Harde misdaad
in havens neemt grote
vormen aan
WiM
Leonidas'
prijscourant uit 1913:
gaaf stukje jeugdsentiment
ROTTERDAM - Er kwamen met een hard soort misdaad te teiten. Het komt voor dat een
vorig jaar 33.164 zeeschepen de maken." bepaalde club zijn werkzaam-
havens van Rotterdam en Eu-, Zijn collega rechercheur H. heden al voor een heel jaar
ropoort binnen. Er werd toen van Bruggen zegt: „Het zijn vooruit plant. De politie onder
in 's werelds «rrnAtct» h»v»n». een paar dubs je komt tej. J;r
kens weer dezelfde namen te
gen. Onder hen zijn beruchte
brandkastkrakers en lieden uit
andere branches die nu in de,
havens een nieuw werkterrein
zien. Deze misdadigheid is nog
wel niet zo georganiseerd als
in Amerika, het is hier nog
niet zo dat een bedrijf dek
mantel is voor misdadigersac-
tiviteiten, maar het is wel dui
delijk dat er „brains" achter
s werelds grootste havenge
bied 268,4 miljoen ton aan goe
deren overgeladen. Bij zulke
hoeveelheden is het niet
vreemd als er eens wat, soms
letterlijk, tussen wal en schip
valt, als er eens gewoon wat
verdwijnt. Maar de diefstallen
in de havens gaan de laatste
twee jaar zorgwekkende vor
men aannemen. De havens
zijn een operatieterrein gaan
worden voor de georganiseerde
scheidt diverse fasen in het
„werk" van de criminelen. Al
lereerst de fase van informatie
(tipgevers e.d.); dan de obser
vatieperiode: posten envol
gen van bijv. vrachtwagens
wat soms maanden in beslag
neemt; de planningfase en het
uitvoeren van de diefstal; en
de opslagfase. Soms worden de
goederen in Nederland opge
slagen, maar vaak ook gaan
ze direkt via bepaalde „kana-'
iuit Japan worden ingevoerd,
en ook foto- en filmapparatuur.
Erg in trek .zijn daarnaast
.ook metalen; baren koper en
broodjes nikkel verdwijnen bij
de regelmaat, maar ook meta
len als bismuth, cadmium en
kwik. Meestal wordt daarvoor
via via een afnemer gevonden
j.n. de Duitse industrie.
De diefstallen worden op di
verse manieren gepleegd. De
dieven kunnen zich in laten
sluiten in loodsen, of gewoon
brutaalweg spullen meenemen
terrein waar onvoldoende
De Rotterdamse havens zijn het rijke arbeidsterrein geworden van gerenommeerde misdadigers.
Overslag in een van de vele Rotter
damse havens. "Ongemerkt" wil er
wel eens wat verdwijnen.
misdaad, voor gerenommeerde zitten. De zaak wordt perfect len" naar België of Duitsland., bewaking is. Containers staan
misdadigers met hun benden, voorbereid, tot en met de afzet De dieven-in-het-groot hebben
van de spullen." Commissaris vooral goederen op hun reper-
Mët grote precisie voeren zij L. van der Zande van de ri- toire staan waarvoor een ge-
hun acties uit en nemen rustig vierpolitie luidde een dezer da-, makkelijk afzetgebied te vin
een buit mee met een waarde gen de noodklok in tijdens de den is. De spullen moeten een
van enkele tonnen of een mil- behandeling van de beleidsnota voudig „kwijt te raken" zijn. _0_
joen gulden. De Rotterdamse van algemene zaken in de Rot- Zulke artikelen zijn bijvoor- zijds wordt ook driftig gestolen
rivierpolitie krijgt te maken terdamse gemeenteraad. beeld sigaretten, electronische uit vrachtwagens die uit de ha-
met tegenstanders, van steeds De bendes kennen een strikte apparatuur zoals cassetterecor-, vens op weg zijn naar hun be-
zwaarderkaliber.Hoofdinspec- arbeidsverdeling en een duide- ders, stereoapparatuur en klok-, stemming. Dat gebeurt al of
teur G. Tamboer: „We hebben lijke planning van hun activi- .radio's die met. vrachten vol 'niet met medeweten van de
op vele plaatsen in Rijnmond
langs de openbare weg en kun
nen worden opengebroken of in
z'n geheel meegenomen wor
den als je de beschikking hebt
over een vrachtwagen. Anders
chauffeurs. Chauffeurs worden
soms in kroegen benaderd en
het resultaat is o schrik, dat
de volgende morgen hun wa
gen weg is.
Tot enkele jaren geleden lagen
de diefstallen in de havens nog
op een heel ander niveau. Er
waren toen nog geen contai
ners, er werd minder massa
goed aangevoerd. Diefstal was
meestal het kleine „kijk-en-
grijp-werk". Een verpakking
was beschadigd of werd „per
KAREL LENGS ZONEN. TEGELEN
„Speciaal" heeren-Rijwiel
It Spteiail-Toerenmichlm mtt frlnu dubbel k 1
ïrtS-SZ-'- - aU
rSL fcS
Op een vfieskóude dag in
1880 zette de smid Karei
Peter Lengs een vreemd
soortige machine bij de in
gang van zijn zaak: het ge
vaarte leek heel in de verte
op de velocipede, een duü'
vélse uitvinding, waartegen
van de kansels al veelvul
dig in vlammende sermoe
nen gewaarschuwd was.
Maar dit gedrocht, door
Lengs „heerenrijwiel" ge
noemd, was toch wat an
ders: het had twee identie
ke wielen en de pedalen
waren los van het wiel aan
een eigen tandwiel beves
tigd, waardoor de machine
veel sneller en comfortabe
ler was dan alle andere mo-
torloze vervoersmiddelen.
Het rijwiel van Lengs trok
dan ook vanaf de eerste
dag enorme belangstelling
en de kopers meldden zich
bij tientallen. Reden genoeg
voor Lengs om naast zijn
enorme collectie gereed
schappen nu ook de fabrica
ge van fietsen krachtig ter
hand te nemen. Dat gebeur
de eerst primitief in een
hoekje van zijn smederij
maar in 1895 had zijn vaar
dig geknutsel reeds zo'n
omvang aangenomen, dat
een gloednieuwe rijwiel-an-
nex carbid-lantaarnfabriek
gebouwd moest worden. Los
daarvan begon de energieke
smid zijn verzendhuis Leo
nidas, het eerste Nederland
se postorderbedrijf.
In 1913 had Leonidas klan
ten in geheel Europa, die
de kloeke prijscourant „met
meer dan 2000 afbeeldingen
en beschrijvingen van uiterst
laag-geprijsde kwaliteitsaii-
Leonard de Vries
doet nieuw boekje open
over de oude tijden
tikelen" als een spannende
beeldroman verslonden. De
gids werd in een monsteróp--
lage van 335.000 exempla
ren verspreid en 'in de fa
briek van Lengs werkten
600 mensen zich in het
zweet om aan de wassende
vraag te voldoen. De aan
geboden artikelen varieer
den van onverslijtbare fiet
sen met dubbel klokkenla-
ger (f27) tot handnaai
machines op ijzeren voet
(5 jaar garantie, f 15), ui-,
terst solide rijwielbellen (10
cent), luxe polster-gezond
heidszadel (f 6,10), voet-
pompen (42 cent), spreek
machines (f 8,75), prima
viool, model Stradivarius
(f2,75), flobertgeweer
(f3,05) hoogst moderne koe
koeksklokken met le klas
eendaagsch gang- en slag
werk, tien gulden), graf
kransen uit het fijnste
staalblik, groene bladeren
met thee-rozen-bouquet voor
f4,80, kruisbeeld, hoogfijn
vernikkeld met kogelvoeten,
fl$0, goede bolknaks, 100
stuks voor 2 gulden, zeer
amusante scheftsartikefen
(snurksigaar, 18 cent, stink-
sigaar 3 cent, ansichtkaart
met uitt'rekkeroriginele
scherts, 10 cent, scherts-
pijp, zodra men blaast
springt een figuur uit 45
cent, en muzikale stoelzit,
wórdt op stoel gelegd en
wanneer men zich neerzet
hoort men een muzikalen
toon tot schrik van den zit
tende, prijs 18 cent, dames
onderbroeken uit fijnste
geel macco tricot f 1,40 en
vrouwencorsetten uit de
fijnste drilstoffen f2,70.
Lengs met zijn Leonidas-
vondst leek het eeuwige le
ven te hebben, maar helaas
wierp de Eerste Wereldoor
log roet in zijn eten: de En
gelsen boorden drie schepen
vol Leonidas-goederen in de
grond en de leveranties aan
de Oosterburen vielen com
pleet weg. In 1931 stierf Ka-
rel Peter, die werd opge
volgd door zoon Heini. Toen
deze in 1938 plannen smeed
de voor een geheel nieuw
imperium weigerden de
Duitse fabrikanten de door
hem bestelde metaalpersen
'af te leveren. Ze hadden
het ijzer zelf nodig om er
dikke Bertha's en tanks van
te maken. In 1944 stierf
Heini gedesillusioneerd te
midden van zijn onge
bruikte, grotendeels door
hem zelf geconstrueerde
machines. Leonidas was
daarmee voltooid verleden
tijd geworden.
Meesters-speurder Leonard
de Vries, die het vaderland
al eerder verblijdde met
facsimile-uitgaven van het
oude „Leven" en Panora
maheeft uoor uitgeverij
Sk'arabee in Laren ónder
het motto Jt60 jaar inflatie"
nog een keer een duik geno
men in de Leonidas-prijs-
courant van 1913 en het re
sultaat is een gaaf stukje
nostalgie in drukvorm ge
worden. Deze paperback
van 176 pagina's heeft niet
de vertrouwde Leonidas-
prijs (men betaalt er f 1430
voor) maar voor liefheb
bers van de goeie ouwe tijd
mag deze prijs nimmer een
onoverkomelijk bezwaar
zijn.
LEO TH URING
ongeluk" beschadigd, en er, heid hebben en met name de
kleine diefstallen signaleren en
aan de politie overgeven.
Daarnaast hebben veel bedrij
ven een eigen „beveiliging"
van hun terrein.
Het gedijen van de misdaad in
de Rotterdamse havens wordt
vergemakkelijkt door het feit
dat Rotterdam een „open" ha-
i behoeve van het
verdween wat van de inhoud.
Dat betrof soms maar een.
paar sinaasappelen, wat speel
goed of oude metalen. Tegen
deze kruimeldiefstallen werd
streng opgetreden: als iemand
gepakt werd en de waarde van
hët gestolen goed ging de drie,
vier gulden te boven, werd hij
direkt voor de officier van jus
titie gebracht en volgden soms snel mogelijk kunnen doorvoe-
enkele dagen in verzekering ren van de goederen. De mees
stelling. De heer Tamboer: te terreinen zijn gemakkelijk
„Een weekeinde met 25 tot 30
verdachten was heel gewoon,
De daders waren meestal ha
venarbeiders, die echter in.
veel gevallen ontslag bove
toegankelijk, in tegenstelling
tot bijvoorbeeld de haven van
Londen die vrij hermetisch is
afgesloten. De rivierpolitie pro
beert de bedrijven er toe te
het hoofd hing bij diefstal. Dit bewegen zo nodig de bescher-
snelrecht (dat nu niet meer be- ming van hun eigen terreinen
staat) had de bedoeling pre- te verbeteren, een vorm van
ventief te werken en zo de ha- preventie,
ven" „schoon" te houden. Maar Behalve de directe grote en
of het enig resultaat gehad kleine diefstallen is nog een
heeft is nog maar de vraag." andere vorm van diefstal erg'
liet merendeel van de arbeids- verbreid in de havens. Omdat
.uren van de rivierpolitie ging er met de over te laden goedc-
toen op aan dit kruimelwerk, ren diverse handelingen ge-
Slechts enkele malen per jaar pleegd worden zijn er genoeg
kwam er een grotere zaak aan mogelijkheden om iets te latea
het licht, meestal malversaties verdwijnen of toe te voegen,
met massagoed zoals graan, Zo kan bijvoorbeeld om uit
hout, koffiebonen. Het ging om concurrentieoverwegingen een
waarden van hooguit een paar klant ter wille te zijn wat
ton. Nu is zowel de waarde meer graan worden gestort in
van het „grote werk" als van een schip dan was overeenge-
de kijk-grijp-diefstallen ver- komen. Daar praat dan verder
meerdcrd. Klein is niet meer niemand over en het tekort
tien sinaasappelen, maar een wordt wel weer uit een andere
complete stereoinstallatie, partij aangevuld,
groot is nu een miljoen of min- Dergelijke praktijken komen'
stens een paar ton, een hele veel voor en worden door ie-
container vol of een complete dereen als heel normaal geac-
geladen vrachtwagen. cepteerd. Een ander voor-
Het kenmerkende van de grote. beeld van deze werkwijze is
zaken is, dat de mensen die het bevochtigen van meel en
deze diefstallen op hun naam steenkool om stuiven bij het
schrijven van buiten de haven verladen tegen te gaan. Maar
Politie te water komt aan boord om te onderzoeken of het wel
allemaal zuivere koffie is.
komen, zelfs uit het buiten
land, en dat hun acties van te
voren zijn gepland en dat voor
een afzetgebied is gezorgd. Dit
in tegenstelling tot de kleine
diefstallen door mensen die
meenemen wat ze toevallig te
genkomen. Grote diefstallen
wil zeggerj een container siga
retten van 600.000 tot 700.000
gulden, een partij metaal van
3 lot 4 ton, of voor een ton aan
elektrische apparatuur.
De Rotterdamse havenpolitie
telt 130 geüniformeerde perso
neelsleden, waaronder 15 re
chercheurs. „En dat is echt te
weinig," zegt hoofdinspecteur
Tamboer. Hij en zijn collega
Van Bruggen zijn ook niet he
lemaal tevreden over de poli
tieorganisatie. „Er zijn teveel
politiekorpsjes. Al te vaak ben
je voor een zaak afhankelijk
van de goodwill van collega's
elders, ook in het buitenland,
en van officiers van justitie in
andere districten." Hun wen
sen: een centrale informatie
verzameling. waar alle gege
vens over daders, zaken en
ontwikkelingen worden bijeen
gebracht; regionale post- en
volgploegen; en een soort vlie
gende brigade die overal in
Europa zou kunnen optreden.
De rivierpolitie waakt over een
immens gebied: alle water tus
sen Bolnes en de Maasvlakte,
plus de Rotterdamse haventer
reinen, plus de schepen. Naast
de politie zijn in dat gebied
werkzaam veiligheidsmensen
van de Scheepvaart Vereniging
Zuid (verband van werkge
vers) die opsporingsbevoegd-
het is duidelijk dat door er
meer water op te spuiten eerder*
het vereiste gewicht is bereikt.
Ook bij afwegen van goederen
kan geknoeid worden. Hoofdin
specteur Tamboer: „Dit is
normaal in de haven. Je moet
het als een soort gewoonte
recht beschouwen. Wij kunnen
ef weinig aan doen. Er wordt
geen aangifte van gedaan en
als politie stuit je op een muur
van onwil." Maar het is nog
lang met zo erg als in andere
havens, ondermeer in Zuid-A-
merika."
Rechercheur Van Bruggen
toont een lijst met 116 zaken,
„van rijp tot groen", die dit
jaar tot 1 november bij de ri
vierpolitie bekend zijn gewor
den, behalve dan nog de klei
nere diefstallen. „Daarvan
hebben we er 28 opgelost En
dat cijfer zegt nog niet veel,
want de diefstallen die het best
zijn voorbereid en dus meestal
de grootste zijn, zijn het moei
lijkst om op te lossen. En ik
heb het idee dat we nog lang
niet alles weten."
De heer Van Bruggen ver
wacht, dat in de toekomst
vooral het stelen van hele con
tainers zal toenemen. „Zo erg
als in Amerika is het hier ge
lukkig nog niet. en ook zijn
hier douane en politie niet cor
rupt. Maar ja, eigenlijk staat
alles wat er hier gestolen
wordt in geen enkele verhou
ding tot de totale waarde van
alles wat er hier in de Rotter
damse havens komt."
WILLIBRORD RUIGROK
