Parel
Eusebio
Te langzaam,
te oud...
Ï9T
KERSTMIS J;
HELEMAAL
GEK
VAN
SLAPEN
EN TOEN
GEBEURDE
OPEENS
DAT
SPORTIEVE
WONDERTJE
fusebio groeide uit tot een van de meest geliefde voetbalsterren aller tijden. Een populariteit,
3 hem ook tot mikpunt van handtekeningenjagers maakte.
beroemdheid als Eusebio kent de waarde van de publiciteit. Hij doet, wat hem gevraagd wordt.
:hend neemt hij, de Afrikaanse schelpenzoeker van weleer, plaats op de lange latten.
De zwarte parel van Mozambique (in het Feyenoordstadion) voor een van de vele wedstrijden,
die hij speelde .'1k speel liever in de Europa Cup dan voor de competitie
LISSABON - Het grote, popu
laire blad „A Capital" had na
maanden van stilzwijgen de
voorpagina weer voor hem inge
ruimd. Hoofdredacteur Manuel
José Homen de Mello was er
persoonlijk voor gaan zitten en
uit zijn speciaal gescherpte pen
netje vloeiden de adjectieven als
vanouds. „De zwarte panter. De
parel van Mozambique. De
schicht, de Blitz, de speerpunt.
Hij sloeg toe als een slang die
zijn nietsvermoedende slachtof
fer geduldig heeft getaxeerd".
Eusebio kon weer lachen. Sinds
het begin van de competitie was
er een fluistercampagne door
heel Portugal gevaren - en ei
genlijk ook daarvoor al. „Hij
wordt te oud. Hij is zijn inspira-.
tie kwijt. Hij heeft geen snelheid
meer". Toen kwam die sleutel
wedstrijd van Benfica tegen
Sporting, de twee onverzoenlijke
concurrenten uit de Portugese
voetbalhistorie. Plaats van han
deling het Estadio Da Luz in
Lissabon, met 70.000 toeschou
wers tot de nok toe gevuld. De
rest van Portugal houdt het oor
aan de transistorradio gekleefd.
Wiedenkt dat Nederland voet
balgek is, moet daarginds eens
gaan kijken. De gokkers geven
Sporting de beste kansen. Waar
immers is de oude glorie geble
ven die eens Benfica naar de
top van het wereldvoetbal
bracht En dan gebeurt er op
eens dat sportieve wondertje. De
wedstrijd is bijna ten einde wan
neer Benfica binnen tien minu-
2-0 geschoten wordt. De man die
het doet - op zijn klassieke,
wonderschone manier - is Eu
sebio. Hoofdredacteur Manuel
José Homen de Mello van „A
Capital" en zijn collega's reppen
zich naar hun bureaus om de
loftrompet uit de motteballen te
halen.
Eusebio da Silva Ferreira na de
wedstrijd. De hele week is hij
knorrig geweest, weten zijn
vrienden. Niet van de zenuwen
- op de dag dat hij met zijn
vrouw Flora trouwde, was hij
nerveuzer dan voor het moeilijk
ste Europacupduel - maar van-'
wege de benzineschaarste. Zijn
grote hobby is ronddollen in
snelle auto's en nu moet zijn
Mercedez Sport opeens werkloos
blijven staan voor het gebouw
aan de Plaza Dottore Luno To-
rez nummer 11 waar hij op de
derde etage links een bescheiden
flatje bewoont. Het ouderwetse
vlammen echter en de overwin
ning die hij daarmee zijn club
tegen iedere prognose in heeft
bezorgd, maken hem spraak
zaam. Wat on '?rscheidt Spor
ting van andere tegenstanders
dat hij zo plotseling uit de slof
schoot? Het blijkt een lang ver
haal te zijn dat teruggaat tot
zijn jeugdjaren in Mozambique.
Op 8-jarige leeftijd schopte hij
in zijn geboortestad Lourenco
Marques voor het eerst tegen
'een bal die in elkaar was ge
draaid van oude lappen, en van
af dat moment liet de sport hem
nooit meer los. „Als ik eenmaal
op het veld sta, vergeet ik alles
om me heen. Dan zie ik alleen
de bal en het doel van de tegen
partij. Het enige wat ik dan wil,
is een doelpunt maken, en als ik
dat gedaan heb, nog een en nog
De Nederlandse missiepater
Henk Beurkens ontpopte zich als
een grote steun voor de jonge
Eusebio. Hij zag hem dribbelen
op het kale, keiharde veldje van
de parochieschool van de Heilige
Anna en leerde hem voor het
eerst georganiseerd de bal be
handelen. En hij leerde hem
meer. Hij bracht hem gevoel
voor menselijke waarden bij.'
Aan zijn lessen dankt Eusebio
de sportieve instelling die hem
tot een van de meest geliefde
voetbalsterren aller tijden heeft
gemaakt, plus het gevoel voor
betrekkelijkheid dat hem ervoor
heeft behoed een over het paard
getilde kwast te worden. Ook
gaf de Nederlandse missiepater
zijn veelbelovende pupil een die
pe godsdienstzin mee. „Van
mijn moeder heb ik eens een
scapulier gekregen. Ik droeg
hem bij iedere wedstrijd. Toen
we een keer tegen FC Nürnberg
speelden, verloor ik hem. Een
maand lang ben ik iedere dag in
het stadion wezen zoeken, maar
ik heb hem helaas nooit terugge
vonden".
Dank zij de bemoeienissen van
pater Beurkens kwam het jonge
talent terecht bij de amateur
club Sporting in Lourenco Mar
ques die als een soort oplei
dingsschool fungeert voor de
grote profvereniging Sporting in
Lissabon. Op dezelfde manier
bestond er in Lourenco ook een
amateurclub Benfica die talent
opspoorde voor grote broer Ben
fica in Portugal - de aartscon
current van Sporting. Als ama
teur trainde Eusebio maar twee
keer per week. Aan zijn conditie
deed hij helemaal niets. Hij
denkt vaak met weemoed terug
aan die zorgeloze tijd. „Het har
de profvoetbal heeft het vooral
op mij gemunt. Alle verdedigers
in Portugal willen de held van
de dag worden door mij hard
handig uit te schakelen. Ik heb
al vier operaties moeten onder
gaan' aan mijn linker knie. Ik
voetbal dan ook veel liever in de
Europa Cup waar de kwaliteit
hoger ligt en waar spelers van
formaat zich soms schamen als
ze me in bedwang hebben ge
houden door kracht te gebrui
ken".
In 1961 gebeurde het. Supporters
van Benfica boden Eusebio een
contract aan en hij liet zich bij
Sporting weghalen. Zijn stap
leidde in Lourenco tot een ware
opstand. Zes maanden lang kra
keelden beide concurrenten met
elkaar en de rechtbank kwam er
zelfs aan te pas. Ondertussen
had Benfica zijn nieuwe aan
winst in een badplaatsje laten,
onderduiken omdat ook in Portu
gal de discussies rond deze
transfer hoog oplaaiden. Zo
kwam het dat Eusebio de eerste
Europa Cup van Benfica moest
missen die in 19G1 veroverd
werd door een zege van 3-2 in
Bern bp aartsrivaal Barcelona.
Maar spoedig konden de 70.000
in het Estadio da Luz - de
thuishaven van Benfica - hem
toejuichen. „Ik kwam in handen
van de roemruchte trainer Bela
Guttmann. Hij maakte een goo-
met de bal. Maar ik was te
egoistisch ingesteld. Ik be
schouwde de bal als mijn per
soonlijk bezit. Pas de opvolger
van Guttmann, de Chileen Fer
nando Riera, heeft me geleerd
dat voetbal een teamsport is. En
jullie Elek Schwartz natuurlijk.
Hij is een goede vriend van
me". Dat geldt dan wederzijds.
Schwartz over Eusebio: „De
beste speler die ik ooit aan het
werk heb gezien. Snel, lenig,
met een ongelooflijk gevarieerde
dribbel en een meesterlijk schot.
Zijn uithoudingsvermogen kent
geen grenzen. Een persoonlijk
heid die zich niet over het paard
heeft laten tillen. Een goed col
lega voor zijn medespelers - en
hij accepteert zonder protest de
aanwijzingen van de man die op
dat moment zijn trainer is, hoe
veel er ook komen en gaan".
Het was deze Eusebio die op
zijn centje de sleutelwedstrijd in
de Portugese competitie van dit
jaar wist te winnen, daarmee
voor zijn collega's uitzicht ope
nend op een hernieuwd kam
pioenschap en deelneming aan
de Europa Cup. De wedstrijd te
gen Sporting nog wel - de club
waar hij begonnen was en die
hem terecht zo node liet gaan.
Eusebio da Silva Ferreira zoals
„de zwarte parel van Mozambi
que" voor de burgelijke stand
heet, werd geboren in 1942. De
datum is verder onbekend. De
Portugezen jfie hem te oud ach
ten voor het topvoetbal van van
daag, weten dus niet eens of hij
het volgende jaar 32 of 33 is.
Zijn vader overleed toen hij 5
jaar oud was. Zo ontstond het
verhaal dat hij als jochie schel
pen ging vissen aan de stranden
van zijn Afrikaanse geboorte
land om in het onderhoud van
het gezin te voorzien. Er is re
den om hieraan te twijfelen. Eu
sebio laat het bij een brede
grijns wanneer hij erover wordt
ondervraagd. Een beroemdheid
als hij kent de waarde van de
publiciteit. Een goede fabel is
nooit weg.
Spraakzaamheid is trouwens
toch niet de meest opvallende
eigenschap van een fenomeen
dut het meer van zijn voeten
moet hebben. Het duurt lang
voordat hij in zijn herinnering
wil graven naar de gelukkigste
momenten uit zijn leven. De ge
boorte van mijn dochtertjes San
dra en Caneo - dat is het span
nendste wat ik ooit heb meege
maakt. Toen de eerste geboren
werd. was het net of ik zweefde.
Het klinkt misschien gek. maar
de bevallingen zijn spannender
voor me geweest dan de moei
lijkste wedstrijd. En toen ik in
1965 werd uilgeroepen tot voet
baller van het jaar. Ik zat in
mijn auto en hoorde het via de
radio. Ik verloor bijna de macht
over het stuur. Later heb ik ge
huild als een kind."
Eusebio. Hij is bejubeld als
„een van de meest opwindende
en produktievo doelpuntenma
kers ter wereld." Hij is op han
den gedragen om zijn „vlijmen
de schpt Hij zou slechts in het
Braziliaanse fenomeen Pole zijn'
meerdere moeten erkennen.
Cruijff - die hij overigens zeer
bewondert - zou nog een flink
eind moeten groeien om zijn
hoogte te bereiken. Alle gefluis
ter over zijn leeftijd ten spijt
wordt hij goed geacht voor een
carrière lil la Di Stefano of zelfs
Stanley Matthews. Toch woont
hij niet in een van de bungalows
op de heuvels rond Lissabon
waar de rijken van Portugal
's zomers verkoeling vinden.
Men moet hem zoeken in een
saaie woonwijk midden in de
stad - op een flatje. Hij is
winnaar van de gouden voetbal
en de gouden voetbalschoen.
Maar waar is de klinkende
munt? Boze tongen in Portugal
denken het antwoord te weten.
Het zwarte idool - lengte 1 me
ter 74; gewicht 74 kilo; „na een
wedstrijd soms een paar kilo
minder, maar dat trek ik met
een flinke biefstuk weer bij" -
zou vele vrouweharten in rep en
roer hebben gebracht en daar
niet ongevoelig voor zijn gc-
weest. Sportkenners gooien het
erop dat clubtrouwe Eusebio
'zich door Benfica altijd zwaar
heeft laten onderbetalen. Hij zou
lang op nog geen 2000 gulden
per maand vast hebben gestaan.
Maar zelf lijkt „de zwarte pan
ter" niet ontevreden met zijn si
tuatie. „Ik zie niet in waarom ik
in een dure villa zou moeten wo
nen. Ik heb er nooit over nage
dacht.
Toen ik ging trouwen, wilde ik
een woning vlak bij het stadion,
en die heb ik. Binnen vijf minu
ten ben ik er en dat is belang
rijk voor iemand als ik die zich
graag verslaapt. Daar heb ik
last van - van slaap. Ik weet
niet wat het is. Ik hoef maar op
een bank te gaan liggen en ik
maf. Ik vind het overigens geen
nadeel. Het is juist prettig, want
ik rust graag. Bovendien is mijn
vrouw graag onder de mensen.
Ze houdt van winkelen.
De kinderen vinden het hier ook
best, dus waarom zou ik verhui
zen? Zolang ik maar rustig kan
slapen. Als belegging heb ik een
paar appartementen gekocht en
een hotelletje in mijn geboorte
plaats Lourenco Marques.
Mijn zakelijk adviseur heeft
me dat aangeraden.
De moeder van Eusebio woont
'hog in Mozambique. Hij telefo
neert bijna dagelijks met haar
cn gaat haar eens per jaar in
zijn vakantie opzoeken. Negen
kinderen heeft ze gehad. Euse
bio is goed terecht gekomen -
dat lijdt geen twijfel. De twee
gelukkig getrouwde dochters ook.
Maar er zijn nog "een paar jon-
gens te onderhouden en daarbij
helpt Eusebio zijn moeder. Hij
heeft zich erg ingespannen voor
zijn broer Gilberto. Die leek
evenveel, zo niet meer, voetbal
talent te hebben als hijzelf. Ben
fica loerde op hem terwijl hij
voor Sporting in Lourenco speel
de - net als het vroeger op Euse
bio had geloerd. En de hartewens
van Eusebio was om zijn broer
op de linker vleugel van Benfi
ca naast zich te hebben. Het is
niet gebeurd. "Jammer, maar
waar. Er is helemaal niets uit
gekomen. Gilberto is niet se
rieus genoeg. Hij heeft geen
doorzettingsvermogen. Hij speelt
nu gitaar en dat doet hij wel'
aardig."
De toekomst tenslotte. Wat ver-
bergt die voor Eusebio in zijn
.schoot? Hij weet het niet en
schijnt er zich ook niet dik over
te maken. Hij denkt niet tot zijn
36-ste bij Benfica te zullen blij
ven, noch ziet hij zichzelf over
gaan naar een andere club. Hij
wil niet dat het publiek getuige
is van een a flekeling die onver
mijdelijk moet komen. Mis
schien gaat hij wel weer naar
Mozambique om jeugdtrainer te
worden van Sporting Lourenco.
Dan is hij terug waar hij zijn
fabuleuze loopbaan begon. En
kunnen ze bij Sporting Lissa
bon eindelijk rustig ademhalen.
PIET SNOEREN
