PRIX GONCOURT
DE ONEDIN LIJN
De verslinderdoet
zijn werk grondig
LEIDSE COURANT
DINSDAG 4 DECEMBER 1973
PAULUS DE BOSKABOUTER - Het Blokkenplan
H-35. Hihihigrinnikte Krakras, zo'n uil jou met dit blok slepen?" „Zomaar." riep weer omdraaien." Krakras werd weer hori-
denkt dat ie een wijze vogel is en hij sleept Krakras, „omdat ze het leuk vindt om me te zontaal gelegd en toen pas kreeg Oehoeboe-
zich een rotje voor noppesOm zijn verle- treiteren. Maar merk je nou niet dat je me roe in de gaten dat Paulus intussen van de
genheid te verbergen sprak Ohoeboeroe ondersteboven houdt?" Oehoeboeroe lachte gelegenheid gebruik had gemaakt om er
gauw: „Dat is nou precies wat ik je min oj lijntjes. „Dat ivas me ontgaan." beweerde vandoor te gaan.
meer wou vragen: waarom laat Eucalypta hij. „Als je dat prettiger vindt wil ik je wel
SUSKE EN WISKE - „De Gladde Glipper"
LUCKY LUKE - „Ma Dalton"
Agenda-Bioscopen
n. j T Congresgebouw 20.30 Concert door
Dinsdag 4 december het Residentie Orkest ol.v. Hen-
ryk Czyz, solist is Barry McDa-
Koninklijke Schouwburg 20.15 n'e' bar'ton (J)
..Hendrik IV (Haagse Come- Theater PePijn 20.30 Cabaret Ger-
die) (J) rit en Truus
Dillgentia 20.15 „Kwartetten"
door Fons Jansen (J)
Woensdag 5 december
Koninklijke Schouwburg 20.15
„Van hand tot hand" (Haagse
Comedie)
HOT 20.30 „Warenar" (Haagse
Comedie) (J)
Donderdag 6 december
HOT 20.30 „Warenar" (Haagse
Comedie) (J)
Diligentia 20.15 „Kwartetten"
door Fons Jansen
Vrijdag 7 december
Koninklijke Schouwburg 20.15
uur „Hendrik V" (Haagse Come
die) (J)
HOT 20.30 „Philoktetes" (Haagse
Comedie) (J)
Diligentia 20.15 „Hoera we leven
nog" (Cabaret Tingel Tangel)
Circustheater 20.00 ..Rigoletto"
door de Nederlandse Opera
stichting (J).
Congresgebouw 20.30 Concert door
het Residentie Orkest o.l.v. Hen-
ryk Cryz; solist is de bariton
Barry MacDaniel (J)
Remonstrantse kerk (Laan) 20.15
Eindexamen-uitvoering Konink
lijk Conservatorium.
Theater Pepijn 20.30 Cabaret Ger-
rit en Truus
(bij congresgebouw) 00.30 (jalf
een 's nachts) Uriak Heep in
Concert with McGuinnes Flint
Theater In de Steeg 21.00 „Car
toon II" (Cabaret Salvo)
APOLLO: Black gun (18) 12.15,
2.30, 7.00, 9.15. ASTA: Ben and
Charlie (14) 2.30, 7.15, 9.30. BI
JOU: Scarecrow (14) 2.00, 7.15,
9.30. CAMERA: De dag van de
jakhals (14) 2.00, 8.00, wo. 2.00,
7.00. CINEAC: 'n Snoepie van
een hond (a.l.) 9.30, 11.30, 1.30,
3.30. Klute (18) 7.00, 9.30, wo.
7.00. CORSO: Asylum (18) 2.15,
7.15 9.30. wo. 2.15. 7.15. DU
MIDI: M.A.S.H. (18) 8.15, De
avonturen van Pietje Bell (a.l.)
wo. 2.00. EUROCHINEMA: The
sound of music (a.l.) 1.45, 7.45.
wo. 3.45, 7.45. Winnetou het gro
te opperhoofd (a.l.) wo. 1.30.
FLORA: De porno prof (18)
2.00, 7.00, 9.15. wo. 2.00, 7.00.
KRITERION: The other (18)
3.00, 7.00, 9.30. Death in Venice
(18) METROPOLE: De non van
Monza (18) 2.00, 8.00 wo. 2.00,
7.00 ODEON: Naakt over de
schutting (14) 2.00. 6.45. «.15.
wo. 2.00, 6.45. OLYMPIA: Porgj
and Bess (14) 2.00, 8.00. PASSA-
GE: Ik wil het overal met je
doen (18) 2.30, 7.00, 9.30. wo.
2.30, 7.00. REX: Brute corps
(18) 9.30, 11.30, 1.30, 3.30, 5.30,
7.30, 9.30. ROYAL 70: De achl
dolken van de zwaardvechter
(18) 2.30, 8.00. STUDIO DE
LUXE: Vrolijke ontucht in Tirol 1
(18) 2.15, 7.15, 9.30. STUDIO
2000: Once upon a time in the
west (14). 8.00. Het teken van
Zorro (a.l.) wo. 2.00 DE UIT
KIJK: Met jouw tanden in mijn
nek (18) 2.30 7.15, 9.30.
DELFT
CITY: De stalen arm (18) 2.30,
7.00. 9.15. CITY SELECT: Irma
la douce (14) 2.30, 8.15. wo. 2.15
DELFIA: Duel op de spoorlijn
(18) 2.30, 7.00, 9.15. DOELEN
KINO: De laatste granaat (18)
2.30, 7.00, 9.00 beh. wo. FLORA:
Trinity en Sartana (14) 7.00,
9.15. STUDIO D: The family
(18) 2.30, 7.00, 9.15. A ten days
wonder (18) di en wo. 23.30
(filmliga).
(Van een Parijse medewerker).
Het boek van Jacques Chessex
„l'Ogre" (de verslinder), 235
bladzijden, uitgegeven door
Grasset in Parijs, dat zo pas de
Prix de Goncourt heeft gekregen
stemt tot diep nadenken. Men
leest het gemakkelijk in twee
avonden uit, maar legt men het
daarna terzijde dan blijft het
verhaal over een diep ongeluk
kig mens, die tenslotte een eind
aan zijn leven maakt, nog lang
in het geheugen hangen. Wij
mensen als wij berichten lezen
heeft de moed niet hem te zeg
gen: ik studeer heel graag, ik
ben gek op Virgilius ik kom
maar weinig in de kroeg, ik ben
noch aan de drank, noch aan de
verdovende middelen verslaafd.
Maar tegen die vader, l'Ogre is
hij niet opgewassen. Hij houdt
van hem, hij zou hem zo graag
om zijn hals willen vallen.
Maar hij zwijgt. Geen woord
komt er uit. Het gewicht van
die vader sleept hij zijn hele le-
Tot hij er onder be- Een andere vrouw verschijnt
lijk. De enige rust vindt Jean
bij zijn barbier, een man van
de oude stempel, die geen over
bodig woord zegt en voor wie
het inzepen, het scheren en het
spuiten met een verfrissende
eau-de-cologne nog een cultus
is. Een van de aandoenlijkste
en fraaist geschreven hoofdstuk
ken van het bekroonde boek. Er
zijn er meer, maar meer met
tranen dan met inkt geschre-
over zwakkelingen, of, erger Ook, en vooral seksueel, zit deze
nog, over misdadigers, staan
zo gemakkelijk met ons oordeel
klaar. Dan had hij maar dit of
dat moeten doen, dan had hij
maar een psychiater moeten
raadplegen, zeggen we met een
zelfverzekerdheid, alsof daar
mee alle obstakels overwonnen
zijn. Heel wat van die stum-
perds kunnen zelfs in de ver
trouwde spreekkamer van een
psychiater geen woord uitbren
gen en zitten daar met stomheid
geslagen. Ze zouden graag wil
len maar ze kunnen niet.
Zo'n type is de hoofdpersoon van
het boek, Jean Calmet, een nog
jonge leeraar (38) in Latijn aan
een gymnasium van Lausanne.
Heel zijn leven, van de kinder
jaren af, is hij door zijn vader,
een geziene medicus, gedomi
neerd, om niet te zeggen geter
roriseerd. Wefk ik niet van de
vroege ochtend tot de late
avond? Heb ik ooit een van
mijn patiënten, arm of rijk, ver
waarloosd? Draait niet het hele
gezin om mij? En jij, nietsnut-
ter wat voer jij uit? Met hoe
veel vrienden zit je in de ca-
fé's? Is niet al het geld dat je
daar verteert, van mij, je va
der? Zou het maar niet veel be
ter zijn, dat je die studie liet ló
pen en maar doodgewoon
straatveger werd? De man die
dat zegt, de medicus, is een
vleesklomp van honderd kilo,
die alleen al door zijn gestalte
vrees en ontzag inboezemt.
Waarschijnlijk een prima arts,
maar een slecht pedagoog. Jean
vader hem in de weg. Jean
verliefd op een meisje. Liliane
van nauwelijks zeventien jaar.
Als zij zonder werk komt, stelt
hij zijn vader voor haar als se
cretaresse in dienst te nemen.
De administratie is tot dusver
gedaan door zijn moeder, eer
tijds dienstbode op een boerde
rij en tenslotte met de medicus
getrouwd. Jean neemt het zijn
moeder kwalijk, dat zij al die
jaren naast zijn vader een on
dergeschikte rol heeft gespeeld,
ze is te oud en afgesloofd om
ook nog alle paperassen te kun
nen bijhouden. Haar taak zal
worden overgenomen door Lilia
ne van zeventien. Had Jean dat
zijn vader maar nooit voorge
steld, want nauwelijks is Liliane
de drempel over, of ze veran
dert als een blad aan een
boom. Ze mijdt verdere omgang
met Jean, die haar onverwacht
in de armen van zijn vader
vindt. Een wereld stort voor
hem ineen, zulk een puinhoop
achterlatend, dat hij voortaan
in zijn sexsuele leven tot niets
meer in staat is. Hoogstens, nu
en dan, bij een prostituée, maar
daar komt geen liefde aan te
pas. Hoogstens een bankbiljet
van vijftig franc.
het leven van Jean Calmet:
Thérèse uit Montreux. Maar ook
met haar verloopt de liefde zon
der veel succes. In moments su-
prèmes verschijnt altoos weer
de vader op de drempel en
weert af. Als Thérèse hem in
haar omhelzingen vraagt haar
te bijten kan hij zelfs dat niet
opbrengen. Want eens, als kind.
zat hij tegenover zijn grote va
der en keek, hoe hij aan tafel,
tussen het gevlieg van de ene
naar de andere patiënt haastig
het voedsel op zijn bord ver
slond. Ik ga ook jou opeten, zei
de vader gekscherend en nam
vork en mes om Jean met huid
en haar te verslinden. Goed be
doeld, maar afschuwelijk in ge
volgen. Want later, tijdens een
schoolpartij naar Bern met de
patriciërshuizen uit de tijd van
de Renaissance, blijven de jon
gens en meisjes van het gym
voor een kolossaal beeld staan
in het Kinderfresserpark van de
stad. Onwillekeurig kijkt Jean
Calmet naar boven en verstijft
van schrik. De Kinderfresser is
de Ogre, de verzwelger, zijn va
der, die uit zijn urn in het co-
lombarium is gekomen om zijn
zoon zelfs tot in Bern te vervol
gen, hem daar op het broze lijf
te vallen en hem onder zijn ge
wicht te vermorzelen.
De dood van de tiran bevrijdt Het gaat niet goed met Jean- op
AFLEVERING 70
de opwinding die haar de hele reis overeind gehouden
had. maakte nu plaats voor een grondeloze neerslacn-
tigheid. Moe en terneergeslagen ging ze liggen en viel
in slaap.
Ze schrok wakker van een sleutel die in het slot werd
omgedraaid. Kreunend ging de deur open en Albert
kwam binnen. Hij zag bleek en had zijn lippen woedend
op elkaar geklemd. Ze ging overeind zitten en keek
hem verontrust aan. Haar eerste paniekgedachte was
dat zijn ouders hem op de een of andere manier ge
volgd waren.
Albert ging naast haar zitten en sloeg zijn arm om haar
schouders.
„Het spijt me, lieveling", zei hij. „Ik ben een idioot. Een
vervloekte, onbezonnen, stomme idioot. Ik had inlichtin
gen moeten inwinnen. Ik had het moeten weten"! Hij
sloeg met zijn vuist op zijn knie. „Ik had het moeten
weten".
„Dit is je paspoort", zei hij. Hij glimlachte. „Het zal on
getwijfeld de kortste verloving uit de historie worden."
Ze staarde naar de ring. O, Albert, was al wat ze wist te
zeggen.
Albert bad aan alles gedacht. Ze stapten een
keer over en hadden toen een eersteklas-coupé
voor zichzelf totdat de trein een uur voor zons
opgang puffend tot stilstand kwam op een sta
tionnetje langs de weg en 'n gebarsten stem be
kendmaakte dat ze in Gretna Green waren.
Ze stapten uit de trein, verreisd en moe, en Al-
bert nam een huurrijtuig dat hen naar het
tweehonderd meter verderop gelegen hotelletje
„De Vluchteling" bracht.
Met zwierige hand tekende Albert het gasten
boek, en een grijzende portier bracht hen naar
hun kamer.
Het was een kleine kamer, waarin een tweepersoons bed
met koperen spijlen en aan de binnenkant van de deur
een gedrukte beschrijving van de weg naar de beroem
de smederij domineerden. De rest van het meubilair
was goedkoop en van slechte kwaliteit. Er stonden een
gebarsten wasbak en een kan met vunzig uitziend wa
ter op een wrakke wastafel, een eiken hangkast en een
latafel.
Ontsteld keek Elizabeth om zich heen.
Albert glimlachte geruststellend: „Een vluchthaven bij
storm", ze hij. „Zodra we getrouwd zijn, overnachten
we in het duurste hotel van Carlisle en brengen onze
wittebroodsweken wèèr door? Waar zou je heen wil
len? Naar Londen?".
„Ergens heen", zei ze verdrietig. „Overal heen, maar".
Ze keek de sjofele kamer rond. „Overal heen, maar
niet hier".
„Je bent moe van de reis", zei Albert. „Ik ga een eindje
om terwijl jij eh je opknapt". Hij kuste haar te
der. „Ik ben binnen een uur terug, leveling".
De deur kraakte en ging achter hem dicht. Met een ge
voel van diepe ellende ging Elizabeth op het bed zitten;
Jean Calmet niet van zijn
dercomplex. Hij verafschuwt de
begrafenisondernemer, die de
zwijgende familie een prospec
tus laat zien van urnen, waarin
de as kan worden bewaard. Ur
nen ingedeeld in klassen. Klasse
A is de mooiste, en de duurste
vanzelfsprekend. Een prachtju-
weel van zuiver marmer, recht
streeks uit Carrara. 12 kilo in
gewicht, bijna een halve meter
hoog. Model BI, eveneens van
geïmporteerd marmer, kan in
twee soorten worden geleverd,
het grote model is voor de as
van man en vrouw, die zelfs
door de dood niet willen worden
gescheiden. Kleinere modellen
staan zo vast op de vloer, dat
honden en katten er gemakke
lijk omheen kunnen spelen zon
der gevaar, dat de urn op zijn
het gymnasium. De directeur is
ook een kolos, die een begin
van contestatie op zijn school
bedwingt met de zweep en de
karwats. Een paardenmiddel uit
de Middeleeuwen, maar het
helpt en tijdelijk is de orde her
steld. De ouders, die het thuis
zelf niet aan kunnen, hebben
voor de directeur respect. Hij
laat Jean bij zich op zijn bu
reau ontbieden. Jean beeft
al voor hij de drempel van het
bureau heeft overschreden.
Drink je soms? Nee, Jean
drinkt niet. Aan de verdovende
middelen? Nee, ook dat niet.
Maar waarom trouw je niet, net
als je vader, die een goed gezin
gevormd heeft. Je vader, ik heb
hem goed gekend en voor hem
heb ik altijd veel hoogachting
gehad
voetstuk omvalt. Er zijn ook Wéér die vader. Altijd die vader,
nog urnen zo groot als een dui- De vadcr ,e|fs als hij in ziin
venei voor veraste babies, die
men gemakkelijk mee kim ne
men in een handtas, zo men dat
verkiest. Als geen der kinderen
van de medicus de knoop door
hakt, beslist Jean zelf: de urn
zal worden bewaard in het co-
lombarium met hekken ervoor.
ligt, die door hem heenkijkt
als door transparant kristal, die
hem overal ziet en achtervolgt
en zegt: Jean, jij, stumperd,
nietsnutter in de klas en on
machtig in bed, hetzij met een
vrouw, hetzij met je maigre
plaisir
Godsonmogelijk, dat zijn vader Jean Calmet kan niets. Iedereen
daar ooit uitkomt. Van tijd tot
tijd gaat hij er zelf heen om
zich er van te overtuigen dat de
urn er nog staat. Al op een af
stand leest hij duidelijk de
woorden: Docteur Paul Calmet
1894—1972.
Doch ook die rust is maar tijde-
kan alles, hij niets. Zelfs zijn
oude moeder, een klein bundel
tje vel en been geworden, die
straks net als zijn vader, ook
verast zal worden, houdt zich
zonder haar man nog op de
been en dribbelt van de keuken
naar de grote huiskamer, waar
aiies na ae dood van de medi
cus nog precies op zijn piaats
staat: de grote tamilietafel,
waaraan gegeten werd, de
staanklok, die de eeuwigheid in
stukken tikt. Mare, zijn jonge
leerling in de klas, kan ook al
les, want hij slaapt bij Thérèse
en het is hem aan te zien, hoe
goed hem dat doet. Jean voelt
zich als Job op de mestvaalt,
maar met dit verschil, dat God
in de hemel zich over Job ont
fermde en hem, Jean Calmet in
de steek laat. Ook al roept en
roept hij nog zo wanhopig in
zijn benauwdheid geen ant
woord. Komt allen tot mij, die
vermoeid en belast zijt en Ik
zal u rust geven. Dat geldt voor
iedereen, maar niet voor hem,
Jean Calmet. De schreeuw komt
uit zijn verscheurde ziel: Dieu
est un salaud. God is een schoft.
Nog een andere vervloeking. Wil
loos wordt hij, op een avond
Iaat, meegenomen door een
neo-nazi. In de woning van deze
man ziet hij prenten en beelden
van Hitier, omgeven door ha
kenkruisen. Hij zou weg willen,
maar zijn benen weigeren
dienst. Pas als bij de naziman
de haat tegen de joden voor de
dag komt. vlucht hij in paniek
naar buiten. Op straat loopt hij
een goede vriend tegen het lijf,
medeleraar op het gymnasium.
Bloch. Een jood. En voor hij
weet wat hij zegt komt het er
uit: sale Juif
Drie dagen voor zijn dood, nog
niet wetend dat hij sterven
gaat, zit Jean Calmet thuis op
zijn vrijgezellenkamer. Bij de
directeur van het gym heeft hij
zich ziek gemeld. Hij moet aan
Bloch een brief schrijven om
zich diep, diep te verontschuldi
gen voor wat hij in een ogenblik
van verstandsverbijstering heeft
gezegd. Beste BlochBeste"
wordt geschrapt, want dat kan
niet. Dus alleen maar: Bloch
„Tot je verbazing zul je hebben
gehoord Dat kan evenmin.
Verbazing? Bloch moet onpeil
baar diep zijn gegriefd, in een
flits moet Bloch weer alle con
centratiekampen hebben gezien,
de rokende crematoria, de po
groms in Polen of God weet
waar. Dus ook het woord verba
zing wordt geschrapt. De hele
brief wordt verscheurd. Morgen,
overmorgen als zijn geest weer
wat helderder is, zal hij een
nieuwe brief aan Bloch schrij
ven. De omslag zet hij vast
klaar op zijn schrijftafel met de
postzegel er op.
De brief aan Bloch zal nooit wor
den geschreven en nog minder
bezorgd. De omslag met alle
verdere in beslag genomen
stukken komt in handen van de
rechter van onderzoek als Jean
Calmet er niet meer is. l'Ogre,
de Kinderfresser van Bern,
heeft zijn werk gedaan.
L.J.K.
Marienburg
op rand
bankroet
PARAMARIBO (ANP) De sui
keronderneming „Marienburg"
in Suriname staat aan de rand
van een bankroet. Als niet snel
hulp wordt geboden, zal het be
drijf eind deze maand moeten
sluiten. Er zal dan geen geld
meer zijn om de lonen uit te be
talen.
De directeur van Marienburg, Mi
chel Shak Shie, is naar Neder-
lrnd vertrokken om overleg te
plegen met de directie van de
Rubber Cultuur Maatschappij
Amsterdam (Amsterdam rub
ber) de eigenaresse van het sui
kerbedrijf.
De produktie van „Marienburg"
is de laatste maanden gedaald
tot ongeveer 200 ton suiker per
Bioscopen
Groenteveiling Leiden, 3 dec.
Appelen 35; druiven 72111;
aardappelen 16—20; andijvie
126—142; rode kool 16—20; witte
kool 916; prei 95122; stoofsla
4749; spruiten A 117122;
spruiten B 114—117; uien mid-
delgrof 5860; witlof 190195;
knolselderij 54—67; komkom
mers B 96; komkommers C 80
84; komkommers D 6163;
komkommers E 48; sla zwaar
2232; sla licht 1^—16; selderij
41-42.
Veemarkt Rotterdam, 3 dec.
Aanvoer: totaal 1419, slachtrun-
deren 1107, varkens 312. Prijzen
(in guldens per kg); koeien
5.10—5.60 (le kwal.) 4.55—'70
(2e kwaliteit); 4.304.40 (3e
kwaliteit); vaarzen 5.656.15
(le kwal) 4.855.40 (2e kwal.);
stieren 6.40—6.80 (le kwal.)
6.156.25 (2e kwal.); worst-
koeien 4.204.35; varkens 3.42
—3.44 (le kwal.) 3.40—3.42 (2e
kwal) 3.38—3.40 (3e kwal);
slachtzeugen 2.802.90; zware
varkens 3.17—3.27. Overzicht
(resp. aanvoer handel en prij
zen): slachtrunderen groot
slecht lager, varkens ruimer
vlug fijne varkens la
ger, slachtzeugen hoger, enkele
prima's boven notering.
Veemarkt Amsterdam, 3 dec.
Aanvoer: runderen 116, varkens
61. Prijzen (in guldens per kg
gesl. gew.): runderen 4.406.40;
varkens 4.204.25. Handel: run
deren kalm, varkens kalm.
