Z.-AFRIKA EN AVONDMAAL OP
AGENDAHERVORMDE SYNODE
Een
Britten willen
paspoorten
voor de Ieren
Paus verrast
door kritiek
huwelijksrecht
Professor
Ormeling:
atlas
is
geen
zakje
frites
VAN
TESSEL
VU
HEREN
VEEN EN
DEN BOS
NAAR
PARTS
OF
WIEN
'Nog geen
onder
handeling
met
Telegraaf
Maandbrief van
mgr. Simonis
over de liefde
KORTE METTEN
KERK
EN
WERE! D
DINSDAG 5 FEBRUARI 1974
LEIDSE COURANT
PAGINA 7 i
5 5,
ENSCHEDE „Het maken van een
Atlas is anticiperen, vooruitlopen op
de ontwikkelingen. De voorbereiding
kost twee jaar, dus zou je, als niet
met de toekomst rekening wordt ge
houden met achterhaald werk ko
men. Als er, zeg in Rusland, een
stuwdam wordt gemaakt, loop ik
daar reeds op vooruit en probeer er
achter te komen hoe het meer eruit
gaat zien om het in kaart te bren
gen. Met de mogelijkheid dat het in
werkelijkheid anders wordt. Kijk
naar het Brocopondoplan in Surina
me. Het is nu eenmaal een gegeven
dat de atlas zo'n jaar of vier, vijf
meegaat, het is geen zakje frites."
Prof. F.J. Ormeling doelt daarmee
op de onlangs verschenen nieuwe uit
gave van de Kleine Bos atlas, waar
over hij de redactionele verantwoor
delijkheid heeft. Een atlas, waar de
laatste tijd het een en ander over te
doen is. want 's-Hertogenbosch is er
niet meer in te vinden, evenals Hee
renveen, Texel en Usquerd. Daar
voor zijn Den Bos, Herenveen, Tessel
en Uscwerd in de plaats gekomen
De nieuwe spelling heeft tot nu toe
weinig positieve reacties opgeleverd,
maar des te meer kritiek. Het minis
terie van Onderwijs en Wetenschap
pen zegt „weinig gelukkig" te zijn
met deze ontwikkeling en naar hun
mening gevraagd lieten vertegen
woordigers van enkele „omgedoopte"
gemeenten weten maar bijster weJ-
nig voor de door prof. Ormeling ge
hanteerde spelling te voelen en ook
diverse publiciteitsmedia Peten zich
in negatieve zin uit.
Kartograaf Ormeling (verbonden aan
het Internationaal Instituut voor
Luchtkartering en Aardrijkskunde
I.T.C. te Enschede) trekt zich daar
weinig van aan: „Toen Hengelo en
Boekelo in de jaren dertig hun twee
de O kwijtraakten hebben daar ook
veel mensen hartzeer over gehad,
wie praat er nu nog over? En denk
eens aan Amsterdam: Herengracht
wordt al jarenlang met een E gp*
schreven, maar met Heerenveen
mag dat niet. Ook vreemd".
De nieuwe spelling in de Kleine Bos
atlas is niet zo maar uit de lucht
komen vallen. Prof. Ormeling memo
reert dat de Nederlands-Belgische
woordenlijstcommissie reeds acht
jaar geleden een advies aan de toen
malige minister van onderwijs heeft
uitgebracht inzake de spelling, waar-
in de te volgen lijn U'teen werd ge
zet. „In die commissie zat dr. Mols,
namens het ministerie van Onder
wijs, een deskundige bij uitstek, en
hij heeft zich nooit tegen die veran
dering uitgesproken. Je kan dus rus
tig stellen dat het ministerie van alle
ontwikkelingen volledig op de hoogte
was. Maar helaas is dr. Mols een
half jaar geleden gestorven".
„Afgezien van alles heeft het rijk in
feite maar weinig te maken met de
uitgaven van de Bosatlas. Die is ge
boren en getogen uit particulier ini
tiatief. Er wordt geen cent subsidie
voor gegeven, en aangezien we in
ons land nog altijd persvrijheid en
vrijheid van het woord hebben, kun
nen we dus een spelling hanteren die
ons goed dunkt. Wat overigens niet
inhoudt dat er zo maar wat wordt ge
daan."
De spelling dn de nieuwste uitgave is
een logisch vervolg op de verande
ringen die de Bosatlas de laatste tijd
heeft ondergaan. Prof. Ormeling:
„We hebben de nieuwe spelling naar
mijn mening niet overhaast inge
voerd. Geruime tijd geleden zijn we
begonnen met het weghalen van de
CH in namen als Hoogeveensche
Vaart, een volgende stap was het
aanpassen van de aardrijkskundige
namen aan de Nederlandse gramma
tica, zodat er geen twee klinkers in
een open lettergreep achter elkaar
bleven staan (Sneeker Meer) en dan
nu de derde stap, waarbij ik me dui
delijk gesteund voel door de commis
sie. Daar zitten geleerden in, oude,
wijze mannen en geen hemelbestor
mers die met spandoeken op straat
demonstreren, maar wel overwogen
tot een bepaald advies komen. Het
enige wat ik dus heb gedaan is dat
advies dat al jarenlang wordt be-
studeerd dn praktijk brengen."
Prof. Ormeling is kartograaf en geen
Neerlandicus. Voor hem geen reden
om zich niet met spellingsverande
ringen bezig te houden, mits 't aard
rijkskundige namen betreft. En hij
weet waar hij over praat. „Namens
het ministerie vertegenwoordig ik
sinds 1966 Nederland in de standaar
diseringscommissie voor geografi
sche namen van de Verenigde Na
ties. De ontwikkelingen die daar wor
den voorgestaan heb ik in de nieuwe
atlas uitgedragen. Zoals in de nieuwe
(Grote en Kleine) Bosatlas meer
aandacht aan ontwikkelingen wordt
besteed: er worden bladen opgeno
men waarin de verontreiniging en
het energieprobleem aan de orde
zijn."
Maar niet alleen de spelling onder
scheidt de recente atlas van zijn
voorgangers, ook de namen van de
plaatsen zijn aangepast. Wenen is
Wenen niet meer of Parijs Parijs.
Prof. Ormeling: „We zijn er van uit
gegaan dat de namen moeten luiden
zoals die in het land zelf worden ge
bruikt. Dus Wien en Paris. Tussen
haakjes staan de Nederlandse namen
in kleinere lettertjes er onder. In de
vorige uitgaven was dat precies an
dersom. Volgens mij zal dat nauwe
lijks moeilijkheden opleveren. Er
wordt tegenwoordig zoveel gereisd
dat het noodzakelijk is dat men weet
hoe een plaats door de bevolking
wordt genoemd. Dat je in Oostenrijk
naar Wien vraagt, want van Wenen
hebben ze daar nooit gehoord. Dat is
alleen gedaan bij landen die het la-
tijnse alfabet gebruiken; voor de an
dere landen «moeten wij nog interna
tionale afspraken maken."
Eind van dit jaar TaJ, volgens plan
ning, een nieuwe druk van de Grote
Bosatlas verschijnen. Of de nieuwe
spelling ook daar wordt gehanteerd
is volgens prof. Ormeling nog niet te
zeggen: „Als redacteur zou ik de lijn
vanzelfsprekend willen doortrekken,
maar de beslissing is nog niet geno
men. Er spelen diverse factoren een
rol". Een van die factoren, aldus de
heer Bos. die bij Wolters-Noordhoff
is belast met de uitgave van de at-
lassen, wordt gevormd door de reac
ties die op de huidige Kleine Bosat
las komen. Totnutoe vrij negatieve
reacties, maar dat zegt nog weinig.
„Over ongeveer een maand zullen
we de beslissing moeten nemen,
maar dan hebben we ook de mening
van het onderwi;- gekregen."
Het Ministerie van Onderwijs en We
tenschappen noemt de in de Kleine
Bosatlas gehanteerde spelling „wei
nig gelukkig". Het ministerie neemt
aan dat de nieuwe atlas een verwar
rende uitwerking zal hebben. Temeer
daar de Bosatlas als een autoriteit
geldt: „de aardrijkskundige bijbel
van Nederland", aldus de voorlich
tingsdienst. „Helaas zijn de laatste
geldende voorschriften inzake de
taal nu toegepast, maar is men voor
uitgelopen op een onzekere ontwikke
ling. Bovendien geldt dat de atlas
niet alleen betrekking heeft op Ne
derland, Maar Suriname, de Antillen
en ook België er la taalkundig op
zicht bij zijn betrokken. Omdat er
thans weinig zicht is op de toekomsti
ge spelling en de vernieuwing niet op
het prioriteitenlijstje van minister
van Kemenade staat, kunnen we
over deze uitgave niet juichen".
Prof. Ormeling: „Een atlas is niet
statisch, maar moet op de nieuwste
ontwikkelingen aansluiten. Ten aan
zien van België kan ik zeggen dat we
behoorlijk achterlopen. De spelling is
daar al lang aangepast. Alleen Wa
terloo wordt er nog met dubbel o ge
schreven, maar dan alleen wegens
de historie."
LONDEN (Rtr) Verontwaar.
j digde Britse parlementsleden
hebben maatregelen geëist om
aanslagen, zoals die van afgelo-
I pen zondag op een leger-bus, te
voorkomen. Een bomontploffing
i in de bus kostte het leven aan
acht Britse militairen, een
vrouw en twee kinderen. Parle
mentsleden verlangden dat pas-
I poorten worden ingevoerd voor
j reizen tussen de Ierse republiek
en Groot-Brittannië, en per
soonsbewijzen voor reizigers uit
Noord-Ierland. Tot dusver zijn
geen reisdocumenten nodig voor
reizigers uit Ierland.
De staatssecretaris van defensie,
Ian Gilmour, sprak in het lager
huis van een „weerzinwekkende
misdaad" en gaf toe dat de da
ders nog niet zijn geïdentifi
ceerd. Vrij algemeen worden
echter de „Provisionals" van
het Ierse Republikeinse Leger
verdacht. Er wordt gestudeerd
op maatregelen, zo zei hij.
De kwestie van persoonsbewijzen
is in Engeland een omstreden
zaak. Ze zijn afgeschaft na de
tweede wereldoorlog, en eerdere
voorstellen voor herinvoering
zijn gestuit op het bezwaar dat
hierdoor een inbreuk op de per
soonlijke vrijheid zou worden
gepleegd. Volgens regerings
kringen is herinvoering van per
soonsbewijzen niet waarschijn
lijk omdat de politie niet ver
wacht dat het veel helpt bij het
weren van Ierse guerrillastrij
ders.
MOTlËSTEUN
AAN VORRINK
INGETROKKEN
ZEVENAAR Fractieleider Jan
Terlouw van D'66 trekt zijn mo
tie in waarin hij het kabinet-
Den Uyl vraagt om de milieube
voegdheden van minister Vor-
rink uit te breiden.
Dit zei hij op een vergadering van
zijn partijafdeling in Zevenaar.
Volgens Terlouw heeft minister
Vorrink zijn motie ten onrechte
geïnterpreteerd als het tegen
deel van een ondersteuning van
haar beleid. Ten onrechte ook
heeft premier Den Uyl gezegd
dat de Kamer niet begrijpt hoe
de ministeriële verantwoorde
lijkheid ligt. Maar gezien de
reactie van minister Vorrink en
gezien het structurele karakter
van zijn motie acht Terlouw het
beter de motie in te trekken en
de discussie over het onderwerp
zo spoedig mogelijk met pre
mier Den Uyl zelf voort te zet
ten. Terlouw heeft zijn argu
mentatie voorgelegd aan de me
de-ondertekenaars, PvdA. KVP,
VVD, AR. PPR. DS'70 en CHU.
DEN HAAG (ANP) - De directie
van het dagbladconcern Audet
heeft gisteren in de centrale on
dernemingsraad verklaard, dat
zij de mogelijkheden bestudeert
om de al bestaande overeen
komst tussen Audet en De Tele
graaf, ter vermijding van bui
tensporige concurrentie tussen
het dagblad De Limburger in
Maastricht (Audet) en het Lim
burgs Dagblad in Heerlen (Do
Telegraaf), te verfijnen of te
versterken.
Binnen de Audet zijn nog geen be
slissingen genomen en er is ook
nog geen sprake van onderhan
delingen met De Telegraaf. De
gekozen leden van de centrale
ondernemingsraad hebben de di
rectie van Audet „dringend"
geadviseerd een eventuele sa
menwerking onder geen beding
te realiseren door middel of ge
paard met onderlinge aandelen
ruil, „hoe klein dan ook". De
ondernemingsraad van Audet
stelde ook dat de identiteit en
de onafhankelijkheid van de be
trokken redacties onaangetast
dienen te blijven.
NAZILlËDEREN
OP DUITS
MARINESCHIP
BONN (Reuter) Acht onderoffi
cieren van de Westduitse mari
ne zijn disciplinair gestraft om
dat zij vorig jaar op een feestje
ter gelegenheid van Hitiers ver
jaardag nazi-liederen hadden
gezongen.
Het geval deed zich voor aan
boord van het 5.400 ton metende
opleidingsschip „Deutschland"
dat vorig jaar een oefenreis
mankte door de Stille Oceaan.
Het schip bevond zich voor de
kust van Mexico toen op 9 april
tijdens een nachtelijk feest met
veel alcohol enige opvarenden
zich In bruine hemden kleedden
met zelfgemaakte hakenkruis
banden om de arm en de ver
jaardag vierden van Hitler die
op 20 april 1882 werd geboren.
De hervormde synode zal van
18 tot en met 20 februari in
Driebergen bijeenkomen. Tij
dens de vergadering zal onder
meer een gereformeerd stuk
over het belijden der kerk
worden behandeld. Het is van
de hand van de gereformeerde
hoogleraren Berkouwer en Rid
derbos.
Beiden hebbea deze „Proeve
voor een eenparig geloofsgetui
genis'' in eerste instantie ge
schreven voor de gereformeer
de synode, waar er vorige
week in Lunteren „met blijd
schap en dankbaarheid" ken
nis van is genomen. Het mode-
ramen van de hervormde sy
node heeft gevraagd het ook in
de heryormde synode te mo
gen laten bespreken, om daar
door materieel inhoud te geven
aan het samen op wegzijn van
beide kerken.
Voorts zal de hervormde syno
de een rapport behandelen
over de toelating tot het Heilig
Avondmaal. Het rapport is ge
titeld: „De deelneming aan het
Avondmaal, plaats van jonge
ren in een luisterende en vie
rende gemeente". Dit rapport
is afkomstig van een door de
synode indertijd ingestelde
commissie. Deze diende de
vragen te bestuderen die sa
menhangen met de toelating
van jongeren al of niet in,
gezinsverband tot de kerke
lijke avondmaalsvieringen.
De commissie is tot de conclu
sie gekomen, dat een beslis
sing over de vraag wie tot het
avondmaal uitgenodigd dienen
te worden, uiteindelijk op theo
logische gronden moet worden
genomen. Zij meent, dat de
theologische argumenten de
mogelijkheid niet uitsluiten ook
gedoopte jongeren die blijk ge
ven deel te willen nemen aan
het leven van de gemeente, tot
de tafel van de Heer toe te la
ten.
Op grond van de antwoorden
uit geraadpleegde andere ker
ken in Nederland mag men
verwachten dat een eventueel
besluit van de hervormde sy
node om de leeftijdsgrens voor
de toegang tot het avondmaal
te verlagen geen nadelige in
vloed zal hebben op de betrek
kingen tot andere kerken In
de lutherse kerk zou het juist
worden toegejuicht en de gere
formeerde kerken hebben geen
bepaalde leeftijd voor deelne
ming aan het Heilig Avond
maal voorgeschreven, „aange
zien de Heilige Schrift alleen
geloof vraagt en een kind kan
geloven op de wijze van een
kind".
De hervormde synode zal zich
voorts opnieuw bezighouden
met de kwestie Zuid-Afrika.
Met name zal het gaan over
de onderwerpen: emigratie
naar Zuid-Afrika, alternatieve
investeringen en verantwoord
consumentengedrag.
„Liefde: de weg tot verzoe
ning", is het onderwerp van de
tweede brief, die de bisschop
van Rotterdam, mgr. dr. A. J-
Simonis ter voorbereiding van
het Heilig Jaar heeft gericht
tot de gelovigen van het bis
dom.
Mgr. Simonis richt zich vooral
op het toepassen van het ge
bod van de liefde op de dage
lijkse praktijk van het leven,
waartoe men uit kracht van de
heilige Geest in staat wordt
gesteld. „Het geheim van de
ware liefde vindt in God zijn
oorsprong, in Christus zijn mo
del", aldus mgr. Simonis.
„Veel mensen, ook jongere
mensen, zoeken soms vertwij
feld naar de zin van het leven.
Velen zijn vervreemd van hun
betere ik en gaan vereen
zaamd door het leven. Wie
echter ervaren heeft hoe echte
belangeloze liefde je warmte
en geborgenheid geeft, moet
zich bewust zijn dat God ons
nodig wil hebben om zijn lief
de ook voor anderen zichtbaar
en ervaarbaar te maken".
De brieven van mgr. Simonis
ter begeleid:ng van het Heilig
Jaar zijn bedoeld om „mee te
nemen, te overdenken en door
te geven". De brief voor
maart zal gewiid zijn aan „be
koring eu bekering",
oril
„de
het
christelijk lijden" en voor mei
aan de „bijzondere roeping in
de Kerk".
Van 1 tot 7 april zal in We
nen een gesprek plaatsvinden
tussen tien katholieke en ortho
doxe theologen van wereld
naam. Gesproken zal worden
over eenheid en veelheid in het
Christus-getuigenis, over zus
terkerken (met discussie over
de briefwisseling tussen Rome
en Byzontium; over Excom
municaties en schisma (met
discussie over de gevolgen van
de opheffing der wederzijdse
banvloeken) en tenslotte de
huidige perspectieven voor de
sacramentele en de juridische
gemeenschappelijkheid van de
r.k. kerk en de kerken der or
thodoxie.
De Internationale raad van
de katholieke werkende jonge
ren, die de besturen omvat
van alle nationale organisaties
van de katholieke werkende
jeugd uit ongeveer negentig
landen zal in april in Linz
(Oostenrijk) bijeenkomen. De
bijeenkomst duurt ongeveer
drie weken en is geheel gewijd
aan een nieuwe oriëntering
van de beweging. De voorbe
reidingen daartoe zijn al gerui
me tijd geleden in de verschil
lende landen begonnen.
Aangezien de Oostenrijkse
bisschoppen van Rome geen
toestemming hebben gekregen
de nieuwe verordening omtrent
de kinderbiecht voorafgaand
aan de eerste communie voor
een jaar uit te stellen, hebben
zij de Romeinse regeling voor
heel het land van kracht ver
klaard. Vandaar dat kinderen
ruim voor de tijd dat zij de
eeste communie zullen doen
met zorg op hun eerste biecht
moeten worden voorbereid. De
laatste jaren biechtten de kin
deren in het vierde schooliaar
voor het eerst.
Paus Paulus heeft mgr.
Egano Righi-Lambertini, sinds
april 1969 apostolisch nuntius
in Parijs, benoemd tot perma
nent waarnemer bij de Raad
van Europa in Straatsburg. De
Zwitser mgr. Adrian Meile,
momenteel „ambassaderaad"
toegevoegd aan het staatsse
cretariaat, is door de paus be
noemd tot gedelegeerde van de
permanente waarnemer bij de
Raad van Europa.
Tot mei voert het Neder
lands Bijbelgenootschap
(NBG), dat dit jaar zijn hon-
derdzestlgjarig bestaan viert
een actie „Van mens tot
mens" om het ledental van
250.000 (op een totaal van ruim
vier miljoen Nederlandse pro
testanten) te vergroten tot
300.000. Leden z!|n bij het NBG
niet alleen contribuanten,
maar ook medewerkers.
Kardinaal spreekt op landdaq katechese
In het cultureel centrum „De
Lindenberg" te Nijmegen
wordt door de Nationale Raad
voor Katechese op woensdag
"-O februari een landdag geor
ganiseerd voor alle districtska-
"cheten van he* basisonder
wijs. de katechescdocenten van
de pedagogische academies en
van de opleidingen voor kleu
terleidster.
In de ochtenduren zal er onder
meer een toespraak zijn van
kardinaal Alfrink. In de mid
daguren zullen allerlei activi
teiten tegelijk plaatsvinden in
het kader van een „informatie
markt".
Er zal een tentoonstelling zijn
van katechetisch materiaal en
er zullen korte lezingen met
discussie worden gehouden
over katechese in verband met
schoolradio, miss e, school en
wereldoriëntatie, alsmede over
jaarplanning en programme
ring en sacramentenkatechese.
Er kunnen voorts plannen wor
den beluisterd en er zullen
vier korte discussiefilms wor
den gedraaid.
Of cr rondom Johannes de
Doper aan de oever van de
Jordaan van eenzelfde situatie
sprake is geweest, valt visueel
niet meer te achterhalen, maar
er moeten raakpunten zijn ge
weest met dit beeld aan de
oever van de rivier de Ganges,
waar duizenden hindoes zich
momenteel verzamelen voor
een ceremoniële onderdompe
ling in de heilige wateren.
„Overdreven en niet helemaal
steekhoudend" acht paus Pau-
lus de kritiek, die de Italiaanse
professor A. d'Avack onlangs
heeft geuit op het kerkelijk hu
welijksrecht.
D'Avack, die verbonden is aan
de Rota (de hoogste kerkelijke
rechtbank), had de omschrij
ving van het huwelijk in het
kerkelijk wetboek als „een
duurzame verbintenis tussen
m-r> en vrouw met het do;l
k nderen voort te brengen" be
stempeld als materabdsch,
verouderd en zelfs grotesk, te
genover het ..df£'"e-de ge
vaar" van overbevolking.
Hij sielde voor <n het nieuwe
wetboek het huwelijk te om
schrijven als een „levens- en
liefdesgemeenschap, geschikt
om kinderen voort te bren
gen". Ook pleitte hij ervoor
motleven, die kunnen leden
tot nietigverklaring van he<
huwelijk, uit te breiden met
persoonlijke ongeschiktheid
voor het huwelijk, zedelijke
impotentie en psychische on-
volwassenhe d.
De paus, die sprak tot de rech
ters van de Rota, zei, zonder
d'Avack met name te noemen,
door de recente kritiek verrast
te zijn. Hij onderstreepte dat
het huid-C- huwelijksrecht nog
steeds vertrouwen verdient.
T -r |k «prak h i ook de hoop
uit dat he* kerkelijk recht,
ever ""«k "tg de besluiten
van het laatste conc'lle, spoe
dig „beter cn moderner" ge
formuleerd zal worden.
