Geheime
politie is
nog
spring
levend
LEGER MOZAMBIQUE HEEFT NOG
NAUWELIJKS ENIG PRESTIGE
Twee concerten
Fats Domino
DONDERDAG 13 JUNI 1974
LEIDSE COURANT
jtaGJNA II
Eert vijftienjarige overlevende van het bloed
bad van Wiriama in Mozambique. Portugese
soldaten dreven de 400 bewoners bijeen en op
enden het vuur. Antonio slaagde er in te
vluchten. Op zijn arm het litteken van een k
ogel wond.
Weekagenda
Iedere oorlog heeft zijn eigen
gruwel en duisternis. Beide zijn
vrijwel nooit terug te vinden in
het publieke presentatie van
waarheid en leugen die door de
militaire opiniemakers zo des
kundig, worden dooreengehas-
peld. Maar vroeg of laat ge
beurt er altijd wel iets waardoor
de stille woekering aan het licht
komt. Dank zij de alarmkreten
van enkele missionarissen zijn
de massamoorden van Tete, Wi
riama en Inhaminga in hun af
schuwelijke omvang doorgedron
gen tot het wereldgeweten. Het
was de eerste stap naar de we
reldwijde onderkenning van een
dertienjarige oorlog die van be
gin af aan een grote misdaad
geweest.
Maar daarmee veroverde het
licht nog niet de hele. duisternis.
De getuigenissen van'pater Has
tings bestrijken nog maar een
tipje van de sluier. In de kolonie
leeft nog veel verzwegen schuld.
Het aantal massamoorden dat
de voorbije jaren in Mozambi
que werd gepleegd, loopt in de
tientallen.
Pas nu wagen de Portugezen het
zij het nog schoorvoetend
om toe te geven dat de gruwel
daden in de operationele zones
meer waren dan een ongelukje
of een onhandigheidje en dat het
hier wel degelijk om ging om
een welbewuste opzet van de
commando's en vooral van de
geheime politie, de zogenaamde
Pide, die later ook opereerde on
der de naam DGS. Deze gehei
me agenten vormden een vol
waardig gestapo-korps. Officieel
heet het dat de veiligheidsdienst
is opgeheven. In feite is de DGS
alleen maar geïntegreerd in het
leger en nog zeer actief op mili
tair terrein. De DGS-leden zijn
zich zelfs opnieuw ondergronds
aan het groeperen om, in tegen
stelling met hun collega's in het
moederland, aan een mogelijke
troosteloze afgang in de gevan
genis te kunnen ontsnappen. Hoe
meedogenloos de Portugese
staatsveiligheid in Mozmbique
te werk is gegaan vernam ik
van een verpleger van het mili
taire hospitaal in Tete. De
streek van Tete is een savanne,
geschonden door enkele chirur
gische ingrepen: een landings
baan voor jets, een paar flats-
blokken, een hotel en een bar.
Klimatologisch is het een hel: 30
graden in de schaduw en mid
den in de zomer komen er nog
zo'n 20 bij.
Een mens zou hier ademloos
moeten kunnen leven. Met elk
trekje zuurstof slik je een zee
van stof binnen. Het rode zand
laat je geen ogenblik los, het zet
zich bijtend en tergend vast in
neus, keel en oren. De meeste
blanken hebben een doekje voor
de mond gebonden. Gemaskerde
wandelaars... Er bestaat geen
twijfel over dat dit een militaire
zone is. Op weg naar de stad
volgt de ene legertruck, jeep en
pantserwagen de andere op. De
hele stad steekt als het ware in
een militair uniform. De zowat
2000 blanke burgers van Tete le
ven bij de gratie van het leger:
wat kleinhandel en ambachtelij
ke drukte. Het enige hotel, Zam-
beze, staat nu al met uitgebluste
lelijkheid te wachten op het
post-koloniale tijdperk. Het
krioelt er van militairen. Stuk
voor stuk mannen van het front
die zich luidruchtig een hoop
troost indrinken. Het gaat er al
lemaal wat slokkerig aan toe:
tijd is leven. In de hotelbar ont
moet ik Toze, een korporaal-ver
pleger van het militaire hospi
taal die aan de laatste weken
van zijn dienstplicht toe is. Vier
lange, hete jaren in het Portuge
se leger; een mens wordt er oud
Omdat een Portugees nu een
maal niet kan fluisteren en hij
praten in het hotel toch nog wat
riskant vindt, de DGS neust hier
nog erg gewichtig rond, verhui
zen we in de late avond naar
een bar in de stad. Toze praat
met de onstuitbare kracht van
een mitrailleur. Soms loeit hij
als' een gewond beest. Er werd
al die tijd in de gevaarlijke zone
veel leed en afschuw opge
spaard. Het stoom afblazen is er
niet gemakkelijker om... „Veel
van wat de voorbije jaren in
Mozambique is gebeurd zal voor
de wereld altijd verborgen blij
ven. Tientallen dorpen werden
uitgeroeid zonder enige blijk van
verzet of afkeuring. Het aantal
onschuldige slachtoffers van de
vijfde compagnie commando's
en de DGS is niet bij benadering
te schatten. Deze oorlog, signor,
kan de vergelijking met Viet
nam doorstaan: napalm, depor
taties, koncentratiekampenIn
de noordelijke provincies heeft
een groot ontheemdingsproces
plaatsgehad. De zwarte bevol
king heeft er altijd tussen twee
vuren geleefd. Nu eens onder
gingen ze de repressie van het
Frelimo dan weer van het Por
tugese leger. Vele dorpen wer
den door de DGS gedeporteerd
en in kleine, open concentratie
kampen gezet". Achter prikkel
draad.
„Wanneer de Commando's of de
Dgs. van een patrouilletocht te
rugkwamen of een wraakoo
dracht waren gaan uitvoeren
brachten ze altijd hun souvenir
mee! de doden werden een oor
afgesneden. Soms gingen ze nog
een stapje verder: vaak werd
na een uitroeiingsaktie een
„mascotte" meegenomen. Terug
bij de kazerne werd het kleine
jongetje dan moederziel alleen
het oerwoud ingejaagd." De we
tenschap dat ze deze oorlog niet
konden winnen maakte de com
mando's en de DGS woedend. Bo
vendien zijn de Frelimo-strijders
bekwame guerrillastrijders die
het oerwoud aan hun kant heb
ben. Dat gevoel van onmacht
werd nog versterkt door het
veelvuldig gebruik van mijnen
velden door het Frelimo. De mi
litaire hospitalen liggen vol ver
minkten. Elke nacht stijgen er
uit de ziekenbedden klaagzangen
op. Voor de coup in Portugal
telde de staatsveiligheid dienst
telde de staatsveiligheidsdiensst
den waarvan ruim 8000 blanken.
Het was een korps dat naast het
leger opereerde en zich bezig
hield met grenscontroles, mili
taire en politieke spionage, de
psychologische opleiding van
burgers en soldaten (lees her
senspoelingen en repressies)...
Na de machtswisseling in Portu
gal werd deze dienst officieel
ontmanteld. In Portugal bete
kende dit de gevangenis. In Mo
zambique de integratie in het le
ger onder de nieuwe naam. Pim
(de militaire politie voor infor
matie). De sstafchef van de DGS
in de kolonie, Vaz, vluchtte met
de medewerking van het leger
naar Zuid-Afrika en zijn eerste
ondergeschikte, de grote dikta-
tor van Tete, Sabino nam een
vliegtuig naar Rhodesië. De poli
tieke agenten die de blanken
dag en nacht controleerden,
geïnfiltreerd waren in de hotels
en erover waakten dat geem po
litieke dissidente bewegingen
ontstonden in ultrimar, zijn na
genoeg allen op non-aktiviteit
gesteld of vervullen nu militaire
opdrachten onder toezicht van
het leger Zolang de oorlog in
de kolonie voortduurt kunnen re
hun hachje redden. Vooralsnog
zijn ze onmisbaar voor de mili
taire autoriteiten omdat zij de
informaties steeds gemorfipoli-
seerd hielden, de zwarte dorps
hoofden in de gevaarlijke zones
hadden omgekocht en in de gra
tie staan van invloedrijke blanke
kolonialisten.
Beweerd wordt dat sommige
aanslagen op vitale vervoerka
nalen door de DGS zelf werden
gepleegd, in naam van frelimo-
vijand-omdat ze weten dat wan
neer de strijd stilvalt hun over
levingskansen. net zoals in het
moederland, zeer klein worden.
Toze vertelt me dat na de eerste
berichten over de massamoor
den in Tete de DGS een bijeen
komst organiseerde in de kazer
ne. „Wie zijn mond durfde open
doen zou tot aan het einde van
de wereld gevolgd worden", zo
luidde het dreigement. Omdat
het leger in Mozambique alle
prestige verloren heeft en de
blanke minderheid geen vertrou
wen meer kan opbrengen in de
bescherming van Lissabon,
wordt de DGS hier meer dan
ooit bewonderd. Weliswaar on
dergronds maar toch reëel.
Hugo Camps
Museum voor
het Boek wordt
heropend
Den Haag CRM-minister mr H.
W. van Doorn zal op dinsdag 2
Juli het Rijksmuseum Meerman-
no-Westrenianum, Prinsesse-
gracht 30 Den Haag, officieel
heropenen. Dit museum, dat die
dag 125 jaar bestaat, is gedu
rende vijf jaar gesloten geweest
in verband een ingrijpende ver
bouwing.
Het Rijksmuseum Meermanno
Westreenianum, ook wel Mu
seum van het Boek genoemd,
bezilt niet alleen Egyptische,
Griekse en Romeinse oudheden,
maar heeft tevens een uitgebrei
de en belangrijke verzameling
handschriften en incunabelen.
Een nieuwe afdeling, genaamd
„Museum van het Boek", werd
in I960 opgericht en legt zich
toe op het verzamelen en ten
toonstellen van moderne typo
grafie.
KUNST EN
KUNSTENAARS
Galerie Het Kunstcentrum, Molen
straat 16 Den Haag, houdt tot 8
september een zomerexpo6itie,
Den Haag Fats Domino, de aartsvader van de rock 'n roll, van
wie meer dan 65 miljoen platen werden verkocht, komt weer naar
ons land. Zo groot was het succes van zijn optreden vorig jaar, dat
er ditmaal twee concerten worden gegeven, beide op vrijdag 14
juni. Het eerste vindt plaats in de Doelen te Rotterdam, waarna
Fats en zijn 9 man sterke band naar Amsterdam vertrekken voor
een nachtconcert.
„The fat man", „Blueberry Hill", „Blue Monday", „Ain't that a sha
me", „Jambalaya", Red Sails in the sunset" zijn slechts een paar
van de tientallen wereldhits die Antoine „Fats" Domino jr in zijn
carrière scoorde. Hits die een unieke sound vertegenwoordigen, een
sound die de niet meer zo jongeren met weemoed doet terugdenken
aan de feestjes in hun tiener- en twenjaren. Maar tevens een sound
die door de jeugd van nu herkend en erkend wordt als de grondslag
van de hedendaagse pop- en rhythm blues-muziek. Het program
ma voor de pauze wordt zowel in Rotterdam als in Amsterdam ver
zorgd door de Nederlandse rock and roll-formatie Toni Macaroni
and the Swinging Devils.
waar werk te zien is van J. E, mus, G. Arn Smith, A. Verhoog,
Akkeringa, R. v.d. Berg, H. A. v.d. IJssel, Th. v.d. Nahmer
Berserik, J. Bieruma Oosting, en A. Mehling.
W. Bosma, P. Braat, W. Hart-
m.nn. P. Hazenberg. J Huizin- Galeria Triptiek. Groenewegje
ga. J. Nanninga. Chr. de Moor. 75a Den Haag exposeert van
A. van Overdam. J. Ploos van 15 Junl t/m 12 Jul, «keningen
Amstei, S. Schröder. W. Sine- van Adrlaan de Kruliff.
In de Wassenaarse Bibliotheek
aan de Luifelbaan wordt van 15
juni tot 15 augustus een ereten-
toonstelling gehouden van Piet
Zwart, nu bijna 90 jaar, langer
dan veertig jaar een Wasse
naars kunstenaar met een grote
internationale faam als ontwer
per van kunstnijverheid, archi
tectuur, typografie en fotogra
fie.
Markten
KATWIJK groente, 12 Juni Wts-
peen p. kist nieuw All 10.50—23.30.
bloemlolen 61 81—I 43. 611 33—1.17,
81 1.25. 8III 22—05, 101 81—83, 1011
57, 1211 22—37, bospeen I 74—96, I
71—87. boskoroten 2746. peterselie
30. krulpeterselle 50—64, rabarber
72—98. radijs 10—38. sla 6—15, sel
derie 810. slaulen 2734. apltskoo!
81. uien p. kg 28—67, prlnsessebonen
4.10, snijbonen 92—4.00, aanvoer
wasp. 27.000 kg. 11 000 st. bosen
DONDERDAG 13 JUNI
ZATERDAG 15 JUNI
ZONDAG 16 JUNI
Theater Aan de Haven 20.15 Try-
out-voorstelling van „Tafels"
organist te Ltlbeck.
Kasteel Duivenvoorde, Voorscho
ten, 20.30 Pianorecital door Lud-
wig Olshansky. (J)
Congresgebouw 20.15 „Met vlag
en wimpel" o.a. bonte show met
Rob de Nijs, Sandra en Andres.
VRIJDAG 14 JUNI
Theater Aan de Haven 20.15 Try-
out-voorstelling van „Tafels"
(De Appel).
Sint Jans College 20.00 Concert
door de Haagse instrumentalis
ten.
Gemeentemuseum 20.00 Opening
Holland Festival 1974 „Museum
Ouverture".
Oude Kerk Rijswijk 20.15 Orgel
concert door Hartmut Bethke,
organist te Lubeck.
Theater Aan de Haven 20.15 Try-
out-voorstelling „Tafels" (De
Appel).
Poppentheater Frank Kooroan
14.30 „Reintje de Vos op de
maan".
Poppentheater Guldo van Deth
14.30 „De koningsdochter en het
tovermannetje".
Zeiss Planetarium 14.30 „Reis
door het heelal" (Kindervoor
dracht); 16.00 „Uren, dagen,
maanden, jaren".
Koninklijke Schouwburg 20.15
„Much ado about nothing"
Holland Festival voorst, door
The-Young-Vic.
Haagse Kunstkring 14.30 Concert
door Yke Viersen, cello, Liniu
Stanese, altviool en Peter Vis
ser, piano.
Poppentheater Guido van Deth
14.30 „De koningsdochter en het
tovermannetje".
Houtrustkerk 15.00 Orgelconcert
Hartmut Bethke.
DINSDAG 18 JUNI
MAANDAG 17 JUNI
Koninklijke Schouwburg 20.15 Hol
land Festival-voorst, van „Much
ado about nothing" (Young Vic)
Congresgebouw 20.30 Holland Fes
tival voorst, door „The Royal
Ballet" (J)
WOENSDAG 19 JUNI
Dlligentla 20.15 Holland Festival
concert „Rondom Schönberg"
(Het Amsterdams Strijkkwartet
m.m.v. solisten)
Openluchttheater Zuiderpark 14.00
Andruso's Jeugdshow.
Poppentheater Frank Konman
14.30 „Lompie de lorrebeer"
Zeiss Planetarium 14.30 „Reis
door het heelal" (Kindervoor-
(J) dracht) 16.00 „Uren, dagen.
Congresgebouw 20.30 Holland Fes- maanden, jaren."
Bioscopen
APOLLO: De karatekoning van
Hongkong (18) 2.30, 7.00, 9.15.
ASTA: The way we were (14)
2.30, 7.00, 9.30. BIJOU: Ber-
trand in on(t)roerend goed
(a.l.) 2.00, 7.30, 9.30. CAMERA:
Help! De dokter verzuipt, (a.l.)
2.00, 7.15, 9.30. CINEAC: Lucky
Luke (a.l.) 9.30, 11.30. 1.30, 3.30.
Pact met de duivel (14) 7.00,
9.30. CORSO: Papilion (14) 2.15,
8.15. DU MIDI: Last tango in
Paris (18) 8.15. Schots en scheef
(a.l.) wo. 2.00. EUROCINEMA:
De val van Rome (a.l.) 1.30,
7.30, woe. 3.45, 7.45. De man
met het zwarte masker (a.l.) wo.
1.30. FLORA: Rijp voor het bed
(18) 2.00, 7.00, 9.15. KRITE-
RION: Don't look now (18) 3.00,
7.00. 9.30. METROPOLE: Papil-
Ion (14) 2.00, 8.00. ODEON: De
Amazones (18) 2.00, 6.45. 9.15.
OLYMPIA: The bridge on the
river Kwai (14) 2.00, 8.00. PAS
SAGE: Le magnifique (14) 2.30,
7.00, 9.30. REX: Karaterivalen
van Chenchin (18) 9.30, 11.30,
1.30, 3.30, 5.30, 7.30, 9.30.
ROYAL '70: De laatste kruis
tocht (14) 2.15, 8.00. ROYAL OP
ZOLDER: De stalen arm (18)
2.15, 8.00. STUDIO DE LUXE:
Vrolijke ontucht in Tirol (18)
2.X5, 7.15, 9.30. STUDIO 2000:
Westworld (14) 7.00, 9.30. Aste-
rix en Cleopatra (a.l.) wo. 2.00.
DE UITKIJK: American graffiti
(14) 2.30, 7.15, 9.45,
CITY: Dr. No (14) 2.30, 7.00, 9.15.
CITY SELECT: Zo gezegd, zo
Sjors en Sjimmie en de goritia
(a.l.) wo. 2.15. DELFIA: Red
dingsactie Neptunus (14) 2.30,
7.00, 9.15. DOELEN KINO: Uit
brekers (18) 7.00, 9.00. CITY:
Meisjes, die het in de vingers
hebben (18) 7.00, 9.15. STUDIO
D: De avonturen van rabbi Ja
cob (a.l.) 7.00, 9.15. 101 Dalma-
tiers (a.l.) wo. 2.30. De eerste
leraar (18 - Filmliga) di. en wo.
23.30 FIMHUIS: De audiëntie
8.00.
PAULUS DE BOSKABOUTER - DE MUSSENKLUS
J-92 „Ik dacht dat jij me m'n katrol zou terug
brengen", zei Eucalypta nijdig. „Haal het
zelf maar", riep Krakras brutaal, „ik wil
nik» meer te maken hebben met je katrol
len en je kuikens". Toen nam het hekse-
hulpjde poten. „Hihihl, moe heeft er ge
noeg van", grinnikte het kuiken. Gelukkig
komt daar een schat van een wijfie aanlo
pen. Dat zou best mijn stiefmoeder kunnen
zijn". Het schattige wijfje loerde naar het
kuiken en gromde: „Daar ben je dus. Je
ziet er nog erger uit dan ik verwacht had.
Ik ben blij dat ik mijn knapzak heb mee
genomen". „wat knapzak?" riep het kui
ken nijdig. „Als je maar wset dat ik me
niet laat knapzakken en zeker niet door
zo'n lelijke loedormoederl
SUSKE EN WISKE - DE NARE VARAAN
LUCKY LUKE - DE ZWARTE HEUVELS
