Parijse
metro
ZWEDEN MORGEN
NAAR DE STEMBUS
(Inafc
Vijfenzeventig jaar geleden ging eerste spade de grond in
ZATERDAG 15 SEPTEMBER l!
STEEDS
VLUGGER
EN
STEEDS
GERUISLOZER
Een neg bestaande ouderwetse ingang van het metrostation Dauphine bij het vroegere Navogebouw aan het
Bois de Boulogne.
Is er panne in de metro, dan staan bussen klaar.
PARIJS De Metro, de onder
grondse spoorweg, is uit het le
ven van de Parijzenaars niet
meer weg te denken. Dat merkt
men het best, als door een of
ander conflict de Metro staakt.
Als daar dan ook nog een sta
king bijkomt van het boven
grondse verkeert, van de auto
bussen, ligt Parijs verlamd. Op
zulke dagen doen de bewoners
van de verre voorsteden het ver
standigst rustig thuis te blijven,
want wie heeft zin, hetzij in de
hitte, hetzij in de regen, te be
ginnen aan een wandeling van
twee of drie uur?
Er rijden, op zuLke dagen wel
een paar honderd militaire auto
bussen, maar dat zijn druppels
op de gloeiende plaat. Fabrieken
en kantoren beginnen een paar
uur te laat en moeten ook weer
een paar uur eerder sluiten om
de mensen, die tóch nog geko
men zijn, gelegenheid te geven
niet al te laat thuis te komen.
Een staking bij de Metro is voor
Parijs een ramp. Zulk een
ramp, dat de vakbonden pas een
staking proclameren, als er wer
kelijk geen andere oplossing
meer is. Zij passen er voor op
het publiek al te veel tegen zich
in het harnas te jagen.
Vijfenzeventig jaar geleden
was er nog geen Metro in Pa
rijs. Wie geld genoeg had ver
plaatste zich met een fiacre, een
rijtuig. De minder bedeelden na
men de bus of de tram, getrok
ken door paarden. Er was in die
dagen maar één tram op rails,
van Versailles naar het centrum
van de stad. Maar dat was een
vrij ongelukkige verbinding,
want als de rails in Parijs op
hielden, moest de tram worden
opgekrikt om de tramwielen te
vervangen door buswielen. De
bussen met paarden kwamen
maar langzaam vooruit. Buson
dernemingen, zowat een twintig
in getal, deden elkaar een moor
dende concurrentie aan. Sommi
gen hingen achter de bus een
aanhangwagen, wat vooral bij
kruispunten het verkeer bemoei
lijkte. Dat er een Metro moest
komen stond aan het eind van
de vorige eeuw wel vast.
Sedert 1880 werd er druk over
gepraat. Maar alle plannen lie
pen vast op meningsverschillen
tussen de stad Parijs en de
staat. Parijs wilde op eigen ver
antwoordelijkheid aan een metro
beginnen, zelf graven, zonder
subsidie van het rijk, op voor
waarde alleen baas te zijn over
de inkomsten. De staat wilde
een dikke vinger in de pap en
hield het been jarenlang stijf.
In zulke gevallen beslissen de
economische omstandigheden. In
1900 zou in Parijs de wereldten
toonstelling worden geopend met
in het vooruitzicht zulk een druk
verkeer, dat de trage bussen het
niet alleen meer afkonden. Op
30 maart 1898 besloten de ka
merleden, met het mes op de
keel, dat er in Parijs een metro
zou komen, voorlopig bestaande
uit vijf lijnen met in totaal 65
kilometer lengto. Op 19 septem
ber van hetzelfde jaar ging de
eerste spade de grond in.
Voor de Parijzenaars was dat
een enorme oelevenis, want voor
het eerst in de geschiedenis za
gen zij de ingewanden van hun ei
gen stad. Aanvankelijk werd het
Amerikaanse systeem gevolgd
van „cut and cover", dat wil
zeggen: eerst een diepe geul
graven, op de bodem van die
geul de tunnels en later alles
weer dichtgooien met vaste
grond. Naar het graafwerk ston
den duizenden Parijzenaars
urenlang te k jken, maar niet
zonder bezorgdheid. Verscheide
ne kranten hadden tegen de Me
tro ernstig gewaarschuwd. Men
zou tot diep onder de grond glib
berige trappen moeten afdalen
en terecht komen op nóg glibbe
rigere perrons met 't grote risico
af en toe een stortbad op zijn
hoofd te krijgen want natuurlijk
zou het bovengrondse water op
de perrons neerdruipen. Het on
dergrondse personeel van de
Metro werd voorgehouden, dat
het na verloop van een paar
jaar zou lijden aan ernstige ont
stekingen van burst en longen.
Ook de winkeliers zagen met
vrees en beven de Metro tege
moet, want de mensen zouden
zich na hun werk haasten de
Metro in te komen om snel thuis
te zijn. Boven de grond zou zo
goed als niets meer worden ge
kocht. De kleine middenstand
ging een faillissement tegemoet.
Intussen werd gegraven in Pa
rijs, hoe langer hoe dieper en
hoe langer hoe verder. De 19e
juli 1900 was hei zo ver: de eer
ste lijn Vincennes-Mailot werd
geopend in tegenwoordigheid
van hoge Pieten in jacquet met
hoge hoed, want de „kachelpijp"
was in die dagen mode voor wie
zich wilde doen gelden. De tra
ditionele bus van Vincennes
naar Maillot deed er anderhalf
uur over, de Metro legde dezelf
de afstand af in 25 minuten en
dat nog wel met 300 passagiers
tegelijk!
Voor de paardenbussen was dat
de nekslag. De bus met paarden
deed zijn laatste reis 12 januari
1913 op de lijn La Villette-Saint
Sulpice. Geleidelijk werden alle
bussen gemotoriseerd. Op de
eerste vijf maanden van de ex-
rieven van 1900 tot 1914 laag: 15
centimes tweede klas, 25 centi
mes eerste klas. Gedurende de
deerst vijf maanden van de ex
ploitatie vervoerde de Metro al
17.7 miljoen pasagiers. Tijdens
de internationale tentoonstelling
was de Parijse Metro het onder
werp van alle gesprekken.
Lawaai
Sedert het begin van deze eeuw
heeft de stad Parijs veel gedaan
om de Metro te moderniseren.
Een van de nadelen van de Me
tro is, dat de ijzeren wielen op
de rails zo'n lawaai maken, dat
men elkaar in ue wagens ter
nauwernood kan verstaan. Daar
in is een belangrijke verbetering
gekomen door nieuwe wagens,
die op gummiewielen rijden.
Naast de tradionele rail liggen
aan beide kanten van de baan
twee iets hogere rails. De gum
mibanden lopen over de oude
rail, dwarswielen tegen de nieu
we rail houden de trein ook in
de bochten op zijn plaats. De
verlichting in aeze nieuwe wa
gens, die nog niet op alle trajec
ten zijn ingevoerd, is zo uitste
kend, dat men zor.der moeite
een krant of een boek kan lezèn.
Om het trappen klimmen in de
stations te vermijden worden ge
leidelijk overal roltrappen aan
gebracht. De bedoeling is, dat
tegen het jaar 2.00U ook de gan
gen van de ene naar de andere
lijn van lopende banden zullen
worden voorzien. De R.E.R. (Ro
seau Express Regional) voorziet
nu reeds in uitermate snelle ver
bindingen tussen he: centrum
van Parijs en bepaalde nieuwe
voorsteden zoals de Défense,
waar treinen rijden met 100 kilo
meter per uur.
Om de kosten zoveel mogelijk te
drukken zullen de kaartjesknip
pers in de loop van de eerstko
mende jaren worden afgeschaft.
Het personeel bij de ingangen,
ongeveer 3.000 mannen en vrou
wen, zal worden gereclasseerd.
Nu al staan bij de meeste Me
tro-ingangen automatische ma
chines. die het kaartje perfore
ren en pas na die perforatie
draait het tourniquet om de pas
sagier door te laten Maar met
dit nieuwe systeem kon nog zó
worden geknoeid, dat de meeste
van deze automatiscne machines
tijdelijk buiten werking zijn ge
steld en pas weer gaan functio
neren, wanneer de papieren
kaartjes vervangen zijn door
magnetische.
Lichte muziek
De jongste vernieuwing is een
aluminium-trein op de lijn
Ivry-Villette, air-conditioned en
met lichte muziek voor de pas
sagiers. In de trein komt de
temperatuur niet boven de twin-
tig graden, terwijl die in alle
andere treinen gemakkelijk kar.
stijgen tot dertig. Voorlopig
het nog maar een eerste proei
neming. Helaas kan die moderne)
systeem niet op de oude wagons
worden ingevoerd, maar die zul- i
len, naar de directie hGopt, te
gen het einde van deze eeuw ge
heel zijn verdwenen.
Mogelijk zoekt de buitenlandss
toerist naar de betekenis van
het monogram, dat men in alle
treinen van de Metro vindt:
R.A.T.P. wat betekent: Régie
Autonome des Transports Pari-
siens. De R.A.T.P. is nl. een au
tonome transportonderneming
onder beheer van de stad Pa
rijs, die al het verkeer omvat,
niet alleen de treinen onder,
maar ook alle bussen boven de
grond. En wanneer de buiten
landse toerist in de Metro stapt-
kan hij zich een speld in de
hooiberg voelen, want verleden
jaar heeft de Metro in Parijs
vervoerd: één miljard 224 mil
joen passagiers.
Excusez du peu!
L. J. KLEIJN
Premier Olaf Palme matige steun
STOCKHOLM (RTR) In het
dagblad Dagens Nytheter in
Stockholm stond kortgeleden een
spotprent waarop men premier
Olof Palme zich wanhopig ziet
vastklampen aan een reddings-
gordei. De reddingsgordel is een
nieuw plan dat nog geen maand
voor de verkiezingen van mor
gen werd ontvouwd en dat
beoogt de uitkeringen aan be
iaarden te verhogen en de belas
tingdruk voor do arbeiders te
verlichten. Algemeen schijnt
men het er in Zweden dezer da
gen over eens te zijn dat de so
ciaal-democraten met iets zeer
aantrekkelijks voor de dag
moesten komen om niet te hoe
ven beleven dat ze na veertig
jaar regeringsverantwoordelijk
heid de laan worden uitgestuurd.
Zelfs de meest voorzichtige Zwe
den beginnen eindelijk geloof te
hechten aan de resultaten van
enquêtes die in de afgelopen
vijftien maanden verschenen
zijn en die voorspellen dat Zwe
den dat onneembare bastion
van sociaal-democratie een
wat minder linkse koers zal
gaan varen.
Premier Palme spreekt tegen
dat zijn plan een verkiezings
stunt is. De conservatieve partij,
die zegt dat het plan de lasten
van de werkgevers verzwaart
doordat zij de belasting moeten
gaan opbrengen die nu nog door
I de werknemers wordt betaald,
j noemt het plan een lapmiddel
dat uiteindelijk toch zal leiden
rot prijsverhogingen.
En de „reddingsgordel" is waar
schijnlijk al lek, want de Cen
trumpartij en de Liberalen heb
ben de wijze weg gekozen het
plan niet aan te vallen maar
bekend te maken dat zij als ze
op 16 september het vertrouwen
zouden krijgen, precies hetzelfde
zullen doen.
Het plan voorziet in het optrek
ken van de oudedagsuitkering
met 480 kronen per jaar en be
spaart de werknemer die 35.000
kronen verdient, ongeveer 1500
kronen per jaar op salaris-af
trekposten.
Als men bedenkt dat er ander
half miljoen gepensioneerden op
de 5,7 miljoen stemgerechtigden
zijn. dan is het moeilijk het plan
van Palme en zijn regering niet
te zier als een berekende zet om
de procent stemmen terug te
winnen die zij volgens de opinie
peilingen op de gezamenlijke op-
pusitie achterliggen.
De Zweedse sociaal-democraten
hebben sinds de verkiezingen
van 1970 geregeerd met commu
nistische steun waar deze nodig
was, hoewel er geen officiële
coalitie was en de communisten
geen ministerszetels bezetten.
De jongste cijfers van vier ver
schillende enquêtes geven de so-
ciaaJ-democraten en communis
ten nu slechts 46 procent der
stemmen, tegen de oppositie als
geheel 51 procent.
De Centrumpartij van Torbjoern
Faelldin, een agrariër van 47
jaar, heeft het de laatste tijd het
beste bij de kiezer gedaan en
geniet nu de steun van 26 pro
cent van het electoraat.
De conservatieven hebben hun
greep versterkt [van 10,9 tot 15
procent terwijl de liberalen,
wier partijleus is „Loon naar
aroeid", wat terrein hebben
moetn prijsgeven.
Voorsprong
De opiniepeilingen hebben de
niet-socialistische partijen sinds
het voorjaar van 1972 constant
een voorsprong van zeven pro
cent gegeven. En sindsdien is
geen van de grote problemen
waarmee Zweden worstelt,
werkloosheid (een ongewone
drie procent van het arbeidspo
tentieel), hoge belastingen en in
flatie, dichter bij een oplossing
gekomen.
De werkloosheid verergerd
door het grote aanbod van vrou
wen op de arbeidsmarkt nam
in juli verder toe |van 74.000 tot
82.000 werknemers. Veel acade
mici vinden geen emplooi en dat
heeft geleid tot een nieuwe be
zinning op prioriteiten bij het
hoger onderwijs.
Een BTW van zeventien procent
is een van de factoren die bij
lragen tot het zeer hooghouden
van de levensmiddelenprijzen.
Dan is er de toenemende onte
vredenheid van doorgaans volg-
zamt Zweden over het toenemen
van de bureaucratie. De Cen
trumpartij wil een meer gede
centraliseerd regeringsapparaat.
Zen enquête heeft uitgewezen
dat 36 procent der Zweden de
regering ziet als „bureaucraten
en bazen", tegen 39 procent dat
haar beschouwt als „hervormers
en vrienden van de minderbe
deelden".
Een van de zorglijkste statistie
ken voor de regering is die vol
gens welke Zwedens jonge en in
tellectueel begaafde eerste mi
nister nog bepaald niet bij de
mar sa is aangeslagen als de erf
genaam van dc vaderfiguur
Tage Erlander, wiens schaduw
in de verkiezingsstrijd overal
opdoemt.
Enquêtes hebben aangetoond dat
Olof Palme maar matige steun
in het land als geheel geniet en
zelfs niet onverdeeld gunstig
beoordeeld wordt binnen zijn ei
gen partij. Op de vraag wie de
beste premier zou zijn, Palme of
Faelldin, antwoordde 41 procent
der Zweden dat het laatst en
maai 37 procent dat het eerstge
noemde zou zijn.
Voorla is er ir. bepaalde lagen
van de bevolking ontstemming
over de voortschrijdende secula
risatie. De positie jvan de Lu
therse staatskerk en van de mo
narchie is aangevallen en de ra
dicale hervorming van het hu
welijk en echtscheidingsrecht
waarbij echtparen zonder kinde
ren meteen van elkaar kunnen
gaan hebben weerstanden op
geroepen. Voorts is er de voort
durende beschuldiging dat tele
visie en onderwijs te zeer onder
linkse invloed staan.
Waarschijnlijk
einde
van
40-jarig
bewind
sociaal
democraten
Veel Zweden zijn van mening
dat het land ten opzichte (van
het buitenland te belerend is en
dat dit onder meer tot gevolg
heeft gehad dat de betrekkingen
met de Verenigde Staten zozeer
zijn verslechterd, dat dit land
geen haast heeft bij het benoe
men van een nieuwe ambassa
deur in Stockholm. De post is al
geruime tijd vacant. Voor Wa
shington deed premier Palme de
deur dicht met zijn aanval op de
Amerikaanse bombardementen
op Hanoi eind vorig jaar. Hij
vergeleek ze toen met de misda
den van de nazi's.
Bij dit alles mag niet uit het oog
worden verloren, dat veel Zwe
den radicale hervorming op het
thuisfront en „actieve neutrali
teit" steunen. Zij menen dat on
tevreden socialistische kiezers in
het stemhokje toch weer de par
tijdiscipline trouw zullen blijden.
Het is niet zonder ironie dat de
economische situatie in Zweden
juist dezer dagen maar mis
schien te laat voor Palme na
drie jaar van recessie en trage
expansie, tekenen van verbete
ring vertoont. De voorspoed
keert terug en de exportn eemt
toe. De oppositie zou er de
vruchten van te plukken kunnen
krijgen.
Een wagon van de oude metro.
Kaartjesknippers zijn er bijna niet meer, knippen doet de machine.
I
