ZELFGENEZING
gemakkelij k
maar gevaarlijk
Steeds meer
buitenlanders
lusten typisch
Nederlands
drop
)73 (RIJDAG 21 SEPTEMBER 1973
crecht ,.Het zichzelf „gene
zen' door medicijnen die vrij in
de handel zijn (dus niet op re
cept van een arts) heeft bij ons
voet aan land gezet. En waar
om niet als het gaat om een
hoofdpijntje of een opkomend
griepje? Dan ren je niet direkt
naar de huisarts. Maar wip je
b.j dc drogist binnen. Die voor
alle kieine ongemakken een per-
fekt werkend middel heeft. Van
de farmaceutische industrie."
:taat het te lezen in een adver
tentie van de Stichting voor
lichtingscentrum Farmaceuti
sche Industrie.
ivintig procent van alle kwaal-
tjesverhelpers worden gekocht
bij de drogist. Wij slikken per
jaar voor 175 miljoen gulden
welzijnspilletjes. Drie van
zier lichamelijke klachten
behandelen wij zelf. ,,En waar-
niet?" vraagt de farmaceu
tische industrie zich af. De heer
I. Ponfoort, directeur van
jgenoemd voorlichtingscentrum
zegt hiervan!
Telkens wanneer we bij de dro
gist een pijnstiller kopen, een
hoestdrank of een tabletje om
de spijsvertering te bevorderen,
nemen we de behandeling van
een lichamelijke klacht in eigen
ibanden. Het is een aanvaard
onderdeel van ons modern leef
patroon geworden om voor de
kleine storingen in bet mense
lijk organisme niet onmiddellijk
r.aar de dokter te lopen. We
jrealiseren ons nauwelijks meer
[dat deze zelfmedicatie enerzijds
|het risico van fen foute beoor
deling van een aandoening met
zich meebrengt en anderzijds
enorme besparing voor de
openbare gezondheidszorg bete
kent."
ilechts een op de vier lichamelij
ke klachten wordt aan een arts
•oorgelegd, drie van de vier be
handelen we zelf, of worden
simpelweg door ons genegeerd
omdat we op het herstellend
vermogen van ons organisme
vertrouwen na een veel te zwa-
maaltijd, na een glaasje dat
eigenlijk niet meer hadden
---eten nemen, of na een al te
Iware lichamelijke inspanning.
De zelfmedicatie, het op eigen
gezag behandelen van een aan
doening met behulp van een ge
neesmiddel dat in de vrije ver
koop is, vertegenwoordigt een
onmisbaar stuk eigen risico" in
1 de gezondheidszorg."
je vroegere Westduitse bondskan
selier dr. Ludwig Erhard heeft
tijdens een vergadering van de
weieldfederatie van fabrikanten
van zelfmedicatie geneesmid-
delen eens becijferd, dat de kos-
jttn van de gezondheidszorg in
zijn land met anderhalf miljard
gulden omhoog zouden gaan
i wanneer het publiek geen zelf
medicatie- geneesmiddelen
meer zonder recept zou mogen
kopen. De tweehonderdmiljoen
gulden die wij Nederlanders sa
men jaarlijks besteden aan deze
geneesmiddelen betekenen dan
ook een wezenlijke besparing in
de sector van de medische bij
stand. Wanneer wij ons in Ne
derland op het ogenblik terecht
ernstige zorgen maken over de
onrustbarende toeneming van
de kosten van de openbare 'ge
zondheidszorg, dan moeten wij
A. H. Ponfoort: zelf-genezing groot stuk eigen risico in gezondheids-
er niet aan denken wat er extra
bekostigd zou moeten worden
warneer voor het verkrijgen
van ieder geneesmiddel hoe
eenvoudig ook de dokter zou
moeten worden ingeschakeld.
Er zit reeds een groot stuk ei
gen risico in onze gezondheids
zorg: de zelfmedicatie."
Maar eer. geneesmiddel wordt, in-
d;en verkeerd toegepast, een do
delijk geneesmiddel. Wat simpe
le aspirientjes te veel en 't is
gebeurd. De drogist die zo grif
levensgevaarlijke pilletjes ver
koopt laadt een huiveringwek
kende verantwoordelijkheid op
zijn schouders.
De heer Ponfoort: „Doordat het
grootste deel van de verkoop
van zelfmedicatiegeneesmidde
len ir. hun winkels geschiedt,
nemen zij bij de aflevering
daarvan automatisch een stuk
verantwoordelijkheid op zich
voor hetgeen de consument in
hander. wordt gegeven. Die ver
antwoordelijkheid ligt immers
bij een geneesmiddel anders
dan bij een simpel gebruiksvoor
werp. Een geneesmiddel hoe
lang gedoseerd het ook moge
zijn bevat een werkzaam be-
slanddeel of vaak zelfs meerde
re werkzame bestanddelen. Bij
onverantwoord gebruik, bij het
innemen van te grote hoeveelhe
den, bij misbruik dus, is ook
een zelfmedicatie geneesmid
del potentieel gevaarlijk. Niet
iedereen realiseert zich dit risi
co waarop telkens en telkens
weer dient te worden gewezen.
Ook door de drogist."
„Het is dan ook van het grootste
belang dat de drogist een vol
doende hoeveelheid kennis bezit
cm zijn klanten over de zelfme
dicatie-geneesmiddelen in te
lichten en te adviseren. Niet in
de vorm van een pseudo dokters-
advies, maar op het vlak van
objectieve informatie over de
werking, het effect van de mid
delen die hij verkoopt. De bij
sluiters die de fabrikanten van
geneesmiddelen krachtens de
wet in de verpakking dienen te
doen, worden er bij zelfmedica
tiegeneesmiddelen niet uitge
haald. Gelukkig niet, want deze
bijsluiters bevatten alle van be
lang zijnde gegevens over die
geneesmiddelen. Drogist en ge
bruiker zouden het meer dan
momenteel het geval is tot een
vaste gewoonte moeten maken
om deze bijsluiters aandachtig
dooi te lezen. Daar moet dan
direct aan worden toegevoegd
dat de farmaceutische industrie
meer dan tot dusverre attent
moet zijn op het gebruik van
voor de leek begrijpelijke taal
in deze voor patiënten bedoelde
bijsluiters. Het gebeurt nog te
vaak dat ook met een verkla
rend handwoordenboek van de
Nederlandse taal ernaast zo'n
bijsluiter een moeilijk te verte
ren stukje proza blijft."
„•Tu'st omdat het hier zelfmedica
tie betreft en de gebruikervan
deze geneesmiddelen doorgaans
hierover geen dokter raad
pleegt, is het noodzakelijk dat
de klant in het volste vertrou
wen over die middelen vragen
aan de drogist kan stellen. Tot
de essentiële onderdelen van
hetgeen de drogist zich via zijn
opleiding over de omgang met
zelfmedicatie geneesmiddelen
eigen moet maken, behoort stel
lig ook de bereidheid zijn klan
ten te attenderen op de voor
zichtigheid die bij het gebruik
van ieder geneesmiddel vereist
is en op het risico dat aan lang
durig en overmatig gebruik
daarvan verbonden kan zijn."
Er zijn veel risico's, wat professor
Dr. A. Querido, hoogleraar in
de Sociale geneeskunde, enkele
jaren geleden op een vergade
ring in Den Haag deed zeggen:
„Zuiver medisch gesproken her
bergt de zelfmedicatie zoveel
gevaar, dat deze zonder meer
verworpen zou moeten worden.
Deze gevaren liggen voor het
grijpen, zij zijn evident. Iedere
klacht, ieder symptoon, kan het
teken zijn van een ernstige ziek
te, waarbij verzuim gevaar op
levert. Hoesten kan long-t.b. be
tekenen, maagklachten kunnen
wijzen op een maagzweer of
carcinoom, pijnen in de rug
kunnen de eerste symptonen
zijn van ernstige ziekten, zoals
aandoeningen van de wervelko
lom of van het centraal zenuw
stelsel. Bovendien kan zelfmedi-
gevallen geen problemen ople-
catie grote moeilijkheden ople
veren bij een later plaatshebben
geneeskundig onderzoek, omdat
het ziektebeeld door de gebruik
te geneesmiddelen onduidelijk
wordt ofwel omdat nieuwe
symptonen door die middelen
zelf kunnen zijn veroorzaakt.
Zuiver theoretisch kan de con
clusie niet anders luiden dan
dat zelfmedicatie verworpen
moet worden en dat voor iedere
klucht een arts worden geraad
pleegd
In de praktijk blijkt echter de zelf
medicatie een gunstige uitwer
king te hebben. Het blijkt vol
gens professor Querido, nauwe
lijks waar te zijn dat zelfmedi
catie treedt in plaats van het
bezoek aan de arts. Integendeel,
de groep die het meest intens
de zelfmedicatie beoefent is de
zelfde groep die frequent de
arts consulteert. In de meeste
gevallen is de zelfmedicatie
complementair en niet concur
rerend ten opzichte van de me
dische zorg.
De medicijnkastjes puilen bij ve
len uit van pilletjes, poeiertjes,
smeerseltjes. Middelen waar
mee vaak onkundig wordt om
gesprongen. Daarom hier nog
een aantal vuistregels. Houdt u
eraan en u zit in de veilige
hoek:
bij het gebruik van geneesmid
delen moet men meer dan nor
male voorzichtigheid in acht ne
men, omdat in het lichaam het
effect van de werkzame stoffen
die de geneesmiddelen bevatten
kan verschillen (vooral ook
naar de hoeveelheid die men ge
bruikt).
b:j eenvoudige verpakte ge
neesmiddelen, die u in de dro
gisterij kunt krijgen, zit een bij
gesloten folder, waarin staat
aangegeven waarvoor zij ge
schikt zijn en waarin ook wordt
gewaarschuwd wat u er even
tueel niet mee moet doen. Houd
u altijd goed aan wat daarbij
vermeld staat. Als bij een
klacht het gebruik van een be
paald geneesmiddel na een
week nog niet geholpen heeft,
raadpleeg dan de huisarts. Als
een geneesmiddel niet helpt,
probeer dan niet op eigen houtje
een ander middel, maar raad
pleeg uw huisarts,
r.eem niet zonder advies tege-
jonge kinderen mogen alleen
die geneesmiddelen gebruiken,
waarbij op de verpakking of in
de bijsluiter vermeld staat, dat
zij speciaal of tevens voor kin
deren bestemd zijn,
u weet dat het gebruik van ge
neesmiddelen dat in normale
drogist raadplegen. Ga nooit
vert, bij vrouwen in verwach-
ven. Zwangere vrouwen moeten
daarom extra voorzichtig zijn
met het gebruik van geneesmid
delen, vooral in de eerste drie
t'ng tóch complicaties kan ge-
maanden. Eerst de huisarts
raadplegen.
Medicijnen zijn taboe
lijkertijd twee verschillende ge
neesmiddelen voor diverse
klachten in. Sommige genees-
nvddelen „verdragen" elkaar
riet er. u zou er de dupe van
werden.
Het bewaren van geneesmidde
len vereist heel wat meer voor
zorgen dan van andere produk-
tcn. Berg ze op in een donkere
kast, op een koele en droge
plaats. De badkamer of de dou
checel is niet de geschikte
plaats voor uw medicijnkast.
Zorg er vooral voor, dat kinde
ren nooit aan die medicijnkast
kunnen komen en nooit in een
onbewaakt ogenblik een buisje
cf een flesje te pakken kunnen
krijgen.
bewaar geneesmiddelen niet
langer dan op de verpakking is
aangegeven. Is de vervaldatum
niet aangegeven, dan niet lan
ger dan een jaar. De aankoop
datum kunt u op de verpakking
noteren.
Ter voorkoming van vergissingen
kunnen geneesmiddelen het bes
te bewaard worden in de ver
pakking waarin u ze gekregen
hebt
Hoe moet u overgebleven genees-
midaelen opuimen? Niet in de
vuilnisbak of met de „rest van
de rommel". Spoel ze weg door
het toilet. Bij twijfel over de
houdbaarheid van een eenvou
dig middel moet u apotheker of
zelf „dokter spelen" door een J,
geneesmiddel, dat u op voor- 4
schrift van uw arts of in de
apotheek gekregen hebt, aan 3
anderen aan te raden. Ook bij
een eenvoudig geneesmiddel, 3
dat u bij uw drogist kunt krij-
gen, kunt u het beste deze regel
in acht nemen.
Er zijn geneesmiddelen, die ge
vaar kunnen opleveren als u z«*
geruikt terwijl u aan het ver-2
keer moet deelnemen, bijvoor-*
beeld bij autorijden. Lees daar-*
om steeds de gebruiksaanwij-2
zing of vraag ernaar bij de apo-*
theek of drogist. 1
Het gebruik van alcohol samen"
inet het gebruik van sommigej
took eenvoudige) geneesmidde-2
len kan onverwachte schadelijke^
gevolgen hebben. Daarom in het-
algemeen: geen geneesmiddelen^
en alcohol samen gebruiken ten-"
zij anders is aangegeven.
Koop uw geneesmiddelen niet*
.zonder meer., Vraag steeds"
het advies van uw apotheker of.
diogist.
Een geneesmiddel is geen „snoep-*
je". De fabrikant heeft het ge-*
maakt met grote zorg en met-
inachtneming van strenge over-*
heidEVOorschrlften. U kunt daar—
op vertrouwen, maar u mag er£
niet mee „spelen". Denk erom"
dat het om uw gezondheid gaat-
GBRARD KRONEi
De heer L. J. Gillet sr (72), oprichter van Gilda Drop- en Suikerwerkfabrieken B.V. te Rotterdam
aan de Rechter Rottekade. Links de heren W. S. Davids
Van een onzer verslaggevers
Eigenlijk is het maar een vreemde zaak, met de drop.
Behalve suiker wordt geen enkel bestanddeel van ons
beminde zwarte goedje in ons land geproduceerd, maar
toch is Nederland het grootste dropproducerende land
ter wereld. Wij Nederlanders eten met z'n allen zo'n
vijftien miljoen kilo drop per jaar, meer dan een kilo
„per mond". Daarnaast exporteren de dropfabrikanten
nog 2,5 miljoen kilo per jaar. Die drop gaat voorname
lijk naar Nederlandse emigranten die zo af en toe nog
eens een Nederlandse smaak in de mond willen hebben.
Maar opvallend is toch ook, dat steeds meer Duitsers
en Scandinaviërs trek krijgen in wat voorheen als
„black stuff" of (in Duitsland) „berendrek" betiteld
werd.
Waarom nou juist die Nederlanders zo aan drop ver
knocht zijn zal wel duister blijven. Misschien heeft de
zoute drop te maken met de verbondenheid van de Ne
derlanders met de zee. Ook de „uitvinder" van drop is
onbekend. Misschien was het een experimenterende,
pruimende zeci m, d e wat zoethout bij zijn pruim
deed en mogelijk een beetje teveel van het goede. Het
kan best zijn dat die kombinatie tot een zeer primitieve
vorm van drop geleid heeft. De kombinatie zoethout-ta
bak wordt nog steeds toegepast: bij de produktie van
Amerikaanse sigaretten, om het gewenste aroma te krij
gen.
Blokdrop of ingedikt zoethoutextract is al heel lang be
kend bij de oosterlingen. Het wordt al vermeld in een
demotische papyrus uit de tweede eeuw voor Christus
en in de geschriften van de Griekse geneesheer Hippo
crates. De filosoof Theophratus noemt blokdrop „de
zoete Scytische wortel" naar het steppenvolk de Scyten
die het met een mengsel van blokdrop en gesmolten
kaas in de mond twaalf dagen zonder water konden uit
houden. Een geschrift in het Sanskriet schrijft blok
drop toe aan god Brahma, zijnde een soort levens
elixer.
Een van de eerste Nederlandse schrijvers, Jacob van
Maerlant, noemt in de dertiende eeuw zoethout een
goed medicijn tegen „droghe borst". Zoethoutwortels
werden al in het graf van Tut-Ank-Amon gevonden. Na
poleon, zo zegt men, gebruikte drop tegen zijn maag
kwaal. „Drop of dronder", zou hij geroepen kunnen
hebben. Hij had altijd een zakje drop onder zijn kle
ding. Misschien dat hij daarom altijd wordt afgebeeld
met een hand in zijn jas: hij kon niet van de drop af-
blijven
Een van de grootste dropfabrikanten in Nederland is
Gilda in Rotterdam, de onderneming die dezer dagen
vijftig jaar bestaat en die in de twintiger jaren bekend
werd met „Verpleegstersdrop", naar een recept van de
nu 72-jarige oprichter, de heer L. J. Gillet sr. De ge
schiedenis van Gilda is het typische succesverhaal vai£;
iemand die heel klein begonnen is.
De heer Gillet begon als 11-jarige jongen als bijverdien-
ste In de bakkerij van zijn vader toffees te maken.j
Toen in 1914 door de oorlog de toffee-import uit Enge—
land stil kwam te liggen, kwam er een markt vrij. Er*
werden toffees verkocht aan snoepwinkeltjes (het inpak
ken gebeurde thuis in de keuken) en al spoedig gingeiC
de zaken zo goed dat vriend W.S. Davids als verkoper;
mee ging doen en met de toffees de boer op ging. Irw
1923 werd officieel de gezamenlijke onderneming ge£
start. -
In 1928 kwam men via de keuken, een sousterrain, èn êen
pakhuis terecht in enkele panden in de Korenaar-J
straat en de naam van de onderneming werd: The"
Royal Caramel and Toffee Works Gillet and Davids"
De heer Gillet„Dat klonk geweldig en gaf;
cachet aan de zaak". Er waren toen al 80 werknemers,
en de produktie bedroeg 25 tot 30.000 kilo per weck. Ir£
1954 was dat 80,000 kilo per Week. De naam luidde toen-
inmiddels Gilda, afkorting van Gillet en Davids. In 195^
werd verhuisd naar het huidige fabriek; pand in de
Spaanse Polder. Gilda telt nu 200 personeelsleden en 40
procent van de produktie (80 produktcn) is bestemd
voor export. Behalve naar de EEG-Ianden worden de
Gilda-drop en snoep uitgevoerd naar onder meer Austra
lië, Midden-Oosten, Verenigde Staten, China en Japan.
i
