TROONREDE
DE TIJD ZAL HET LEREN
DINSDAG 18 SEPTEMBER 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 14
3 |1
VAN DE STATEN-GENE-
Gaarne maak ik gebruik van de moge
lijkheid om ook hier mijn dankbaarheid uit
te spreken voor de warme genegenheid die
ik uit alle delen van het Koninkrijk heb
mogen ondervinden bij de viering van mijn
zilveren jubileum.
Veel van de verworvenheden van de af
gelopen 25 jaar is thans onderwerp van dis
cussie en herbezinning. Onze voorspoed kan
niet verhullen dat in onze maatschappij ge
voelens van verontrusting, bedreiging en
vervreemding toenemen. De aandacht richt
zich op wat in de ontwikkeling achterbleef:
het inhoud geven aan de gelijkwaardigheid
van alle leden van de samenleving, het
vergroten van de mogelijkheid om eigen
gen. Nog dit najaar zullen betrokkenen ge
legenheid krijgen zich uit te spreken over
een nieuwe opzet van het wetenschapsbe
leid.
Over de gewenste structuur van de ge
zondheidszorg wil de regering overleg met
u plegen aan de hand van een nota ter
voorbereiding van een wet gezondheids
voorzieningen. Om deze voorzieningen voor
ieder in gelijke mate toegankelijk te maken
worden voorbereidingen getroffen voor de
totstandkoming van een volksverzekering
tegen ziektekosten.
Voor de taak die de regering zich stelt
bij de woningbouw in de jaren 1974-1976,
heeft zij onlangs een programma bekend
gemaakt. Dit programma dat mede gericht
is op een evenwichtige ontwikkeling van de
verantwoordelijkheid te dragen en het zorg
vuldig beheren van de natuur en haar hulp
bronnen.
Nog onlangs, bij zijn optreden, heeft het
nieuwe Kabinet de uitgangspunten en doel
stellingen van zijn beleid voor u uiteenge
zet. Thans valt de nadruk op de maatrege
len waarmede het deze doeleinden wil be
reiken.
De begroting geeft een eerste aanzet tot
de door het kabinet gewenste structurele
veranderingen in onze maatschappij. In het
uitgavenbeleid zijn andere prioriteiten ge
steld en is ruimte gemaakt voor nieuwe ac
tiviteiten. In het dekkingsplan komt de
beoogde verkleining van inkomensverschil
len tot uitdrukking.
De uitgaven voor welzijnsvoorzieningen
worden meer dan evenredig verhoogd. De
uitkeringsnorm van de Algemene Bijstands
wet zal met ingang van 1 juli 1974 worden
gebracht op het netto-bedrag van het dan
geldende wettelijk minimumloon.
Met de geleidelijke herziening van het
jeugdbeschermingsrecht wordt een begin
gemaakt. Een wetsontwerp tot herziening
van het strafstelsel staat op stapel. Daar
mee wordt beoogd de toepassing van vrij
heidsstraffen nog verder te verminde
ren.
Van de rechtspraak wordt verwacht dat
zij zekerheid biedt, maar de ontwikkelingen
in de samenleving toch op creatieve wijze
beantwoordt; dat zij dicht bij de mensen
staat maar toch haar onafhankelijkheid be
waart. Deze taak wordt steeds zwaarder.
Een algehele herziening van de rechterlijke
organisatie zal door een binnenkort in te
stellen staatscommissie worden voorbe
reid.
Een beleid gericht op welzijn en op een
actieve deelneming aan het maatschappe
lijk leven vereist vernieuwing van onze on
derwijsvoorzieningen. Een plan daartoe zal
u nog dit najaar worden voorgelegd. Bin
nenkort zal een aantal scholen worden uit
genodigd om proeven te nemen met een
nieuwe basisschool en met een midden
school. Op 1 augustus 1974 wordt de leer
plicht voor werkende jongeren uitgebreid
met een tweede dag voor 15-jarigen; de
leerlingenschaal bij het kleuteronderwijs
wordt verlaagd van 36 tot 34 en bij het la
ger onderwijs van 36 tot 33. De regering
zal een spoedige behandeling van het wets
ontwerp inzake de herstructurering van het
wetenschappelijk onderwijs bevorderen.
werkgelegenheid, legt sterk de nadruk op
het behoud van het karakter van de steden
en op de verbetering van woningen en
woonomgeving in oude wijken.
Wetsontwerpen tot invoering van de ge
bruikswaarde als basis voor de waardebe
paling bij onteigening en tot regeling van
een voorkeursrecht bij verkoop van onroe
rend goed zullen u dit zittingsjaar berei
ken.
Het ontwerp van wet op de gewesten zal
vervangen worden door een nieuw ontwerp
dat de verantwoordelijkheid voor de ge
westvorming primair legt bij de rijksover
heid.
De aangekondigde oriënteringsnota over
de hoofdlijnen van het ruimtelijk beleid zal
ook conclusies bevatten ten aanzien van de
nieuwste gegevens over de bevolkingsgroei.
De regering beschouwt vermindering van
de behoefte aan verkeer en vervoer van
personen en goederen mede als doelstelling
van dit beleid. Ter bevordering van de ver
keersveiligheid zal op de autosnelwegen
een minimumsnelheid worden ingevoerd.
Voor de andere wegen zullen maximum
snelheden gaan gelden.
De regering zal binnenkort een wetsont
werp indienen dat de verplichting tot stor
ting van een waarborgsom bij de aankoop
van een nieuwe auto regelt.De waarborg
som zal worden terugbetaald bij de inleve
ring van de auto.
Ter bestrijding van de milieuvervuiling
zullen in 1974 nadere wettelijke maatrege
len worden voorgesteld. In bijzondere ge
vallen kunnen etxra bijdragen worden ge
geven aan industrieën die zelf maatregelen
tegen luchtverontreiniging willen nemen.
Onderzoek zal worden gestimuleerd naar
schonere produktieprocessen en naar de
ontwikkeling van systemen voor het op
nieuw gebruiken van grond- en hulpstof
fen.
Inspraak en beroepsmogelijkheid bij de
vaststelling van milieuvoorschriften worden
verbeterd.
De regering onderzoekt de mogelijkheden
om energieverspilling tegen te gaan, onder
meer door een andere opbouw van de prij
zen van energie en van de tarieven van de
motorrijtuigenbelasting. Zij ziet de invoe
ring van de selectieve investeringsregeling
als een begin van de toetsing van investe
ringen op hun betekenis voor de maat
schappij als geheel.
De regering beschouwt de strijd tegen de
advies te mogen ontvangen over vooraf
gaande inhoudelijke toetsing door de over
heid van fusies, ter voorbereiding van een
wettelijke regeling terzake.
Een wetsontwerp wordt ingediend, waar
in de tijdige melding van omvangrijke ont
slagen verplicht wordt gesteld.
Aan de SER zal advies worden gevraagd
over de wenselijkheid van nadere voorzie
ningen ten behoeve van het bedrijvenwerk
van werknemersorganisaties.
De regering heeft besloten tot bevorde
ring van spoedige ratificatie van het Euro
pees Sociaal Handvest met inbegrip van de
erkenning van het stakingsrecht, ook voor
ambtenaren.
De regering zet zich In voor een meer op
het welzijn van de burgers gerichte Euro
pese gemeenschap, die is toegerust met
ruime bevoegdheden, die een werkelijk de
mocratische structuur heeft en een open
beleid voert, in het bijzonder gericht op de
belangen van de derde wereld.
Op de conferentie over veiligheid en sa
menwerking in Europa en de komende on
derhandelingen over wederzijdse en even
wichtige vermindering van strijdkrachten
in Centraal Europa streeft de regering
naar concrete afspraken over verruiming
van contacten tussen de volken van Europa
en daadwerkelijke vermindering van de mi
litaire confrontatie. In een nota die u in de
loop van deze zitting zal worden aangebo
den, zal met name aandacht worden be
steed aan het afremmen van de bewape
ningswedloop en het doelbewust verminde
ren van de rol van kernwapens.
Een actieve dialoog tussen de Verenigde
Staten en Europa over hun toekomstige sa
menwerking acht de regering noodzakelijk.
Binnen de NAVO wil zij het overleg stimu
leren over de mogelijkheden van ontspan
ning tussen Oost en West en bevorderen
dat overal in het verdragsgebied de men
senrechten worden geëerbiedigd.
Handhaving van alle huidige taken van
de Nederlandse krijgsmacht stuit in toene
mende mate op financiële moeilijkheden.
De regering heeft binnen de NAVO het ini
tiatief genomen om een betere taakverde
ling tussen de lidstaten te bereiken. Voor
stellen over omvang en vorm van de Ne
derlandse defensie in de komende jaren
zullen u omstreeks de jaarwisseling in een
defensienota worden voorgelegd.
In 1974 wordt een begin gemaakt met hu
manitaire en ontwikkelingssteun ten behoe
ve van de bevolking van de koloniale ge
bieden in Afrika. Deze steun wordt ver
leend via de bevrijdingsbewegingen, bij
voorkeur door tussenkomst van internatio
nale organisaties.
Het bedrag voor ontwikkelingssamenwer
king is in de begroting die u heden wordt
aangeboden met 20 procent verhoogd. De
doelstelling van de regering om in 1976 1,5
procent van het nationale inkomen voor
ontwikkelingssamenwerking te bestemmen
zal tot uitdrukking worden gebracht in een
voortschrijdend meerjarenplan dat u bin
nen enkele maanden zal bereiken.
De regering verwacht in het komende
jaar, aan de hand van het advies van de
Koninkrijkscommissie, met de regeringen
van Suriname en de Nederlandse Antillen
in overleg te kunnen treden over de wijze
en het tijdstip waarop deze landen soeve
reiniteit zullen verkrijgen. De ontwikke
lingssteun aan deze landen is gericht op de
bevordering van economische, sociale en
culturele zelfstandigheid.
Leden van de Staten-Generaal,
De regering heeft voor ogen het omlaag
schroeven van de inflatie, het terugdringen
van de werkloosheid, het verminderen van
bestaande ongelijkheid en achterstand. Om
dat te bereiken zijn ingrijpende maatrege
len nodig. Zij stelt die maatregelen voor in
de overtuiging, dat waar offers worden ge
vraagd, ook het uitzicht wordt geboden op
een samenleving, waarin de mensen zich
meer thuis zullen kunnen voelen.
De regering vertrouwt erop dat haar
voorstellen u aanleiding zullen geven tot le
vendige discussies, waarbij de burgers Z'rh
betrokken weten. Een intensief overleg tus
sen regering en Staten-Generaal zal veel
van ons allen vergen.
Met het uitspreken van de hoop dat wij
daartoe de kracht zullen ontvangen, ver
klaar ik deze zitting van de Staten-Gene
raal geopend.
Zo blijft een verhoging van de B.T.W. ach
terwege.
Mede gezien de ontwikkeling van de prij
zen in het buitenland worden de accijnzen
op benzine en dieselolie verhoogd; ook een
aanpassing van de aardgasprijzen bleek
noodzakelijk.
Het tarief van de vermogensbelasting
wordt op 8 promille gebracht en 20 opcen
ten worden gelegd op de tarieven van de
successierechten, met uitzondering van ver
krijging in de rechte lijn. De studie inzake
de inyoering van een vermogenswinstbelas
ting zal naar verwachting midden 1974 zijn
voltooid.
De inflatie-correctie bij de loon- en in
komstenbelasting wordt niet toegepast. Om
de verzwaring van de belastingdruk op la
gere inkomens zo beperkt mogelijk te hou
den worden de belastingvrije bedragen met
5 procent verhoogd. Er is naar gestreefd
dat per tariefgroep een ieder zoveel moge
lijk voor een gelijk bedrag daarvan profi
teert. Voor bepaalde groepen belasting
plichtigen, zoals alleenstaanden met kinde
ren, worden knelpunten in de opbouw van
het tarief weggenomen.
Het deel van de kosten van zakenauto's
dat aan het privégebruik wordt toegere
kend, wordt verhoogd.
De regering heeft voorshands afgezien
van een vermindering van de aftrekbaar
heid voor de inkomstenbelasting van de
rente van schulden, dit in afwachting van
de resultaten van de studie die in de rege
ringsverklaring is aangekondigd. Wel wordt
de fiscale huurwaarde voor eigen woningen
verhoogd, behalve voor de goedkope wonin
gen.
De regering, heeft een open oog voor de
problemen van de zelfstandige ondernemer
.in midden- en kleinbedrijf, landbouw en
visserij. Met ingang van 1 januari a.s. zal
de mogelijkheid tot vorming van een fisca
le oudedagsreserve zodanig worden uitge
breid dat met name de kleinere zelfstandi
gen daarvan kunnen profiteren. Voor de
vrouw die in de onderneming van haar
man meewerkt, zal de belastingregeling
gunstiger worden, vooral wanneer de winst
laag is.
De regering zal wettelijke regelingen uit
werken om de inkomsten uit commissaria
ten te beperken.
Zij acht maatregelen gewenst om de in
komensontwikkeling in de vrije beroepen te
beinvloeden. Zij wenst een grotere open
baarheid van inkomens te bevorderen.
De regering staat positief tegenover po
gingen in het bedrijfsleven om te komen
tot loonsverhogingen die tenminste voor de
helft in voor elk gelijke bedragen worden
uitgekeerd en die voorts bijdragen tot ver
kleining van inkomensverschillen. Zij ziet
daarin ook een belangrijke voorwaarde
voor het slagen van het anti-inflatiebe-
leid.
In een nota die u in de loop van het ko
mende jaar zal bereiken, wil de regaring
wegen aangeven om te komen tot een sa
menhangend inkomensbeleid dat in begin
sel alle inkomensgroepen omvat.
Aan de Sociaal Economische Raad zal
advies worden gevraagd over de structuur
en de bevoegdheden van de ondernemings
raden, waarbij ook het oordeel zal worden
gevraagd over de mate van zeggenschap
van de ondernemingsraden bij fusies van
ondernemingen.
De regering zal zich, gelet op de gebeur
tenissen die zich onlangs bij de overname
van ondernemingen hebben voorgedaan, tot
de SER wenden met het verzoek spoedig
werkloosheid en de inflatie als een van
haar voornaamste taken. Hierbij wil zij te
vens de vermindering van ongelijkheid be
vorderen. Met het bedrijfsleven wordt over
legd welke bijdrage van die kant, in sa
menhang met het beleid van de overheid,
aan het terugdringen van de inflatie kern
worden geleverd. Het beleidsplan voor 1974
bevat daartoe tal van aanknopingspun
ten.
Om voor het anti-inflatiebeleid zo gunstig
mogelijke voorwaarden te scheppen heeft
de regering besloten tot opwaardering van
de gulden en afkondiging van een daarbij
aansluitende prijsmaatregel. Met het be
drijfsleven wordt dezer dagen overleg ge
pleegd over verdere maatregelen om de
met de revaluatie beoogde vermindering
van de prijsstijging, en ook prijsverlagin
gen, te bewerkstelligen. Om een onevenre
dige inkomensderving in de landbouw als
gevolg van de revaluatie te voorkomen, zal
een tijdelijke compensatie worden verstrekt
in het kader van de teruggave van de om
zetbelasting. Ter bevordering van de werk
gelegenheid zal de investeringsaftrek voor
bedrijfsgebouwen tijdelijk worden hersteld
en zal een nieuw werkgelegenheidsprogram
in uitvoering worden genomen. Hierbij zul
len tot 750 miljoen gulden verplichtingen
kunnen worden aangegaan; tempo van uit
voering en omvang worden aan de conjunc
turele ontwikkeling aangepast.
De hoogte van inkomsten en uitgaven
voor 1974 is afgestemd op het bereiken van
het noodzakelijke evenwicht tussen midde
len en bestedingen. Mede in dit licht is een
bijstelling van het begrotingstekort verant
woord geacht.
Bij de keuze van de voor te stellen belas
tingmaatregelen zijn rechtstreeks prijsver
hogende effecten waar mogelijk vermeden.
de werkgelegenheid dan niet gen van dien aard is dat een
ten goede komt. Vooral de krachtig anti-inflatiebeleid
dienstensector, die nauwe- kan worden gerealiseerd,
lijks de voordelige effecten Het streven van de vakbon-
van goedkopere grondstoffen den om tot een andere ver
en halffabrikaten kan incas- deling van de inkomens te
seren, zal van de opwaarde- komen, vertroebelt hierbij de
ring moeilijkheden ondervin- sfeer. Zij vinden bij de rege-
Deze financieel-economische beschouwing is geschreven
door drs. A. A. Wentink, wetenschappelijk hoofdmedewer
ker aan de sociale faculteit van de Katholieke Hogeschool
Tilburg.
Inflatiebestrijding en vermin
dering van de werkloosheid
zijn te zamen de belangrijk
ste beleidsdoeleinden van de
regering-Den Uyl. De voort
durende uitholling der koop
kracht van de gulden moet
tot staan worden gebracht.
Het kabinet heeft getracht
haar eigen uitgavenbeleid op
deze doelstellingen te rich
ten. Een verhoging van de
uitgaven behoeft de inflatie
niet te bevorderen. Het is
een verstandige keuze ge
weest de indirecte belastin
gen voor het komende jaar
ongemoeid te laten. Verho
ging van de B.T.W. om de
uitgaven te dekken zou prijs
verhoging en derhalve loon
stijging -in de hand hebben
gewerkt.
'Bestrijding van de werkloos
heid zal vooral gericht moe
ten worden op regionale sti
muleringsmaatregelen. Onze
werkloosncid draagt voorna
melijk een structureel karak
ter. De oorzaak hiervan
moet gezocht worden in het
achterblijven van de arbeids
intensieve investeringen
enerzijds en in het verrich
ten van kapitaalintensieve en
derhalve arbeidsbesparende
investeringen anderzijds. In
dien men de investeringen
wil vergroten dienen .echter
de besparingen op niveau te
worden gebracht. Het spaar-
klimaat is echter vanwege
de geldontwaarding weinig
aantrekkelijk geworden.
Het is een merkwaardige zaak
dat bij een werkloosheid van
ruim 120.000 mensen er ruim
100.000 buitenlandse gastar
beiders in ons land zijn te
werk gesteld. Zuiver nume
riek beschouwd hoeft er van
werkloosheid geen sprake te
zijn. Het probleem fs echter
dat het werk dat door de
buitenlandse arbeidskrachten
wordt verricht niet door Ne
derlanders gedaan wenst te
worden. Wij zullen met een
versterking van deze tendens
in de toekomst moeten blij
ven rekening houden.
De scholingsgraad van de Ne
derlandse werknemer neemt
toe, terwijl de arbeidsmarkt
daarop vertraagd reageert.
Daar komt bij dat zich in het
bedrijfsleven grote structuur
veranderingen voltrekken.
Wijziging van de internatio
nale concurrentieverhoudin
gen hebben menige bedrijfs
tak grote problemen be
zorgd. Snelle technologische
vernieuwingen roepen de
noodzaak van schaalvergro
ting op, hetgeen veelal met
afvloeiingen gepaard gaat.
Het ziet er geenszins naar
uit dat aan dit proces voorlo
pig een einde komt.
De regering hoopt de werke
loosheid mede te bestrijden
door het herzien van de
waarde van de Nederlandse
valuta. Opwaardering van
de gulden leidt tot verlaging
van invoerprijspeil en der
halve tot goedkopere grond
stoffen en halffabrikanten.
Hierdoor kunnen de prijzen
van de eindprodukten wor
den verlaagd. Maar revalua
tie betekent voor de Neder
landse exportprodukten een
prijsstijging, waardoor de
buitenlandse vraag naar
onze produkten wel eens zou
kunnen stagneren, hetgeen
den. We denken hierbij spe
ciaal aan scheep- en lucht
vaart.
Inflatiebestrijding kan alleen
maar succesvol zijn indien
de sociale partners, werkge
vers-, en werknemersorgani
saties, bereid zijn het beleid
van de regering te onder
steunen. Het ziet er nog niet
naar uit dat de verstandhou
ding tussen beide groeperin-
ring een gewillig oor. Deze
heeft in haar belastingplan
voor 1974 maatregelen inge
voerd die de inkomensverde
ling moeten stimuleren. Het
vraagstuk van de inkomens
verdeling is zo belangrijk in
gevolgen voor de economi
sche structuur van ons land
dat het een serieuze bestude
ring verdient. Voorlopig
schijnt hiervan niet veel te
verwachten te zijn nu een van
de vakcentrales niet langer
in het SER-overleg hierover
wil meewerken. Bovendien
dreigt deze problematiek
grote verdeeldheid binnen de
vakbeweging teweeg te bren
gen. De mediale en hogere
inkomenscategorieën, die in
vakbonden georganiseerd
zijn, zien met argusogen het
beleid van de centrales op
dit punt aan. Een openlijke
breuk tussen de beambten-
bonden en de centrales be
hoort tot de mogelijkheden.
Een verdeelde vakbeweging
is geen krachtige partner in
het sociaal-economische
overleg.
Het streven van de regering
om de collectieve voorzienin
gen te vergroten wordt ern
stig gehinderd door het ge
brek aan financiële armslag.
Hoewel de belastingdruk
wordt verhoogd met 0.6 pro
cent van het nationale inko
men biedt dit nauwelijks
ruimte om extra voorzienin
gen te treffen. Een te grote
verhoging van de overheids
uitgaven past ook niet in
het beleid van de inflatiebe
strijding. Wat gewonnen zou
worden met het beperken
van de kosteninflatie zou ge
makkelijk verloren kunnen
gaan met het stimuleren van
de bestedingsinflatie.
Uit de cijfers van de miljoenen
nota blijkt dat het inflatie-
spook overal in de geïndu
strialiseerde wereld rond
waart. De recente gegevens
duiden op een prijsstijging
van 8,5 tot 11,5 procent per
jaar. De grote onrust op het
internationale monetaire
vlak is hiervan mede oor
zaak, Het verdient aanbeve
ling dat het inflatieverschijn
sel. dat bijna als een van
zelfsprekendheid wordt aan
vaard, internationaal wordt
aangepakt. Voor Europa
moet dit gebeuren in een ge
meenschappelijk conjunc
tuurbeleid, dat gevat is in
eer» sterk structuurbeleid. De
kans hierop is nog niet zo
groot. Onevenwichtigheden in
de binnenlandse economie van
een land worden nog maar
al te gemakkelijk afgewen
teld op de wisselkoersen. In
dien men met behulp van
wisselkoersherziening de pro
blemen wil oplossen, dan
leidt dit gemakkelijk tot gro
te internationale monetaire
instabiliteit. Nu de regering
heeft gemeend een einde te
maken aan de grote toevloed
van liquiditeiten naar ons
land ten gevolge van het toe
nemende betalingsbalanso
verschot, had zij haar bij
drage aan het revaluatieper
centage enkele procenten ho
ger moeten stellen. De vrees
voor een te groot nadelig ef
fect op de werkgelegenheid
heeft haar hiervan weerhou
den.
De komende maanden zullen
leren of het regeringsbeleid
enige kans van slagen heeft.
Het overleg over lonen en
prijzen met het bedrijfsleven
moet nog op gang komen.
De uitkomst hiervan is voor
een belangrijk deel bepalend
voor de mate van succes van
de regering in haar pogingen
inflatie te stoppen en werk
loosheid te verminderen.
DRS. A. WENTINK
19 J.
