PvdA
GROOTSTE
FRACTIE
IN SENAAT
ACCENT
-O
0)
0)
s
eiS^ERS
METRONOOM BEPAALT
TEMPO TAPTOE DELFT
Diepe rouw
in Brazilië
Dennendal-kwestie sleepte al jaren
VAN RIELS
SINASGLAS
OVER BROEK
VAN BAS
Weinig belangstelling voor
muziek op Holland-Festival
Avond met pech voor
Residentie - Orkest
DE NIEUWE UNIE
PAGINA 7
Belangrijke verschuivingen
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG In de nieuwe Eerste Kamer, die op Prins
jesdag aantreedt, gaat de P.v.d-A. de grootste fractie
vormen. Jarenlang heeft de KVP in de Eerste Kamer een
zeer sterke positie ingenomen. Bij de verkiezing van de
helft der senatoren, woensdag door de Provinciale Staten,
zijn enkele belangrijke verschuivingen in de samenstel
ling van de Eerste Kamer aangebracht.
De Haagse Post besteedt deze
week veel aandacht aan de tbr-
veroordeelden. Het ter beschik
king stellen oogst nogal wat kri
tiek. Psychiater Hustinx, tbr-
adviseur op het ministerie van
Justitie over die kritiek: ,,Er
wordt gedaan alsof er een ma
giër met allerlei folterwerktui-
gen zit, die het er wel eens
even uit zal halen, maar we le
ven echt niet meer in de middel
eeuwen. Er wordt geen enkele
dwang op deze mensen uitgeoe
fend. Behalve natuurlijk dat wij
proberen die mensen te motive
ren om zich wel bloot te geven.
Als een ter beschikkinggestelde
zegt: ik doe niet mee, dan doet
hij niet mee".
Het onslagverhaal van Accent
gaat deze week over de enige
vrouw in Europa die een Boeing
bestuurt: Yvonne Cunha uit Ant
werpen. Een vrouw die er mag
Een uitgebreid twistgesprek tus-
sen de liberale senator mr.
Harm van Riel en PPR-fractie-
voorzitter mr. Bas de Gaay
Fortman vult vele kolommen.
Tekenend voor het ruim ander
half uur durende twistgesprek
was dat het enige incident werd
veroorzaakt door een kelner die
het voor mr. Van Riel bestemde
glas limonade over de pantalon
en documenten van De Gaay
Fortman uitstortte. Het nieuwe
geheime wapen van de VVD?
Limonade?
Accent wist voorts beslag te leg
gen op een serie exclusieve fo
to's van de meest spectaculaire
overtredingen die tot dusverre
op de groene mat in Duitsland
zijn gemaakt.
Elsevier wijdtaandacht aan de
sexoorlog in Rotterdam. Het
smeult op Katendrecht. Waar
eens een zeker evenwicht heer
ste, slaat nu de balans door
naar de genotssector. Protesten
leiden tot intimidatie en brand
stichting. Politie en justitie hou
den zich door de groter worden
de tolerantie op sexgebied in
het conflict afzijdig. Elsevier
komt er ook niet uit.
Tweede misstand die Elsevier sig
naleert, zijn de Heli's Angels.
Het geweld der gefrustreerden.
Mening van het blad: ,,De ge-
meente Amsterdam beschouwt
het verschijnsel der Heli's An
gels als een dreigend gevaar.
Er wordt hard gesleuteld aan
plannen de Amsterdamse An
gels een eigen honk te geven
aan de rand van de stad, waar
ze naar hartelust aan hun mo
toren kunnen sleutelen. Een plan
dat even naïef als ontoereikend
is".
Wat positiever is Elsevier ge
stemd over de kernenergie. Hoe
gevaarlijk die „veilige" kerne
nergie is weet geen hond, con
cludeert het blad. En gaat ver
der: wij moeten dan blijven ho
pen dat iemand de zonne-energie
zo weet uit te buiten dat het een
zinvol alternatief is. Niet zoals
de voorstanders van de „ouder
wetse" kernenergie proberen
voor te stellen door de halve
aarde van zonnecellen te voor
zien, maar door zonne-energie
in de ruimte op te zamelen en
als microgolven naar ontvang
stations op de aarde te zenden".
De Nieuwe Linie opent met Den
nendal en ziet zelfs nog hoop.
Een hoop die gisteren overigens
hard de bodem is ingeslagen.
Het blad vraagt zich verder af of
er misschien weer een nieuwe
oorlog in Zuid-Amerika dreigt.
Brazilië schijnt de machtsdroom
te hebben Bolivia, Paraguay en
Uruguay nog eens te kunnen an
nexeren. En wat doet Amerika
dan? De Verenigde Staten blij
ven trachten de losse staten van
Zuid-Amerika uiteen te drijven,
met Brazilië als vazalbondge
noot. De Ijzerbedevaart en een
interview met de acteur Bob
de Lange trachten het blad wat
te verlevendigen.
In Vrij Nederland een verhaal
over Zuid-Afrika, dat nu televi
sie krijgt. Kleur voor blanken
en zwart-wit voor anderen. Het
wordt een soort kruising tussen
Tros en EO. Het bloementapijt
van de tv zou de nodige proble
men van Zuid-Afrika kunnen be
dekken. Mogen daar nu niet-
blanken op het scherm getoond
worden? Zo weinig mogelijk, en
dat schakelt een heleboel series
als Mannix, Dubbelspion, Politie
New York en Ironside al uit. En
wat blijft er dan eigenlijk nog
over6 Voorts in dit blad: verte
rende voedselvergiftiging en het
boerenverstand, de w.a.o.en de
verborgen werkeloosheid, en
een nablik op „paus" Clemens
XV. De meest typerende uit
spraak van Clemens: maak een
eind aan Paulus VI en de mis
dadigers die hij steunt, maak er
een eind aan in de naam van
God.
Om de drie jaar wordt de helft
van de Eerste Kamer herkozen.
Dit keer waren 38 senatoren
aan de beurt. Dat waren de le
den die worden gekozen door de
Provinciale Staten in Noord-
Brabant, Zeeland, Utrecht, Lim
burg, Noord-Holland en Fries
land. Doordat zich bij de Sta
tenverkiezingen in maart sterke
wijzigingen ten gunste van voor
al de VVD en de P.v.d.A. en b
nadele van ondermeer D'f
KVP en ARP hebben voorge
daan, was toen al duidelijk dat
de Eerste Kamer een drastische
vernieuwing zou laten zien.
De KVP-fractie in de huidige se
naat bestaat nog uit 22 leden
Op de derde dinsdag van sep
tember zal de KVP met zes se
natoren minder aantreden. De
P.v.d.A.-fractie krijgt er drie
man bij en komt op 21 leden.
Relatief ondergaat de VVD-frac-
tie een sterke uitbreiding, van 8
tot 12 man. De CHU-fractie
handhaaft zich op 7 man
ARP verliest één zetel
komt op 6 man. De PPR-fractie
ondergaat een verdubbeling en
komt op 4 leden. De PSP raakt
haar enige zetel kwijt. De frac
tie van D'66 wordt gehalveerd
en wordt tot drie personen inge
krompen. De CPN krijgt er een
senator bij en versterkt de frac
tie tot 4 man. In de nieuwe Eer
ste Kamer krijgen de Boeren
ook weer een zetel.
Op Prinsjesdag zullen enkele ver
trouwde gezichten uit de ver
nieuwde Eerste Kamer verdwe
nen zijn. Het opvallendste hier
bij is wel het vertrek van oud-
premier De Jong, nu nog frac
tievoorzitter van de KVP. Hij
wilde alleen voor het Christen-
Democratisch Appèl in de Eer
ste Kamer terugkomen. Aan
vankelijk was het ook de bedoe
ling dat de christendemocraten
in de nieuwe senaat één hech
te fractie zouden vormen. Maar
de samenwerking is nog niet zo
ver.
Behalve de heer De Jong nemen
afscheid de KVP-ers mr. W. M.
J. Russel, drs. G. E. G. van
der Kruijs, J. H. J. Maenen,
mr. H. S. Maeijer en drs. L. J.
C. Horbach. Ook verdwijnt on
dermeer de pacifist mr. Hein
van Wijk die acht jaar alleen de
PSP vertegenwoordigde. Nieuw
komer in de senaat is VVD-
voorzitter mevr. Haya van So
meren.
Bij de verkiezingen hebben niet
alle betrokken Statenleden op
de lijst van hun eigen partij ge
stemd. Zo kreeg in Noord-Hol
land de CPN drie stemmen
meer dan het aantal communis
tische Statenzetels.
(Van een onzer verslaggevers)
DELFT De metronoom, dat on
verbiddelijk tikkende instru
mentje, bepaalt het ritme van
het kleurrijke muzikale spekta
kelstuk dat Taptoe Delft heet
en dat dit jaar voor de 21ste
maal op de Delftse Markt wordt
gehouden, van 22 t/m 31 augus-
Een muziekshow die duidelijk in
beweging is, want er zit weer
meer swing in: naast de tradi
tionele marsmuziek weer veel
meer jazz en dixieland dan
voorheen. Onder meer een „tri
bute to the duke", een eerbe
toon aan de eind mei overleden
king of jazz, Duke Ellington.
De 21ste taptoe loopt in de tijd
maat van de pas. De metro
noom zal het ritme aangeven,
waarmee het voetvolk in vroe
gere eeuwen langs 's heeren we
gen schreed tot het versnelde
marstempo van de twintigste
eeuw. Een ritme dat al musi
cerend door in historische kledij
gestoken korpsen zal worden op
gevoerd van 80 stappen per mi
Van 22 t/m 31 augustus wordt de eenentwintigste Taptoe Delft gehouden. Het kleurrijk gebeuren op
de historische Delftse Markt zal vooral in het teken van het marstempo staan: van de langzame
tred van 1665 tot de looppas van 1974.
nuut (1665) tot 160. En dat bete
kent dan „looppas". Via een
vernuftig apparaat zal het licht
voortdurend het ritme volgen.
Klank, kleur en beweging, gepre
senteerd door ruim 1000 mede
werkers, van wie 681 musice
rende, met als nieuw element
de Delftse volksdansvereniging
Radost, die de onvervalste hor
lepiep zal dansen, de feeste
lijke matrozendans. Uiteraard
zijn er verder de vier grote be
roepskapellen, terzijde gestaan
door tamboer-, fanfare-
trompettercorpsen. Daarnaast
het corps musicerende wielrij
ders, ingeleid door een op een
echte velocipède walsend echt-
De trouwe bezoekers van Taptoe
Delft zullen de kemvsmakiri;
kunnen hernieuwen met d
vaandslzwaaiers, een presentje
van het Taptoecomité aan
fensiemlnister Vredelir.g,
zijn hart aan deze oude volks
kunst schijnt te hebben ver
pand. De uitvoerenden zijn le
den van schuttersgilden uit het
Brabantse.
Dat minister Vredeling hiermee
erin geslaagd zou zijn het bur
gerelement in de militaire mu
ziekshow te brengen wijst Tap
toe-comité-voorzitter P. Elffe-
rich van de hand. „De meeste
deelnemers aan de Taptoe
uitgezonderd de leden van de
4 beroepskapellen zijn im
mers burgers, die tijdelijk een
uniform moeten aantrekken".
Een stille terechtwijzing aan
die jaarlijks terugkerende stem
men, die een eind willen ma
ken aan „die verkapte verheer
lijking van het militairisme."
En zo lang er na 21 jaar nog zo'n
slordige 50.000 bezoekers warm
lopen voor dit spektakelstuk -
qua bezoekersaantal uniek voor
een open'qchtevenement
•het onzin zijn er een punt ach
ter te zetten.
De Hendrik Chabotprijs van het
Anjerfonds Rotterdam is toege
kend aan de Rotterdamse grafi
cus Ton van Os. De Anna Bla-
manprijs voor literatuur gaat
naar Jacobus P. Bos
JTRECHT (ANP) De gisteren'uitgevoerde ontruiming van een pa
viljoen van de zwakzinnigeninrichting Dennendal in Den Dolder
heeft een zeer lange voorgeschiedenis, die jaren teruggaat.
Binnen een van de afdelingen van
de eeuwenoude Willem Arntsz-
stichting ontstond rond de psy
choloog drs. Carel Muller een
groep verzorgers van zwakzinni
gen in de afdeling Dennendal,
die af wilde van de traditionele
behandeling en verzorging van
deze mensen. Zij wenste een
richting op te gaan, die als ken
merk had de zwakzinnige een
volwaardige plaats als mens te
geven binnen een leefgemeen
schap „zonder witte jassen". De
aanpak en de afwijkende le
venswijze van de mensen rond
Muller botste met de gangbare
opvattingen van vele artsen,
verpleegkundigen en bestuur
ders, binnen de W.A.-stichting,
flet als aanleiding publikaties
over „bandeloosheid" binnen
Dennendal brak het eerste con
flict in het voorjaar 1971 uit.
Het bestuur van de W.A-stich
ting trad af. De aanpak van Ca
rel Muller en zijn medewerkers
werd ruimte gelaten om te func
tioneren en er kwam een inte-
rimbestuur,-dat moest zoeken
naar een nieuwe bestuurlijke
structuur voor de Willem
Arntz-stichting.
tgin dit jaar bleek, ondanks dik
ke rapporten en veel studie en
onderzoek, dat het vorige con
flict niet werkelijk was opgelost.
Dok binnen Dennendal ontston
den ernstige interne menings
verschillen, die niet tot zakelij
ke verschillen van inzicht over
de meest juiste aanpak beperkt
bleven. Emotionaliteiten, onder
linge meningsverschillen en een
stichtingsbestuur dat zich bij
die conflicten op zijn formele
gezag beriep en daarnaar han
delde, riepen nieuwe spanningen
op.
Inmiddels diende zich de „werk
groep Nieuw-Dennendal-be-
stuur" aan, die poogde de aan
pak van Muller c.s. ruimte te
geven. Het bestuur van de stich
ting ontsloeg daarop Muller en
zeven stafleden van Dennendal.
Deze groep bleef, ondanks dat
ontslag, voor zover dat mogelijk
was, zijn werk doen. Zo over
legde de groep voortdurend met
groepsleiders in de paviljoens
van Dennendal, die achter de
lijn-Muller stonden. Dit leidde
tot gespannen situaties met zes
andere stafleden van Dennen
dal, die met Muller c.s. hadden
gebroken. In februari besloot
het WAS-bestuur tot ontruiming
van Dennendal, omdat het de
situatie onhoudbaar achtte.
Dit besluit is, onder druk van
staatssecretar's Hendriks van
Volksgezondheid; geruime tijd politiemannen moesten gistermorgen auto's
Majeur- en Mineur geluiden
Het Holland-Festival 1974 heeft
zijn langste tijd gehad. Het mo
ment is dus gekomen, dat de
zakelijke en artistieke leiding
haar indrukken geeft.
Welnu: de grootste verrassing
heeft ditmaal Roterdam ge
baard: de belangstelling èn voor
het Nationaal Ballet èn voor de
Opera was, zulks in tegenstel
ling tot de voorgaande jaren,
dermate groot, dat men van een
100% zaal-bezetting kon spreken.
In Amsterdam waren de theaters
voor 90% vol, waarbij de inte
resse in de kleine schouwburgen
van de jongeren bepaald opviel.
Ook 's-Gravenhage gaf reden tot
volle tevredenheid.
Berichten in majeur, welke echter
gecompenseerd werden door de
reacties op de in Festival ge
boden concerten. Enkele pijnlij
ke voorbeelden: de uitvoering
door het Concertgebouw-orkest
op 18 juni te Amsterdam o.l.v.
Ernest Bour gegeven - Schön-
berg, van Vlijmen, Martin ston
den toen op het programma -
trok, zegge en schrijve 300 be
langstellenden.
En wat te vermelden, omtrent
de avond van 28 juni te Rotter
dam, toen Luciano Berio met
eigen werk in De Doelen op
trad? Die trok niet meer dan
600 bezoekers.
Een verzet tegen avant-gardis-
tische muziek, of wat men daar
voor houdt? Daar geloven we
niets van: denk slechts aan het
bezoek aan het Ensemble Sour-
cream, Sourcream te Rijswijk,
waar plaatsen te kort kwamen.
Opvallender bij dit alles is juist de
apathie voor het bekende: Jean
Martinon, die zich als nieuw di
rigent van Het Residentie-orkest
voorstelde, trok een halfvolle
zaal. Ook Jean Fournet en de
illustere zangeres, de mezzo
sopraan Teresa Berganza met
het Concertgebouw-orkest op
tredend, was geen beter lot be
schoren.
In ernst: de reactie op de concert
uitvoeringen, de ruggegraat van
het Festival, vraagt nadere en
ernstige bezinning. Want die
ruggegraat schijnt aan hernia te
lijden
Cannon Photo Gallery, Reestraat
19 Amsterdam .exposeert tot 25
juli posters van Sam Haskins.
RIO DE JANEIRO Het cen
trum van Rlo de Janeiro was
gisteren nadat wereldkampioen
Brazilië in Dortmund door de
nederlaag tegen Nederland (2-0)
zijn titel was kwijtgeraakt, vrij
wel uitgestorven. Alle Brazilia
nen hadden een halve vrije dag
gekregen om de wedstrijd Ne-
derland-Brazilië via de televisie
of radio te kunnen volgen.
Na de nederlaag bleven de diep
teleurgestelde en bedroefde
voetbalfans binnen. Het was een
totaal ander beeld dan na de
vijf voorgaande wedstrijden van
de Brazilianen. Toen benaderde
de sfeer op straat die van car
naval, er werd vuurwerk afge
stoken en tienduizenden auto's
reden luid toeterend door de
straten. Bovendien werd het
verkeer vaak volkomen ont
wricht door met vlaggen zwaaien
de supporters, die over de stra
ten liepen.
Over het algemeen werd er veel
kritiek geleverd op de leiding
van de Westduitse scheidsrech
ter Kurt Tschenscher. De ten
dens in de commentaren van de
supporters was dat Brazilië ver
loren had van een zeer goede
ploeg. Men is in Brazilië van
mening dat het Nederlandse
spel tien jaar vooruit was op
dat van Brazilië. Toch wilden
de Brazilianen hun ploeg niet
afvallen. „Wij hadden de indivi
dueel betere voetballers", aldus
Braziliaanse voetballiefhebbers.
Na afloop van de wedstrijd bega
ven tienduizenden supporters,
die de wedstrijd op de televisie
in café's hadden gevolgd, zich
zwijgend door de reeds bij voor
baat voor een hernieuwd kam
pioenschap versierde straten.
Het merendeel van de fans klaag
de over het „harde spel van de
Nederlanders" en „de slechte
leiding van de scheidsrechter".
Men erkende echter ook wel dat
de Braziliaanse aanval slecht
had gespeeld. Ongenadig was de
kritiek op trainer Zagalo en de
technische commissie van de
Braziliaanse voetbal-bond, die
men verweet ruim anderhalf
miljoen gulden te hebben uitge
geven voor de voorbereiding
van een ploeg, die geen doel
punten kan maken.
Bijzonder slecht werd de neder
laag van Brazilië ontvangen in
Cuiaba, een stad in de Matto
Grosso. Toen Neeskens Neder
land op 10 bracht pakte een
banketbakker, Lusltano Manuel,
zijn televisie-toestel op en wierp
dat door een ruit op straat. Veel
erger werd het bij het doelpunt
van Cruyff, dat Nederland bui
ten bereik van de Brazilianen
bracht. Manuel kon zich toen
helemaal niet meer inhouden en
ging zijn vrouw te lijf. De poli
tie moest ingrijpen om de man
te kalmeren. In dezelfde stad
verging het een amateur-astro
loog, die een kleine overwinning
voor Brazilië had voorspeld ook
niet best. De man werd door
een woedende menigte gemoles
teerd en kon zich alleen door
een politiebureau binnen te
vluchten in veiligheid brengen.
In Rio de Janeiro was de neder
laag van Brazilië oorzaak van
negen hartaanvallen en de spoed
opname in een ziekenhuis van
een man, die om zich te troos
ten achter elkaar twee liter rum
had opgedronken
opgeschort. Een commissie on
der leiding van prof. mr. Lange-
meyer moest zoeken naar mo
gelijkheden om het conflict min
der rigoureus dan via ontrui
ming, wat inzet van politie bete-
wij deren die als wegversperring op de weg naar Den
nendal dienden. De agenten lieten zich niet tegenhouden: het paviljoen Lorentz werd ontruimd.
kende, te voorkomen. Na maan
den praten met alle betrokke
nen, inclusief de ouders van de
pupillen, bleek dat er geen op
lossing kon worden gevonden, gen die ouders in het ongelijk
die aan de wens van alle groe- stelden, die via een kort geding
penngen tegemoet kwam. Zeker de ontruiming wilden tegenhou-
niet, toen de rechter dezer da- den.
Een avond vol pech: op het aller
laatste ogenblik liet de Ameri
kaanse bariton William Pear
son, die met het Nederlands Ka
merkoor en het Residentie-Or
kest door de Hongaar Zoltan
Pesko geleid- zijn solistische
medewerking aan "Die glückli-
che Hand" (Op 18; 1910/13) zou
verlenen, het wegens ziekte af
weten, zodat het voornaamste
nummer van het door nauwe
lijks 200 belangstellenden be
zocht concert moest komen te
vervallen.
Restten Alexander Zemlinsky met
zijn "Lyrische Symphonie" (Op.
18, 1922/23) en "Voci" (Orches-
terübung 1972/73) van de Ita
liaanse componist Franco Dona-
Zemlinsky is zoals men weet één
der figuren, die zich rondom
Schönberg bewogen hebben als
vriend, leraar en zwager. Ware
dit niet het geval geweest, dan
lijkt het ons uitgesloten, dat
men van het stuk anno 1974 nog
notitie zou hebben genomen.
Want dit werk, waarin de Bul
gaarse sopraan Slavka Taskova
en de bariton Bernard Kruysen,
zingend op in het Duits vertaal
de teksten van Rabindranath
Tagore, zich met de grootste
moeite staande trachtten te hou
den, is een drie kwartier duren
de belijdenis van onmacht. De
maker van de vele noten, die
de stemmen voortdurend over
spoelden, zodat alles volkomen
onverstaanbaar was, leeft hij de
gratie van een Richard Strauss
en een Gustav Mahler.
Bovendien had hij een oprechte
en openlijke bewondering voor
Alban Berg, die hem het thema
voor het derde deel van deze
Lyrische Symphonie leverde.
Doch zelfs hierdoor was het niet
mogelijk, dat het scheppend
vermogen van de man werd ge
stimuleerd.
Zo was het luisteren naar deze
„dikke" muziek zonde van de
tijd der luisteraars en vooral
niet te vergeten, van de uiterst
verdienstelijke, zwoegende exe
cutanten.
Veel noten werden ons eveneens
gepresenteerd in "Voci" van
Donatoni. We geloven de pro
grammacommentator Hans Ci
troen op zijn woord, als hij ons
mededeelt, dat op sommige
bladzijden 20 gediviseerde vio
len, plus andere gediviseerde
strijkers, uiteraard met de rest
van het orkest staan. Dat levert
heel wat tamtam, doch het is
wel zo, dat de klankenmassa's
nergens tot een dikke brij wer
den. De plaatsing op dit pro
gramma was ook daarom ge
rechtvaardigd, omdat de stilten
in "Voci" ongetwijfeld aan We-
bern, sommige klankkleuren
aan Schönberg deden denken,
zonder dat dit echter aan de
creatieve persoonlijkheid van
Donatoni schade toebracht.
Want de contrastwerkingen ble
ven het geestelijk eigendom van
deze in wezen lyrisch geaarde
Italiaan. Toch kunnen we ons
voorstellen, dat na Zemlinksky
en Donatoni het auditorium ge
lukkig was. dat het Stravinsky's
"Vuurvogel" (1910) te horen
kreeg, die door Zoltan Pesko uit
het hoofd gedirigeerd en door
het orkest geraffineerd ge
bracht. geen enkel probleem
opleverde. Terwijl men wist, dat
Schönbergs "Die glückliche
Hand" in oktober alsnog op het
programma geplaatst wordt.
B.R.
