Militair „beeldhouwt" in vrije
tijd aan collectie kaarsen
Geen
zee
te hoog
voor reddingsboot
Als we zouden denken,
dan bleven we thuis!
J
PAGINA 12
LEIDSE COURANT
150 graden en
i 28.30 tot 19 uur voor kinden
ematuren (alleen voor ouders
t. t/m vr. 18.30 tot 18.45 uur.
zo. 15.30 tot 15.45 uur. Wanne
>r ernstige patiënten doorlope
toek wordt toegestaan, kan
ifdverpleegkundige hiervoor sj
le kaarten verstrekken,
rloskunde en gynaecologie: d£
DO—11.30 uur en 15.00_20.00 ut
eroek. behalve voor
op woensdag geo
/oor deze patlënter
bezoekuur van 19.0
lamnfcicllng: dag. 15.30-17.00 ui
18.30—20.00 uur. Kinderen tot
r kunnen wegens mogelijk inte
•evaar helaas niet op bezoek k
avondbezoek Is uitsluitend h
d voor de echtgenoten. Allee
voor de echtgenoot of één bezoek®*
van 19.00-20.00 uur.
van ouders): ma., woe., vrij 18.30-fU
18.45 uur, za. en zo. 15.30—15.45 uuitl
Kinderkliniek: zaal 22, 23 en 24. OiM
ders: dag. 10.30—11.30 uur. 14.30-H
15.30 uur. 18.15—19.00 uur. OverlgH
bezoekers: ma. tot en met vri I
18.15—19.00 uur. za. en zo. 14.30-
15.30 u. Zaal 60: alle bezoekers
ma. tot en met vrij. 18.15—19.0
uur, za. en zo. 14.30—15.30 uur. Zat
51 (baby's): alleen voor ouders
dag. vanaf 10.30 uur.
>n na kliniek: 3e klas 13.30—14.30
kunde: dag. behalve dl. IS. 15—19.0 aal
uur. dl. 13.00—14.00 uur. za. en zo
tevens 14.30—15 30 uur. Op de afdeora
llng kindergeneeskunde kunnen kin oor
deren beneden de 12 Jaar niet war rUÊ
den toegelaten.
Oiaconessenhuis: dagelijks eerste kla
van 11.00-12.00, 13.15-14.00 ei
18.45—19.30 uur: tweede en derd
klas 13.15— 14.00 en 18.45—19.30 uut
Kinderafdeling dagelijks van 14.00-
19.00 uur. fc
18.00—19.00 uur: 2e klas 13.30—15.3
en 19.00—20 00 uur.
Alphen Ziekenhuis Rijnoord: dagelljk M
(ook zondags) le en 2e klos vai
10.30—11.00 uur. van 14.00—15.0
uur. van 1S.00—19.00 uur: 3e klas
van 14.00—15.00 uur. van 18.00—19.3
uur. Kraamafdellng van 14.0015 0
uur. van 19.00—19.30 u.. alléén voo OOI
echtgenoten. Kinderafdeling: va ril
14.00—15.00 uur. van 1S.0U-IS.30 u lr
dinsdag en donderdag nlléén voo an
vaders. Kinderen beneden 16 Jaa
Op 14 oktober van het jaar 1824 woedde er zo'n zware verdronken zijn. Het moeten er
storm Jangs de Nederlandse kust dat niet minder dan ze- vele duizenden zijn geweest,
ventien schepen strandden. Daarbij sprong het geval van Het is bovendien niet ondenkbaar
'75È.VP-.
het fregat „De Vreede" naar voren. Het schip was, ko
mende van Nerva, op de Haaksgronden bij Den Helder
vastgelopen. Zeven inwoners van Huisduinen sprongen in
een kleine vissersvlet, in een poging de branding te trot
seren en het gestrande fregat te bereiken, maar de vlet
werd teruggeslagen en verschillende roeiriemen gingen in
het zeegeweld verloren. De roeiers Arien Kramer en Cor-
nelis Zuydewind reden te paard naar het dorp om andere
riemen te halen, bonden deze vast aan de staarten van de
paarden en keerden in galop naar de vlet terug.
Drie van hun metgezellen konden niet de kracht opbrengen
om opnieuw de branding in te gaan. Hun plaats werd door
drie andere Huisduiners ingenomen, waarop de notedop
een nieuwe poging ondernam. Met elf schipbreukelingen
van „De Vreede" keerden ze behouden terug. De kapi
tein, de stuurman en de bootsman waren op het wrak
achtergebleven. Voor hen waagden de Huisduiners een
derde reddingspoging. Ook deze laatste schipbreukelingen
waren met hun redders al een goed eind op weg naar de
veilige wal toen de vlet door een grondzee werd gegrepen
en kenterde. Alleen opstapper Reindert Willemsz Kruk
overleefde de ramp. De andere redders en de drie gered
den vonden de dood in de golven.
Deze ijselijke gebeurtenis zou
voor Nederland historische ge
volgen hebben. Zo groot was de
algemene verontwaardiging dat
de ramp aanleiding werd tot de
oprichting van twee reddings
maatschappijen tegelijk: de Ko
ninklijke Noord- en Zuid-Hol
landse Maatschappij te Amster
dam en de Koninklijke Zuid-Hol
landse Maatschappij tot Red
ding van Schipbreukelingen te
Rotterdam. Beide organisaties
bestaan nog steeds in volle bloei
en vieren de komende maanden
hun 150-jarig bestaan met een
reeks van gecombineerde evene
menten, onder meer een concert
op vrijdag 28 december in de
Rotterdamse Doelen waar het
Urker Mannenkoor, het Scheve-
ningse Vissersvrouwenkoor en
het Volendams Operakoor optre
den. In november van het vol
gend jaar wordt in het Scheep
vaartmuseum in Amsterdam
een jubileumtentoonstelling ge
houden.
De beide reddingsmaatschappijen
zijn terecht zeer trots op hun
formidabele staat van dienst.
Het feit echter dat ze pas 150
jaar bestaan en niet langer, zou
reden dienen te zijn voor enig
nationaal schaamtegevoel, want
het betekent niets meer of min
der dan dat eeuwen en eeuwen
lang tienduizenden schipbreuke
lingen voor onze gevaarlijke
kusten zijn omgekomen zonder
dat er ook maar één hand werd pas
dat de in onze ogen nogal hard
vochtige houding van de kustbe
volking tegenover de opvaren
den van een wrak tevens ver
band hield met gevoelens van
minachting jegens de zeevaren
den in het algemeen. De ge
schiedenis is vol van verhalen
over rasphuisboeven en ontsla
gen gevangenen die de zeeën
gingen bevaren. Schelmen en
schavuiten, zeerovers en pira
ten, bloeddorstige slavenhalers
en ander gevaarlijk tuig waren
het voornamelijk die de golven
durfden trotseren. Met zulke lie
den ging bij een schipbreuk
niets verloren. Sterker: de wet
gever werkte soms ongewild de
barbaarse situatie in de hand.
Precies acht eeuwen geleden
bepaalde bijvoorbeeld koning
Hendrik II van Engeland dat
schip en goederen niet tot buit
mochten worden verklaard wan
neer slechts een levend wezen,
al was het maar een dier, de
wal bereikte. Is het een wonder Javazee in volle aktie. Het is een zeer moderne motorreddingsboot, die onder alle weersomstandigheden zee kan kiezen en een slagzij kan maken
dat de kustbewoners het lot een
handje hielpen en ervoor zorg
den dat er eenvoudig geen over-
uitgestoken. Gelukkig bestaat
hiervoor een historisch excuus.
Ook bij vroegere cultuurvolke
ren dan het onze die toch al be
schaafde opvattingen over de
menselijke rechten hadden, was
het alleszins gebruikelijk om ge
strande schepen als buit te be
schouwen, de lading naar eigen
goeddunken te behouden of
levenden waren?
de tweede helft van de
achttiende eeuw kwam er een
keer ten goede. Zo doemt in de
vaderlandse zeegeschiedenis de
naam op van Frans Naerebout,
de in 1748 in Veere geboren
zeeloods en mensenredder. Met
acht metgezellen heeft hij 24 au
gustus 1779 alle 87 opvarenden
van de in nood verkerende
„Woestduyn" gered.
150 jaar die sindsdien gevolgd Narmate de romantiek van de
reddingsboot en de zuidwes
ter doorbroken raakte door snel
le motorreddingsboten, helicop
ters, boordradio en andere tech
nische hulpmiddelen, wordt het
noemen van heldhaftige redders
minder, zonder dat dit echter
verkopen en met de opvarenden Er waren in die tijd meer kustbe-
even rigoureus te handelen.
Men kon ze als slaven verhan
delen of als dat beter uit
kwam eenvoudig ter dood
brengen zo ze al de vaste wal
bereikten. Pas in de dertiende
eeuw werd het in de Lage Lan
den bij de zee verboden zich ge
strande zeelieden toe te eigenen.
Het recht van jutten bleef ech
ter bestaan en het gevolg was
dat de veelal arme kustbewo
ners het na een stranding veel
te druk hadden om zich het lot
de schipbreukelingen die
woners als Frans Naerebout.
Meer en meer werden de opva
renden van gestrande schepen
gezien als in nood verkerende
medemensen. De bereidheid om
reddend op te treden nam toe.
vooral toen van regeringswege
in verschillende kustplaatsen
reddingsbootjes werden gestatio
neerd. Maar het bleek al gauw
zijn- heeft Nederland zijn mari
tieme schandvlek naar behoren
uitgewist. Laat op deze plaats
enkele namen voor zichzelf
spreken. Dorus Rijkers uit Den
Helder, redde op 38 tochten
meer dan 500 mensenlevens.
Mees Toxopeus uit Oostmahorn
redde 251 mensenlevens. Paul
Bezuyen van Station Ouddorp
redde tijdens 33 tochten 189
mensenlevens. Johannes Slis
van station Hoek van Holland
363 mensen, gered tijdens 64
tochten. Willem de jager van
station Stellendam tijdens 43
tochten 255 mensen gered. Zij
en hun maats hebben aan Hol
lands Glorie een hoofdstuk toe- Meer dan vroeger groeit het
gevoegd dat. Jan de Hartog
nooit zou hebben kunnen verzin-
ren met grote zorg.
Ze moeten. raar beeld voor wie
hun prachtige motorreddings-
schepen als de „Javazee" en de
„Carlot" aan het werk heeft ge
zien roeien met de riemen
die ze hebben, ze zijn aangewe
zen op particuliere bijdragen en
in de private sector gevoerde
akties.
iets afdoet aan hun prestaties. Daarom wil men het jubileum
In de 150 vervlogen jaren heb
ben de twee jubilerende red
dingsmaatschappijen in totaal
ruim 16.000 mensen uit kokende
zeeën gered. Alleen al in 1972
waren het er nog 473, waarvoor
308 reddingstochten moesten
worden ondernomen, en er is
een stijgende tendens.
aangrijpen om plannen voor
nieuwbouw te realiseren. Nodig
zijn een nieuwe motorreddings
boot van 1,4 miljoen gulden,
twee motorreddingsvletten van
samen 800.000 gulden en zes
snelle motorreddingsboten van
samen 2,4 miljoen gulden. Alles
bij elkaar zitten de beide maat
schappijen dus om 4,6 miljoen
gulden verlegen.
tal diensten ten behoeve van Vandaar dat de evenementen die
beoefenaren van de watersport. de feestviering begeleiden (piiz-
dat het juist met boos weer le- Hoe ze het deden? Daarover be-
vensgevaarlijk was om zo'n no
tedop aan de golven toe te ver
trouwen. Menigeen ontviel op
het kritieke moment de moed.
immers toch niets meer op- Het moest, kortom, tot 1824 en de
brachten, aan te trekken. Het is ramp met „De Vreede" duren
niet meer na te gaan hoeveel er voordat er iets van de grond
staat een aardige anecdote.
Toen een burgemeester een be
manning van de reddingsboot
van zijn gemeente vroeg:
„Mannen, waaraan denken jul
lie nu het eerst?", antwoorde de
schipper: „We denken niks,
Dat de georganiseerde water
sport, die altijd op hulp kan re
kenen, nog niet georganiseerd
vrijwillig bijdraagt in de kosten
van het reddingswezen., is de
beide maatschappijen dan ook
een begrijpelijke doorn in het
oog. De kosten van de jaarlijkse
exploitatie vervullen de bestu-
zelaktie's, uitgifte van een bij
zondere postzegel door de PTT,
lo.terij tijdens de Hiswa-water-
sporttentoonstelling) eigenlijk
het dubbelzinnige motto zouden
moeten dragen: „Help een red
dingsmaatschappij redden".
PIET SNOEREN.
Kerstfeest
Plattelands
vrouwen
LEIMUIDEN In een sfeervol
ingerichte zaal van het Nutsge-
bouw hebben de plattelands
vrouwen van -Leimuiden cn
Rijnsaterwoude donderdagavond
het Kerstfeest gevierd. Zij wer
den daartoe ontvangen dcc\r een
speciaal aangezochte kerstcom
missie, die de dames aan een
festelijke tafel nodigde voor een
broodmaaltijd.
Om 19.30 uur begon het eigenlijke
kerstprogra'mma, waarbij me
vrouw van Bokhoven-Bendeler
uit Gouderak met twee begeleid
sters kerstliederen en declama
ties uit verschillende landen ten
gehore bracht. Treffend was de
sfeer, di'e zij mede door haar
verschillende klederdrachten kon
oproepen, hoe andere volkeren
het kerstfeest beleven. In de
■pauze werden de dames getrak
teerd op koffie met zelfgebak
ken appeltaart en wijn met har
tige hapjes.
Van een onzer verslaggevers.
„Ik ben geen tekenaar, ik ben
geen beeldhouwer, ik ben eigen
lijk helemaal niet zo handig in
die dingen. Als ik echter met
kaarsen bezig ben en ik maak
een Christuskop of een madon-
nakop lukt het me. Het is als
het ware een psychische druk op
me". Dit is trouwens niet het
enige dat de 42-jarige hofmees
ter bij de Koninklijke Lucht
macht F. Spies uit Leeuwarden
lukt. Hij is uren bezig met echte
bijenwas en „beeldhouwt" de
mooiste kaarsen. In een vitrine
in de kamer staan exemplaren
van tientallen kilo's zwaar uitge
voerd in alle mogelijke kleurtin
ten. En toch zit er geen druppel
tje verf in de was.
De kaars neemt in de kerk bij
de eredienst vooral in vroe
ger jaren 'n niet onbelangrij
ke plaats in. Er gaan vele sym
bolieken schuil achter het ge
baar om bijvoorbeeld een kaars
je aan te steken ter ere van Ma
ria of een andere heilige, terwijl
uiteraard ook het altaar tijdens
de erediensten geflankeerd
wordt door brandende kaarsen.
De belangrijkste betekenis van
de brandende kaars ligt in het
bijbelwoord: ..Christus, het licht
der wereld. Tijdens de paaswa
ke wordt elk jaar het nieuwe
vuur gewijd. In het voorportaal
van de kerk wordt met het nieu
we vuur een kaars aangestoken.
De diaken draagt het licht ver
volgens de duistere kerk in. Hij
is de heraut van het paasfeest.
Het „exsultet" juicht de paas-
vreugde de kerk binnen. Aan het
nieuwe licht wordt de paaskaars
(een extra grote versierde kaars)
ontstoken. De paaskaars is het
symbool van de verrezen Chris
tus/ i
„Het is toch wel iets anders dan
het maken van een stilleven of
een molentje. Tenminste zo er
vaar ik het. Dit zijn kaarsen
voor de eredienst". De hofmees
ter kan geen andere verklaring
vinden voor zijn inspiratie. Het
is ongeveer zo'n acht negen
jaar geleden toen de heer Spies
van de pastoor van de St. Fran-
ciscuskerk in Leeuwarden een
paaskaars kreeg. Pater Jan Bo-
mans een broer van Godfried
Bomans in Zundert vertelde
hem uitvoerig over de diepere
betekenis van de paaskaars
zinnebeeld van de verrezen
Christus en dit bracht hem
tot nadenken. „Ik wilde iets spe
cifieks voor de Heer zelf ma
ken". Af en toe verhuizen de
•enorme kaarsen dan ook uit de
vitrines in de kamer van de flat
op vier hoog. Ze komen dan op
het priesterkoor te staan en
branden daar.
■Het maken van kaarsen is een
•geduldwerk. Als alles recht toe
•recht aan ging, zou het nog
daaraan-toe zijn, maar het komt
op de versiering aan. Het
„feest" speelt zich in hoofdzaak
in de keuken af. De behandeling
begint op de gaspit waar nor
maal de aardappels staan te
sudderen. In een pannetje wor
den de brokken gesmolten. Dit
is direct al een van de meest
precieze werkjes, omdat door de
verhitting de was een kleurtje
krijgt. Door ongebleekte of ge-
b eekte was te gebruiken, veel
of weinig water toe te voegen
komen er. door er wierook in te
doen, door het extra kort of lang
op het vuur te laten staan tinten
in de was. Het is een karweitje
waar behalve veel precisie ook
veel geduld voor nodig is. „Het
lukt je zeker niet om voor een
tweede keer precies dezelfde
kleurgradatie te bereiken" aidus
kaarsenmaker Spies. Het gevolg
is dat er overal „plakjes"
kaarsvet van diverse kleuren be
waard worden. Het is opmerke
lijk dat hij op deze wijze toch
nog bijvoorbeeld een gelaats
kleur weet te ontwikkelen waar
op menig „vernietiger" jaloers
zou zijn. De kleuren zijn natuur
getrouw en „warm" om deze
vergelijking te maken. De door
schijnende was geeft er een
diepte aan, die bij olie of water
verf ondenkbaar is.
Volgen: hofmeester Spies is dit
de enige manier om kaarsen
van bijenwas te kleuren. Ge
kleurde parafine, zoals gebruikt
wordt in fabriekskaarsen. kan in
was niet gebruikt worden het
zou schiften.
Als er dan voldoende kleur is
begint het „beeldhouwen". Het
materiaal is eenvoudig om niet
te zeggen primitief. Een oud
mesje, een oude spijker, een
stuk van een slagroomspuit, een
schroevedraaier, wat draadjes is
het enige materiaal dat hem
helpt. Er komen geen werkteke
ningen aan te pas; alleen afbeel
dingen die hij goed in zijn hoofd
heeft geprent. Het zijn religieuze
voorstellingen: het laatste
avondmaal, Maria, Christus
in de Hof van Olijven, Fran-
ciscus en Petrus, die de sleutels
van het hemelrijk krijgt. Het
zijn stuk voor stuk afbeeldingen
die hem bijzonder insp:rerend j hofmeester Spies: „Ik ben
helpen bij het werk. „Het zegt
me iets"
Een ding is zeker als de heer
Spies aan het werk is. De keu
ken waar anderskookgeuren de
zintuigen prikkelen, liikt dan
meer op een sacristie, De blau
we walm van de was, de wie-
rookgeurtjes geven bijna een be
paalde mystieke sfeer. Men kjm
haast ruiken dat het monniken-
•igenlijk helemaal n:et zo handig".
kerken in Jeruzalem. „Van ver
af leken het prachtig bewerkte
kaarsen maar van dichtbij zag
ik dat het metalen vormen wa
ren met daarin kaarsjes
Het was voor hem een teleur
stelling. Overigens is hij er in
middels wel achter dat zijn hob
by uniek is. „Ik heb in elk geval
nog niemand kunnen vinden die
het ook doet. De heer Spies
heeft veel navraag gedaan,
vooral ook bij kloosters, maar
niemand heeft hem veel wijzer
kunnen maken. De kaarsenfabri
kanten zijn helemaal weinig me
dedeelzaam. Iedereen is kenne
lijk bang fabrieksgeheimen af te
staan. Men mag er dus zonder
meer vanuit gaan dat in het flat
je te Leeuwarden unieke dingen
gebeuren. „Wonderlijk" noemt
de heer Spies het zelf. Want hij
is zelf ook verbaasd over zijn
prestaties. Tien magnifieke
werkstukken, waarvan er zijn
met een waarde aan was van
vijfdukizend gulden staan te
pronk in de vitrine. Voor de
heer Spies hebben ze stuk voor
stuk een eigen betekenis en
waarde. Hij herinnert zich de
moeite die hij zich elke keer
moest getroosten om de gezich
ten te maken. Hoe vaak het
mislukte. Hij herinnert zich
waaraan de afbeelding op de
kaars herinnert. De ene keer is
het een postzegel, de andere
keer afbeeldingen die hij
Kerstspel
herhaald in
Hartebrugkerk
LEIDEN In de Hartebrugkerk
wordt morgenmiddag om 3 uur
het Kerstspel „Drie Koningen
kwamen bij een stal" herhaald,
dat geschreven is door Her
mann Bosmann en vertaai'd
door Beb de Beer. Enkele da
gen geleden werd dit spel opge
voerd in het St. Antonius Club
huis, ter gelegenheid van de
Kerstviering van de R. K. Bond
van Bejaarden en Gepensioneer
den, afdeling Leiden.
Tijdens deze Kerstviering is er
bijzonder genoten van het spel
van de kinderen in het toneel
stuk. Het Kerst-evangelie werd
deze middag voorgelezen door
pastoor J. M. J. Wortelboer.
Verder hield mevrouw v. d.
Meyden een declamatie en werd
door het zeer „jeugdige" zang
koor onder leiding van dirigent
de heer J. Gordijn een aantal
liederen ten gehore gebracht.
Aan het einde van de middag
bracht de voorzitster van de
Bond, mevrouw R. Eermans-
Clignett, dank uit aan allen die
medewerking hadden verleend
aan deze middag.
Bezoekuren
ziekenhuizen
ProematiirenuftWilriiT (alleen be:
Academisch Ziekenhuis: dagelijks
15 lot 26 uur en van 1X.30 to
uur voor alle patiënten behalve
één bezoeker ontvangen. Op dinsdal
Is er geen bezoek, behalve voor
tlën'.en die op die dog bevallen 5
ZOETERWOUDE Gisteravond
heeft het bestuur van de winke
liersvereniging WIZO de prijzen
uitgereikt van de letterwed-
strijd
De vier hoofdprijzen van het to
taal van 50 gingen naar: mevr.
M. Kortmann-De Bont, fiets, A.
J. Berg, fotocamera, A. Hol-
kamp radio, en Mevr. Hulsbos,
dekens. Bij de slagzinwedstrijd
won de fam. A. Buitendijk,
Commandeurshof 16 met de
slagzin „Zo wie zo naar de
WIZO".
Markten
HAZERSWOUDE - Op
dag 7 januari is er in hel
Hazerswoudse Michelshui
vanaf 20.00 uur 'n gespreki
avond voor de parochial
van de Engelbewaarderspa
rochie. Pater Spee, leraai
van de RK theologische hé 'er^Jdl
geschool in Heerlen, besteedl
aandacht aan abortus en öj >hs.(Gi
thanasie. sparing
HAZERSWOUDE De speel|SrJ^
turnvereniging De Rode Wi|
organiseert de verbranding
van Kerstbomen op woei» /C
dag 2 januari, vanaf 17.0t
uur de kerstbomen inleve V'1
speeltuin in de wijk Rhyne»
burch. De kinderen van
Groenteveiling Leiden (21 dec.): j
monniken uit Vaals, Zundert of Appelen 56, peren 82-117, aardap-
werk is
Vroeger was het maken van
kaarsen monnikenwerk. Evenals
de heer Spies nu met een waar
„engelengeduld" weken en
maanden met een kaars bezig
is, maakten de kloosterlingei
ook versierde kaarsen. Men is
dit blijven doen tot ongeveer
1600. Het handwerk werd nadien
snel verdrongen door het „gie
ten" van kaarsen. Men ging vor
men gebruiken. Nu maakt men
er soms helelmaal een potje
van, zoals de heer Spies ooit
eens ervaren heeft in een der
Esmond kreeg. „Ik loop
mee te venten. Ik kan ze niet
naar hobby-tentoonstellingen
brengen want daarvoor zijn de
kaarsen te kwetsbaar. Straks
met de kerst zal er echter een
branden in de St. Franciscus-
kerk. Dan hebben anderen er
ook nog wat aan
pelen 24-25, andijvie 152-172.
kroten gekookt 65, boerenkool
23-34, rode kool 15-19. witte kool
16, prei 71-80, stoofsla 46-49.
spruiten A 91-98, spruiten B 83-
89, spruiten C 88-90, uien pie
klers 56, witlof 345, sla zwaar
46-50, sla licht 39-41, bleekselde
rij 40-55.
Rijndijk kunnen vanaf 15.36
uur de keerstbomen inleve
ren in de speeltuin. Als ver
goeding ontvangen ze
elke boom een dubbeltj'
de kerstboomverbranding
verleent het tamboer
trompetterkorps, tegenwoor;
dig gehuld in nieuw uni
form, instrumentale mede|^artxjr'
werking.
