Karl Böhm in Beethoven
Twee nieuwe
Britse
sportwagens
Nederlandse
markt
R| G AR AGFS
op
Kees Manders
exposeert voor.
't goede doel
-y_
WEGWIJS ONDER REDACTIE VAN GUIDO HALLEEN
Jubileumuitgave Die Welt der Symphonie
Clan
Crusader
en Tor
3000 M
PAGINA 14 LEIDSE COURANT WOENSDAG 18 JULI 1973
Het aantal doden tengevolge
van ongevallen in en om de
woning is blijkens cijfers
van het CBS toegenomen van
1318 in 1960 tot 3.199 in 1970.
In het verkeer vielen in 1960
1962 doden, in 1970 waren
dat er 3.132.
Stelt men het dodencijfer in
1960 op 100, aldus de Stichting
,,WEG", dan is dit voor ver
keersslachtoffers gestegen
tot 160 in 1970 en voor dode
lijk verwonde slachtoffers in
de woning tot maar liefst
243! Hieruit kan worden ge
concludeerd dat onze hulzen
steeds onveiliger aan het
worden zijn. Door het treffen
van met name technische
voorzieningen kan het aantal
slachtoffers van het wegver
keer drastisch worden be
perkt. Of dit voor onze wo-(
ning en woonomgeving opgaat
is echter de vraag.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM Kees Manders,
eens de koning van het Thor-
beckeplein in Amsterdan, keert
tijdelijk terug naar het belen
dende Rembrandtplein. Midden
volgende maand gaat hij in een
galerij achter het standbeeld
van Rembrandt in het plantsoen
de schilderijen exposeren (en
verkopen), die hij sinds 1969,
toen hij zich uit het zakenleven
terugtrok in zijn huidige woon
plaats Zandvoort heeft vervaar
digd.
,,Ik heb in totaal 200 schilderij
en", aldus Manders, „maar ik
kan er in het plantsoen maar 60
plaatsen. De rest komt iri de
etalages van winkeliers rondom
het Rembrandtplein."
Manders is bepaald geen nood
druftige kunstenaar. De op
brengst van de expositie gaat
dan ook in zijn geheel naar het
Koninklijk Nederlands Geleide
hondenfonds. Manders hoopt dat
zijn schilderijen voldoende geld
zullen opbrengen voor de oplei
ding van 10 honden.
Kees Manders, die in oktober
jaar wordt, is ook bezig
een boek over zijn leven ondejj
de titel „Zestig jaar Kees Maijj
ders". Het telt 224 pagina's,
verlucht met tien bladzijden fot
to's en het puilt uit van de hetjl
inneringen'. Het boek zal einj;
september verschijnen.
Anna Maria Vera-Woudstra i
op maandag 23 juli een pianori
cital in de lounge van het Eur«
pa Hotel te Scheveningen.
concertante is 8 iaar oud. Oo fU
jarige leeftijd won zij een eersu
prijs op het Spring Festival IR
Music te Baltimore. Dit „wod v
derkind" zal Bach, Mozart, Bar,!,
tok, Haydn, Schubert, etc. id
haar hoofd spelen.
Edwin La Dell was een Engelsj
kunstschilder en graficus dij\
leefde van 1914 tot 1970. Van
tot 24 augustus wordt een seletru
tie van zijn werken getoond
Pulchri Studio. Er is een keurt j,
gemaakt uit zijn lithografieëlf v
etsen en aquarellen.
(van onze muziekredactie)
Voor de eerste maal in de ge
schiedenis der grammofoonplaat
worden de symfonieën van gro
te componisten in één editie ge
realiseerd. Onder de titel „Die
Welt der Symphonie" presen
teert Deutsche Grammophon
naar aanleiding van het feit, dat
deze maatschappij dit jaar drie
kwart eeuw bestaat, niet minder
dan drieënnegentig L.P.'s in
twaalf kassetten, beginnend met
de Weense klassieken Haydn,
Mozart en Beethoven afslui
tend met Gustav Mahler. Elke
kassette is aan één componist
gewijd en het daarbij geleverde
tekstboek verwijst naar de een
heid tussen componist, dirigent
en orkest.
liet is Karl Böhm, die Beethovens
negen symfonieën brengt, aan
gevuld met Die Geschöpfe des
Prometheus, Coriolan, Egmont.
Hij leidde de Wiener Philharmo-
niker in de Grosze Musikverein-
saal te Wenen.
9it, omdat men bewust wil aan
sluiten op een traditie, zoals zich
deze sinds 1842, het jaar, waarin
Otto Nicolai dit orkest oprichtte,
heeft ontwikkeld. Bepaalde op
vattingen van de meester zelve,
ze zijn als goddelijke overleve
ringen van hand tot hand dit
soms letterlijk te verstaan!
tot op de dag van heden doorge
geven.
Zo de zin, die Ludwig van Beetho
ven hechtte aan het begrip „Al
legro", dat z.i. bepaald niet al
leen „heiter" betekent. Zo weet
men nog, thans nog, dat de
meester zich woedend maakte
over een „subito piano", dat
met een diminuendo, een „subi
to forte", dat met een crecendo
werd voorbereid. Zo houdt men,
in casu Böhm, rekening met op
vattingen omtrent reprises,
zoals die sinds jaar en dag bij
de Wiener leven: men herhaalt
het eerste deel van de Vijfde,
omdat de structuur zulks eist,
laat zulks in de Finale van de
Zevende bewust na, eenvoudig
weg, omdat dit teveel van het
fysiek der strijkers vergt en een
repetitie een anti-climax zou
kunnen brengen.
Die Beethoventraditie, ze zit de
Wiener Philharmoniker in het
bloed, zoals Böhm heeft opge
merkt. Ze is aan te tonen met
de genealogie der orkestleden,
met de instrumenten, die ze el
kander hebben doorgegeven en
die van generatie op generatie
in één familie blijven. Zo werkt
de invloed van de beroemde
Weense Vioolschool, teruggaan
de op Dittersdorf, Anton Wra-
nitzky en diens leerling Ignaz
Schuppanzigh nog steeds door.
En wat voor de viool geldt,
geldt ook voor andere instru
menten, de Stieglets zijn koper
blazers, de Wunderers hoboïs
ten, de Novaks hoornisten, de
Jellincks harpisten.
Bij deze overleveringen past Karl
Böhm, 28 augustus 1894 te Graz
als zoon van een rechterlijk ma
gistraat geboren. Karl Böhm
heeft ook zelf rechten gestu
deerd: op de avond na zijn pro
motie, in 1919, leidde de jonge
Doctor een opvoering van Ri
chard Wagners Fliegende Hol
lander in het Operatheatêr te
Graz.
„Echt Weens"
Böhm, tot dusverre meer bekend
als Bruckner-, Mozart- en
Strausspecialist, laadde met het
aanvaarden van deze Beethoven-
opdracht een wel heel grote
verantwoordelijkheid op zich.
hij had binnen de Deutsche
Grammophon zelve te concurre
ren met niemand minder dan
Herbert von Karajan.
Concurreren? We geloven niet,
dat hiervan sprake kan zijn. De
benadering van Böhm is met
die van von Karajan nauwelijks
te vergelijken: de eerste is
speelser, poëtischer, o.i. gevoeli
ger. Het „apollinische" element
in het wezen van Beethoven
komt hier meer naar voren, bij
von Karajan is de meester
meer „dyonisisch".
Misschien is het daarom, dat in
deze uitgave de „even" symfo
nieën dus 2, 4, 6, 8 het
sterkst tot ons spreken. Wat
overigens weer niet betekent,
dat de Negende, speciaal het
Adagio daaruit, geen diepe in
druk op ons maakte.
Dat klinkt echt Weens: in al zijn
ernst blijft het een relativerend
en speels karakter dragen.
Tot slot, het is wellicht overbodig
op te merken: in de Negende
zingt natuurlijk de „Konzertve-
reinigung Wiener Staatsoperen-
chor". Natuurlijk in de Groszer
Musikvereinsaal, want slechts
daar voelt het gezelschap zich
thuis.
Burton praat over verzoening
Rome (AP) De Britse acteur
Richard Burton is dinsdag uit
Moskou komend te ROME
GEARRIVEERD VOOR, NAAR
WORDT AANGENOMEN, EEN
HERENIGING MET ZIJN
VROUW Elizabeth Talor. Bur
ton heeft in Moskou de premiè
re van een film bijgewoond en
daar gezegd dat de berichten
over een scheiding van zijn Liz
zy „een journalistieke grap"
waren geweest. Mevrouw Bur
ton vertoeft thans nog in Ameri
ka. Richard logeert in de villa
van de Italiaanse filmproducent
Carlo Ponti en diens vrouw, de
actrice Sophia Loren.
De TVR 3 liter is een nieuwe Britse sportwagen, die nu ook in ons
land te koop is.
Liefhebbers van specifieke sportwagens kunnen sinds kort een ruime
re keuze doen dan tot dusverre, door de verschijning van twee nieu
we Britse modellen. Die nieuwelingen zijn de Clan Crusader en de
TVR 3000 M, produkten van het Britse bedrijf Clanmotor Company
opgericht door de nu 31-jarige Paul Haussauer te Washington in het
Engelse graafschap Durham.
Als importeur voor de Benelux treedt op de Haagse firma Sport Cars
International, tevens de eerste importeur van het nog jonge Britse
bedrijf.
De Clan Crusader is de kleinste van de twee sportwagens, ook de
goedkoopste. Opvallend aan de Crusader is de carrosserie van
kunststof, bestaande uit een opbouw en een bodemdeel die onwrik
baar aan elkaar zijn gelijmd. De slechts 580 kg wegende Clan Cru
sader is een tweezitter. Geen gemakkelijke wagen om er in of uit
te komen, zo bleek ons tijdens de introductie. Maar ja, daarvoor is
het ook een sportwagen en ten behoeve van het sportieve element
moet men ap het gebied van comfort enige concessies doen.
Een korte rit wees uit dat de ons ter beschikking gestelde Crusader
nog niet geheel „rijklaar" was. Er kunnen nog wel enige op- en
aanmerkingen worden geplaatst. Zo schakelde de wagen bijzonder
zwaar. Ook de koppeling eiste een te zware pedaaldruk. Ook niet
ongenoemd mag blijijven het lang niet trillingsvrije stuur en de zeer
gebrekkige ophanging van de handels aan weerskanten van het
Woning
onveiliger
dan weg
komt, zulten wij onmiddellijk Lange gezichttn bij automobilisten
helpen. Zeker wanneer anders
de vakantie in het water dreigt
Fo°d^alWeesturen zo weinig mo- l li R F fÏ R l P
gelijk monteurs met vakantie \B fl I IJ JB I I
tijdens de topdrukte, die op dit W W
moment overigens al voorbij is.
Maar feitelijk is de situatie in
de loop van augustus weer nor- k
maal. Men dient afspraken ten I ^k Rk ra B
minste veertien dagen te voren A m V Êf I II B 1. M r ,""aa
te maken en alleen voor nood- A A A A I A Q
gevallen maken we een uitzon- yg I I \fil HB
dering".
Een grote Citroën-garage: „Er
zijn nu vier van de elf monteurs m m hm IHBH I H BHH 1^ I
weg, we helpen alleen de eigen Bk A ^k fl B IK B
klanten in noodgevallen onmid- IR AA A B m A ffl B B B B I BB Ü^K B
dellijk, want je krijgt natuurlijk m. I I B B B E M fl B ^B
ook mensen van andere garages Ar B B B BB BB B li
bij wie ze niet op tijd aan de
beurt konden komen. Maar dan
komen ze netjes in het grote
boek en dienen ze op hun beurt B^ ^0^ Êk n BB 0^
de winter zeuren: J /"""Y bm
denk aan de drukke vakantie-
tijd; maar er zijn altijd klanten
die toch meteen geholpen willen
worden. Dan krijg je lange ge- m p| BB A A H Rk
zichten, maar als je uitlegt wat I tfk I B B M At Ëk B fi^l
er aan de hand is, worden ze B B^K B B I B" m m ft >J\\ U
niet boos. Dan zeg ik: „O, me- B B ^B B 0 B m. M m W Pi
zullen we die meneer die B B 1 Ib MmU I W 1 Ib B V
een maand geleden al zijn af
stuur. De afleesbaarheid van de diverse metertjes en lichtjes op het
toch wel goed uitgekiende dashboard is ook voor verbetering vat
baar. Al met al was onze eerste indruk niet zo'n beste, zeker niet
als men bedenkt dat men voor deze auto f 12.950,- moet betalen.
De Crusader heeft een 875 cc 4 cilinder motor die een vermogen ont
wikkelt van 51 din/pk. Het is dezelfde motor die ook de Hillman Imp
voortstuwt. De aandrijving is op de achterwielen. Dankzij een aantal
modificaties is het vermogen bij een compressieverhouding van 10:1
(superbenzine dus) grater dan dat van de Hillman Imp. Volgens een
opgave van de fabriek bereikt de Crusader een werkelijke top van
161 km/u en accellereert de wagen van 0-80 km/u in ruim 9 secon
den.
Een van de sterkste punten van de TVR .3 liter is het zeer stijve rug-
gegraatchassis dat als een buisconstructie is uitgevoerd. Volgens
de importeur paart de wagen zeer goede prestatie aan een grote be
trouwbaarheid. Als kracht bron fungeert de 3 liter V6 Fordmotor
met een vermogen van 142 din/pk. Met zoveel reuzekracht onder de
kap kan ook veel snelheid worden gemaakt. De top ligt rond de 200
km per uur. De TVR heeft schijfremmen voor en trommelremmen
achter. In standaarduitvoering is deze wagen, uitgerust met licht
metalen velgen, radio, schuifdak, elektrisch verwarmde achterruit,
splintervrije voorruit, getint zonnewerend glas,leren stuurwiel en
achteruitrijlampen. De prijs is f 23.950,-.
Wie In conflict wil komen met
zijn garage moet volgende week
met vakantie gaan en vandaag
een afspraak maken voor een
tienduizendkilometerbeurt. De
kans dat hij dan nog op tijd
wordt geholpen is vrijwel nihil.
Chefs van werkplaatsen van
grote garagebedrijven: „Op en
kelen na, die zich bewust zijn
van de vakantiemoeilijkheden,
is men nog wel eens slordig met
afspraken en zien we wel eens
lange gezichten. Het hangt dan
Inderdaad ook af van de tact
waarmee de chef-werkplaats de
klant tegemoet treedt, of de ga
rage een klant kwijt raakt of
niet".
Tijdens de vakantiemaanden dient
men er rekening mee te houden,
dat tussen het moment van af
spraak maken en de reparatie
globaal genomen (ruim) twee
weken zit. Dat geldt voor repa
raties, die men had kunnen zien
aankomen: inspectiebeurten
zoals de tienduizend-beurt, ge
breken die afkomstig zijn van
mankementen die zich al eerder
manifesteerden.
Alle garagebedrijven echter ook:
„Wanneer iemand met een ge
broken uitlaat, een gebroken
voorruit of met andere plotse-
reparatie en hoe lang kan die
klant wachten.
Doorgaans duurt het ruim een
week, voor de klant kan worden
geholpen; trekt hij dan toch een
lang gezicht, dan zal men op de
situatie moeten wijzen en wat
begrip bijbrengen. Het duurt tij
dens de vakantietijd nu een
maal wat langer".
In tegenstelling tot de meeste an
dere garagebedrijven, verhoogt
deze DAF-garage het aantal
monteurs in de zomermaanden.
Voorzichtig
Algemeen genomen blijkt uit de
doorgaans zeer voorzichtige ant
woorden van de werkplaats
chefs, dat de meeste automobi
listen vreemd blijven opkijken
tegen de lange wachtperiode,
waaruit soms voortvloeit, dat
men van garage verandert.
„Aan de andere kant", aldus
een chef-werkplaats „kunnen ze
toch nergens anders terecht en
komen ze wel weer terug".
De automobilist gelooft het door
gaans wel, vertrouwt erop dat
als de nood aan de man komt,
HIJ in elk geval wel zal worden
geholpen.
Garagebedrijven, die niet graag
hun klanten verliezen, schikken
zich naar vermogen, trachten
hun klanten ervan te overtui
gen, dat lange wachttijden niet
te voorkomen zijn. Niettemin
blijft het aantal zomerse lange
gezichten niet onaanzienlijk.
Defensie
bestelt
1200 DAF-
jeeps
Het ministerie van defensie
heeft onlangs bij DAF een
order geplaatst voor de leve
ring van 1200 voertuigen van
het type DAF 66 YA. Het be
treft een aangepaste versie
van de „gewone" 66. De wa
gens worden gemaakt in de
aanhangwagenfabriek van
DAF in Eindhoven.
De wagen is voorzien van de
aandrijfgroep van DAF 66.
Het meest opvallende ver-
schil met de gewone 66 is, r
dat het legervoertuig is uit
gevoerd als „soft top", met
'n linnen kap. De carrosserie
werd daarom verstevigd.
Ook heeft het legervoertuig
een 24 volts elektrische in
stallatie in plaats van 12 volt n
en een mogelijkheid tot aan-
sluiting van radio-appara-
tuur. Voorts heeft de wagen
een scharnierende voorruit,
een grotere benzinetank, een
eenvoudiger interieur en (na
het inklappen van de achter-
stoelen) een grotere laad-
ruimte.
Door de beperkte terreinvaar-
digheid en met de verdere
aanpassingen kan de DAF 66
YA in het leger de leemte m
opvullen tussen de personen- „j
wagen en de volledig terrein-
vaardige Amerikaanse jeep.
Ook de YA kan aanspraak
maken op de aanduiding e'
jeep.
Aan de opdracht is een periode
van proefnemingen voorafge-
gaan, waarbij Defensie de
beschikking kreeg over twee
wagens met het onderstel t
van de 66 en het uiterlijk
van de 55. De foto toont één
van deze twee testwagens.
De Clan Crusader is een nieuweling in de sector sportwagens. Op
vallend is de carrosserie van kunststof.
spraak maakte maar vergeten?
Dan gaat hij maar niet met va
kantie, dan helpen we u even.
Zo begrijpen ze het wel.
Er zijn er ook, die hun auto twee
weken achterlaten en hopen dat
ze er tóch tussendoor kunnen
worden geholpen. Nu ja, soms
lukt dat wel eens".
Voorlichting
Een Fiat-garage: „Maar er zijn
er toch ook, die twee maanden
van te voren hun afspraken ma
ken. Anderzijds zou er wat
meer voorlichting over moeten
worden gegeven: dat een af
spraak van „over twee dagen"
normaal, in de vakantietijd
„over twee weken wordt".
Ook bij deze Fiatgarage worden
gestrande vakantiegangers on
middellijk geholpen, desnoods
via een filiaal.
Peugeot in Leidschendam: „We
hebben een zeer groot aantal
vaste klanten, dat wel weet hoe
het in de vakantietijd gaat.
Daardoor kunnen we de marge
tussen afspraak en reparatie be
perken tot een week. De mon
teurs gaan vrijwillig gespreid
met vakantie en noodgevallen
moet je direct helpen".
Een DAF-garage: samenvattend:
„Het hangt van zo veel factoren
af; is het iemand aan wie je
kortgeleden een nieuwe auto
hebt verkocht, of is het een
vreemde. Wat zijn de omstan
digheden en hoe ernstig is de
