„Goelag
Archipel"
HET VOORONDERZOEK
Alexander Solzjenitsyn
is niet monddood
AANKLACHT
TEGEN REGIEM,
DAT MENSEN
TOT ONGEDIERTE
DEGRADEERT
Fragment uit
„Goelag Archipel
t
t
I
Van Alexandrov, de voormalige chef vai
de afdeling Kunst van de Vereniging voo
Culturele betrekkingen met het buitenlam
een man wiens lichaam naar één zijd»
overhelt, die zijn tranen niet kan inhoudei
doordat zijn ruggegraat is stukgeslagen -
kan men horen hoe Abakoemov in eige:
persoon sloeg (in 1948).
Zeker, zeker, de minister van staatsveilig
heid Abakoemov in eigen persoon trek,
absoluut.zijn neus niet op voor het ruwe
werk. Hij is er niet afkerig van af en toe
de gummiknuppel ter hand te nemen. Des
te grager slaat zijn onderminister Rjoe-
mien. Hij doet het in de Soechanovka in
de „generaals"-verhoorkamer. De kamer
heeft langs de muren een genoteboomde
lambrizering, zijden portières voor ramen
en deuren, op de vloer een groot perzisch
tapijt. Om al dat schoons niet te bederven
wordt voor de af te ranselen kandidaat
over het tapijt een vuile, vol bloedvlekken
zittende loper uitgespreid. Bij het slaan
wordt Rjoemien niet door zo maar een
gevangenisbrigadier bijgestaan, maar door
een kolonel.
„Juist", zegt Rjoemien hoffelijk, terwijl hij
de gummiknuppel met een doorsnee van
een centimeter of vier streelt, „de be
proeving met de slapeloosheid hebt u eer
vol doorstaan". (Al. der D. had door een
list kans gezien een maand zonder slaap vol
te houden: hij had staande geslapen). „Nu
zullen we het met de knuppel proberen.
Meer dan twee-drie seances houdt men het
Je kolonel gaat voor de afrossing op de
ug van de kandidaat zitten. A.D. is van
ïlan de slagen te tellen. Hij weet nog niet
wat het zeggen wil, een klap met een
gummiknuppel op de heupzenuw te krijgen
wanneer je billen zijn ingevallen van de
langdurige uithongering. De pijn voelt men
niet op de plek waar de klap neerkomt.
.Meteen al na de eerste klap wordt het
slachtoffer gek van de pijn, drukt hij zijn
nagels stuk tegen de loper. Rjoemien slaat
en doet zijn best hem goed te raken. De
kolonel perst hem neer onder het zware
gewicht van zijn vleesklomp: precies het
juiste werk voor drie grote sterren op een
schouder: de almachtige Rjoemien te assis
teren!
Na de seance kan de afgeranselde klant niet
lopen, hij wordt natuurlijk ook niet gedra
gen: ze sleuren hem weg over de vloer. Zijn
achterste zal weldra zo opzwellen, dat hij
zijn broek niet meer dicht kan krijgen,
terwijl er haast geen moeten op de huid
van achterblijven. Er wacht hem nog een
tweede seance, en nog een derde: hels van
woede zal Rjoemien ertoe overgaan hem op
de buik te slaan£„ Ze zullen de arrestant
met peritonitis naar het ziekenhuis van
Boetyrki vervoeren en de pogingen om hem
ertoe te pressen een gemene streek uit te
halen, zullen tijdelijk worden onderbroken.
Zo kunnen ze je óók nog lens krijgen! Na
dit voorval zal het u eenvoudig een vader
lijke liefkozing toelijken wanneer officier
commissaris Danjilov uit Kiesjinjov de
priester Wiektor Sjipowalnjikov met een
pook op het achterhoofd slaat en hem aan
zijn vlechten heen en weer sleurt (priesters
kun je mooi op die manier rondsleuren; en
bij leken kun je dat doen door aan hun
baard te trekken en zo van de ene hoek
van het bureau naar de andere te slepen.
En Richard Ohola een Finse ijveraar van
de Rode Garde, die had deelgenomen aan
de jacht op Sidney Reilly en compagnies
commandant was geweest bij het dempen
van de opstand van Kroonstad tilden ze
met een tang nu eens aan het ene dan weer
aan het andere eind van zijn grote snor
omhoog, en hielden hem telkens tien minu
ten lang op zo'n hoogte, dat zijn voeten de
grond niet raakten).
Je hebt (na enkel afschuwelijke martelin
gen, red.) nog vijftien seconden om uit te
schreeuwen dat je alles bekent, dat je ertoe
bereid bent ook die twintig mensen in de
gevangenis te helpen van wie zij dat willen,
of in de pers alles te belasteren en te
verguizen wat jou heilig is.
Dat God jou moge oordelen, en niet de
„Je ontkomt er niet aan! Je moet wel
bekennen!", fluisteren de in de cel tussenge-
schoven kloeken, (verraders, red.).
„Een eenvoudig rekensommetje: je spaart
<*r je gezondheid mee!", zeggen de nuchteren
„Ze veroordelen je toch. of je nu bekent
of niet", concluderen degenen die tot de
kern van de zaak zijn doorgedrongen. „De
genen die geen handtekening zetten, krijgen
de kogel!", profeteert nog iemand in de
hoek. „Uit wraak- Om de aanwijzingen weg
te werken: hoe het vooronderzoek in zijn
werk ging".
„En wanneer je in de verhoorkamer sterft,
delen ze aan je familie mee: strafkamp
zonder recht op correspondentie. En laten
ze dan maar eens zoeken". En wanneer je
rechtzinnig in de leer bent, dan sluipt zo'n
andere rechtzinnige naar je toe en begint
terwijl hij vijandig om zich heen kijkt en
oplet dat niet-ingewijden het niet kunnen
afluisteren, je fel in het oor te bijten: „Het
is onze plicht het voorondcrzoekbeleid van
de Sovjetstaat te steunen. De toestand is
kritiek. Wij dragen er zelf schuld aan: Wij
zijn te slaperig geweest: en kijk nu eens
naar al deze rotte plekken die in het land
zijn-doorgewoekerd. Er is een meedogenloze
geheime oorlog aan de gang. Hier om ons
heen zitten net zo goed de vijanden: hoor
je niet hoe ze hun meningen spuien? De
partij is toch niet verplicht tegenover elk
van ons verantwoording af te leggen waar
voor en waarom alles zo gebeurt! Als dat
van ons gevraagd wordt, horen wij te teke
nen". En er komt nog een rechtzinnige
aangeslopen: „Ik heb beschuldigingen tegen
vijfendertig mensen ondertekend, tegen alle
kennissen. Ik raad jullie hetzelfde aan:
zoveel mogelijk namen, sleep zoveel moge
lijk mensen mee in je val! Dan wordt het
wel duidelijk dat dit allemaal onzinnig is
en laten ze iedereen weer gaan".
syn, die thans in Zurich
bezig is het vervolg te
schrijven op de twee delen-
in-een van „Goelag Archi
pel", lopend van 1918 tot
1956. De periode Kroetsjev
en Brezjnev zullen vermoe
delijk al even opzienbarend
zijn: de periode Kroetzjev
vanwege de zogenaamde
„dooi" en de periode Brezj
nev vanwege het min of
meer herstelde oude Sov
jet-regiem.
Een voorproefje hiervan
hebben we al kunnen ne
men in de reeds eerder ver
schenen geschriften „Een
woord van Waarheid" en
„Solzjenitsyn".
Alexander Solzjenit
syn met zijn zoontjes
Ignati (links) en Jerho-
lai.
Het -is de afschuwelijke
aanklacht tegen De Grote
Leugen, die tot politieke
Waarheid verheven is.
Ton v.d. Houten.
DEN HAAG Het is stil geworden rond
Alexander Solzjenitsyn. Een enkele keer
doet hij nog wat boze uitvallen naar de
westerse wereld, sporadisch verschijnt hij
in het openbaar en nog minder laat hij zich
verleiden om voor de westerse televisie te
komen. Hij heeft er sinds 13 februari van
dit jaar geen geheim van gemaakt, dat hij
-de Russische banneling- teleurgesteld is
over wat hij hier in het westen heeft meege
maakt en waarneemt. Alexander Solzjenit
syn is een verbitterd mens geworden, die
alleen nog troost zoekt bij vrouw en kinde
ren in het Zwitserse Zurich. Hij is in feite
monddood geworden. Het Russische regiem
heeft het, voor wat dit betreft, gewonnen.
„Stuur hem het land uit en zijn mond zal
stilvallen", hebben zij begin februari in het
Kremlin besloten.
Maar dan ligt ineens het boek „Goelag
Archipel" voor ons. En dan blijkt al lezende
in dit vandaag in het Nederlands versche
nen historisch werk (uitgever de Boekerij
Baarp), voor de 100.000 Nederlanders, die
het na intekening ontvangen hebben, dat
Alexander Solzjenitsyn nog lang niet mond
dood gemaakt is. „Opgedragen aan allen
wier leven te kort heeft geduurd om hier
over te vertellen" is dit bittere verhaal één
grote beschuldiging tegen de verontmense
lijkte maatschappij van het Sovjet-regiem.
En dat al sinds 1918, toen de eerste Russen,
die zich tegen het toen nog jonge regiem
verzetten, doodgeschoten werden...
tellen. En dat zij het mij
vergeven dat ik niet alles
heb ontdekt, mij niet alles
heb herinnerd, niet alles
heb doorzien"...schrijft
Solzjenitsyn vóórin zijn
boek (twee delen-inéén van
ruim 500 pagina's.
Hoe kon één mens ook we
ten of ontdekken, hoe het
regiem langzaam maar ze
ker het „heilige Rusland"
verontmenselijkt heeft. Eén
Rus op de miljoenen, die in
de loop van bijna zestig
jaren verhoord zijn, gemar
teld werden, van hun vrij-,
heid werden beroofd, in
straf of werkkampen leden
en stierven, in ziekenhuizen
en psychiatrische inrichtin
gen aan diabolische medi
sche proeven onderworpen
Sinds 1945 weten we, wat
het betekent, wanneer een
land, een regiem, mensen
tot ongedierte degradeert.
De beestachtigheden, die
de Nazi's over de wereld
uitgestort hebben en die
wij in boek na boek op
nieuw hebben beleefd, ver
schillen in bijna niets van
de wreedheden in Sovjet-
Rusland, in Korea, Vièt-
nam, sommige Zuidameri-
kaanse staten, Griekenland
en het Chili van nu. Hoe de
methoden soms ook ver
schillen de verontmenselij-
king van de mens ligt als
een onuitwisbare menselij
ke schuld over deze wereld.
Als iemand dit de wereld
duidelijk gemaakt heeft,
dan is het wel de Russische
schrijver Alexander Solzje
nitsyn. Hij heeft zich in
Rusland al jaren verzet te
gen de onmenselijkheden
in zijn -ondanks alles- ge
liefd vaderland. Hij heeft
daarvoor moeten boeten
met martelingen, vrijheids
beroving, uitstoting en ten
slotte verbanning. In zijn
korte voorwoord in zijn
jongste boek schrijft hij.
„Met een beklemd gemoed-
heb ik mij er jarenlang van
weerhouden dit al gereed
liggende boek in druk te
geven, "mijn plicht tegen
over hen, die nog leefden,
woog zwaarder dan mijn
plicht tegenover de gestor
venen. Maar nu de Staats
veiligheidsdienst het boek
toch al m handen heeft,
blijft mij niets anders over
dan het onverwijld te pu
bliceren".
Dit schreef hij in septem
ber 1973, toen het manu
script al naar het westen
gesmokkeld was. Kort
daarna verscheen het in het
Engels en thans is het ook
in het Nederlands gereed.
Dezer dagen werd Alexan
der Solzjenitsyn door een
Nederlander als „die miljo
nair Solzjenitsyn" afge
schilderd. Het is blijbaar
een nieuwe methode om de
ze man te bezoedelen.
Want, zo redeneert men,
door zijn verzet en zijn boe
ken daarover heeft hij in
het westen toch maar rijk-
dom gekregen. Voor de
mensen, die er zo over den
ken is het goed het boek
„Goelag Archipel", waaruit
wij in de komende dagen
een aantal fragmenten zul
len publiceren, te lezen.
Want het gekerfd leven van
deze schrijver-banneling
deze bijna kapotgemaakte
existentie wordt door geen
miljoenen hersteld. Zijn li
chaam, zijn geest, zijn ziel
zullen voor altijd de litte
kens dragen van het Rus
sisch regiem, dat al miljoe
nen mensen het leven beno
men heeft.
Waarom deze merkwaardi
ge titel van het boek? Solz
jenitsyn: „In het jaar 1949
stuitten vrienden van mij
en ik op een opmerkelijk
berichtje in het tijdschrift
„Priroda" van de Akade-
mie van Wetenschappen. Er
stond in kleine lettertjes ge
schreven dat er aan de ri
vier de Kolyma tijdens op
gravingen een onderaardse
ijslens -een oeroude bevro
ren stroom- was aangetrof
fen en daarin al evenzeer
bevroren -specimina van
fossiele fauna van ettelijke
tientallen millenia her. Die
vissen dan wel watersal
amanders waren zo vers
bewaard gebleven, getuigde
de wetenschappelijke cor
respondent, dat de aanwe
zigen. na het ijs te hebben
losgehakt, de dieren met
graagte ter plaatse hadden
verorberd.... Wij doorzagen
het meteen. Wij zagen het
hele tafereel op slag tot in
details nauwkeurig voor
ons: hoe de aanwezigen
met grimmige haast op het
ijs inhakten, hoe zij de ver
heven belangen der ichtyo
logie (kennis der vissen,
red.) met voeten tredend en
elkaar verdringend, de
brokken millenia-oud vlees
loskapten, het naar hun
kampvuur zeulden, het lie
ten ontdooien en zich eraan
verzadigden.
Wij doorzagen het, daar
wijzelf behoord hadden tot
die AANWEZIGEN, tot die
op aarde unieke, machtige
stam der „zek's" (naar het
Russisch woord zakljoets-
jonny of gevangene), de
enigen van wie men mocht
verwachten, dat wij sa
lamanders MET GRAAGTE
zouden verorberen. En Ko
lyma was...hel kloekste en
vermaardste eiland, de pool
der onbarmhartigheid van
dat wonderlijke land GOE
LAG. qua geografische ge
steldheid versnipperd tot
een archipel, maar qua
mentaliteit hecht aaneen
gesmeed tot een continent;
een haast onzichtbaar,
haast onaantastbaar land
dat met name door het volk
der zek's (de gevangenen
dus) werd bewoond"
Alexander Solzjenitsyn
schrijft met nadruk, dat in
het boek „Goelag Archipel"
(de archipel van de vele
gevangenissen) geen ver
zonnen personen voorko
men, noch verzonnen ge
beurtenissen. De mensen
en plaatsen zijn bij hun
ware naam genoemd. Be
halve dan wanneer het noe
men van naam en plaats
gevaar kon opleveren voor
nog levende mensen. Dat
maakt het boek zo aangrij
pend en hier en daar zelfs
zo afgrijselijk. En dan te
weten dat de strafkampen
nog steeds vol zitten.
Het boek bevat vele erva
ringen van de schrijver
zelf, maar ook van duizen
den andere willekeurige
slachtoffers van het Sovjet
regiem. Ongeveer 300 Rus
sen hebben de schrijver ge
holpen bij het verzamelen
van vele gegevens over ver
horen, martelingen, gevan
genissen, straf- en werk
kampen.
„Maar de tijd is nog niet
gekomen, dat ik het zou
aandurven hun namen te
noemen", aldus Solzjenit-
