Vaticaan zeer
voorzichtig
met Mozambique
TITELSTRIJD ATLETIEK BIJ DE
DAMES STERK GEDEVALUEERD
Leen Noordam
vertrouwt op
Keep It Again
KERK
EN
WERELD
Korte metten
TROUWEN IN DE
KERK IN TREK
BIJ JAPANNERS
Contact tussen vredes
groepen neemt toe
VRIJDAG 13 JULI 1973
LEIDSE COURANT
Het Vatikaan heeft vorig jaar al de plaatsvervangende secretaris
voor bijzondere kerkelijke aangelegenheden, mgr. Mario Gaspar-
ri, naar Mozambique gezonden om ter plaatse een onderzoek
naar de gebeurtenissen in te stellen, zoals die nu naar aanleiding
van onthullingen in de Times, steeds meer bekend worden.
Aanvankelijk meende hij het
overbodig de missionarissen,
die hem openlijk van de feiten
op de hoogte stelden, te gelo
ven. Hij vermaande hen rustig
te blijven en vertrouwen in het
Vatikaan te hebben. Toen de
missionarissen daarmede geen
genoegen namen heeft mgr.
Gasparri tenslotte moeten toe
stemmen in het bijwonen van
een vergadering, waar ieder,
dank zij het feit, dat een neu
trale voorzitter gekozen werd,
zijn opvattingen heeft kunnen
kenbaar maken.
Korte tijd daarna is ook de
pauselijke nuntius in Lissabon,
op herhaald aandringen van
missionaire congregaties en or
den naar Mozambique gereisd
om de toestand te onderzoe
ken.
Beide officiële bezoeken van
Vatikaanse waarnemers heb
ben geen enkele verandering
in de zaak kunnen brengen. En
uit de gesprekken, die onlangs
in het Vatikaan gevoerd zijn
met kanunnik Burgess Carr,
secretaris van de raad van
Afrikaanse kerken, die ook de
situatie in de Portugese kolo
niën ter sprake heeft gebracht,
is duidelijk geworden dat het
Vatikaan uiterst voorzichtig en
gereserveerd is ten aanzien
van ieder openlijk optreden.
Vorige week verklaarde Bur
gess Carr in Den Haag dat hij
in het Vatikaan een grote be
zorgdheid had geconstateerd
voor het lot van de Afrikanen
in de Portugese gebieden.
„Het Vatikaan zo zei hij
„zit evenzeer met het concor
daat met Portugal en het mis
sie-akkoord van 1940 in zijn
maag als wij". De kanunnik
die er bij de paus op aan had
gedrongen om desnoods eenzij
dig het concordaat op te zeg
gen, z&i verder dat de Afri
kaanse raad van kerken over
deze zaak contact zal houden
met de Romeinse instanties.
Sinds de witte paters twee jaar
geleden uit Mozambique ver
trokken, zijn er nog ongeveer
veertig Nederlandse missiona
rissen werkzaam, behorend tot
de congregatie van de Mont-
fortanen, de Sacramentisten eh
de paters van de Heilige Har
ten. Hoewel zij niet onbekend
zijn met de Portugese praktij
ken, proberen zij zo lang mo
gelijk in Mozambique te blij
ven, om van binnenuit het lot
van de Afrikanen te verbeteren.
De missionaire instituten wij
zen erop dat ook de missiona
rissen in Mozambique herhaal
delijk hebben geprotesteerd te
gen het optreden van het Por
tugese leger en het bijeendrij-
ven van Afrikanen in concen
tratiekampen. Vorig jaar werd
een pater Sakramentist uitge
wezen. De drie missionarissen
uit Mozambique, die momen
teel op verlof zijn in Neder
land, wilden geen commentaar
leveren op de onthullingen van
de „Times", omdat ze hierdoor
iedere kans op terugkeer naar
hun missiewerk zouden afsnij
den.
9 Een door aartsbisschop Ma
karios bijeengeroepen synode
van zestien orthodoxe bis
schoppen uit Antiochie, Syrië,
Jeruzalem en Alexandrie heeft
het besluit van de drie bis
schoppen van Cyprus om Ma-
karios af te zetten, ongeldig
verklaard. De drie hadden dit
gedaan, omdat zij meenden,
dat Makarios niet tegelijk pre
sident en aartsbisschop kon
zijn. Op hun beurt hebben zij
de synode van Makarios weer
onwettig verklaard.
De missionarissen van
Steyl, die in de oerwouden van
Paraquay contact hebben ge
maakt met de Guarani-india-
nen schijnen succes te hebben.
De eerste gezinnen hebben
nu kleine agrarische nederzet-
tingen gevormd. Een jongen en
een meisje ontvangen nu on
derwijs.
De bisschop van Sitten,
mgr. Nestor Adam is weer
voor drie jaar gekozen als
voorzitter van de Zwitserse
bisschoppen conferentie. Hij
informeerde de bisschoppen
tijdens de vergadering over
zijn gesprekken met de mo
raaltheoloog Stephan Pfürtner
o.p., die in conflict is met
Rome over enkele door hem
geponeerde stellingen op het
stuk van de sexuele moraal,
Mgr. Adam zèi, dat er wel
sprake was van een naar el
kaar toegroeien, maar dat
Pfürtner een op deze zaak be
trekking hebbende verklaring
van de bisschoppenconferentie
niet volledig aanvaardt.
Tussen juli 1971 en 1972 is
het aantal katholieken op Tai
wan (Formosa) teruggelopen
van 304887 tot 301677. De oor
zaak van de teruggang moet
worden gevonden in de sterke
emigratie, die Taiwan momen
teel kent. Binnen een jaar heb
ben 12.567 Chinezen het land
verlaten, meestal naar de Phi-
lippijnen, Indonesië en Singa
pore.
In Oostenrijk is de gods
dienstleraar Otto Ganovszky
tot diaken gewijd en benoemd
tot pastor te Gruenbach, aarts
bisdom Wenen. Hij is belast
met alle werkzaamheden van
een gewone pastoor met uit
zondering van het voorgaan in
de eucharistieviering, biechtho
ren en toediening van het sa
crament van de zieken. Zon
dags komt een priester van
een naburig dorp de mis lezen.
Het groeiend aantal niet-ge-
doopte Japanners, die hun hu
welijk wensen te sluiten in een
katholieke kerk en voor een
katholieke geestelijke vormt
voor de kerkelijke gezagsdra
gers in Japan en ook elders
eer probleem. Het maandblad
The Japan Missionary Bulletin
wijdt er een heel nummer aan.
Terwijl de geestelijkheid in
sommige parochies in Japan
weigert de verzoeken van aan
staande echtparen in te gaan,
hun huwelijk in de kerk te mo
gen sluiten, zijn er toch ande
ten die menen, de verlangens
van bruidsparen niet zonder
meer te moeten negeren. Ach
ter die opvatting staan ook
verreweg de meeste gelovigen:
zij vinden dit niet per se een
modegril.
In parochies waar de geeste
lijkheid haar medewerking
wenst te geven, heeft men een
manier gevonden die het inze
genen van huwelijken van
niet-christenen acceptabel
maakt. Twee voorwaarden
worden daarbij aan bruid en
bruidegom gesteld: ten eerste
moeten zij verklaren bewust
een godsdienstige daad te wil
len stellen en niet een roman
tisch feestje.
Bovendien dienen gegadigden
een kleine cursus te volgen ter
voorbereiding op het huwelijk.
Alleen al in Tokio hebben op
aie manier 581 (dat is 76%)
niei christenen deelgenomen
aan de door 765 personen be
zochte cursussen.
De betrokken bruidsparen ble
ken zeer tevreden met de gang
van zaken en in een aantal ge
vallen zijn de bruidsparen in
contact met de katholieken ge
bleven. Ook van de kant van
familieleden en kennissen is de
belangstelling voor zulke huwe
lijken groot: meer dan twintig
duizend personen hebben de
huwelijkssluitingen in de ka
thedraal van Tokio bijge
woond.
Het aantal christenen in Japan
bedraagt even meer dan een
miljoen, verdeeld over 118
richtingen. De grootste groep
onder hen vormen de katholie
ken met 346.000 leden.
De internationale contacten
tussen kerkelijke vredesgroe
pen zullen in dc toekomst nog
toenemen. Men zal ter plaatse
komen kennismaken met de
activiteiten van vredesweken
e.d. om van eikaars aanpak te
leren en om in do vredesstra-
tegie één lijn te trekken.
Tol deze conclusie kwam de
eerste internationale „work
shop" van kerkelijke vredes
groepen, die in het Visser 't
Hooft Centrum te Rotterdam
is gehouden. De workshop was
georganiseerd door het insti
tuut voor oecumenisch onder
zoek en uitwisseling (Ecumeni
cal Research Exchange,
ERE), dat in 1971 werd opge
richt door de Duitse Evangeli
sche Kirche, samen met de
Wereldraad van Kerken, de
Lutherse Wereldbond en de in
ternationale katholieke vredes
beweging „Pax Christi".
Belangrijkste doel van „ERE"
is zowel de vredesactiviteiten
van de kerken in Europa op
gang te brengen, deze te inter
nationaliseren en ontmoetingen
te bevorderen als de verbin
ding te leggen tussen vredes
wetenschap en actie. Aan de
Rotterdamse workshop over
„regionale en nationale strate
gieën om mensen voor de vre
de te mobiliseren" namen ne
genentwintig personen deel uit
Nederland, Duitsland, Oosten
rijk, Zwitserland, de Scandina
vische landen, Canada en de
Verenigde Staten.
DEN HAAG - Na de moeilijkheden met de aanleg van de
nieuwe kunststofbaan heeft de Haagse atletiekvereniging
Sparta, organisator van de nationale kampioenschappen
dit weekeinde aan de Zuidlarenstraat, nog. enkele "tik
ken" te incasseren gekregen.
Wilma van Gooigeen 100 en 200
frudy Ruth geen 400?
In dc eerste plaats door het weg
blijven van Wilma van Gooi, die
aanwezigheid op de Maccabiah
preiereerde boven deelneming
aan de Nederlandse titelstrijd.
Bovendien liet Ilja Keizer enke
le dagen voor de kampioen
schappen weten eveneens te zul
len ontbreken. De Utrechtse
lange afstandloopster ondergaat
binnenkort eer. medisch onder
zoek naar de eventuele oorza
ken van haar matige optreden
tot dusver. Ook achter 't starten
ten van Trudy Wunderink stond
kori voor het begin van de titel-
slrijd nog een groot vraagteken.
De titelhoudster op de 400 meter
blesseerde zich vorige week in
Koblenz, waarna zij zich moest
laten vervangen. Door de absen
tie van deze drie atletes zijn de
damesnummers aanzienlijk ge
devalueerd. Bij de heren zal de
gehele top acte de présence ge-
Het wegvallen van de potentiële
dubbelkampioene op de sprint
nummers, Wilma van Gooi,
maakt deze onderdelen tot een
open strijd. Voor de eerste
plaats maakt op de 100 meter
kunnen als kandidaten worden
aangemerkt: Mieke van Wissen,
Lidy Makkinje en Cora Hoff-
Op de dubbele sprint geldt Mieke
van Wissen als dc grootste
kanshebster. De Amsterdamse
atlete, die de laatste weken in
grootse vorm is, die resulteerde
in nationale records op de 100
meter horden en de vijfkamp.
kan zelfs voor een betrekkelijk
unicum zorgen door drie natio
nale titeis te veroveren. Op haar
specialiteit, de horden moet zij
in slaat worden geacht, moeite
loos de erepalm te grijpen. Het
wegblijven van TrudJ' Wunde
rink heeft de kansen van Tilly
van der Made tot forse omvang
doen stijgen. De 35-jarige Lei-
muidense, die dit jaar weer vol-
lop in actie is, heeft de tweede
beste seizoentijd van 55,7 secon
den achter haar naam staan en
dat is een uitstekend uitgangs
punt voor opnieuw een nationale
titel.
Ook Anneke de Lange heeft door
Ilja Keizers verhindering plezie
rige uitzichten op een kam
pioenschap. De atlete van de or
ganiserende vereniging geldt als
meest serieuze kanshebster op
de hoogste eer op de 800 meter.
Bijzonder interessante nummers
beloven het speerwerpen en
hoogspringen te worden.
Mieke van Doorn, Annemieke
Bouma en Ria Ahlers gaan on
derling uitmaken wie de hoogste
trede van het schavotje mag be
treden. Mieke var. Doorn heeft
dit seizoen al 1,82 meter ge-
spiongen, maar de Leidse atlete
heeft op belangrijke evenemen
ten al eerder het hoofd moeten
buigen voor haar concurrentes.
Ely van Beuzekom en Lidy
Kuys, de twee enige vijftig me
terwerpsters met de speer zul
len ongetwijfeld weer een ver
bitterd duel aangaan. Interes
sant zal het om te zien zijn of
nationaal recordhoudster Elly
van Beuzexom met haar lako-
nieke opvatting omtrent training
en voorbereiding opnieuw haar
meer serieuze collega de loef
zal afsteken.
Op de damesnummers zullen in
totaal vijf en mogelijk zes nieu
we kampioenes hun opwachting
maken in vergelijking met het
v.rig jaar. Op de 100 en 200 me
ter (door het wegvallen van
W'lma van Gooi), eventueel de
400 meter (Trudy Wunderink),
de 800 en 1500 (Ilja Keizer),
verspringen (Miep van Beek,
die met atletiek stopte) en ko
gelstoten (Els van Noorduyn,
die eveneens haar activiteiten
staakte).
Bij de heren ligt ook een aan
tal interessante krachtmetingen
In het verschiet. Bijvoorbeeld
op de sprint waarop de verschil
len klein zijn tussen De Jager
en Monsels.
De winnaars op enige andere on
derdelen staan vrijwel vast.
Haico Scharn en Bram Wasse
naar gelden als de grootste
kanshebbers op de titel op de
"mij."'. Frank Nusse steekt met
kop en schouders boven de rest
uit op de 400 meter horden. De
Amsterdammer, clubgenoot van
de inmiddels gestopte Hans van
Enkhuizen, kan eveneens natio-
naai kampioen worden op de
korte hordenafstand. Ruud Wie-
lart en Roy Sedoc kunnen voor
persoonlijke uitschieters zorgen
op respectievelijk hoogspringen
en hinkstapspringen. Wielart
heeft inmiddels het Nederlands
récord opgeschroefd tot 2,13 me
ter en zal zonder twijfel trach
ten zijn voorspelling - dit jaar
over de 2,15 meter te floppen -
al op de Nederlandse kampioen
schappen tot uitvoer te brengen.
De Surinaamse atleet Roy Se
doc heeft dit jaar een opmerke
lijk onderdeel hinkstapspringen.
De Amsterdammer komt steeds
dichter in de buurt van het na
tionaal record van Henk Evers.
Zn laatste prestatie was 15.45
meter.
Jos Hermens is de grote favoriet
voor een uuooeie zege op de vijl
en tien kilometer, ue Nijmeegse
student, die de nationale re
cords op deze onderdelen op
zijn naam heelt, kan de presta
tie van ngoeri i\ijsiad, die vo
rig jaar oeioe aistanuen won,
Op hel onderdeel verspringen is
er een drietal kanshebbers en
een aantal outsiders. De moge
lijkheden van, Eltjo Schutter en
Roy Sedoc worden hoogst aan
geslagen. maar deze springers
dieneD rekening te houden met
titelhouder Ron van Wilgen en
eventueel Steef Berghuis.
Het is voor het eerst sinds jaren
aai de nationale acletiekkam-
pioenschappen in Den Haag
(aanvang zaterdag 11.30 uur,
zondag 11.00 uur), worden ge
houden. Het behoeft geen betoog
dat Sparta van dit evenement in
ieder geval op organisatorisch
gebied een succes zal willen
maken. De deelnemers zullen
voor de rest moeten zorgen.
FRANK WERKMAN
Zus Noordam met Keep it Again is de grote favoriete.
Ilja Keizer geen S00 en 1500
's-GRAVENZANDE Op een zo
merdag, rond half zes bij de
paarden van de harddravers
stal Westlandia, kon men met
eigen ogen zien hoe de eigenaar
van deze draverstal van zo'n
dertig paarden bij het krieken
van de dag de paarden uit de
boxen haalde en het land
instuurde. Een uur later volgde
de training van de koerspaar-
den op het strand van 's-Gra-
venzande.
Leen Noordam heeft hart voor
zijn paarden, ondanks het feit
dat hij nog steeds wegens een
strafmaatregel van de Stichting
Nederlandse Draf cn Rensport
niet op de draversbanen mag
komen. Noordam: „Ik ben elke
morgen om half vijf op, en ga
dan snel naar de paarden. Het
eerste paard dat uit de boxen
komt, de grootste schat van de
stal, is de vierjarige Keep It
Again. Een goed paard, we trai
nen hem nooit. Negen maanden
geleden kocht ik hem in het
noorden. Van dit soort en voor
die prijs wil ik nog wel tien van
deze paarden kopen. Ik betaalde
voor dit paard ruim twintig dui
zend gulden, maar heeft er nu
bijna reeds veertien van terug
verdiend. Mijn dochter Zus kan
er best mee overweg en ik hoop
dat ze komende zondag op
Duindigt met het paard gaat
winnen in dt Paulus Potter-
Prijs. Maar hoe gaat het met
de duurste aankoop ooit in Ne
derland gedaan door een eige
naar, de Franse import Vad die
Noordam meer dan een ton
heeft gekost. Noordam: ,,Vad
loopt zondag ook op Duindigt.
Het paard heeft met grote moei
te eenmaal gewonnen in een
repr matige tijd. Het paard
heeft iets. dat betere prestaties
tegenhoud. Ik ben van plan hem
te laten onderzoeken in de die
renkliniek in Emmeloord. Dat
paard kan toch niet ineens ver»
sleten zijn. Een andere crack.
Keen Speed, heeft ook de vorm
van verleden jaar nog niet te- I
rug. We zullen het met andere
ijzers gaan proberen. En voor
de rest is er alle vertrouwen in
de jonge paarden van Stal
Westlandia".
Op de Wassenaarse baan maakt
Henri Buitenzorg zendag weer
zijr. opwachting. Hij heeft sinds
17 september 1972 niet meer ge
lopen en een operatie onder
gaan.
