Beleggers
kopschuw
Dr. Pluizer vraagt
uw aandacht
I
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1973
LEIDSE COURANT
zat:
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
5,00 J. Linders, Reigerlaan
52, Noordwijkerhout.
DAMRAK VAN WEEK TOT WEEK
Van onze financiële medewerker
AMSTERDAM Hoewel de be
leggers nu de gevolgen van de
revaluatie en van alle in de mil
joenennota opgenomen voorstel
len op zich in hebben kunnen la
ten werken, is er toch niet veel
veranderd. De beleggers blijven
afwachten, zij durven nog
steeds niet in de markt te stap
pen.
Deze afwachtende houding houdt
niet in de eerste plaats verband
met de te verwachten fiscale in
greep, en de strengere prijs-
voorschriften. Die schok heeft
men geleidelijk aan wel opge
vangen, ook al omdat er tevo
ren al het een en ander was
doorgesijpeld. Wel is er onze
kerheid over de economische
ontwikkeling. Die is thans be
paald niet ongunstig, de con-
junctuurlijn blijft omhoog gaan,
zij het dat het stijgingstempo
minder lijkt te worden. Boven
dien blijven wij kampen met
stijgende prijzen en een hoge
werkloosheid.
Op de beurs heeft men het onbe
haaglijke gevoel, dat die groei
er in de loop van 1974 helemaal
uit zal gaan, en dat we dan met
een omslag geconfronteerd zul
len worden. Vele ondernemin
gen publiceren thans dat het
goed gaat, en dat de resultaten
beter dan vorig jaar zijn. Maar
gaat dat zo door als de lonen
omhoog blijven gaan, maar de
prijzen op overheidsvoorschrift
niet mee mogen stijgen, waar
door de winstmarges onherroe
pelijk zullen dalen.
Dit zijn veronderstellingen die
zeker niet gebaseerd zijn op
grondige economische progno
ses. Maar dat doet natuurlijk
niet af aan het feit dat de beurs
er wel door beïnvloed wordt en
dat de kopers tot nu toe al
thans hierdoor uit de markt
blijven.
Interessant was deze week de ont
wikkeling op de obligatiemarkt.
De laatste weken zijn de koer
sen heel voorzichtig aangetrok
ken, hetgeen dus op een lichte
rentedaling neerkomt. Zo noteer
de de 8% pet. bank Nederland
se Gemeenten eind augustus
precies 100. Eind vorige week
was de koers 103,5 en afgelopen
maandag zelfs 104. Deze voor
zichtige rentedaling kan niet
losgezien worden van de daling
in het buitenland, vooral in
West-Duitsland. Dinsdag kwam
er een eind aan die stijging,
waardoor de koers woensdag al
weer 102,7 was. Aan drie druk
heeft woensdag zeker meege
werkt de bekendmaking van een
nieuwe 8pet. lening van de
Bank van Nederlandse Gemeen
ten van op z'n minst 100 miljoen
gulden. De inschrijvingskoers
wordt later (uiterlijk 3 oktober)
bekend gemaakt, waardoor de
bank toch nog met de laatste
marktontwikkeling rekening kan
houden.
I augustus had de Bank voor Ne
derlandse Gemeenten ook al een
81/2 pet. lening tegen 100 aange
kondigd, maar die is op het
laatste ogenblik teruggetrokken,
toen het de bank duidelijk werd
dat de lening door het voort
durend stijgen van de rente
geen schijn van kans zou ma
ken.
L het tij weer keerde, althans
■tot en met de eerste dag van
deze week, heeft de Bank voor
Nederlandse Gemeenten van die
ontwikkeling gebruik willen
ken. Zij kan zelfs nog een stap
terug doen door op het laatste
ogenblik onder een uitgiften-
koers van 100 te gaan zitten. De
pet. Bank voor Nederland
se Gemeenten deed afgelopen
donderdag overigens nog maar
102,6. De 8V$ pet Bank voor Ne
derlandse gemeenten deed die
dag 100,1. Ongetwijfeld wordt de
nieuwe Bank voor Nederlandse
Gemeentelening een testcase
voor de verhoudingen op de
obligatiemarkt.
Bij de internationale fondsen was
er voor AKZO en Hoogovens
lichte kooplust. Maar toch weer
niet zo dat we kunnen zeggen
dat onze internationale fondsen
de gunstige weerslag van de
sterke marktverbetering in Wall
Street ondervonden. Daar is het
Dow Jones gemiddelde in nog
geen anderhalve week 58 punten
opgelopen tot bijna 950., ver
moedelijk omdat de beleggers
vertrouwen hebben in de be
strijding van de inflatie in Ame
rika, en zij aannemen dat de
rente niet verder zal stijgen.
Vergeleken met een week geleden
is de notering van Philips
48,50 naar 41,20 gezakt. Deze
daling houdt echter verband
met de uitgekeerde agio-bonus
die deze week van de koers is
afgegaan. En dan blijkt er wei
nig veranderd te zijn. De mede
deling van de leiding van Philips
dat de revaluatie de winst nage
noeg niet zal beïnvloeden werd
voor kennisgeving aangenomen.
Bij de scheepvaartfondsen was er
ook weinig koersverandering.
Wel zakte Van Ommeren van
384.- naar 373,- maar hierbij
moeten wij er rekening mee
houden dat de laatste notering
ex 9 gulden tussentijds dividend
is.
Bij de banken en verzekerings
maatschappijen blijft de Alge
mene Bank Nederland afbrokke
len. Dat de winststijging van dit
bedrijf achterblijft bij die van
de AMRO, blijkt de beurs niet
te zijn vergeten. De verzeke
ringsmaatschappijen kwamen
wat beter uit de bus, al bleef de
koersstijging beperkt.
In de sector van de drank- en
consumptiemiddelenbedrijven
zagen wij de bekende ups en
downs, met enkele uitschieters.
Heineken steeg van 253,- naar
268,50 Wessanen van 135,- naar
144,50, en Kwatta van 100,- naar
120,- alles in vier dagen.
Kijken wij naar andere koersen
dan moeten wij andermaal vast
stellen. dat de koersveranderin
gen deze week gering zijn ge
weest. De uitzonderingen blijven
beperkt. Als voorbeelden kun
nen wij IHC (van 50,- naar 57,-)
en KNP (van 255,- naar 269,-)
noemen. Een opvallende daling
die daarentegen Unikap liet zien
(van 220,- naar 203,50).
Ook deze week was er weer een
stroom van gunstig bedrijfs
nieuws, zonder dat we kunnen
zeggen dat het de beurskoersen
opvijzelde. Teleurstellend waren
Verto (de afschrijvingen worden
dit jaar nog maar net ver
diend), en Autolndustrie Rotter
dam (het dividend over 1973 zal
aanmerkeijk verlaagd moeten
worden). Geen wonder dat de
koers van dit fonds van 1710,-
naar 1400,- op donderdag zakte.
HORIZONTAAL:
1 groep v. jonge vooruit
strevende kunstenaars
9 deel v.e. haar
17 zijriv. v.d. Moezel
18 de geest betreffende
20 Mohammedaans rech-
21 deel v.d. boom
24 toegaonon-
2 deel v.d. boom
22 schaakterm
24 toegangsbewijs
25 liefkozing
27 onbep. vnw.
28 rijkstelegraaf
29 rubber
31 huisdier
32 hemelbrood
34 maanstand
35 onder andere
36 antwoord betaald
38 militair
39 tot en met
41 hulpstelling
42 zoölogie
43 tint
44 aartsbisschop
46 voegwoord
47 vr. titel
49 spil
50 geografische mijl
52 scheepseigenaar
55 takje
57 pl. in Engeland
60 bijvoorbeeld
61 boom
63 steen
64 Germ, godheid
66 belemmering
67 gesloten
68 Ierland
70 dieregeluld
71 ten bedrage van
73 boterton
74 klinknageltje
75 muur
76 levenslucht
77 soort stof
78 zwemvogel
80 North-East (afk)
82 oude maat
84 pl. in Drente
86 pl. op Ameland
87 nachtkleding
89 kleurling
92 oesternet
94 ontkenning
95 de dato
96 soort rijtuig
98 onderricht
99 houten schoeisel
101 toets alleen
102 bijwoord
103 tot en met
105 soort onderwijs
106 als boven
108 wijnsoort
109 tijdvak
110 Russisch geestelijke
111 snuifje
112 voormiddag
114 spil
116 voorzetsel
118 lekkernij
119 aankomend
121 geestelijke
124 Europeaan
126 knolgewas
129 de onbekende
130 drinkbakje
132 hevig
33 muziekinstrument
135 kledingstuk
136 tennisterm
137 schop
139 leraar
140 voor de vuist
142 verwonding
143 verfstof
144 goedkeuring
145 vogel
146 oevergewas
147 arbeid
151 pers.
149 vogel
153 Zuid-AmeTikaanse
boerenknecht
155 plaat
156 vloeibaar voedsel
158 klein gewicht
161 masker
163 vlaktemaat
164 vervoeronderneming
165 vis
167 takje
168 wijnsoort
170 eerwaarde heer
171 soort verzekering
172 tot en met
174 voorzetsel
175 blijkens de akten
177 uitgelezen gedeelte
178 2e zondag in mei
176 soort van meeuw
180 ter inzage
182 voegwoord
183 bijwoord
185 water in Noord-Bra
bant
186 thulium (afk)
188 soort stof
191 samentrekking v.h.
middenrif
193 naar het punt van uit
gang
196 uitroep
197 opschudding
199 vreemde munt
200 bewoner v.e. Europese
hoofdstad
202 waterdoorlatend
203 betalingsbewijs
204 voortreffelijkheid
206 herkauwer
208 zwemvogel
209 kostbaar kledingstuk
210 toiletbenodigdheid.
VERTICAAL:
1 sterrenwichelarij
2 afwas
3 vaartuig
4 nummer
5 tuin
6 vreemde munt
7 deel v.e. schip
8 reus
9 inwendig orgaan
10 wilde haver
11 bijwoord
12 zuur, scherp
13 godsdienst
14 getemd
15 nobel
16 lichaamsdeel
19 taalwetenschap
22 familielid
23 voorzetsel
25 water in Noord-Bra
bant
26 voorzetsel
29 vertrek
30 pl. in Duitsland
32 voorbeeld
33 kaartenboek
35 familielid
37 schrijfgerei
38 gewicht
40 snijwerktulf
45 denkbeeld
48 deel v.d. hals
51 valse gelofte
53 maanstand
54 voedsel
55 eigen opname
56 blijkens de akten
58 bijwoord
59 lengtemaat
60 afbeelding
62 vorstenzoon
64 Europese hoofdstad
65 dichterbij
67 deel v.e. effect
69 gelofte
70 kerkelijke straf
72 vallei
73 deel v.h. gelaat
78 iemand die een wissel
overdraagt a.e, ander
79 kleine plaats
81 insekteneter
83 vaartuig
85 delfstof
87 familielid
88 windrichting
90 oude lengtemaat
91 boom
92 inhoudsmaat
93 vreemde munt
96 houten schoeisel
97 oogziekte
99 klant
100 Europese hoofdstad
102 Japanse parelduikster
104 Javaanse titel
105 loterijbriefje
107 opnieuw
113 menselijk geluid
115 landsgewoonte
117 Ind. gewoonterecht
120 busje met schroot en
kogeltjes
122 gereed
123 oude maat
124 dat is
125 muzieknoot
127 ten bedrage van
128 lekkernij
129 brompot
131 kleur
133 koopzin
134 stichter v.d. Sovjetre
publiek
136 vinnige opmerking
138 kostuum
139 beweging v.d. tong
141 klap
142 teleurgesteld
147 spiraalvormige trap
148 deel v.e, geweer
150 ommekeer
152 Europese hoofdstad
154 Europese taal
156 familielid
157 president
159 noot
160 evenzo
161 familielid
162 soort onderwijs
165 soort stof
166 dapper
168 verdriet
169 voortdurend, onafge
broken
171 kleur
173 onbep. vnw.
174 loflied
176 Turks bevelhebber
181 zangspel
184 toestand van rust
187 honingdrank
189 boom
190 voegwoord
191 gaaf, onbeschadigd
192 insnijding
194 oude maat
195 klein kind
196 pl. in W.-Duitsland
193 vliesje
200 verdriet, pijn
201 pl. in Spanje
203 Ind. huisvogel
206 rijkstelegraaf
205 briefaanhef
207 voorzetsel
208 editie
Oplossingen vóór dinsdag
12.00 u. 's middags, onder
vermelding van „Puzzel
107", zenden aan:
Leidse Courant, Posthui
11, Leiden.
DOOR W. LEURS
Haifa (Israël) Is het tegen
woordig min of meer een ge
woonte geworden om in paren
wedstrijden, met gedupliceerde
spelen, een aantal tevoren uitge
zochte (geprepareerde, gelegde,
u kiest maar) spellen tussen de
"gewone" in te lassen. Dit wordt
aan de spelers kenbaar ge
maakt door een begenieidende
schriftelijke instructie, waarin
het bieden wordt gegeven en
soms ook het verloop van de eer
ste slag (en).
!ijns inziens is dit een extra be
voordeling van de sterkere spe
lers, maar als men er van uit
gaat, dat de sterkste moet
winnen, dan is er voor deze
gang van zaken wel iets te zeg
gen. Denkt u nu niet dat er voor
het oplossen van zo'n probleem-
spel altijd een grondige kennis
van dwangposities en dergelijke
Ingewikkelde speeliignren ver- J
eist is. Soms moet men, naast
dosis slimmigheid, zoals uit on
derstaand geniepige spelletje
blijkt.
Zuid gever.
Allen kwetsbaar.
Het gegeven biedverloop: zuid 1
SA noord 3 SA en west komt
uit met schoppenheer.
Een ieder, die wel eens meer met
743
<2 9 3
O A V 8 7 4
H 6 3
8 6
9 H 8 7 6 2
O H 5
9 7 5 2
A B 2
A 5
O B 10 9 2
A V B 10
dit soort spellen te malen heeft
gehad zal het probleem onder
kennen. Zuid heeft yitr klaver-
slagen en twee azen in de hoge
kleuren, zodat er uit de ruiten-
kleur tenminste drie slagen
moeten komen. Dat is natuur
lijk gemakkelijk te verwezenlij
ken. Als ruitenheer goed zit zijn
er vijf ruitenslagen en als oost
die kaart heeft krijgt zuid er
vier vrij.
Maar... in dat laatste geval
komt oost aan slag en als zuid
de eerste slag neemt kan oost
schoppen naspelen. Zitten deze
5—2, dan maakt west vier
schoppenslagen en gaat zuid
een down. Het ligt daarom voor
de hand te kiezen uit twee an
dere mogelijkheden: de eerste
slag duiken of de eerste ruiten-
slag met het aas nemen in de
hoop dat, als oost de heer heeft,
deze sec zit. Deze laatste kans
is echter zeer klein en de eerste
mogelijkheid verdient dan ook
de voorkeur.
Er komt dan evenwel een ander
gevaar om de hoek kijken: west
zou kunnen besluiten op de har-
tenkleur over te gaan, in welk
geval de zuidspeler eerst recht
kansloos Is als de ruitensnit
mislukt.
De kans dat west dat zal doen is
groot, want oost zal in de eerste
slag ongetwijfeld de 6 bijspelen
en als dan de 2 bij zuid ver
schijnt, ziet west alle lage
schoppens en weet dus vrijwel
zeker dat zijn partner de boer
noch het aas heeft.
Is men eenmaal zover met de re
denering gekomen, dèn bestaat
de kans dat men op het lumi
neuze idee komt in de eerste
slag de schoppen boer bij te spe
len! De west die dan nog harten
naspeelt verdient zijn resultaat
ten volle, maar als hij met
schoppen vervolgt is zuid bin
nen. Hij neemt met het aas en
kan rustig ruiten snijden, want
als oost dan nog een schoppen
heeft, dan kan west slechts drie
slagen in die kleur maken.
In de tweede ronde van het inter
nationale KSH-damtoernooi ein
digden alle partijen in de ere-
groep onbeslist en men zou
hieruit de conclusie kunnen
trekken dat er in die zitting van
weinig strijd sprake is geweest.
Maar niets is minder waar want
ondanks deze remises - en de
enorme hitte! - is er ook in deze
ronde fel gestreden. Een bijzon
der spectaculaire partij lever
den Harm Wiersma en Andreas
Kuyken waarin beide spelers
dermate in tijdnood geraakten
dat bij wijze van spreken de
schijven in het rond vlogen. Het
i3 daarom niet verwonderlijk
dat de jeugdige Fries op het
laatste moment de winnende
voortzetting ontgaat.
Wiersma wit.
1. 33-29, 19—23, 2. 35—30, 14-19;
van Kuyken zou hier de voort
zetting 20—25 mogen worden
verwacht. 3. 4035, 1722, 4.
45—40, 11—17, 5. 30—25, alvo
rens over te gaan tot 3833 en
32—28 want het wordt weer een
flankspelpartij waarin het bezit
om het centrum centraal staat,
6—11; 6. 25x14, 9x20; 7. 38—33.
10—14; 8. 32—28, 23x32; 9.
37x28, 5—10; 10. 41-37, 19-23;
11. 28x19, 14x23; 12. 35—30, 10-
14; 13. 46-41, 4—9; wit kan nu
niet 30—24 wegens 22—27 van
zwart. 14. 4238, 16—21; 15.
31—26, 14—19; zwart dreigt nu
met zowel 2024 als 2228,
33x22, 17x28, 26x6, 19—24 en 7—
11; 16. 30—25, 10—24; zwart laat
het voor de hand liggende 21—
27, 25x14, 9x20 achterwege. 17.
25x14, 9x20; 18. 38-32, 13—19;
19. 40—35, 8—13; om wits vol
gende ruil naar het centrum te
beletten lijkt 21—27 gevolgd
DOOR FREEK GORDIJN
door 11—16 wel sterker. Maar
misschien vreesde zwart na 37
—31 en de twee om twee door
3328 een aanval op zijn voor
post. 20. 32—28, 23x32 21. 37x28,
3—9; 22. 34—30, 20—25; 23.
29x20, 25x14; Het mag merk
waardig heten maar wij zien
toch wits 20e zet als de inleiding
tot de betere positie die wit nu
gaat krijgen. 24. 4842, 28;
niet 21—27 wegens 36—31 en
26—21 met slag naar veld 8. 25.
4440, 21—27; 26. 40—34, 18—
23; 27. 42—37, 23x32; 28. 37x28,
14—20; belet wit hierdoor om
naar veld 29 te gaan wegens
27—31 en met de tijdnoodperio
de die hier eigenlijk al was in
gegaan altijd een kans natuur
lijk. Bijzonder knap vinden wij
de manier van wit om van hier
de zwarte positie geheel in zijn
greep te krijgen en een wii
de stand op te bouwen. 29. 30
25, 9—14; 30. 34-30, 13—18; 31.
43—38! zie diagram.
Wit belet zwart nu tot 18—23 we
gens: 38—32, 27x29. 30-24.
22x44, 30x2. Niet goed is direct
30—34 want dan kan zwart 11—
16 spelen. Na de tekstzet is go«-
- de raad duur voor zwart. Hij
c n n
E K SBH
13 S A
r w mmm
B B B 9
P C n O
fl C! V. 1 S3
V n p P
V H 13 3
n b c B h
heeft niets aan 8—13 gevolgd
door 18—23 wegens 4943 en
36—31. Er blijft dan ook niet
veel anders over dan: 20—24;
32. 39—34, dreigt nu 34—29 en
op 15—20 gevolgd door 28—22.
Op direct 1520 kan wit 3631
en 34—29 spelen en zwart heeft
geen verweer tegen 28—23. Ook
eerst 26—21 als offer is goed. In
hevige tijdnood ging het dan
ook verder met: 18—23; 33. 34
—29. 23x43; 34. 29x9, 11—16;
hier verliest 4348 snel. 35.
49x38, 17—21; 36. 26x28. 8—13:
37. 9x18, 12 x 43; Wit heeft er
een stuk meer aan overgehou
den en hij vervolgde hier on
middellijk met 38. 5044 hetgeen
voor ons een bewijs is dat hij
dit alles reeds berekend had.
Staande naast het bord van bei
de combattanten zagen wij in
een moordend tempo - voor
Wiersma nog erger dan voor
zijn tegenstander - de volgende
afwikkeling: 1924; 39. 30x19,
43—48; 40. 19—14, 48—26; nu
niet 14—9 wegens 26—3 en 3—
26. 41. 33—29. 26—21; dreigt 27
—31. 42. 41—37, 15-20; 43. 14—
9, 27—32; 44. 25x14, op 37x28
volgt 2149, 32x41; 45. 36-31?
Wit overziet deze mogelijkheid
nu wel, 21—49; 46. 47x36, 49x10;
47. 9—3, 10—19; 48. 3—20, 19—
23; En met nog ieder twee zet
ten en elk anderhalve minuut
bedenktijd werd hier tot remise
besloten. In plaats van 45. 36—
31 had wit door 9—3 kunnen
winnen. Op 21—26 neemt wit de
ruil met 47—42. Vervolgt zwart
met 21—27 dan 14—10 en op
41—46 volgt 3—21. Speelt zwart
21—32 dan wit 4742. Indien
21—43 dan weer 14—10 en na
41—46 komt 3—35.
De schaakwereld heeft een ont-
stellend verlies geleden door het
plotselinge overlijden van de f_. j
39-jarige Rus en international®
grootmeester Leonid Stein. En- f
kele uren voor zijn vertrek naar
Brazilië werd hij door een hart- i
verlamming getroffen. *"-*»,n,
In zijn carrière heeft hi' geweld! ft
ge resultaten geboekt. Zo werd
hij driemaal kampioen van de
Sovjetunie. Met de jonge Kar
pov veroverde hij de gedeeld*
eerste en tweede plaats in het
Aljechin hetrdenkingstoernooi
1971/72. Een van zijn laatste
successen was de gezamenlijk®
overwinning met Petrosjan ir
m m
DOOR W. J. MUHRING
het toernooi te Las Palmas
1973.
Stein was een moedig schaker,
taktisch zeer begaafd en strate
gisch van een bijzondere allure.
Onderstaande volgt een van zijn
mooiste partijen uit zijn loop
baan; een overwinning op Por-
tisch!
Een partij, dc met de schoon
heidsprijs bekroond werd.
Wit: Steln. Zwart: Portisch.
Gespeeld in het interzonale toer
nooi te Stockholm 1962 Sici-
liaans
1. e2-e4, c7-c5 2. Pgl-f3, e7-e€ 3.
d2-d4, c5xd4 4. Pf3xd4. a7-a6 5.
Lfl-d3, Pg8-f6 6. 0-0, Dd8-c7 7.
Pbl-d2, Pb8-c6 8. Pd4xc6, b7xc6
9. f2-f4, Lf8-c5+ 10. Kgl-hl, d7-
d6 11. Pd2-f3, e6-e5 12. f4xe5.
d6xe5
(Schijnbaar zijn de kansen in
evenwicht maar Steins volgende
zet onthult dat Portisch in de
verdediging gedwongen wordt
met alle gevolgen van dien)
13. Pf3-h4!0-0 14. Ph4-f5, Lc8-efi
15. Ddl-e2, a6-a5 16. Ld3-c4.
(Indirect en drect bereidt wit een
geweldig offensief voor)
16. Kg8-h8 17. Lcl-g5, Pf6-d7 18.
Tal-dl, Pd7-b6 19. Pf5xg71,
Le6xc4
(Na 19. ...Kg7: wint 20. Lf6+
20. Lg5-f6!
(Dreigt mat in twee zetten)
20. ...Lc5-e7 21. De2-f3 en zwart
gaf zich gewonnen.
Schaakpuzzel.
Vernuftig en briljant Is wits
winstkombinatie in de onder
staande positie. Het is duidelijk,
dat zwart zowel 1 ...Tc2 als 1.
...b2 met mat dreigt. Het is een
studie van Kasparjan, maar
deze stelling zou ook in de par
tij innen voorkomen. Een
unie kombinatie!
Wit aan zet en wint.
Oplossing schaakraadsel.
Wit wint als volgt: 1. Da3+ Ta2
2. Td2, Ta3: 3. Tb2ü. Ta2 4.
Tbl mat.
