Getuigen van ongeloof hoort niet thuis op katholieke school Korte metten Omstreden bisschop eenzijdig belicht In Pulchri Galerie en Centre de l'Art mooie reeksen te zien Tweede ronde „slippers" komische knock-out" ONTSLAG IN PARIJS VOOR PROF. GIRARDI Onduidelijkheid over lof van paus voor mgr. Gijsen i 55 WOENSDAG 17 OKTOBER 1973 LEIDSE COURANT - PAGINA 7 Mgr. Th. Zwartkruis Mgr. Th. Zwartkruis „Wie meent te moeten getui gen van zijn eigen ongeloof, moet wel beseffen, dat hij niet thuishoort op een school, die pretendeert katholiek te zijn". Aldus bisschop Th. Zwartkruis van Haarlem in zijn predikatie onder de eucharistieviering in de Obreehtkerk in Amsterdam ter gelegenheid van het 25-jarl- ge bestaan van het Nicolaas Lyceum in Amsterdam. Mgr. Zwartkruis wees erop, dat te midden van alle onderwijs kundige vernieuwingen rond doelstellingen en methoden, te midden van het proces van de mocratisering steeds meer de vraag naar voren komt naar de identiteit van de katholieke school. Naar de mening van bisschop Zwartkruis zal het katholieke karakter van een school steeds meer bepaald worden door de levenshouding van alle betrokkenen. Zich speciaal richtend tot de docenten wees de bisschop erop dat de school een kader zal moeten scheppen, waaruit eerbied voor de mensen en de werkelijkheid spreekt. Leerlin gen willen in hun docenten mensen ontmoeten met diep gang, met vertrouwen in het leven. Geïnspireerde mensen ook, wier leven niet getekend wordt door zelfgenoegzaam heid, verlopend tussen presta tie en ccnsumptie. „En ik ben ervan overtuigd, dat uw leerlingen heel graag in u een waarachtig Godsge loof zouden willen ervaren. Dat heeft Je maken met de moed om een standpunt in te nemen, je mening te zeggen en te getuigen van je eigen ge loof", aldus mgr. Zwartkruis, die hier verklaarde dat een ge tuigenis van ongeloof niet thuis hoort op een katholieke school. Sprekend over de verwachtin gen van de ouders over het on derwijs aan hun kinderen waarschuwde de bisschop de genen, die verwachten dat de school de kinderen het geloof inhamert, waarover zij zelf niet eens meer durven praten, dat de school overdraagt, wat zij zelf op geen enkele manier hebben kunnen doorgeven aan hun kinderen. Dit is volgens de bisschop een onredelijke ver wachting. Er blijven nog altijd onduide lijkheden en tegenstrijdige ver klaringen over hetgeen paus Paulus VI onlangs op een van zijn algemene audiënties nu wel of niet gezegd zou hebben over het bisdom Roermond en bisschop Gijsen, zo meldt onze Romeinse correspondent. Volgens de persdienst van het Roermondse bisdom zou de paus zich lovend hebben uitge laten over het werk van mgr. Gijsen in zijn bisdom. De paus zou die betrokken passage heb ben uitgesproken op de laatste algemene audiëntie die hij in september in zijn zomerver blijf Castel Gandolfo heeft ge houden. De letterlijke tekst is in Rome evenwel niet meer te achterhalen. Volgens ter zake Maar de ouders mogen terecht verwachten, aldus de bisschop, dat de sfeer van de school con tinuïteit vertoont met de sfeer van het katholieke gezin. Zij verwachten een „christelijke" behandeling van hun kind. Mgrs. Zwartkruis besloot zijn toespraak met erop te wijzen, hoe waardevol het zou zijn, wanheer allen, leraren, ouders en leerlingen, samen met het bestuur en leiding en allen, die hier verantwoordelijkheid dra gen, de moed zouden hebben zich eerlijk te bezinnen op de katholiciteit van de school. Ge loven is nooit een eenzaam avontuur, aldus bisschop Zwartkruis. kundigen is dat normaal, om dat de paus die zijn toespraken en extra begroetingen van bui tenlandse groepen pelgrim doorgaans van papier leest, er een gewoonte van maakt om los van het papier tot sommige groepen een extra woordje te spreken. Dat doet hij dan in het Italiaans, en het hangt van de verstaander af hoe dat overkomt. Er zijn dan ook vierkant tegengestelde verkla ringen van oorgetuigen die op de bewuste audiëntie zijn ge weest. Een Nederlandse pater die een groep pelgrims uit het Roer mondse bisdom begeleidde heeft verstaan, dat de paus aan het slot van de audiëntie een extra groet meegaf aan de Lim burgers, die in een diocees wo nen waar een jonge bisschop nieuwe impulsen aan het gees telijk leven zou geven, aldus de verklaring. Volgens de begeleidster van een Amsterdamse groep pel grims een vrouw die in Rome woont en werkzaam is en vloeiend Italiaans spreekt heeft de paus alle aanwezi ge Nederlanders ,.en dus niet met name alleen de Lim burgers" nog eens extra be groet. Over mgr. Gijsen, noch over het bisdom Roermond is ook maar één woord door de paus gerept, aldus deze getui ge Vanwege zijn politieke, revolu tionaire inzichten mag de Ita liaanse Salesiaa» prof. dr. Giu- lio Girardi niet langer doceren aan het instituut cathollque van Parijs. Pater Girardi, die in 1969 werd ontslagen aan de Salesiaanse universiteit in Rome, omdat hij de studenten niet genoeg zou vormen, maar in feite om dat de universiteitsleiding het niet eens was met zijn politie ke inzichten, heeft thans van het bestuur van het'katholiek instituut van Parijs schriftelij ke ontslag gekregen vanwege „zijn politieke keuze en zijn marxistisch geïnspireerde re volutionaire engagement" Prof. Girardi was sedert 1900 Door het gebruik van de volkstaal is een nieuwe bloei periode van de kerkmuziek te verwachten. Aldus paus Paulus In een toespraak tot driehon derd koorzangers uit verschei dene Europese landen, die naar Rome waren gekomen bij gelegenheid van het tienjarig bestaan van het internationale genootschap voor kerkmuziek. Hij wees op de waard van de latijnse gezangen en spoorde de zangers aan de kerk van vandaag een levendige en ac tuele geestelijke muziek te ge ven, op even hoog peil als de muziek van het verleden. De „gezamenlijke synode van de bisdommen in de bondsrepubliek Duitsland" zal van 21 tot 25 november in WUrzburg bijeenkomen voor als gast-hoogleraar verbonden aan het katholiek instituut. Hij doceerde marxistische filoso fie. Pater Girardi heeft in een brief aan leerkrachten en leer lingen van het katholiek insti tuut als zijn mening gegeven, dat zijn ontslag het gevolg is van „afzonderlijke klachten van bepaalde studenten" Samen met zijn eveneens op non-actief gezette congregatie- genoot Gerard Lutte uit België was prof. Girardi de auteur van een rapport over eigentijd se beleving der kloosterlijke armoede. Dit rapport viel slecht bij de leiding der Sa- lesianen en bij de Ro meinse Curie. Prof. Girardi haar vierde plenaire vergade ring. Zij zal zich onder meer bezighouden met de situatie van de buitenlandse arbeiders, kerkelijk jeugdwerk en school- katechese. In vervolg op de vergadering aan het begin van dit jaar wordt de pastorale sa menwerking besproken tussen de kerken ten dienste van de christelijke eenheid. Het Landelijk Open Deur- werk, De Horst 1 te Drieber gen heeft een oecumenisch kerstblad uitgegeven op het thema „midden onder u staat Hij, die gij niet kent". Het is een gezamenlijke uitgave van rooms katholieken, lutheranen, gereformeerden en hervorm den, zeer kleurig en leesbaar van inhoud. Het is bedoeld voor verspreiding, onder meer KERK EN WERELD was als deskundige verbonden aan het tweede Vaticaanse concilie. Hij is gespecialiseerd in de dialoog tussen christenen en Marxisten en is als consul tor verbonden aan het secreta riaat voor de niet-gelovigen in Rome. bij kerstacties en als materiaal voor gesprekken. Het blad, waarin onder meer mgr. Ernst van Breda het thema belicht, is verkrijgbaar bij Boekencen trum, Scheveningseweg 72 te Den Haag. AHe hondervijfentwintig le den van de Nederlandse Apos tolische gemeente in Melbour ne zijn na een verblijf van achttien jaar in Australië bezig om naar Nederland terug te keren, omdat hun kinderen „van de kudde afdwalen". On geveer 85 leden zijn al vertrok ken en de rest volgt begin vol gend jaar. De 32-jarige secre taris Jan Mindermon verklaar de, dat de Australische levens wijze de volgelingen van de kerk verstrooide. Er zijn bij de gemeente in Melbourne slechts vijftien kinderen over gebleven. In Nederland telt de apostolische gemeente 35.000 leden en honderddertig kerken. Mitsuko Vchida viel in voor jonge meester Omdat violist Vladimir Lantzman zijn concert in de serie, „Jonge meesters" vanwege de oorlog rand Israël moest afzeggen, zat pianiste Mitsuko Uchida dinsdag op het podium van Diligentia. Niet voor de eerste maal want de Japanse kterlVnge fvatn Niki- ta Magaloff, heeft een paar jaar geleden reeds in Den Haag ge debuteerd. Sindsdien heeft zij aan haar vele prijzen nog een bekroning op het Geneefse Clara Haskil con cours" toegevoegd. Haar puur pianistische kwaliteiten verkla ren zo'n succes wel, want Mit suko Uchida is klaviertcchnisch zeer begaafd; haar spel liet ook gisteravond in Haydn, Beetho ven (opus III), Alban Berg en Schumann daarover geen twijfel achter. Men mag ook beslist niet zeggen dat zij geen stilistisch inzicht heeft en alleen maar herhaalt wat leermeesters haar gedo ceerd hebben. Een vertolking als die van Alban Berg's kla viersonate (opus I) verraadt wel degelijk persoonlijkheid bij de vertolkster. Jammer alleen dat op Mitsuko's Uchida's palet er een tekort is aan tussentinten, tetwijl zij de kunst om die zelf te maken nog onvoldoende beheerst. Met name in Schumann's „Davids- bundlertanze" en de Beethoven- sonate is een veel te sterke ac centuering het gevolg hiervan. Wat vooral frappeert is dat de pianiste, als zij sneller gaat spe len, ook meer volume geeft. Ze ker een componist als Schu mann komt dan aan lyriek te kort; zijn romantiek leek een kleurenfoto met te harde kleu ren. Een kwestie van verdere rijping? Of van een pedagoog die hier aan luist veel aandacht be- steedtl Gv.L. Koninklijke onderscheiding voor Bob van Leersum Koningin Juliana, gister- avond incognito aanwezig bij de première van „Slip pers" in de Koninklijke Schouwburg, heeft in de pauze toch nog een officiële taak verricht. H.M. de Ko ningin reikte toen namelijh aan de directeur van de j „Koninklijke". G. J. (Bob) van Leersum het Erekruis in de Huisorde van Oranje uit. Een koninklijk bewijs I van waardering voor de di- I recteur die straks zijn taak i neerlegü er. opgevolgd gaat l worden door Guus Verstrae- fe en die vele jaren lang k fle koningin persoonlijk in haar favoriete schouwburg mocht ontvangen. Kleur engr af iek in trék Franse voorstellingen in Den Haag DEN HAAG - De beroemde mime Marcel Marceau treedt op vrijdag 26 oktober op in Nederlands Congresgebouw. Op 9 november geeft Bernard Hal- ler in Diligentia een voorstelling van zijn programma „Et alors?", waarmee hij in het sei zoen 1971-'72 een groot succes oogstte in het Pnrijse Théêtre de la Michodière. De befaamde comediespeler trok er 200.000 enthousiaste bezoekers. Les Galas Karsenty-Herbert ver zorgen dit seizoen opnieuw een serie voorstellingen in de Ko ninklijke Schouwburg. Op maan dag 19 november wordt ..Duos sur canapé" van Mare Camolet- ti (auteur van Boeing-Boèing) opgevoerd met Darry Cowl. De regie is van de schrijver zelf. Op maandag 14 januari volgt „Le légume" van F.S. Scott Fitzge rald in de bewerking van Jean- Loup Dabadie met Simone Valè- re en Jean Desailly in de regie van Jean-Pierre Grenier. Tenslotte wordt op dinsdag 19 maart een voorstelling gegeven van „Le grand standing" van Neil Simon in de bewerking van Raymond Castans met Pierre Mondy. Regisseur 'is Emilio Bruzzo. De kleurenlitho's van Hens de Jong in de Pulchri Galerie hebben een duidelijk en breed beeldend karakter, ze zijn 'n beetje bonkig van makelij soms zelfs ietwat grof maar ze houden gelijke tred met het subject: een Hollands landschap, brede verkeersbanen en een aan tal mensen die met vlaggen lopen en in gesloten formatie optrek ken. De harde indringende kleuren doen er het hunne toe om die indruk van robuustheid te versterken. Er zit iets primitiefs in deze sfeer wat bijna niet meer in de tijd past hoewel de beeldende kun sten in tegenstelling met weten schappelijke en technische per fectie zich soms gaarne in een natuurlijke eenvoud hult. Het is goed werk van Hens de Jong. Jenny Dalenoord die een reeks te- leningen in gemengde technie ken heeft gemaakt, laat een heel andere wereld zien; zij toont 'n cyclus rond het paard waarin het spel met licht en donker ons bijzonder boeit. Deze kunstenares heeft een fijne sub tiele manier om haar scènes in te richten en te laten leven. Nu eens vermoedt men een sterk il lustratieve inslag achter deze taferelen in de stal of buiten in de natuur, aan het strand dik wijls. maar het picturale ele ment is anderzijds zó zelfstan dig dat de toeschouwer niet lan ger naar een gebeurtenis of 'n roman gaat zoeken hoewel haar lichtwerkingen toch een onmis kenbare neo-romantiek in zich hebben. Tot de 26ste kan men dat in Uuchri constateren. Ook in Galerie Centre de l'Art is kleurengrafiek te zien. Hier is Peter Gentenaar de exposant die in tegenstelling met Hens de Jong zich op een barokke uit- j bundige en soms warrelende wereld baseert. Allerlei wonder lijke figuren wentelen er door elkaar, meestal in een uitgela ten stemming hoewel zo nu en dan het lugubere niet uitgeslo ten is. Men moet zijn technische vaardigheid zeker bewonderen en op de tweede plaats de fan tasie waarmee Gentenaar zijn voorstellingen regisseert. Eigen lijk dramatiek in lijn en kleur. Zijn echtgenote. Patricia Geente- naar-Torley. is weefster van professie en zij heeft zeer origi nele opvattingen. Trouwens ook enkele jaren geleden zagen wij dergelijk werk van Belgische kunstenaars die zich eveneens van het alledaagse wandkleed gedistantieerd hebben. Neder land kan er nog maar moeilijk aan wennen. Leo van Dam, de galeriehouder, vertelde ons dat er volop dames komen kijken, de weefsels betasten en intussen overleggen hoe ze zelf zoiets kunnen maken Wat hier te zien is inspireert blijkbaar wel maar dat werpt natuurlijk wei nig revenuen af voor de kunst- naldwerkster. Haar „tovenaars pet" en „spiraal" vinden we in dit genre uitstekend. In Centre de l'Art tot 28 oktober. J. V. Richard Auwerda, redacteur van De Volkskrant, heeft voor uitge verij H. J. W. Becht een boek geschreven over „Johannes Gij sen, omstreden bisschop" (189 blz. met fotot's ƒ12,90), die als documentaire bedoelt „een ob jectieve weergave van de fei ten' te zijn. Auwerda bekent al bij voorbaat eerlijk, dat hij het met dié be doeling moeilijk heeft. Over de Limblrgse bisschopsstrijd zijn enerzijds reeds zoveel feiten be kend, schrijft hij, dat men er „enkele kloeke banden" mee zou kunnen vullen, maar ander zijds zijn er ook nog zoveel mis tige details, dat van een com plete geschiedschrijving voorlo pig geen sprake kan zijn. Het boek is dus een keuze uit min of meer bekende feiten, die ech ter ook in een samanhang zijn geplaatst in de persoonlijke in terpretatie van Auwerda, waar over hijzelf toegeeft: ..Wie roept dat deze documentire niet ob jectief is. heeft bij voorbaat ge lijk". Dat onderstreept hij nog met de mededeling, dat de „om streden bisschop" in initiatief, plan en uitwerking van het boek niet is gekend. van mgr. Gijsen heeft gebracht: het van a tot z leven van diens voordracht „de priester en de crisis in de kerk", in brochure vorm door de priester-studie- groep Limburg uitgegeven (pag. 81). Een pikant detail, maar be rust op het enige documentatie of is het louter veronderstel ling? Ook zijn reconstructie van de schriftelijke informatie die mgr. Moors over dr. Gijsen aan kardinaal Alfrink en nuntius Fe- lici zou hebben verstrekt is een kras staaltje van eigen interpre tatie, dat vervolgens een eigen leevn gaat leiden: „Op een der gelijk getuigschrift wordt nie mand bisschop" (pag 67). Doel voorbij Ik moet vrezen dat Auwerda niet door heeft dat hij op deze ma nier voor kritische lezers zijn eigen doel voorbij schiet. Na tuurlijk is er veel gerechtvaar digde kritiek te leveren op de gang van zaken bij de benoe ming van dr. Gijsen en de start van diens beleid, maar men kan ook niet volhouden dat men de nieuwe bisschop die start ge- makkelijkk heeft gemaakt. De of-, ficiële kaders van zijn bisdom overspoelden zijn benoeming on middellijk met teleurgestelde verbijstering over de procedure en twijfel aan de wijsheid van de keuze. Dat is wel begrijpe lijk, maar het bevestigt de eerst-betrokkene wel in een iso lement dat er misschien voor dien al te veel was. Auwerda situeert alle gelijk bij voorbaat aan één kant. Veel journalisten' hebben gelukkig van „journalis tieke vrijheid" een andere povat- ting. J. ONSTENK .Inspraak" Grote belangstelling Werelflmnziekeoncours te Kerkrade Kerkrade Meer dan 300 orkesten uit de hele wereld nemen deel aan het zevende vierjaarlijkse Wereldmuziekconcours, dat van 5 tot en met 28 juli 1974 in Kerkrade zal worden ge houden. In Amerika is de belangstelling voor het concours zo giW. dat een speciale selectiecommissie zal bepalen wie naar Kerkrade mag. In 1970 namen 12 Nederlandse dirigenten deel aan het dirigen tenconcours. Het resultaat daarvan was zo geslaagd dat het bestuur van het concours heeft besloten ook buitenlandse diri genten uit te nodigen. Hrt wereldmuziekconcours 1974 zal worden geopend door het Conccr.gebouworkest onder leiding van J :snph K'rips. De Kerkraadse organisatoren zeggen het Wereldmnzicl.concour» te zien als een middel om de cultuurverschraling die Limburg bedreigt, te voorkomen. De duizenden muzikanten die aan het Wereldmuziekconcours deelnemen, worden traditiegetrouw door de Kerkraadse bevol king gehuisvest. Als motief daarvoor gebruikt de schrijver de merkwaardige re denering, dat hij van de bis schop zelf geen enkele „aanvul lende informatie van bruikbaar kaliber" verwachtte naast het geen over zijn visie en beleid al publiekelijk bekend is uit zijn woorden en daden. Geen eigen gesprek dus van diehard met Johannes, want dat zou Richard naar zijn vrees „noodzakelijk betaald hebben met inspraak" (van de bisschop). Dat wilde Auwerda niet, want nu behield hfij. vrij van iedere psychische druk, de journalistie ke vrijheid die hij ziet als een grondvoorwaarde voor zijn werk". Dit klinkt ferm maar het lijkt mij onzin. De vrijheid gaat toch niet bij voorbaat ver loren als een journalist praat met een man over wie hij schrijven wil?. Tenzij hij die man sterker acht dan zichzelf, of informatie vreest die niet past in het beeld dat zich uit andere bronnen ontwierp. Van zo'n vooringenomenheid nu draagt Auwerda's boek de spo ren. Het blijft voornamelijk aan de buitenkant van veelal beken de feiten, die op een rijtje gezet zeker documentarie waarde hebben, maar worden afgewis seld met niet-gedocumenteerdc beweringen van de schrijver zelf. Een nieuwe bijdrage tot begrip van de gebeurtenissen wordt nauwelijks gegeven, omdat Auwerda zich nergens de vraag stelt of er wellicht enige terech te aanleiding zou kunnen zijn geweest tot vatikaa.vse bezorgd heid over de Nederlandse gang van zaken. Onkritisch te genover de vaderlandse ontwik keling, stelt hij wat „Rome" doet bij voorbaat onder verden- I king.. Zijn pretenties zijn ook I overigens niet gering. Hij I meent precies te weien wat de paus tenslotte tot de benoeming Hoe heerlijk goed komediespel kan zijn werd gisteravond onder leiding van Guus Hermus bewe zen in een stampvolle, uitver kochte Koninklijke Schouwburg. In zijn regie ging daar „Slip pers" in première, een „tweede ronde" van het succesblijspel van de Engelse auteur Alan Ayckbourn dat Hermus samen met Mary Dreaselhuys in 1969 al bij Toneelgroep Centrum op voerde. Nu werd het als vrije produktie uitgebracht met als enige nieuwelinge in de rolbe zetting Willeke Alberti. Alan Ayckbourn weet een smeuig blijspel te schrijven op behoor lijk niveau. Zijn „Liefde half om half" was hier al een suc ces. „Slippers" zal dat opnieuw worden. Een blijspel dat geba seerd is op een aantal misver standen in het kwadraat, en dat de acteurs de mogelijkheid geeft tot enkel* elementaire staaltjes komediekunst. Een jong verliefd stel komt bij een ouder echtpaar in huwelijks moeilijkheden terecht. De jonge dame gaat er heen omdat de oudere man haar baas en ex- minnaar is die ze komt bezwe- ren zich terug te trekken uit haar 1 liefdeleven, de jongeman gaat er op eigen houtje heen in de veronderstelling dat hij zijn toe komstig schoonouderpaar be zoekt om toestemming voor zijn huwelijk te vragen. De verwik kelingen liggen voor de hand. Guus Hermus zien we jammer ge noeg niet zo bar vaak komedie spelen, maar hij bewees giste ren nog eens dat hij er een meester in is. Mary Drcssel- huys behoeft als comedienne nauwelijks aanbeveling. Ook nu schitterde zij met zoveel naturel en zo'n gevoel voor kleine nuan ces in houding en stem dat je er zeker van wordt dat er weinigen op het toneel zoiets na kunnen doen. Jeroen Krabbé was zon der meer goed. Willeke Alberti kon zich nog niet meten aan het doorgewinterde drietal collega's. Gedeeltelijk is dat een kwestie van ervaring, haar toon en hou ding zaten nog Iets te „vast", gedeeltelijk ook een kwestie van talent: Ze is het beste in de emotioneel-zuivere rollen dia naar haar toegeschreven en ge regisseerd zijn (zoals bijv. „Twee op de wip" dat zij ook met Jeroen Krabbé speelde). De zaal reageerde zeer enthou siast met vele lachsalvo's en open doekjes, en het meest ver rassende was na de pauze dat Hermus als regisseur na de pauze de menselijke kantjes tus sen de lacheffecten staande wist te houden. „Slippers" dat giste ren ook door koningin Juliana werd bijgewoond, belooft een langdurig en verdiend succes te worden. Ook deze „tweede ron de" is een met meesterhand ge brachte „knock-out". BERT JANSMA.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1973 | | pagina 7