Milieubewuste" o bjecten in
DE SCHAKEL"
VST
Liederenrecital Nelly
v. d. Spek en Hans Zomer
Improvisaties op
artistiek niveau
Leidenaar Aribo
speelt Debussy
op eerste lp
kunst
Ameri
kaanse
groep
concer
teert
in Bode
graven
PAGINA 5 ZATERDAG 6 OKTOBER 1973
LEIDSE COURANT
Biedermeier
theepot
In deze rubriek wordt de lezer
de gelegenheid geboden te we
ten te komen welke „curio
sa" hij in zijn interieur
heeft. Hiertoe kan men een
beschrijving met eventueel
een foto van een waardevol
voorwerp sturen naar "Ver
trouwd met oud", redactie
Leidse Courant. Korte Ra
penburg 2, Leiden. Het voor
werp zal dan door een des
kundige op waarde worden
getest en in deze en in deze
rubriek worden besproken.
Door een abonnee werd een
foto ingstuurd van deze tin
nen theeketel met gedraaid
houten handvat. De ketel is
aan de onderkant gemerkt
met een engel. Tin werd
voor dezelfde voorwerpen ge
bruikt als zilver, maar in
veel grotere mate omdat het
zo goedkoop was. Evenals
zilver is het gebruikstin een
alliage, want zuiver tin is te
zacht om voorwerpen van te
maken. Men verhardde het
tin zowel met lood als met
koper of antimonium. Omdat
lood goedkoper is dan tin
kwamen de gieters,in de ver
leiding meer lood toe te voe
gen dan noodzakelijk was, en
leverden zo een "minder
waardig" produkt. De tin-
merken moesten een garan
tie geven dat men met goed
tin te maken had.
Er bestaan vijf soorten mer
ken, een stadswapen, een ha
mer, een Engelse tudorroos,
een engel en een "vier-
De hamer en het stadswapen
zijn het oudste, vaak zijn ze
bekroond en worden de ini
tialen van de gieter erbij ge
slagen. Na ong. 1550 wordt
de roos - ook vaak bekroond
- het keurmerk. In de 17e
eeuw is zij vrij klein ong.
y2 cm. doorsnee), in de acht
tiende eeuw is de doorsnee
ruim één cm. In de achttien
de eeuw komt ook de engel
in gebruik. Deze heeft vaak
een palmtak en een bazuin
of een zwaard in de hand. Dit
merk duidt op tin gelegeerd
met koper of antimoon. De
alliage wordt ook wel Engels
tin genoemd. Engeland is al
tijd belangrijk geweest voor
de tinfabrikatie en dit s ™k
in te merken - de Engelse
roos en de "engel" te mer
ken.
Het viermerk is een vergrote
uitgave van de zilvermerken.
Het bestaat uit vier wapen
schildjes, op het meest linkse
staan de initialen van de gie
ter, op de volgende de engei,
dan komt de Nedenlandse
leeuw en op het meest recht
se staat het stadswapen of
een zinnebeeldige voorstel
ling van de naam van de
maker. (b.v. een ploeg voor
de heer aVn der Ploeg of
winkelhaken voor de heer Te
Winkel). Boven dit viemerk
staat vaak een gekroonde X.
eronder een langgerekt pal
metmotief. Ook dit merk
duidt op tin van hoge kwali
teit.
Tin wordt niet zoals het zilver
voorzien van een jaarletter.
nauwkeurige datering d.m.v.
de merken is dan ook niet
mogelijk. De naamregisters
van de gieters en de platen
waarop zij hun tekens voor
het gilde moesten slaan, zijn
helaas bijna alle verloren
gegaan, zodat ook de naam
of de initialen van de maker
voor ons in de meeste geval
len nietszeggend zijn.
Deze theepot is rond 1925 ver
vaardigd en Is een vertegen
woordiger van de bieder
meierstijl. Waarschijr.liik
heeft er een kcmfccr bijge-
hoord. Als de ketel van zn'n
kembinatie groter is, diende
hii slechts cm wam water
bij de hand te hebben. Di
stel heet een bouilloir (boui:
lir-koken).
Het drinken van thee en koffie
komt pas in de loop van de
achttiende eeuw in zwan?.
daarvoor dronk men als war
me drank vnl. chokolade.
De waarde van de theepot
plm. 600,-.
LEIDEN Nelly van der Spek
(sopraan) en Hans Zomer (bari
ton) zullen op donderdag 11 ok
tober 's avonds om 20.15 uur
een recital geven ten huize van
de lamilie Ekker, Lange Voort
44, Oegstgeast. Nelly van der
Spek heeft zich vooral op het
gebied van het Oratorium naam
verworven, en zal zich nu dus
laten horen voor de „Vrienden ervan zijn bekend (Purcell), an-
van het lied". dere van Dvorak, Schumann en
Beethoven zal men niet zo dik-
Op dit gebied, dus ,van het lied, wijls horen,
heeft zij zich nog niet zoveel be- Nelly van der Spek, die in 1963 de
wogen, en dit zal dan ook wel Toonkunstprijs won van de stad
de reden zijn, dat in het oven- 's-Hertogenbosch, heeft vele
gens nogal uitgebreide program- concertreizen gemaakt in Euro-
ma veel duetten (met Hans Zo- pa en Zuid-Amerika. In augus-
mer) zij opgenomen. Sommige tus van dit jaar trad zij als so
liste op in Tel-Aviv in het Israël
festival. Ook zijn in Duitsland
inmiddels grammofoonplaten
van haar verschenen.
In Leiden is zij geen onbekende:
zij trad meermalen op als solis
te met het Toonkunstkoor, toen
neg onder leiding van Iskar Ari
bo. Het zal daarom een boeiend
weerzien zijn!
LEIDEN Nog niet zo heel erg lang geleden konden het Haagse to
neelpubliek en de critici in het t<* dan toen volslagen onbekende
"Theater aan de haven" in Scheveningen kennismaken imet 'n nieu
we Nederlandse toneelgroep: De Appel. Vijf nog betrekkelijk jonge
Nederlandse acteurs en actrices (Peter van der Linden, Do van
Stek, Chrisje Ewert, Carol Linssen en Hugo Koolschijn) hadden sa
men met een regisseur (Erik Vos) de koppen bij elkaar gestoken en
besloten zich geheel te wijden aan het ontdekken en "exploiteren"
van nieuwe theatervormen. Een belangrijk uitgangspunt hierbij
moest gevormd worden door Improvisatie en bewegingstheater maar
ook wilde men trachten middels bestaande teksten een doorbraak in
de Nederlandse toneelcultuur tot stand te brengen.
De eerste produk-tie van deze nieuwe groep, "God op aarde", werd
door pers en publiek nog met gemengde gevoelens ontvangen, maar
de tweede, "Peer Gynt", die in het komende seizoen ook in Leiden
te zien zal zijn, was meteen al een doorslaand succes.
Volgende week woensdag (10 oktober) zal De Appel voor het eerst in
Leiden optreden en wel met de voorstelling waarmee zij in het nieu
we seizoen van start zijn gegaan: „Kisten". Deze voorstelling, waar
aan behalve Peter van der Linden en Carol Linssen ook enkele
"nieuwelingen" zullen meewerken (Trudy de Jong Robert Prager en
Niek Pancras), berust bijna geheel op improvisaties. Het program
ma is opgebouwd uit een aantal losse scènes die nauwelijks of in
het geheel geen onderlinge samenhang hebben, maar die ieder een
elementaire menselijke situatie of een bepaald facet daarvan uit
beelden. Voor de werkelijke toneelminnaars is de gang naar het
LAK-theater a.s. woensdag een must, al was het alleen maar om
kennis te maken met de werkwijze en het artistiek niveau van De
Appel.
Paul Korenhof.
Leidschendam - In „De Schakel",
het stiltecentrum op een der
I ipleinties van het altijd roieae-
i moezige „Lefdsenhage" expo-
eerst de Leidschendammer Ma-
rus van der Made een aantal
houten wandoibjekten, waarmee
hij verschillende kanten van de
milieuvervuiling onder de loep
neemt..
Oorspronkelijk opgeleid tot bouw
kundige, weet Van der Made
het hout te bewerken en te con
strueren tot soms stijlvolle
wanddecoraties al komen er ook
wel elementen in voor, die niet
zo heel ver van de kitsch af
staan. Dat komt dan wel het
doel ten goede, n.l. het signale
ren van milieuvervuiling op al
lerlei terrein, maar het schaadt
dan weer wel het objekt als ar
tistiek voorwerp.
Een voorbeeld daarvan ia o.m.
„De Koe", waar v. d. Made met
witte houtblokken een zeer de
coratief beeld geeft van een
complex hoge flats, die de stad-
wanden soms zo onwezenlijk
kunnen ontsieren. Maar daar
tussen klemt hij een klein ge
kleurd koetje. De kijker wordt
daarmee dan wel met de neus
op de feiten gedrukt, maar dat
onderdeel is - kunstzinnig gezien
- toch een wezenlijke aanslag op
het decoratieve uiterlijk van het
geheel. De geëngageerde maker
maakt daarmee wel een kunstig
voorwerp, dat de kijker wat te
zeggen heeft, maar de artist in
hem komt ermee wel in het ge
drang.
Geeft v.d. Made niet zo nadrukke
lijk uiting aan zijn misnoegen
met wat in het milieu gebeurt,
dan zijn de objekten als geheel
zeer aantrekkelijk.
Ik wijs dan o.a. op „De vlucht
van de vogel", wit, rood en
rwart, op het tableau ,,De laat
ste boom", die nagenoeg geheel
zwart is gelaten, met uitzonde
ring van de (nog) groene top.
Dat zijn beide ook aanwijzin
gen, maar ze dringen zich niet
zu nadrukkelijk op, dat een deel
van de kunstzinnigheid verloren
gaat.
Heel mooi is ook het tableau „Ge
lijkheid", waarvoor hi] in goed
overwogen schikking de kleuren
geel, bruin, rood, wit en zwart
heeft gebruikt. Naar mijn smaak
echter is verreweg het mooiste
objekt dat met de gekleurde
vlinder tussen verstrengelde
zwarte lijnen. Hier is het hoofd
element zeker niet kitscherig,
maar door de blikvanger - de
Iel gekleurde vlinder tussen het
zwart een sterk decoratief wer
kende wandversiering.
Tenslotte hangen er een paar fo
to's van winkeldecoraties, die
weer een andere kant van het
oeuvre laten zien. Ik héb zo het
idee, dat v.d. Made een goed
ontwerper zou zijn van artistiek
verantwoord doch bruikbaar en
aantrekkelijk speelgoed.
Een aantal objekten zijn verge
zeld van poëtische teksten door
Hanne de Wiel. Deels wel ge
slaagd. Het werk blijft In ,jj?
Schakel" hangen tot en met 18 i
oktober.
WILLEM PRINS
BODEGRAVEN Het co
mité Burgerzaal concer
ten heeft voor 18 oktober
de Amerikaanse groep
„New Art String Quartet"
uitgenodigd om de serie
abonnementsconcerten te
openen. De groep, die uit
Philadelphia afkomstig is,
heeft werken van Haydn.
Dvorak en Shostakovich
op haar repertoir.
Het tweede concert, dat op
22 november gegeven
wordt, wordt verzorgd
door het „Amsterdams
Nonet", bestaande uit ne
gen jonge musici. Beide
concerten beginnen om
20.15 uur.
Tweede Kerstdag la de
Poolse pianiste Tamara
Pospiszyl te gast in de
burgerzaal van het raad
huis. Zij verzorgde ook
het kerkconcert van vorig
jaar.
De sopraan Ank Reinders
concerteert dinsdag 19 fe
bruari in Bodegraven. Zij
maakt deel uit van het
Ensemble Variant, dat
verder bestaat uit Aart
Rozeboom, klarinet en
Wim Serlie, piano. De
klarinettist Rozeboom
geeft een bijzonder facet
aan de avond, die voorna
melijk gevuld wordt met
de pittige zangvoordrocht
van Ank Reinders, waar
bij zij op meesterlijke
wijze begeleid wordt door
Wim Serlie.
Het slotconcert wordt ge
houden op donderdag 14
maart. De begaafde jonge
Nederlandse violiste Vera
Beths zal voor een
boeiende afsluiting van de
serie zorgen. Zij wordt
bijgestaan door pianist
Stanley Hoogland.
HANS v.
NIEUWKOOP
SLUIT
SERIE
ORGEL
CONCERTEN
LISSE De concerten voor
de Orgelkring in de Aga-
thakerk lopen ten einde.
De jonge Sassenheimse
organist Hans van Nieuw
koop zal de lange rij van
organisten sluiten op za
terdag 13 oktober.
Hij heeft een programma
samengesteld van werken
van o.a. Mozart, Brahms,
Mendelsshon, Franck en
Liszt. Aan de ingang van
de kerk worden vragenlijs
ten uitgereikt waarom
bezoekers hun wensen
over een volgend pro
gramma kunnen kenbaar
maken.
LEIDEN Onze stadgenoot Is
kar Aribo heeft zijn eerste
grammofoonplaat afgeleverd:
de 12 Préludes uit de eerste
band van Debussy. Degenen, die
hem vroeger als pianist hebben
gekend, zullen zich verwonde
ren, dat na zoveel jaren onder
breking immers zijn taak als
koordirigent nam hem volledig
in beslag zijn pianistische ar
tisticiteit dezelfde is gebleven:
een grote, zeer persoonlijke vi
sie, met een beheerst en afge
wogen temperament ten dienste
van uiterst verfijnd klankraffi-
nement. Meer nog dan vroeger
heeft zijn kunst zich verstild.
Iskar Aribo heeft het nooit onder
stoelen of banken gestoken dat
lij een voorkeur heeft voor de
Franse muziek, in het bijzonder
voor Debussy, met wiens oeuvre
hij een zekere binding heeft. Zelf
ziet hij dit als een gevolg van
zijn langdurig verblijf in Parijs,
ra zijn Conservatoriumdiploma
in Nederland, en van zijn lessen
bij Marcel Ciampi, professeur
aan het Conservatorium in Pa
rijs. Maar Debussy heeft hij uit
,,ae eerste hand" leren kennen
via Georges Migot, een studie
vriend van deze grote compo
nist, met wie Aribo eveneens
bevriend was. Migot leerde hem
het pianistisch klankraffine-
ment, leerde hem een andere
Debussy kennen dan hel zacht-
rose fondant, waarmee velen
Debussy menen te moeten bena
deren.
Persoonlijk vinden wij „La Cathé-1
cirale engloutie" de meest op
vallende weergave. Het is geïn
spireerd op een oude Bretonse
legende van een door de zee
verzwolgen plaatsje, waarvan
men op bepaalde tijden nog de
tonen van het orgel van de Ca-
thédrale uit de zee hoort oprui-
ser.. Dit werk wordt met zo'n
grandioos raffinement gespeeld,
als wij nooit va niemand hebben
gehoord. Verstild ,,Des pas sur
la neige" en .,La fille aux che-
veux de lin". Hoe meer men
deze plaat beluistert, hoe meer
men gaat begrijpen van de
bronnen waaruit Aribo creëert.
Daarover schrijft hij een ver
klaring achterop de hoes. Bron-
ren. die voor een groot deel his
torisch zijn, maar die ook een
inzich'. geven van zijn persoon
lijke visie en de inspiratie, zoals
die uit de muziek tot hem komt.
De piaat heeft een uitstekend ste
reo-effect, mede door hst fraai
klinkende instrument dat Iskar
Aribo tijdens de opname ten
dienste stond.
B. RIJNDERS I
S
