n
Oosterse mysterie
in De stille kracht
TELEVISIE VANAVOND
TELEVISIE MORGEN
RADIO VANAVOND
RADIO MORGEN
TERUGBLIK
Hou het scherm in 't oog
LEIDSE COURANT
MAANDAG 1 APRIL 1974
WALTER VAN DER KAMP
PROEFDE DE SFEER
VAN COUPERUS BIJ VERBLUF IN INDIë
Bob de Lange
zag de figuranten
als medewerkers
Bob de Lange Is tweemaal in Indonesië ge
weest, een keer met solotoneel en later nog
eens op een tournee van drie maanden samen
met Kees Brusse, Bob Verstraete en anderen.
De Indische sfeer is hem derhalve niet hele
maal onbekend.
Bob de Lange: Als ,,De stille kracht" een goed
tv-spel is geworden is dit vooral ook te danken
aan de Indische Nederlanders, die figuranten
worden genoemd, maar die ik zo vrij ben als
medewerkers te beschouwen. Zozeer voelden zij
zich betrokken bij dit spe' en zozeer hielpen zij
ons bij het bepalen van de typische sfeer. Als
acteur heb je niet graag figuranten op de ach
tergrond. Het leidt je af van je werk, maar in
dit geval heb ik het een vreugde gevonden om
met deze mensen te werken. In de vier maan
den van de opnamen ging ik elke ochtend met
plezier naar da studio's."
Een uitgesproken liefhebber van Couperus vindt
Bob de Lange zichzelf niet. Hij hedht vooral
aan de filosofische lectuur en is niet zo'n min
naar van de belletrie. Couperus is naar zijn
smaak te wijdlopig en dn een druk bezet leven
heb je daar als lezer moeite mee. Bob de Lange
heeft de rol van resident in dit spel graag ge
daan, omdat Couperus in zijn boek diepgaand
duidelijk maakte, hoezeer de Ned. Overheersing
van Indië misplaatst was en hoe sterk de Java
nen daar met hun stille kracht tegenover ston
den.
Bob de Lange: „Dit is iets zo unriek, dat dit tv-
spel ook in het buitenland op het scherm ge
bracht zou moeten worden. Het is de herleving
van iets onherhaalbaars."
FRANK VAN WEZEL
Het ging vorige week helemaal fout met het
stukje over de KRO. Daarom hier een herha
ling.
De schrijver A. M. de Jong, die dankzij „Me-
rijntje Gijzen" algemeen goed is geworden van
het Ned. Volk, staat ook bij de KRO in een
goed blaadje. Om heel precies te zijn, de KRO
heeft van de uitgever en van de erven de Jong
een optie voor twee jaar gekregen op het boek
„Frank van Wezel's roemruchte jaren". Maar
gaat de KRO hier nu ook iets mee doen?
Chef amusement KRO-TV Warry van Campen:
„Daar is op dit moment nog weinig van te zeg
gen. Zeker is dat het er in elk geval dit jaar
niet meer van zal komen. Ik bewaar het plan
rustig voor het volgend jaar. Wie het zou moe
ten regisseren en spelen kan ik op geen stukken
na zeggen. Maar dk heb wel een aantal namen
in mijn hoofd van mensen, '•ie precies over de
kwaliteiten beschikken om de bewerking voor
de tv van dit boek tot een succes te maken.
Wat dat betreft zie ik het helemaal zitten. Maar
er spelen meer zaken een rol bij de aanmaak
van tv-produkties."
AVRO-regisseur Walter v.d. Kamp koos niet de
gemakkelijkste weg, toen hij „De stille kracht"
van Louis Couperus ter hand nam met de bedoe
ling deze roman In tv-vorm over te zetten,
waarvan vanavond de eerste aflevering.
Walter: „Ik ben een Hagenaar, zat ook een tijd
je bij de Haagse Comedlie, maar mag me zelf
niet rekenen tot het volkje, dat deel uitmaakte
van de wereld van Couperus. Deze schrijver be
gon mij pas aan te spreken, toen ik uitgezonden
met de 7 december-divisie zelf een aantal jaren
In Indonesië doorbracht en daar onder de in
druk kwam van de sfeer, die mysterieuze nach
ten met die eeuwig sjirpende krekels, die onder
danige en gesloten Javanen, altijd vriendelijk
maar in het bezit van een geheimzinnige geeste
lijke kracht. Als je daar als ondernemende Eu
ropeaan gevoelig voor bent, vraag je je met
Couperus af wat je daar eigenlijk doet. Ik praat
nu over twee dingen tegelijk, want ik ben later
pas Couperus gaan lezen, maar de herkenning
was daarbij zo groot, dat die twee belevenissen
voor mij samenvallen in één diepe ervaring. En
hier vanuit ben ik aan het werk gegaan, toen
dit boek omgezet moest worden in een tv-script.
Met alle dialogen, die dit boek bevat heeft Cou
perus het mij erg gemakkelijk gemaakt. En in
zijn besclirijvingen van al die vreemde decaden
ties van zijn personages en wonderlijke krach
ten dn die Indische samenleving was hij zo pre
cies, dat ze bruikbaar waren als aanwijzing
voor de regie"
Tijdens de repetities al, maar ook later bij de
opnamen kreeg Walter v.d. Kamp van allerlei
zijden niet-verwachte hulp. Onder de ongeveer
200 figuranten bevonden zich veel Indische Ne
derlanders, die al spelend aanwijzingen gaven
of teksten zo bijdraaiden, dat ze met Indische
tongval gezegd konden worden. Daaraan vindt
Walter v.d. Kamp dat hij te danken heeft het
zingende taaltje, dat de Javaanse personages
in dit tv-spel gebruiken. En zo hebben volgens
hem alle acteurs bijgedragen om dit spel de
sfeer mee te geven, die Couperus in zijn boek
heeft gelegd. Couperus l.Mft de Indische leefwij
ze leren kennen door een verblijf van enkele ja
ren in die archipel
Walter: „Wat mij ook sterk frappeerde was de
reactie van spelers en figuranten, toen zij voor
het eerst de studio's binnenkwamen. Samen met
Walter v. d. Kamp: „Vele figuranten liepen de
tranen over de wangen".
deskundigen van de NOS en van het Tropenmu
seum hadden wij een decor opgebouwd. Voor
buitenopnamen hadden wij naar Indonesië moe
ten gaan en dat zag ik uiteraard niet zitten.
Daarom bouwden we zo natuurgetrouw mogelijk
de omstandigheden na. Toen nu al die mensen
in de studio kwaimen, waren er bij die de tra
nen over de wangen liepen. D. herkenning
maakte opnieuw hun heimwee wakker".
Astrid Ceuleers
een gelukkige Doddy
De nu 19-Jarlge Astrid Ceuleers uit Breda, se
cretaresse op een fabriek voor brandblusappa-
raten, vindt zichzelf momenteel de meest geluk
kige tiener vn ons land. Zij reageerde op een
oproep op het scherm voor figuranten voor "De
stillekracht" en kreeg na uitvoerige audities en
een uitgebreide screentest een hoofdrol In deze
tv-produktle, nl. die van Doddy, de dochter van
resident van Oudijck. De ouders van Astrid ko
men van Java, maar zl] brachten veel Jaren
door In Nieuw-Guinea, waar de heer Ceuleers
werkte als gouvernementsambtenaar. Daar
werd Astrid ook geboren.
Astrid: „Ik ben nog niet van mnjn verbazing be
komen. Ik begon jaren geleden al Couperus te
lezen, omdat die op de lijst stond in mijn HBS-
tijd. Zodoende kwam ik ertoe "De stille kracht"
te lezen, een boek dat mij echt wat deed, omdat
ik de sfeer herkende. Vanwege Couperus volgde
ik destijds ook het tv-spel "De kleine zielen" en
heb ervan een grote bewondering overgehouden
voor Lex van Delden. Die kwam ik nu ook weer
in dit spel tegen. Vier maanden lang ben ik op
getrokken met al die bekende mensen van de
tv, Bob de Lange, Willem Nijholt en zo en die
waren allemaal even aardig voor mij. Ook Hans
Dagelet, die de rol heeft van Addy de Luce op
wie ik verliefd ben in dit spel, was erg behulp
zaam tijdens de opnamen. Ik heb er mijn school
vier maanden voor laten schieten. Dit is een er
varing om nooit te vergeten en ik kreeg er nog
aardig voor betaald ook".
Het werd trouwens een compleet familiefeest,
want de hele familie Ceuleers figureerde mee.
En hielpen zo mee het Indisch milieu te schep
pen, dat zo sterk het karakter van dit tv-spel
bepaalt.
PLEUNI TOUW EEN „ANDER WEZEN"
ft'
Van Pleunl Touw als de decadente residents
vrouw Lconie van Oudijck, heeft Walter v. d.
Kamp gezegd: „Zij heeft de moeilijkste rol In
dit spel voor haar rekening genomen. Zozeer
nam zij afstand van zichzelf en creëerde zij een
„ander wezen", dat ik niet aarzel deze rol „ma
gistraal te noemen".
Pleunl zelf: „Na het aannemen van de rol ben ik
eigenlijk pas serieus me gaan verdiepen in Cou
perus en dan in het bijzonu^r in dit boek. Hel
type vrouw, dat Leonie is, sprak mij aan, om
dat ik haar begrijp. En dan is het ook leuk om
te doen als afwisseling op rollen, waarin je min
der een rol hoeft te spelen en meer van je eigen
persoonlijkheid kan leggen. Een figuur als Leo
nie zou ik echt niet aan de lopende band willen
spelen. Maar ik ben bij het bepalen van de
sfeer, waarin deze rol geplaatst moest worden,
enorm geholpen door de Indische Nederlanders
om me heen. Door veel met ze te praten, kreeg
ik tenslotte het gevoel in Indië te zijn, telkens
als ik de studio binnenkwam."
Willem Nijholt als zoon Theo van de resident:
„Ik heb met mijn ouders e'f jaar in Indië ge
woond. Als ik heimwee heb naar mijn jeugd,
heb ik heimwee naar dit land. Ik sprong een gat
in de lucht, toen ik hoorde, dat ik een rol kreeg
in dit spel."
Lex van, Delden, eerder in Couperus' „Kleine
zielen", nu spelend voor residentssecretaris:
„Ik ben door mijn werk vertrouwd met Coupe
rus en dat met alleen, het is een schrijver die
mij iets doet Als ik complimenten krijg voor
mijn rol, moet ik zeggen: „Kunst, Couperus ligt
mij".
En mevrouw Heetkamp als Indische Nederland
se baboe Oerip in dit tv-spel, bracht zoveel ken
nis van zaken uit Indonesië mee, dat Walter v.
d. Kamp haar carte blanche gaf om de teksten
zo te veranderen, dat deze de authentieke klank
en kleur meekregen.
als baboe Oerip haar
Pleunie als Leonie en Willem Nijholt als haar geliefde stiefzoon Theo.
Onder regie van Walter van der
Kamp wordt vanavond het eer
ste deel van Couperus, „De Stil.
Ie kracht" uitgezonden, waarvan
nog drie delen volgen. De man
zieke echtgenote van de resident
van Laboewangi op Java roept
met haar liefdesrelaties „stille
kracht" op, de geheimzinnige
zwarte kunst van de oosterling.
Deze magie beheerst het hele
verhaal, dat zich afspeelt in de
sfeer van de Nederlandse kolo
nie rond de eeuwwisseling op
Java.
Ned. II, 20.21 uur.
Vidocq
„De onheilsbrief" heet de afle
vering van Vidocq, die een op-
Caro van Eyck als Raden-Anjoe
en Rien Frederiksz als regent
van Laboewangi in een scènó uit
het eerste deel van „De stille
kracht", dat vanavond wordt
uitgezonden.
dracht krijgt een onderzoek te
doen naar relletjes op gevange
nisschepen, maar door de op
drachtgever ook gearresteerd
moet worden..Wanneer Vidocq
in het gevang terecht komt, bij
de veroordeelden van de sche
pen, komt de speurder een en
ander te weten. Bijvoorbeeld dat
grafkisten ook voor andere za
ken gebruikt kunnen worden.
Ned. I, 21.10 uur
Ander nieuws
In het programma „Ander
nieuws", ontmoeten we de 50-ja-
rige dr. José Miguez Bonino, Ar
gentijn en een van de meest
vooraanstaande theologen uit
Latijns Amerika. We ontmoeten
dr. Bonino in Engeland, bij de
Quakers, in S&Iy Oak; voorts
bij Vincent van Gogh in Amster.
dam, als voetballen bij PSV—
Ajax en aan de Leidse universi
teit.
Ned. I. 22.05 uur.
Het ziekenhuis
In de aflevering „het zieken
huis" van vanavond heeft dokter
Ridge zijn besluit genomen: hij
blijft. Dit houdt het einde in van
zijn verloving met Susan, waar
mee Joanna Whitworth in een
ander daglicht komt te staan,
zuster Katy gaat vrijuit, maar
zij dient toch haar ontslag in,
omdat zij voelt dat anderen
haar toch schuldig denken m de
zaak van de medicijnen-verwis
seling. Parker Brown zou een
toontje lager moeten zingen, vin
den velen.
Ned. II, 19.30 uur.
NEDERLAND I
NEDERLAND II
10.45 Schooltelevisie
18.45 Tl ta toevenaar
18.55 Journaal
NCRV
19.05 Black Beauty
19.30 Tweekamp
20.00 Journaal
20.21 Muziek In uw straatje
21.20 Vidocq
22.05 Ander nieuws
22.30 Geestelijke liederen
22.40 Journaal
AVRO
19.05 Toppop
19.30 Het ziekenhuis
20.00 Journaal
20.21 De stille kracht (1)
21.50 Televlzier-magazine
22.40 Journaal
NEDERLAND
NOS
11.35 Schooltelevisie
18.45 Ti-Ta-Tovenaar
18.55 Journaal
KRO
19.05 KRO-cineac
20.00 Journaal
20.21 Frank Sinatra In
"Lady In cement"
21.50 De beulen staan terecht,
doe.
NOS
22.40 Den Haag vandaag
22.55 Journaal
22.05 Achter het nieuws
22.55 Journaal
23.00 Beton (Teleac)
DUITSLAND I
(Reg progr. NDR 930-1000 Sesam-
strasse 1SO:..0.. Kult. Magazine. 18.30
Akt. 18.45 Zandmann. 185.5 Nord-
19.59 Progr overz WDR: 820.-12.15
TV-kursussen. (9.30—10.00 Se*am-
strasse). 18.00 Nws uit Nnordr-
Westf. 18.10 Die Zwel v. d. DlensU
stelle. 18.40 Akt. 19.20 Motiv Lie be).
2000 Journaal en weerber. 20.15 O-
var. progr. 21.00 Die Sullens-Schwes-
i. 21.55 Dok .tilm. 22.40 Journaal,
nm weerber.
NEDERLAND II
DUITSLAND II
18.45 Ti-Ta-Tovenaar
18.55 Journaal
VARA
19.05 De Stratenmakeropzee-
show
19.30 Guyana - waterland, doe.
20.00 Journaal
20.21 De Onedin-lijn
21.10 De Ombudsman
21.35 Wie, wat, waar, spel
18.25 Follyfoot-Farm. 19.00 Journaal.
19.30 lm Zeichen des Zorro. 21.00
Journaal. 21.15 Inf. en meningen
BELGXE NEDERLANDS
18.00 Colargol. 18.05 Grote koraalrif.
18.30 Tienerprogr. 19.10 Tv-dok. 19.35
Kortweg. 1940 Med 1945 Journaal
20.15 Waaldrecht. 21.05 Wetcnsch.
progr. 21.55 Journaal. a2.05-22.15
HILVERSUM I
(S) Jazz Spectrum. NOS: 19.00 (S)
Harm, en Fanf. In Ne
19.30 (S) Muzlbas. 20
spraak: Journalisten
henzelf gekozen personen in Nederi.
of daarbuiten. 21.50 Rep. 22.15 Voor
blinden en slechtzienden. 22.25 Ultz.
v. d. Bond zonder Naam. NOS
22.30 Nws. AVRO: 22.40 Radiojour
naal. NOS: 22.50 (S) Hobbyscoop:
v. d. week. 19.00 (S) Vincent van
Gogh. 19.30 (S) Llterama: kron.
over boeken, schrijvers en toneel.
20.00 Nws. 20.05 Facetten v. d. be
vrijding: De pijn van God dienen.
20.20 (S) Klass. ork. muz. 21.10 (S)
Dichten ls luisteren naar licht: ge
sprek met een dichter. 21.40 (S)
Klarinet, altviool en plano: klas»,
muz. 22.00 uur (S) Komponlst v. d.
23.00 Gebod en zedelijk han-
13.55 (S) Pianorecital: klass.
3.55-24.00. Nws.
23,55-24.00 Nws.
HILVERSUM III
HILVERSUM n
NCRV: 18.00 (S) NCRV Combo Cor-
18.19 Ultz. v. d. PSP 18.30 uur
s. 18.41 Toelicht, bij het nws.
18 (S) Met uw Instemming: lied*
1 Take the
8-train. 21.02 De negen-uur-show.
22.02 (S) Superclean dreammachlne.
22.55 Med. 23.02 (S) Vanavond laat.
0.02 Radiojournaal. 0.05 (S) Droom
top tien. 1.02 Muz. met Meta. 2.02
Continu de nacht door. 5.007.00
Voor dag en dauw de mist In.
HILVERSUM I
7.07 (S) Badlnerle: klass. muz. (7.30
Nws., 7.41—7.50 Echo). 8^7 Over
weg 8.30 Nws. 8.36 Gymn. v.d.
AVRO: 7.00 Nws. 7.11 Radiojournaal hulsvr. 8.45 Moeders wil -
7.20 (S) Dag met een gaatje (8.00
Nws. 8.11 Radiojournaal) 8.50 Mor
genwijding 9.00 (S) Mod. kamermuz. klass muz. met 10.30—10.32 Nws.
met comm. (9.35 Waterst.) 10.00 (S) 1100 Gebakjes
V.d. kleuters 10.10(S) Arbeldsvttaml-
allerlei
o.m. Groenteman, Paris vous Paria
en 11.55 Beursber. Overheldtvoorl.
12.30 Ultz. v.d. Landb. AVRO: 12.40
(S) Improvisatie over kinderliedjes
13.00 Nws. 13.11 Radiojournaal 13.21
(S) Trio Bonset: klass. en hedend.
denprogr. 11.54 Ber. Vastenactie
11.55 Med. 12.00 (S) Van Twaalf tot
twee. met 12.22 Wij v.h. land; 12.26
Med. t.b.v. land- en tuinbouw 12.30
Nws. 12.1—12.50 EChO en 13.00—13.05
Raden maar .14.00 Schoolradio
14.30 (S) Interlokaal op dinsdag,
met 15.30 Nws. 17.00 Overhelds-
voorl.: Luchtpost uit de Ned. Ant.
17.10 V.d. kleuters 17.30 Nws. 17.32
HILVERSUM III
16.00 Nws. 16.03 Klankbord 16.10 (S)
Eigenwijs: voor kleuter en kind
16.30 (S) Jeugdtoer. AVRO: 17.00
VARA:
Plaatjes v.d. pep 11.03 Tom Blom In
uw radio 12.03 (S) Opvalt, vrol. ge-
var. visite 14.03 Eddy Becker 15.03
KRO: 7.00 Nws. 7.02 Levende woord Drie-draal 16.03 (S) Mix.
HILVERSUM 1
Tennis ls een sport die op t.v.
voortreffelijk overkomt. Liefheb
bers van die sport kunnen der
halve de AVRO erkentelijk zijn
voor de ruime aandacht die deza
omroep wijdde aan het Rotter
damse ABN-toernool, dat giste
ren na een enerverende strijd
eindigde In een overwinning van
onze eigen Tom Okker.
Maar dat AVRO'se lief-doen
voor de tennisminnaars beteken
de wel dat het voor heel wat kij
kers een avond werd om te
vluchten naar radio, boek of
ganzebord.
Want als je van tennis niet ge
diend was werd je verwezen
naar het verschrikkelijke NOS-
alternatief. Praatje met minis
ter, spelletje „Wat doe je voor
de kost", Zienswijze, de onmo
gelijkste praatrubriek die een
anti-tv-sadlst zou kunnen beden
ken.
Als de omroepverhoudingen nor
maal zouden liggen had de NOS
gisteren verslag van de tennis
wedstrijd gedaan en zou de
AVRO de kijkersmeerderheid
hebben gediend met een pro
gramma dat die meerderheid
bevredigde.
Maar de verhoudingen zijn niet
normaal. IJ was derhalve aange
wezen op kljken-of-ganzeborden.
Dat tot het bittere einde, want
het saaie NOS-alternatief bood
eerder een gesprek met minister
Van der Stoel, sinds lang geen
gezellige prater op „Buitenland
se Zaken" en „Wat doe je voor
de kost", het spelletje dat alleen
in NOS-verband houdbaar lijkt.
Zaterdag werd de reeks kluch
ten van de VARA eindelijk écht
kluchtig. Gespeeld werd „Me
neer gaat op jacht" van Geor
ges Feydeau, 'n auteur die een
tijd geleden juist met dit stuk
werd herontdekt.
We kennen het stuk. Het is ge
baseerd op een platte onderbroe-
kenhnumor. maar het is virtuoos
kluchtwerk.
Die virtuositeit kwam er hele
maal uit in de VARA-opvoerlng.
Henk Rigters en Nico Knapper
maakten er iets geweldigs van.
Geholpen door een kapitale be
zetting. Met Kitty Janssen op de
ereplaats als comedienne die de
show stal. Vg.
Bronzen Loeren
voor t.v.-grap
Zandvoort (ANP) - Voor de meest
kostelijke grap, alias practical
joke 1973, is zaterdagavond in
het clubhuis van de sociëteit
Duysterghast door het Nationaal
1 april Genootschap de Bronzen
Loeres gegaan naar de televi
sieuitzending Studio Soort van 1
april 1973.
In deze uitzending liet men de be
kende Feyenoorder Willem van
Hanegem druilerig verklaren
dat hij genoeg had van het voet
ballen en dat hij er mee stopte.
Hij ging nu een jeugdideaal vol
gen namelijk roofdieren dresse
ren bij het circus.
Het idee was uitgedacht door
Theo Reitsma en Henny Budie
die de prijs in ontvangst moch
ten nemen uit handen van de
oudscheidsrechter Leo Horn.
1
