zoeken
Iran. Verleden week heeft Frank-
Iran afgesloten.
De West-Duitse firma Deminix heeft thans de exclusieve zoekrechten
verkregen, voor de tijd van vijf jaar, in de twee gebieden. Eén DINSDAG 6 AUGUSTUS
hiervan ligt In de buurt van Abadan en is 7810 vierkante kilometer-
groot; het tweede in het gebied van Sjiraz, en dat met 6702 vierkan- Diligentia 20.15 Fons Jansen met
te kilometer. In totaal zal de Deminex voor de rechten 32 miljoen „Kwartetten"
dollar betalen. Zeiss Planetarium 11.00 en 14.30
ZATERDAG 10 AUGUSTUS
Koninklijke Schouwburg 20.15
Wim Kan alleen
Kurzaal 20.30 Leve de Kurzaal-
show
Openluchttheater Zuiderpark 20.00
Dutch Swing College Band o.l.v.
Peter Schllperoort.
APOLLO: Paniek in het grand
restaurant (a.l.) 12.15, 2.30, 7.00,
9.15, za. en zo. 12.15, 2.30, 4.45.
7.00, 9.15. Blue Movie (18) vr.
en za. 24.00. APOLLO 2: Malt-
zia (18) 2.00, 7.30, 9.45, zo. 2.00,
4.15, 7.30, 9.45. dond. mid. besl.
ASTA: My fair lady (a.l.) 2.00,
8.00. BIJOU: The way we were
(14) 2.00. 7.15, 9.30, zo. 2.00,
4.15, 7.15, 9.30. CAMERA: Le
magnifique (14) 7.15, 9.30, Kuif
je en het haalenmeer (a.l.) 2.15,
zo. 2.15. 4.30. CINEAC: Lekker
op avontuur met Donald, Pluto
en Mickey (a.l.) 9.30, 11.30, 1.30,
3.30, zo. 11.30 enz. De uitbrekers
(18) 5.30, 7.30, 9.30,. The devils
(18) za 24.00. CORSO De hel
van Duinkerken (14) 2.00, 8.00,
za. 2.00. 7.00, 9.15, zo. 2.00, 4.15,
7.00. 9.15. DU MIDI: Met jouw
tanden in mijn nek (18) 8.15, za,
zo. 7.00, L.30. 101 Dalmatiërs
(a.l.) 2.00. EUROCINEMA: The
great race (a.l.) 1.45, 7.45, za.
zo. en wo. 3.45, 7.45. Volgelingen
van Dracula (18) za. 24.02. Dfk
Trom knapt 't op (a.l.) za., zo.
en wo. 1.30, FLORA: Meisje»
die 't in de vingers hebben (18)
2.00, 7.00, 9.15. zo. 2.00, 4.30,
7.00. 9.15. De maffia kent geen
pardon (18) vr. en za. 24.00.
KRITERION: Way-out (18) 3.00.
7.00, 9.30 Celebration at Big
Sur (18) vr. en za. 24.00. ME-
TROPOLE: Jesus Christ super
star (a.l.) 2.00, 8.00. ODEON:
Fantomas festival Fantomn»
(14) do., vr. 2.00. 6.45, 9.15. Fan
tomas contra Scotland Yard
(14) ma.. di„ wo. 2.00. 6.45, 9.15.
Taking off (18) vr. en za. 24.00.
OLYMPIA: De eend en de Ca
dillac (a.!.) 2.00. 8.00 PASSA
GE: My name 1» nobody (14)
2.30, 7.00, 9.30. zo., zo. 1.30, 4.00.
7.00, 9.30. Submarins X-l (18)
vr. en za. 24.15. REX: De non
nen van Saint 'Arcangelo (18)
9.30, 11.30, 1.30, 3.30, 5.30, 7.30,
9.30.zo. 1.30 enz. Kuifje en de
zonnetempel (a.l.) zo. 11.30.
ROYAL '70: Bom losers (18)
2.15, 8.00. vr. zo. 2.15. 7.00,
9,30. za. 2.15. 7.00. Slachting In
Chicago (18i vr. en za. 24.00.
Hondo en de Apachen (14) zo.
12.00. ROYAL OP ZOLDER.
Karate-kolos Lee-Kung (18) 2.15,
8.00. vr. za„ zo. 2.15, 7.00, 9.30.
Oog om oog (18) vr. en za.
24.00. STUDIO DE LUXE: De
rechter- en de linkerhand van
de duivel (14) 2.15, 7.00, 9.30. zo.
1.30, 4.00, 7.00, 9.30. STUDIO
2000 It's in the air (a.l.) 2.00,
7.15, 9.30. zo. 1.00, 7.15, 9.30. DE
UITKIJK: The great dictator
(14) 2.30. 7.00, 9.45. zo. 1.30,
4.00, 7.00, 9.45.
Markten
Oroentavelllng Leiden (31 lull)
Appelen 1354: Heren 35. Pruimen
1301,70. Aardappelen 2<>31; An
dijvie 3»—5". Augurken 105—13.'.,
Sulboncn 2.80—3 «0. Spekhonen 2s,
Stambonen 1.60: Kroien 26—41, Kro
ten Rekookt I 30: Rode kool 30—43.
Spitskool 81—85; Prol 62—73; Poste
lein 20—43: Rabarber 28—30; Spina-
rle 35—41. Spruiten A 1 00—1.80;
Spruiten B 155—1.60; Tomaten
2 60—2.70; Uien mlddelgrof 27—37;
Meloenen 1.85—2.10: Komkommer*
AAA 10; Komkommer. AA 48-51.
Komkommer» A 4fl; Komkommer»
D 40—42; Komkommer-, C M—36;
Komkommer» D 26; Komkom.ner»
E 22; Sin zwaar 15—24; slu licht 6,
Jlleek»eld«rl) 35—40; Peterselie 13—
27; RndlJ* 28—28; Seldcrll 16—17;
Paprika'» p. nuk 25—26; Paprika
p. kilo 71—70
Veemarkt Den Boich (31 Juli)
Aanvoer: totaal «281. runderen 285«.
grn»kalveren 278. vette
itac
i 2741. tchapen 746.
827.
Prijzen In gulden»; melk- en «air-
koelen 1200—2325. guiite koelen
1030—1800, kalf-- narren roodbont
1328—2275. iwartbonr 1175—1873,
kUmvaarzen 1125—1623. gulltevaar-
zen 1123—1523. pinken 730—1100.
graskalveren 425—723, nuchtere kal
veren voor fok of mc»terlj roodbont
230—188. rwnrthont 100—320, welde-
•chapen 105—143, lammeren 85—113.
Prllren In guldena per kg: vaarzen ic
kw 8 70—8 20, Je kw 4.80—5.50,
koelen la kw. 5 20—5.70, 2o kw.
4.00—3.15. 3e kw. 4.30—4.55, stieren
3,75—0 |o, 2e kW. 5.45—8.70,
telen
vette kal
185. 3e kw 152—166; «lachtvnr k«nl
l.sn— l .07: vette ichapen 125—180 er
vrij poed poed pr!)»houd«nd;
guiite koelen ruimer let» williger
go d prijshoudend, longvee gewoon
- »tll - aflopenvette kaUeren «:s
nuchtere kalveren minder redellik
let» «tijver) ichapen en lammeren
groter - kalm en umelljk vlot
Kljihoudand; slachtvee ruim - let»
ter ruim prijshoudend, «lacht*
zeugen groot behoorlijk - moei
zaam prijshoudend.
I
