KUNST
OP
ZICHT
Nieuwe dirigent Madrigaalkoor
wil onbekende werken brengen
Flamencokunst
in moeilijkheden
door toeristisch
Spaans knoeiwerk
Kunstkortjes
kunst
PAGINA 5 ZATERDAG 17 NOVEMBER 1973
T l-II\SE COURANT
Voor het laatst Fiesta Gitana
■npi
mamoM
LEIDEN Enkele weken geleden vroegen wij op deze
pagina uw aandacht voor het jaarlijkse optreden van
Féerie Africaine, het bekende folkloristische gezelschap
uit Senegal. Deze week is het de beurt van een niet
minder bekend folkloristisch evenement, dat eveneens
ieder jaar terugkeert:- Fiesta Gitana. Een nieuwigheid
daarbij is dat dit flamenco-festival dit jaar voor het
eerst niet in de Stadsgehoorzaal zal plaatsvinden, maar
in het Rijnlands Lyceum.
Voo de liefhebbers van deze typische mengeling van het
Spaanse leefklimaat met het zigeunerbloed is dit jaar
een extra waarschuwing wel op zijn plaats: Deze ze
ventiende Fiesta Gitana zou wel eens de laatste of
in ieder geval één van de laatste kunnen zijn. Organi
sator Da Silva ziet zich namelijk steeds meer voor de
moeilijkheid geplaatst, dat het langzamerhand onmoge
lijk gaat worden dansers en danseressen van werkelijk
niveau aan te trekken. Niet dat ze er niet zijn, er zijn
er genoeg, maar wat ze presteren is over het algemeen
ver beneden de maat en heeft met de echte, aan stren
ge wetten gebonden Flamenco-kunst nog maar bijzon
der weinig te maken.
De schuld hiervoor schuift De Silva voornamelijk op de
toeristen, die in grote stromen Spanje bezoeken. In het
vakantie-programma wordt dan meestal het obligate
Flamenco-avondje opgenomen, tot groot plezier van de
toerist, maar met desastreuze gevolgen voor de Fla
menco. Het merendeel van deze bezoekers is namelijk
absoluut geen kenner en komt bovendien alleen maar
kijken en luisteren om zich een avondje te vermaken.
De danser wordt daardoor geconfronteerd met een pu
bliek. dat tota-ail niet kritisch staat tegenover het gebo-
dene en al gauw geïmponeerd is door een paar kleurige
jurken, een beetje voetengetrappel en geschreeuw en
middelmatig gitaarspel.
Geheel tegen mijn gewoonte in heb ik de afgelopen zo
mer ook zo'n avond bezocht met als trekpleister'n dan
seres. die toch echt tot de groten behoord heeft. Wat ik
te zien kreeg was beschamend: in een dure nacht
club-sfeer waren een paar uiterst ongeïnteresseerde
„Flamenco-specialisten" bezig met een slordig en on
geïnspireerd nummertje geld verdienen. De danseres
sen koketteerden alleen maar een beetje, het voeten
werk van de dansers leek werkelijk nergens op en de
die er werkelijk nog iets van terecht bracht, was een
gitaristen speelden alsof ze doodmoe waren. De enige
van de zangers. Het publiek, een groep Nederlandse en
Duitse toeristen, was echter voorspeld dat ze voor hun
kostbare geld (en de prijzen lagen hoog) een grandioze
Flamenco-show voorgezet zouden krijgen, die rijkelijk
overspoeld zou worden door champagne (bij de prijs in
begrepen). De champagne bleek echter wrange, goed
kope cider met een flinke scheut alcohol, die gemaakt
scheen te zijn om aspirine-fabrikanten aan een behoor
lijke winst te helpen. Het was echter bij de prijs inbe
grepen, dus werd het flink gedronken. Als Hollander
wil je waar voor je geld, nietwaar?
Na drie glazen had iedereen een beetje de hoogte, er
werd enthousiast olé geroepen en meegeklapt en ieder
een vermaakte zich uitstekend, behalve ondergeteken
de, die zich gruwelijk zat te ergeren. Niet aan het pu
bliek. Als je een paar keer in het buitenland geweest
bent, raak je wel gewend aan het gedrag van je land
genoten. Waar ik me werkelijk aan ergerde, dat was
aan de „artiesten", die gedreven door een geweldige
gemakzucht hun eigen flamenco-kunst door het slijk
haalden.
Laten we blij zijn dat we woensdag 21 november in onze
eigen Sleutelstad in ieder geval nog wel van de echte
flamenco kunnen genieten.
PAUL KORENHOF.
IN MEMORIAM
BRUNA
MADERNA
De dood van Bruno Maderna
kwam voor ingewijden niet als
een donderslag bij heldere he
mel. Dat deze begaafde com
ponist en dirigent nog zóveel
krachten kon blijven verzame
len om actief in de hem zo
dierbare kunstuiting werk
zaam te blijven, verbaasde ie
dereen, die wist hóé ziek hij
Het schokt omdat de berichtge
ving in de internationale pers
hem als kunstenaar zozeer te
kort doet. Het mag waa>r zijn.
dat Maderna een proponent
van het muzikale avangardis-
me is geweest. Het is ónwaar
om zijn kunstenaarschap al
leen in dié richting te trekken.
Het Nederlands Madrigaalkoor
heeft onder zijn directie ver
schillende keren óók in het
kader van het Holland Festi
val en ook ia die entourage
landelijk en internationaal op
verschillende plaatsen mo-
werken. die
tot het avantgar-
i distische genre gerekend mo
gen worden. Als koor stellen
wij er prijs op daarvan met
dankbaarheid te getuigen,
want zowel de „Orfeo" van
Monteverdi, het „Beatus Vir"
van Vivaldi, het „Magnificat"
van Josquin des Prez, of de
„Historia Divitis" van Carissi-
mi waren voor ons als uitvoe
renden onder zijn leiding mu
zikale evenementen, waaraan
het terugdenken een muzikale
herbeleving bekent, die zelden
onverklant tot klinken komen
i zal.
Namens het nederlands Madri
gaalkoor.
Esther Hillinga, scretaresse.
C. Zandbergen, voorzitter.
HUISMUZIEK IN
KOORD STUDIO
Leiden Op zondagmiddag
aanstaande, aanvang rond 3
uur, wordt in de .KOORD Stu-
I dio, Oude Rijn 88, een huismu-
ziek-middag gegeven door Jan
van Iersel blokfluit, Bert
Kruissen cldvecimbel en
i Hans de Vries spinet.
JAN v. RHENEN
EN CAESAR
Leiden Vanavond organiseert
i de begeleidingscommissie van
j het Cultureel Jongeren Pas-
j poort een muzikale en infor-
I matieve avond, in het K en
j O-gebouw Oude Vest 45. De
I avond wordt opgeluisterd door
de bekende troubadour Jan
i van Rhenen (20.0022.00 uur)
en de nieuwe pop-groep, Kaag
concours winnaar Julius (Cae
sar) (vanaf 22.30 uur).
Behalve muziek zijn er op deze
l avond, georganiseerd onder
auspiciën van de Culturele
Raad Leiden, informatiestands
van K en O de Schouwburg,
Leidse musea, openbare biblio
theek, de tekenschool Henk
I Hollebeek. het CJP zelf, etc.
etc. De Filmclub 16 zal een
filmprogramma verzorgen en
bovendien geeft de pottenbak
ster Clara Sikking gelegenheid
tot het uiten van eigen kreati-
viteit. De toegangsprijs voor
deze avond is 1.50 (CJP
f 0.75). Aanvang: 20.00 uur
(zaal open vanaf 19.30 uur).
Leiden Het Nederlands Madrigaalkoor is uit de dirigen
ten-nood. Opvolger van Herman Strategier wordt per ja
nuari 1974 Frits Kox, dirigent van 'het Gewestelijk Orkest
voor Zuid-Holland. Het Madrigaalkoor heeft daarmee in
de roos geschoten. Want het is natuurlijk te verwachten
dat er een nauwe relatie zal ontstaan met bovengenoemd
orkest, dat sinds de komst van Frits Kox zich een goede
naam verwerft.
Frits Kox wordt de krachttoer bespaard van iedere andere koordiri
gent, die in twee repetities een koor en een handjevol leden van een
„gerenommeerd orkest" aan elkaar moet praten, waarbij het dan
bovendien nog geen zeldzaamheid is, dat de heren leden van dat ge
renommeerde orkest hun partij niet kennen, omdat het „maar een
schnabbeltje" was. Gaat het op de uitvoering fout, dan is dat altijd
de schuld van de koordirigent, die, zo zeggen de heren leden van
het gerenommeerde orkest, niet dirigeren kan.
Frits Kox heeft zich op het standpunt gesteld, dat het Gewestelijk Or
kest voor Zuid-Holland een taak heeft als begeleidingsorkest, en hij
heeft daar hard aan getrokken. Bij het instuderen van een nieuw
werk zal één dirigent zowel het orkest als het koor vormen en zij
zullen voor de uitvoering elkaar niet als een schnabbeltje ontmoe
ten. Dat is het grote voordcel voor het Madrigaalkoor en het Ge
westelijk Orkest voor Zuid-Holland. Dit houdt natuurlijk niet in. dat
alleen het Madrigaalkoor een beroep kan doen op bovengenoemd or
kest, dat kunnen alle koren.
Nu Fritx Kox in de Leidse koorgelederen is opgenomen, moge het
volgende ter kennismaking dienen. Als vele anderen, begon hij zijn
carrière als organist (in Haarlem), na daartoe het Staatsexamen
met een onderscheiding te hebben behaald. Orkestdirectie volgde
bij Jaap Spaanderman, waarna hij studentenkoren en -orkesten leid
de in Amsterdam, Utrecht en Wageningen. Eveneens stonden onder
zijn leiding het Toonkunstkoor in Doetinchem (10 jaar) en het Ope
rakoor Maasstad in Rotterdam. Frits Kox is docent repertoireklasse
van het Twents Conservatorium. Sinds september 1972 is hij diri
gent van het Gewestelijk Orkest voor Zuid-Holland.
Dit laatste is hij niet zomaar geworden. Hij vestigde de aandacht op
zich, nadat hij de eerste prijs had behaald op een dirigentencursus
in Rotterdam, die onder leiding stond van Piet Ketting. Vervolgens
nam hij deel aan de bekende dirigentencursus in Hilversum, toen
onder leiding van Willem van Otterloo en aan de dirigentencursus in
Perugia, onder leiding van Ferrara, om vervolgens mee te dingen
in het dirigentenconcours in New York van Dimitry Mitropoulos.
Frits Kox werd 10 juni 1932 in Arnhem geboren en doorliep daar het
Gymnasium. Dit zijn zo de voornaamste antecedenten van een diri
gent, wiens taak als opvolger van Herman Strategier niet gemakke
lijk zal zijn. Maar zowel het Madrigaalkoor als Frits Kox hebben
een goede naam op te houden, en wij twijfelen er niet* aan dat zij
hun idealen hoog zullen houden. De belangstelling van Frits Kox
omvat zowat alle perioden uit de muziekgeschiedenis tot op de hui
dige dag.
Mèt Herman Strategier heeft hij gemeen dat hij streeft
naar het brengen van minder bekende werken (Britten,
Strawinsky, Poulenc, maar ook Scarlatti). In studie wordt
nu genomen Canticum Simenionis van Helmuth Barbe,
voor koor, tenorsolo, strijkorkest en slagwerk. Het stre
ven is naar het brengen van meer dan één concert per
jaar. met de hoofdschotel" tegen Kerstmis volgend
jaar.
Het ziet er naar uit, dat het Madrigaalkoor heel blij mag
zijn, dat het een dirigent van groot formaat heeft gevon
den, hetgeen natuurlijk verrijkend zal zijn voor de ont
plooiing van het Leidse culturele leven.
B. RIJNDERS.
LEIDEN Ir» de foyer van het LAK-theater aan het Levendaal expo
seert van 15 november tot 20 december Hannah Bouman met edel
smeedkunst, sieraden en objecten.
DEN HAAG/LEIDEN Zaterdagmiddag 1 december om half 5 opent
prof. dr. S. Dresden, hoogleraar Franse letterkunde te Leiden, in
hole! Des Indes te Den Haag een schildenjententoonsieHing van de
Leidse kunstenares Anneke Boot. De expositie (met gelegenheid tot
a. .:xp) o -dt gehouden tot en met 31 januari '74 en is op alle da
gen jeoptrd van 9.03 tot 21.00 uur. Anneke Boot zal zelf aanwezig
zijn op alle za.erdagen van 14.00 tot 16.00 uur.
LEIDEN De Stichting Jazz-zolder Hot House, Rapenburg 24, orga
niseert op vrijdagavond 23 november een concert door het Rob
Agerbeek Kwintet (Rob Agerbeek, piano, Willem Reinen', bügel,
Dick Vennik. tenorsax/fluit. Rob Langereis, bas. en Eric Ineke,
drums).
LEIDEN Tot en met 28 december wordt in Kabinet Gaper. Joh. de
Wittstraat 40, een expositie van grafiek en keramiek gehouden (on
der het decembermotto: o, kom er eens kopen, kijken is geen
kunst). Het betreft werk van Joop Beekwilder, Petra van Heesbeen.
Jet Wery (keramiek), en Willem Breddels, José Calsina Fabrega,
Hans Dingjan. Georg Hadeier, Aad van Houwelingen, Rien van der
Nat. Ab Steenvoorden. Marijs van der Stoep en Koos van de Water
(prenten).
VOORSCHOTEN „Als op Duivenvoorde de stenen spreken" is een
klank- en lichtspel over het dagelijks leven in het Voorschoten rond
1700. Rode draad hierin: Duivenvoorde met enige van zijn illus'err
bewoners. Verteller is Frans van Mrr be j-.n, i 'e intermezzi
door fluitist Ellen Mac Gillavty en c.avcc.mst Gei van Surksum.
Aanvang half 9, vrijdagavond 23 november.
WASSENAAR Tot zaterdag 8 dec. is in Galerie-biblioiheek. Lillfej-
baan 1, een expositie ingericht van keramische gebruiksartikelen
naar eigen ontwerpen van Potterie de Uilenspiegel (atelier Duin-
rell). Tevens wordt geëxposeerd door Wil Brink (Amsterdam) met
grafiek, schilderijen en plastiek.
WAND-
TEGELS
UIT DE
XVIIe EEUW
LEIDEN Van mijnheer V.
te L. kregen we een tiental
fotocopieën van zeventiende
eeuwse wandtegels. Zij zijn
in blauw beschilderd met
ktijgslieden van verschillen
de rangen en In verschillen
de houdingen. Behalve aan
de gelijksoortigheid van de
figuren is ook aan de hoekor-
namenten te zien dat zij bij
elkaar horen. De figuren zijn
vrij groot en gedetailleerd
geschilderd. De tegels date
ren uit het midden van de
17e eeuw, hierop duiden o.a.
de uniformen. Het glazuren
van bakstenen werd in het
midden-oosten al zeer lang
gedaan (b.v. de zgn. Isch-
tar-poort uit Babyion 80 v.
Chr. met draken en antilo
pen op een blauwe onder
grond). Aan het eind van de
middeleeuwen wordt de tech
niek overgenomen door de
'èf \S
- - M
Italianen en de Spanjaarden.
In Spanje worden de tegels
van de Moren geïmiteerd,
Deze zijn onder invloed van
de Islam ornarqentaul. In
het begin van de 16e eeuvy
komen in de zuidelijke Ne
derlanden de eerste bukkerlj-
en, vaak o.l.v. Italianen. In
het midden van deze eeuw
komt hier het maken van
aardewerk en tegels op
gang, en in de zeventiende
eeuw is dit zo populair dat in
bijna elke belangrijke plaats
wel een plateel- en tegelbak
kerij te vinden is.
De decoratie van de vroege te-,
gels staat nog onder invloed
van de Italiaanse en Spaanse
voorbeelden. In het begin
van de 17e eeuw wordt In
grote hoeveelheden Chinees
porselein ingevoerd. Dit Is -
zeer geliefd en men trachl
dan ook al snel dit te imite-
ren. Er worden nu vnl. wit
met blauw beschilderde te
gels gemaakt. De voorstellin- 4
gen worden realistisch en
zijn afspiegelingen van wat
er op zeventiende eeuwse
Nederlandse schilderijen te
zien is. Er zijn tegels met
landschappen, schepen, bloe
men, fruitschalen, dieren,
menselijke figuren b.v. bij
beltaferelen, series met am
bachten, krijgslieden, kinder
spelen) etc. De wil tot natu
ralistische uitbeelding gaaf
zelfs zover dat er ook een
kategorie „pissertjes en kak-
kertjes bestaat.
In de tweede helft van de 17e
eeuw worden de hoekorna-
menten en de figuren klei
ner, in de 18e eeuw over-
heerst het wit sterk. De kleu
ren worden fletser en vaak
wordt het paars gebruikt.
De hoekornamenten zijn
meestal variaties op een en
kele basisfiguur. Op de afge
beelde tegels ziet men een
vorm van de Bourgondische
lelie. Andere basisvormen
zijn: de ossekop (waar met
enige fantasie twee horens in
te ontdekken zijn), de heilige
drievuldigheid (met een op
een klaver gelijkend figuur),
spinnekop (zeer kleine orna
menten) en het wan-li orna
ment (dit is een imitatie van
de randen van Chinese wan-
li borden, het is vaak geheel
verbasterd en ~»iet meer als
Chineès te herkennen). Op
tegels uit de 18e eeuw ziel
men soms anjers.
In de 17e eeuw zaten de tegels
in de schouw, plint en muur
in de kamers, in de 18e eeuw
worden ze naar de gangen,
kelder en keuken „verban
nen". Waarde tegels per stuk 1
60. serie 10 700.
