- "anneer is het Pasen?
Vondelparkslape
ZE ZIJN TERUG OP HUN NEST, 0E
MET EEN DUBBEL BELEGDE BOTERHAM
VOOR ZESTIG CENT
Middeleeuwse geleerden bestuderen de loop van zon, maan en sterren in verband met het vaststellen van de kalender.
van Hippolytus dat waarschijn
lijk uit het begin van de derde
eeuw stamt Deze kalender geeft
16 Paaszondagen aan, te begin
nen bij 222. Alexandrijnse theo
logen togen aan het werk en
Anatolius, bisschop van Laodi-
cea, beroemd om zijn aritmeti
sche en astronomische studies,
gaf een geleerde berekening
het licht. Deze sloot aan bij de
z.g. Juliaanse kalender, geba
seerd op een vast zonnejaar, in
tegenstelling tot de oud Joodse
berekening die uitging van het
maanjaar.
Die Juliaanse kalender bleef in
gebruik totdat Gregorius XIII
hem in 1582 hervormde. In het
Oosten hield men tot in onze
tijd vast aan de Juliaanse, waar
bij Pasen steeds een week later
viel dan in het Westen. Er zijn
tabellen nodig om die verschui
vingen aan te tonen. Hoe inge
wikkeld de berekening van de
J'aasdatum wel is kan men zien
aan de „Table to find Easter
Day", die nog steeds in het offi
ciële gebedenboek van de Engel
se Kerk de „Common Prayer"
wordt afgedrukt
.Citaat: ,Zoek eerst het Gulden
getal van het jaar in de eerste
kolom waar de dag van de volle
maan naast staat. Zoek dan in
de derde kolom de zondagslet
ter, de eerste na de dag der
volle maan en de dag der
maand, die tegenover de zon
dagsletter staat is paasdag". Dat
lijkt niet zo verschrikkelijk
moeilijk. Maar dan: „Om het
Gulden Getal of de Prima te
vinden, voege men bij 1 het jaar
onzes Heren en dele dan door
19. Als er een overschot is, is
djt het Gulden getal, blijft er
echter niets over dan is 19 het
Gulden Getal. Om de zondags
letter te vinden, tot het jaar
2099 ingesloten, voege men bij
het Jaar des Heren zijn vierde
gedeelte, de breuken weglatende
eninsgelijks het getal 6. Deel de
som door 7 en als er geen over
schot is dan is A de zondagslet
ter, maar als or wel een getal
overblijft dan"etc.
Men moet in elk geval een goed
mathematicus zijn om zo de
Paasdatum te kunnen bereke
nen. En onze voorvaderen be
schikten niet eens over een com
puter.
Christus is het fundament van
het christelijk geloof en werd
het nieuwe feestmotief. Dat'
sloot ook in mystieke zin bij het
oude Pasen aan. Toen het chris
tendom doordrong tot het West
en ging ook de natuur meespre
ken: met Pasen vangt het nieu
we leven aan, de gelovigen
staan met hun Heer op uit het
graf van de geestelijke dood, die
de zonde is, de afkeer van God.
Deze gedachte speelt door de
hele eredienst in Oost en West.
Christus is op een zondag
opgestaan, maar het joodse
Paasfeest valt natuurlijk niet al
tijd op die dag. In de tweede
eeuw, toen het christendom zich'
begon uit te breiden in Italië,-
GalD en elders, vierden velen
het grote feest op de zondag, die
volgde op de joodse 14de Nisan.
Maar Klein Azië en Syrië hiel
den zich nog vast aan de joodse
datum en werden dan ook als'
'n soort ketters beschouwd,
„Quartodecimanen" genoemd
(Mensen van de 14de dag). En.
zo begon de Paasstrijd die 'n
paar eeuwen geduurd heeft.
De vaders, behoeders van het
geloof, sprongen in het geweer:
Polycarpus van Smyrna, Anice-
tus van Rome, Victor, Iranaeus,
ze waren voor of tegen totdat
het concilie van Aries in 314
besliste dat over de ganse aarde
het Hoogfeest gevierd moest
worden op de zondag na het
Joodse Paasfeest. De strijd
duurde in het Oosten echter
voort. Het concilie van Nicea
besliste daarom opnieuw: de
zondag né de volle maan die óp
of nó de lente-equinoctium valt.
Antiochië herhaalde in 341 het
besluit maar zelfs in de 5de
eeuw moest er nog opgetreden
worden tegen sommige kerken
die zich vastklampten aan de
oude gewoonte.
Marmerbeeld
Het werd een kwestie van bere
kenen: de vroegste datum is 22
maart, de laatste 25 april. Men
nam de lunisolaire methode te
baat: maar door het grote aan
tal storingen in de maanbewe-
ging is de spreiding van 34 da
gen groter dan de z.g. synodi
sche maand, die ruim 29 1/2 dag
omvat. Daarom ligt het Joodse
en Christelijke Pasen soms ver
uit elkaar.
Hoe men in vroeger tijden die
berekeningen gemaakt heeft is
niet duidelijk. Als een van de
oudste Paascanons geldt het in
1551 opgegraven marmerbeeld
monniken op de berg
met hun abt de
de patriarch van
(Istanb'oel) aan-
de kalender,
zelfs in opstand geko-
Dit incident plaatst ons
een afstand van maar
17 eeuwen, plotseling
in een fase van de:
die bekend
als de Paasstrijd. Ge-
monniken zijn name-
overgegaan tot een sekte,,
de oude Juliaanse tijdreke-
inplaats van de-
die in 1923 door
orthodoxe Kerk
aangenomen. De hele af
draait in feite om de
moet het Paas-
precies gevierd worden?
is destijds een strijd,
die wij ons thans nau-
kunnen voorstellen om-
we de belangrijkheid er van
onderschatten,
ons meteen te realise-
dat het probleem nog lang
uit de wereld is: In de
eeuw en speciaal, op-
in de laatste decennia
stemmen opgaan om
op een vaste datum te
De moderne samenle-
berust op lijnrechte metho
en de hedendaagse mens
voor alles stabiliteit in
sectoren van zijn bestaan,
vakanties incluis,
•ngetwijfeld iets voor te
^yKcn. Maar daar staat direct
dat wij verbonden
met een cultuurpatroon in
loop der eeuwen ontstaan
en 1 der Joodse, Griekse en Chris-
mnór 'ike invloeden. Valt er te pra-
over een vast tijdstip voor
christenheid, het joodse Pe-
kan onmogelijk vastgezet
omdat men dan zou
tegen het Torah-voor-
dat in Liviticus 23: 4 en
wordt.
ook het christelijke Paas-
zit in elk geval onlosmake-
vast aan een zondag. Bij de'
binnen de Wereld
der Kerken en tijdens de
van het tweede Vati-
Concilie, is hier steeds
gewezen. Bovendien wilde
Vaticaan terdege rekening
°r J. ouden met de Byzantijnse Ker-
Wo« en zoa^s bekend, sterk aan
gehecht zijn.
is in bepaalde opzichten wel
dat wij te doen hebben
twee kalenders: de burger
en de kerkelijk-liturgische,
dele samenlopen in de
Jtci ing, en anderzijds uiteen
it lijkt
Griekse monniken die de oude Juliaanse kalender niet willen
prijsgeven.
gaan in de Paqskring. De laatste
periode omvat de vastentijd, de
lijdensweken, Pasen, de zonda
gen na Pasen, Hemelvaart,
Pinksteren en de zondagen na
Pinksteren, thans „zondagen
door het jaar" geheten. Die ka
lender van het kerkelijk jaar
zich oorspronkelijk naar de
stand der maan: Pesach moet
dus gevierd worden op de da
tum waarop het volle maan is
in de maand waarvan de 14de
dag, (van nieuwe maan af gere
kend) valt op of na de lente-
evening. Het klinkt iets ingewik-
ontstaan door een historisch keld maar dat is niets in verge
lijking met de methodes die
m vroeger uitgedacht heeft
i jaren van tevoren de Paas-
ta te berekenen.
Het nieuwe Leven
groeiproces waarin talrijke om
standigheden en plaatselijke ge
bruiken hun invloed deden gel
den. Om er één te noemen: in
de middeleeuwen beschouwde
men in het bisdom Utrecht het
kerstfeest, 25 december, als de
dag waarop het nieuwe jaar De eerste christengemeenten
aanving.
hielden zich vast aan deze 14de
Het boek Liviticus schrijft voor en 15de Nisan (alle joodse fees
dat de Uittocht uit Egypte her
dacht moet worden op de avond
van de 14de Nisan, die in onze
ten beginnen met een voor
avond). Van meet af aan kreeg
het feest echter een andere in-
de ooievaar van Oudewater is ook de eerste
elparkslaper op zijn nest neergestreken en
is het lente April kan doen wat hij wil.
Samkalden heeft de prille voorjaars
met lede ogen zien arriveren, dat wel. Als
hem lag, kwam er een einde aan de hippe
heeft zelfs het plan om het verschijn-
af te, bouwen door elk jaar minder
in het park beschikbaar te stellen
met de gemeenteraadsverkiezingen voor de
is zo'n maatregel politiek gezien linke soep.
mogen ze weer uit alle windstreken toestro-
de jeugdtoeristen die vinden dat je in Amster-
geweest moet zijn om de wereld te hebben
75.000 worden ër verwacht, net als vorige
en zomer. De grap kost de gemeente bijna
miljoen gulden aan allerlei voorzieningen. In
daarvoor hoopt men dat alles even vlotjes en
hygiënisch zal verlopen als in 1973 toen er
het Vondelpark vijf jaar geleden begonnen
baaierd van ontucht, druggebruik, vervuiling
gelijk dat toen heette nauwelijks
wanklank is gehoord. En dat zit erin, sinds oom
het haar lang is gaan dragen en eigentijds
kweekt tussen neus en adamsappel
in het Vondelpark is een soort
geworden. Tachtig medewerkers zullen er
leiding van de gemeentelijke coördinatoren
Rasterhoff en Pijk Kuipéri voor zorgen dat.
;o even gesmeerd loopt als de dubbelbelegde
(erhammen die je voor zestig centjes aan de bar,
r. een van de sleep-ins kunt krijgen. Want die zijn
ook weer sleep-ins. Op dagen dat het weer'
tot pitten onder de blote hemel noodt, zullen
er in totaal 1400 bedden beschikbaar zijn. Ze kosten
vier gulden per nacht, dat is twee kartjes duurder
dan vorig jaar, maar per slot van rekening zijn alle
prijzen gestegen en legt de gemeente er nog steeds
een rijksdaalder per overnachting bij.
Het worden voor de medewerkers aan het project
(ook hulpverlenende organisaties zetten nog eens 20
man in) drukke dagen, want alle faciliteiten staan
rond de klok ter beschikking van de jeugdtoeristen,
24 uur per etmaal. De leiding heeft complete dienst
roosters gemaakt, gebaseerd op een 42-urige werk-
•week voor iedereen. Dat het Vondelparkgebeuren
na zijn chaotische en vaak onsmakelijke start tot
een zomerfestijn heeft kunnen uitgroeien waar vrij
heid inderdaad blijheid is, dankt Amsterdam niet
in het minst aan de kwaliteit en het idealisme van
;de medewerkers. Ze komen veel uit kringen van
sociale akademies, spreken hun talen en zijn gese
lecteerd op takt en mensenkennis. Uiteraard is men
voorbereid op de nodige problemen. Waar zoveel,
mensen in ongebondenheid bijeen zijn tijdens het,
'topseizoen in de laatste week van juli en in de
maand augustus worden er zo'n 1600 slapers per
nacht verwacht kan het niet anders dan tot
botsingen komen. Ook nu weer houdt men rekening
met de nodige diefstalletjes, gewelddelicten en moei
lijkheden rond druggebruik. Vooral de toenemende
handel in heroine in Amsterdam doet de deelnemers
aan het Vondelpark alert zijn. Overigens heeft men
de afgelopen jaren een schat aan ervaring opgedaan
en is het samenspel met de politie na een tijd van
wederzijds wantrouwen en onbegrip nu ronduit
voortreffelijk. Alles bij elkaar dus goede vooruit
zichten voor het aan alle kanten uitbottende ma
gisch centrum. De idylle zit er dik in. En dat ligt
niet aan de goedwillendheid en inzet van de staf
alleen. Ook het karakter van de openluchtslapers
is in vijf jaar ingrijpend veranderd. Kosmopolitisch
ïnag het bonte gezelschap op de gazons van het
Vondelpark nog steeds heten. Een-derde kwam vo
rig jaar uit Duitsland, tien percent uit de Verenigde
Staten, negen percent uit Engeland, eenzelfde aantal
uit Frankrijk en vijf percent uit Italië. Maar daar
houdt de vergelijking op. De eerste Dam- en later
plantsoenslapers zagen hun daad als een protest
tegen de starre, materialistische, verburgerlijkte en
verpolitiekte maatschappij van vandaag. Ze lagen
niet te slapen, maar de wereld uit zijn slaap te
schudden. Hun geeuwen was een uitdaging, hun
snurken een credo. Wanneer ze zich uitrekten, was
dat een gebaar van martelaren, en de politie ramde
er dan ook lustig op los.
Hoezeer is die situatie gewijzigd... Statistisch gege
ven: gemiddeld zijn de openluchtslapers goed voor
twee overnachtingen. Met andere woorden: Amster
dam is niet hun einddoel het magisch centrum
waar ze komen werken aan de wereldhervorming
maar een tussenstation op weg van laat ons
zeggen Londen naar Parijs. Je moet het gezien
heoben, weet je wel? De jeugdtoeristen arriveren
veelal zeer elitair per vliegtuig en laten zich met
'gitaar en kralenketting per taxi aan de poort van
het Vondelpark afzetten. Noch is er veel over van
de collectieve happening die het plantsoenslapen
placht te zijn het sacrale en artistieke samenzijn
van de homo ludens die de homo faber de les wilde
lezen. Er wordt nog wel gemuciseerd in het Vondel-
•park; het modewoord "creativiteit" is er nog niet
verklonken. Maar veel jeugdtoeristen gaan gewoon
hraaf het Rijksmuseum of de rondvaartboot binnen,
net als hun vaders en moeders zouden doen. Het
ergste wat er kan gebeuren, is dat er dit jaar veel
.streakers zullen worden waargenomen in het Von
delpark. Maar de ervaring heeft al geleerd dat de
.op het gebied van buitenissigheden verwende Am
sterdammers niet eens bereid zijn voor dit ver-
schijnsel het hoofd een kwartslag te draaien.
PIET SNOEREN
