Goliath staat
nog
overeind
Israël heeft luchtslag niet gewonnen
SAM- grond-lucht geleide projectielen (type SA-2),
diging van Egypte en Syrië.
e worden gebruikt bij de luchtverde-
(Van onze militaire medewerker)
De Israëlische luchtmacht had se
dert de zesdaagse junioorlog van
1967 een wereldwijd erkende ima
ge van onoverwinnelijkheid. Num-
meriek weliswaar de mindere van
de vele omringende Arabische
Luchtmachten, werd de lucht
macht van Israel toch geschouwd
als kwalitatief zo superieur, dat
deze overmacht in elk conflict zou
rhoeten leiden tot een snelle be
slissing in het voordeel van de Is
raëli'
Zo ongeveer was de algemene op-
ninie totdat 6 oktober de strijd
uitbrak en de zaken anders ble
ken te liggen. Geen schaduw van
de snelle, eclatante overwinning
van 1967, toen Davidje in enkele
dagen tijds Goliath met een smak
onderuit haalde; de in getalsterk
te toen 3 tot 5 maal zo sterke
luchtmachten van Egypte en zijn
Arabische bondgenoten waren in
een minimum van tijd finaal bui
ten gevecht gesteld. Het totale
.luchtoverwicht dat Israël vrijwel
van het begin bezat, maakte ook
een snel einde aan de strijd op de
grond mogelijk. Wat is de oorzaak
dat de zaken nu, zes jaar latef, zo
geheel anders staan?
Allereerst is daar natuurlijk het.
aspect van het initiatief. In 1967
lag dat geheel aan Israëlische
kant en was op de eerste ochtend
van het conflict dankzij een tevo
ren minutieus uitgekiende luchtof-
fensief-operatie de Egyptische
luchtmacht binnen enkele uren op
de grond reeds voor meer dan
driekwart uitgeschakeld. Drie
maal achtereen joeg de Israëli
sche luchtmachtbevelhebber .vrij
wel al ziin offensieve vliegtuigen
over de niet gecamoufleerde en
zwak verdedigde Egyptische
vliegvelden, een Blitzkrieg, waar
zelfs de uitvinder van dit woord
jaloers op geweest zou zijn. Ook
toen bestond de luchtmacht van
Egypte vrijwel uitsluitend uit
Russisch materieel.
Les geleerd
Cairo en Moskou hadden een les
geleerd en er met schade en
schande voor betaald. De les dat
ook een nummeriek veel zwakke
re tegenstander, indien hij het ini
tiatief neemt, toch oppermachtig
kan zijn. Dat de niet verspreid
opgestelde vliegtuigen even kwets
baar zijn als glazen broeikassen
voor een windhoos. Dat het radar
systeem niet goed werkte en dat
de 150 SA 2 luchtafweer raketten
van Russchische makelij in han
den van niet goed getrainde be
dieners van nul en gener waarde
zijn. Dat de vliegvelden ongeca-
moufleerd en te dicht achter de
Suezkanaal-zone lagen en daarom
een makkelijk te identificeren
prooi voor elke aanvaller waren-
Moskou besloot de Egyptische
luchtmacht, die van de aardbo
dem was weggevaagd in een dag,
opnieuw uit te rusten, opnieuw
een investering van verscheidene
miljarden guldens waarde. Maar
dan met in achtneming van alle
geleerde lessen.
De mobiele grond-grond projectielen (Frog), bestemd voor korte en midden afstand. Geleverd aan Egypte
en Syrië.
Vele duizenden instructeurs en.
technici vergezelden het vervan
gende Russische luchtmachtmate-
rieel voor Egypte. Maar niet om
slechts als vrachtvervoerders
naar Cairo te dienen; er moest
een modem, waterdicht luchtver
dedigingssysteem worden opge
bouwd, dat de garantie zou geven,
dat een dergelijke kostbare ader-
larting voorgoed onmogelijk zou
zijn. De vliegvelden werden meer
achterwaarts gekozen en voorzien
van tot moskee gecamoufleerde
betonnen vliegtuigbunkers. Aan de
westzijde van het Suezkanaal
werd over de hele lengte van
noord tot zuid een luchtverdedi
gingsgordel gebouwd van 130 ge
leide-wapen-opstellingen met
daaraan gekoppelde radar-waar
schuwingssystemen. Rond 1971
was dit moderne luchtverdedi-
gingsnëtwerk goeddeels voltooid.
Een surprise als in juni 1967
werd uitgesloten geacht, en bleek
inderdaad uitgesloten te zijn.
Direct na de eerste Egyptische en
Syrische aanvallen op de 6e okto
ber antwoordde de Israëlische
luchtmacht met een reeks lucht
aanvallen. Maar al meteen bleek,
dat de situatie volkomen anders
lag dan 6 jaar tevoren. .Het met.
Russische steun opgezette sys
teem, nieuwe wapens en een
voortdurende aanvoer door de
lucht van nieuw Sovjet-materieel
bleken sleutelfactoren te zijn voor
een redelijk Arabisch afweersuc-
ces en hogere Israëlische verlie
zen dan was verwacht. Al in de
eerste twee dagen van de nieuwe
oorlog verloor Israël 35 Phantoms
en Skyhawks, die voor het me
rendeel ten prooi vielen aan de
nieuwe SA-6 luchtafweerraketten,
die veel effectiever bleken te zijn
dan de oudere Russische SA - 2
Guidelines (tegen hoogvliegers)
en SA3 Goa's (tegen vliegtuigen
op middelbare hoogten). Aanvan
kelijk drongen de Egyptenaren
niet diep door in het door Israël
bezette Sinai gebied, om niet ver
stoken te zijn van de luchtdekking
van de SAM-projectielen (surfa-
ce-to-air) maar na enkele dagen
werden de eerste SA-6 batterijen,
die veel mobieler zijn dan de
grotere SA-2 en SA-3, ook in het
inmiddels veroverde bruggen
hoofd gebied in de Sinai gestatio
neerd.
Opvallend was ook de strategi
sch verantwoorde inzet van
Egyptische troepen in het gebied
aan de oostelijke oever van het
Suezkanaal, waar kennelijk terde
ge rekening werd gehouden met
de zwakkere punten in de Israëli
sche verdediging. Dit is onder
meer mogelijk geworden dankzij
de gegevens over het gevechtsge-
bied, die werden verkregen door
Russische verkenningssatellieten.
Met deze -informaties, dag aan
dag beschikbaar komend, konden
de Sovjets de militaire comman
danten van Egypte en Syrië waar
devolle adviezen verstrekken voor
dè te bezigen taktiek tegen de Is
raëliërs.
Op 10 .oktober werd een van de
Russische verkenningssatellieten
vervangen door een nieuwe, die in
een baan werd gelanceerd om een
uitstekend beeld te leveren van de
gevechtsgebieden in het Midden
Oosten. Het zal duidelijk zijn dat
deze Russische assistentie bij de
militaire planning van de Arabi
sche militaire commandanten van
onschatbare waarde is.
Een andere factor van betekenis
is de voortdurende nieuwe aan
voer van Russisch oorlogsmate-
rieel om de gelede verliezen
weer snel aan te vullen. Veel eer
der dan de Amerikaanse aan-
voer-luchtbrug op gang kwam,
vlogen honderden Russische zwa
re transportvliegtuigen naar
Egypte en Syrië om deze aanvoer
te garanderen.
Tot de nieuwe gevechtsvliegtuigen
die aan de Arabische luchtmach
ten recentelijk werden geleverd.
behoorde ook de nog niet eerder
in het Midden Oosten waargeno
men Sukhoi SU-20 Fitter-B, een
zeer snelle jachtbommenwerper,
die voorzien is van een verstelba
re pijlvleugel, zoals die ook wordt
toegepast bij de Amerikaanse F-
III en de in aanbouw zijnde
MRCA.. Deze geheel nieuwe
krachtsverhouding in de lucht was
oorzaak van de voor vele westelij
ke waarnemers toch niet. ver
wachte zware en min of meer
succesvolle tegenstand in de lucht
van de Egyptenaren en Syriers.
Een vraag kan dan zijn waarom
de Egyptische luchtmacht niet
eerder in grotere mate uit haar
schulp is gekomen dan tot nu toe
het geval was. Er is weliswaai
sprake van beperkte taktische
zet van Egyptische gevechtsvlieg
"tuigen boven het directe frontge
bied, maar de sterlcte en beschik
baarheid van luchtstrijdkrachten
in aanmerking r.emend, is deze
inzet bepaald aan de geringe
kant.
Voor zover bekend is slechts een
maal een Egyptische Tupolev TU
16 Badger bommenwerper in actie
geweest om boven de Middelland
se Zee een russisch luchtgrond
projektiel van het type AS 5 Kelt
te lanceren, gericht op Tel Aviv.
Maar deze Kelt werd onderschept
door een Israëlische Phantom-ja-
ger en neergeschoten voordat hij
zijn doel kon bereiken.
Het heeft er daarom de schijn
van, dat de Egyptenaren enige te
rughoudendheid betrachten bij het
in de strijd brengen van hun
luchtpotentieel; enerzijds kan
hierbij een rol spelen dat men
eerst een voldoende aantal SA-6
batterijen aan de oostelijke zijde
van het Suezkaal geplaatst wil
hebben om zodoende meer lucht
dekking te hebben en bovendien
kan men rekening houden met het
feit dat de Israëliërs in eerste in
stantie hun primaire aandacht
wijden aan de zoveel dichter bij
het moederland gelegen gevechts
gebieden aan het Syrische front.
Vast staat in elk geval, dat de
Egyptische luchtmacht na een
kleine twee weken van strijd - in
tegenstelling tot 1967 nu nog goed
deels ongeschonden is en in het
verdere verloop van het conflict
een grotere rol kan gaan spelen
naarmate de Israëliërs in langer
durende slijtageslag numeriek
nog meer aan luchtkracht hebben
ingeboet.
\nders dan in het Egyptische ge
bied ligt de situatie aan het Syri
sche front. Om diverse redenen is
de toestand daar gunstiger voor
de Israëlische luchtstrijdkrachten.
Ten eerste heeft de Sovjet-Unie in
Syrië niet een soortgelijk dicht
luchtverdedigingsnetwerk, opgezet
als in Egypte.
Tegen de ruim 130 geleide wapen
opstellingen in Egypte telt Syrië,
geografisch toch bepaald niet klei
ner of minder kwetstbaar, slechts
een dozijn SA-2 en SA-3'opstellin
gen en een 40-tal SA-6 lanceer-
ders tegen laagvliegers. Israël
claimt nu al meer dan de helft
Israels beste en meest moderne gevechtsvliegtuig is de F-4E Phantom,
die wordt gebruikt voor luchtverdediging, fotoverkenning en als jacht
bommenwerper.
van deze opstellingen buiten ge
vecht te .hebben gesteld, hetgeen"
gezien de veel kortere aanvlieg
routes niet onwaarschijnlijk klinkt.
Opvallend is ook dat het Israëli
sche luchtoverwicht in dit gebied,
beduidend groter is dan aan het
Egyptische front.
Daarbij moet ook in ogenschouw
worden genomen, dat de uitgangs
sterkte van de Syrische lucht
macht veel kleiner was, nog niet
de helft van die van de Egypti
sche. Tot de 325 gevechtsvliegtui
gen waarover Syrië bij het begin
van de strijd beschikte, behoorden
een 200 MIG 21 Fishbeds en SU 7
Fitters, maar in luchtgevechten
met de Israëlische Phantoms is
daarvan inmiddels bijna de helft
verloren gegaan. De overige Syri
sche gevechtsvliegtuigen van het
type MIG 17 Fresco en Ilyushin
IL 28 Beagle zijn van een sterk
verouderd type en over het alge
meen geen partij voor de beter
getrainde Israëlische jachtvlie-
gers.
De langste adem
Naarmate meer en duidelijk
wordt, dat de strijd in het Mid
den-Oosten militair gezien door
geen van beide partijen op deze
wijze op een snelle manier in zijn
voordeel kan worden beslecht,
rijst de vraag hoe de kansen lig
gen als de oorlog uitdraait op een
langdurige slijtageslag. Daarbij
speelt uiteraard een grote rol, in
hoeverre de grote mogendheden
van zin zijn om de geleidelijk gro
ter wordende verliezen aan vlieg
tuigen en ander materieel op kor
te termijn aan te' vullen. Het is
deze week duidelijk geworden dat
niet alleen de Sovjets een groot
scheepse luchtbrug voor dit doel
handhaven, maar dat ook Ame
rika aan Israel Phantoms en Sky
hawks is gaan sturen.
Nu is het aantal door deze ver
vangingsactie te zenden vliegtui
gen uiteraard niet alleen bepalend
voor het kunnen afmeten van de
verdere krachtsverhoudingen in
de lucht. Men kan immers wel in
een paar weken tijd enkele hon
derden vervangende vliegtuigen
verschepen of overvliegen, maar
het opleiden van vliegers voor de
toch vrij gecompliceerde superso-
ne gevechtsvliegtuigen van van
daag is geen zaak van enkele da
gen. Zeker medebepalend zal dus
zijn, hoe groot de verliezen aan
vliegers van beide partijen zijn.
Ook op dit punt is de situatie voor
Egypte waarschijnlijk het minst
ongunstig, omdat dit land nog
steeds over een redelijk groot ar
senaal door Russische instruc
teurs opgeleide bemanningen be
schikt. Voor de Syrische lucht
macht ligt dit minder rooskleurig.
Het toch al marginale aantal vlie
gers voor moderne gevechtsvlieg
tuigen is daar belangrijk uitge
dund en kan niet op korte termijn
worden aangevuld.
Vooral Israël ligt de zaak nog weer
anders. Aangenomen, dat de Is
raëliërs nu 'n goede honderd toe-
stellén hebben verloren en daarbij
ook zeker 50 vliegtuigbemannin
gen hebben verspeeld, is hier nog
een grote reserve aan vliegtuigbe
manningen op de nog niet in de
strijd geworpen tweedelijnsvlieg
tuigen, zoals de Magisters. Vau-
tours en Mysteres. Hoewel ook
deze bemanningen niet zonder
meer op nieuw aangevoerde
Phantoms en Skyhawks kunnen
worden losgelaten, zal hieruit toch
na 'n minder langdurige omscho-
Een Mirage met zijn volledige
bewapening:lucht-en gronddoel-
raketten, lanceer- en gewone
bommen en boordmitrailleurs.
lingstijd een nieuwe vliegresserve
geput kunnen worden.
Een andere factor die,, wellicht
een doorslag kan gaan geven is
de inzet van tot nu toe nog niet
gebruikte nieuwe wapens. Naar
mate de slijtageslag langer duurt,
kan het grijpen naar andere mid
delen mogelijk worden. Gedacht
kan dan worden aan de grond-
grond geleide projectielen, waar
over momenteel nog vrij weinig
bekend is
;Wel werd al gemeld, dat Syrië-
een 20-tal Russische Frog 7 raket
ten heeft gelanceerd van achter
de Golanhoogten, in de richting
•van Israël. Deze „mini V 2's
hebben een bereik van ongeveer
70 kilometer en hebben weliswaar
grote schrik veroorzaakt op de
plaatsen waar zij neerkwamen,
maar de aangerichte schade was
zeer beperkt.
Ook Egypte beschikt over tenmin
ste tientallen Frog 3 en Frog 7 ra
ketten, maar die kunnen gezien
hun geringe reikwijdte en de grote
afstand tot Israël momenteel wei
nig dreiging betekenen. Daarnaast
beschikt Egypte over een hon
derdtal Russische Samlet grond
grondprojectielen en maakte Sa-
dat dinsdag gewag van de moge
lijkheid om de nieuwe Zafir raket
ten te gaan gebruiken, projectie
len met een bereik van 380 km,
waarmee - aldus Sadat - elke,
plaats in Israël kan worden be--
stookt. Inzet van deze nieuwe wa
pens, die in wezen slechts dienen
voor uiterste „terreuractie" lijkt
vooralsnog niet waarschijnlijk,
omdat dit zou kunnen leiden tot
'n allesomvattende escalatie, .die
Israël zou kunnen beantwoorden
met het vanuit de lucht plat
gooien van de grote steden in
Egypte. Daarbij laten we nog bui
ten beschouwing of Israel al of
niet de beschikking zou hebben
over enkele zelf-ontwikkelde kern
wapens. Voorshands lijkt echter
een dergelijke escalatie evenmin
waarschijnlijk als militair verant
woord.
Wel kan gesteld worden, dat
als Israël eenmaal kans zou heb
ben gezien het Syrische front te
neutraliseren - nog lang niet vast
staat of met evenveel succes de
strijd in de lucht aan 't „tweede
front", de Egyptische'zijde, kan
worden afgedwongen.
Of het zou moeten zijn, dat de
nieuwe Amerikaanse wapenzen
dingen ook dermate geavanceerde
uitrusting voor elektronische te
genmaatregelen bevatten, dat Is
rael daarmee in staat wordt ge
steld het tot nu toe nog onaange
taste Egyptische luchtverdedi-
gingssysteem „blind te maken
en daarmee goeddeels uit te scha
kelen.
