Angst bij akademicus
voor zijn toekomst
J
...en ook op zaterdag
Géén geld voor zo'n broek.
Pik de pure
ZOMER KOOPJES
eruit.
15.-
12.-
24.-
DONDERDAG 5 JULI 1973
LEIDSE COURANT
binnenhof
UTRECHT Een goede tweeduizend academici kunnen na hun uni
versitaire studie niet aan de slag komen. Voor anderen, die wel hun
overigens goed belegd brood verdienen blijft de dreiging in de
lucht zitten van een steeds krappere arbeidsmarkt, dus ontslag.
Vaste aanstellingen worden steeds schaarser, privileges verdwijnen.
De academicus, of, om het begrip maar meteen uit te breiden, het
hoger personeel, verliest aan status. De universiteiten leveren een
„overproduktie" van academici.
Feiten, die de academicus langzaamaan zei! ook begint te begrijpen.
Zoe is er aan de Utrechtse universiteit een studium generale gewijd
aan de positie van de academicus, waarbij de maatschappelijke po
sitie van de academicus werd doorgelicht en de academicus zelf
voorgelicht over de mogelijkheid tot organiseren. Naast de organi
satievorm, die als voornaamste oogmerk belangenbehartiging heeft
zoals de Unie B.L.P.H. en de Nederlandse Centrale van Hoger
Personeel is er nog een andere, die meer de nadruk legt op de
vergelijkbare positie van hoofd- en handenarbeiders en die in de or
ganisatievorm de solidariteit tussen beide groepen wil concretise
ren, zoals de Bond van Wetenschappelijke Arbeiders.
De angst zit er bij de academici Zij zijn echter niet meer dan
goed in. Nog nooit zijn er zove- een illustratie van een verande-
len gevlucht in de organisatie. ring die veel eerder begonnen is
Werkloosheidscijfers en ontslagen en naar alle waarschijnlijkheid
van academici zijn vrij recent. nog zal doorzetten. Deze veran-
DRS. PETER COHEN
hoofd- en handarbeiders samen
dering brengt voor de weten
schapper een afscheid van het
negentiende eeuwse beeld van
de academicus. Een image
waarmee we allen nog zijn op
gevoed en dat op de achter
grond van de discussies nog
voortdurend een rol speelt. Het
brengt ook met zich mee de
noodzaak om de eigen positie te
inventariseren en om vanuit een
nieuw inzicht in de eigen maat
schappelijke positie te leren
handelen.
Er is de tendens, dat de academi
cus een rad voor de ogen wordt
gedraaid. Door de titulatuur lij
ken ze nog te horen bij de bo
venste leidinggevende laag,
maar in feite horen ze daar al
lang niet meer bij. De beslissen
de taak is heel klein en velen
worden met een functiebetite
ling zoetgehouden. Zo is de ont
wikkeling in het bedrijfsleven.
Aan de universiteiten ligt de
zaak iets anders. We zijn bezig
ons te ontwikkelen tot massa
universiteiten, tot leerfabrieken.
Daarin vormen de wetenschap
pelijke medewerkers het mid
denkader. Het lijkt heel wat,
arbeiders."
De maatschappelijke positie van
de academicus is dus duidelijk
aan 't veranderen. Ad Teulings,
lector aan de Amsterdamse
Universiteit zegt er dit over:
,,de meeste academici lopen rond
met een beeld van zichzelf en
hun positie dat in feite niet
meer bestaat. Als er een groep
in de maatschappij is waar het
verschil tussen droombeeld en
werkelijkheid enorm groot is,
dan is het bij de academici. Ga
naar een willekeurige arbeider
in een fabriek en hij weet beter
wat zijn positie is dan een aca
demicus. We moeten kijken
naar structurele veranderingen.
Een voorbeeld. Bij Unilever is
enige tijd geleden een enquete
gehouden onder het hoger per
soneel, academici en niet-acade-
mici, die daar allemaal mana
gers heten.
Het woord manager suggereert
„bestuurder-zijn". Maar slechts
een kleine groep is inderdaad
bestuurder. Bij die enquete
bleek dat 68 procent van het ho
ger personeel vindt dat zij niet
op de hoogte wordt gehouden
van de toekomstplannen van het
bedrijf: 52 procent vindt dat zij
nie voldoende weet wat er
steekt achter de reorganisatie
plannen. We zien dus dat de we
tenschappelijke arbeiders niet
meer zijn dan schakeltjes in het
industrieproces. Enquetes bij
Philips en Akzo wezen hetzelfde
uit. Bij Philips werd gevraagd
naar de toekomstverwachtingen
wat promotie betreft. Iedereen
verwacht in de bestuurlijke elite
terecht te komen. Er is daar
echter geen plaats."
Het zit dus allemaal niet zo lek
ker aan de top in het bedrijfsle
ven. Hetzelfde kan gezegd wor
den van het onderwijs. De aca
demici die er al zijn en die er
nog gaan komen vraag blijft
of er wel zo veel moeten komen
blijft weinig anders over dan
de gelederen te sluiten en zich
aan te gorden ten strijde voor
status en titel, tweede auto en
macht, of en dat klinkt wat
humaner zich te realiseren,
dat ze toch eigenlijk werkers
zijn met de werkers, arbeiders
met de arbeiders.
Van de eerste categorie is de Ne
derlandse Centrale van Hoger
Personeel (N.C.H.P.) een expo
nent, de vierde vakcentrale,"
die het ledenbestand in enkele
jaren zag vertienvoudigen. De
schrik zit er goed in. Die leden-
aanwas verdroot de drie grote
vakcentrales overigens nogal,
hetgeen tot extra spanningen
leidde rond een Hoogovencon
flict bijvoorbeeld. Is deze orga
nisatievorm nu wel de juiste?
Drs. G. J. van Leeuwen, vice-
voorzitter van de N.C.H.P. zegt
er dit over: „De Nederlandse
Centrale van Hoger Personeel
(NCHP) stelt zich ten doel de
sociale en economische belan
gen van dit personeel te behar
tigen.
De Centrale richt zich op de
80.000 hoger personeel in het be
drijfsleven en is dus geen alge
meen toegankelijke werkne
mersvereniging. Functietype en
hoogte is criterium; salaris, op
leiding, c.a.o., niet-c.a.o. zijn dit
niet.
Bij het afnemen van de betekenis
van ideële bindingen, zoals con
fessie of 't „socialistisch ideaal"
zullen laagstructuren van na
tuurlijke belangengemeenschap
pen van toenemende betekenis
worden. De N.C.H.P. is een na
tuurlijke belangengemeenschap.
Op den duur bijvoorbeeld waar
schijnlijk: een Centrale van
Handarbeid, een Centrale van
Medialen of Beambten en een
Centrale voor Hoger Personeel
(die er dus al is!). Een nader
verband tussen de laatste twee
kan dan mogelijk verwacht wor-
Bond van Wetenschappelijke Ar
beiders (B.W.A.) voorstaat. Wat
wil deze Bond?
„Die vraag is op dit moment in
hoge mate in discussie. De
ideeën, die daarover bestaan
zijn in de loop van de laatste
jaren veranderd en niet in het
minst omdat er een aantal con
juncturele veranderingen heb
ben plaatsgevonden om ons
heen, die het denken wat dat
betreft versneld hebben. Vroe
ger was de opvatting dat de we
tenschappelijke arbeider echt
een heel specifiek soort arbei
der was erg verbreid en zelfs
het woord arbeider voor die
man viel nog een beetje uit de
toon. De B.W.A. heeft die term
„wetenschappelijk arbeider"
gepopulariseerd en geprobeerd
aan te tonen dat de feitelijke
positie van dé wetenschappelijk
arbeider ondanks eventuele in
houdelijke verschillen in zijn
werk ten opzichte van zijn
werkgever niet verschillend is.
In het oorspronkelijke manifest
van de B.W.A. staat dan ook
dat als grondstelling wordt ge
hanteerd" dat wetenschappelijke
en andere arbeiders samen bin
nen de gehele klasse van de ar
beiders vallen en wat dat be
treft ook gezamenlijke belangen
hebben."
Voor degenen die mochten willen
opwerpen dat de N.C.H.P. door
die „laag-organisatie" de soli
dariteit van de werker onder
mijnt, mag dan gezegd worden
dat van solidariteit van alle
werknemers in Nederland nim
mer sprake is geweest; hoog
stens 1/3 is in de Vakbeweging
georganiseerd en circa 10 pro
cent is lid van „categorale" or
ganisaties.
Trouwens, belangenbehartiging
voor alle werknemers binnen de
huidige Vakbeweging terwille
van een vermeende solidariteit
lijkt ook een onmogelijke en on
geloofwaardige opgave. Juist
heden zijn vrij scherpe tegen
stellingen tussen de Beambten-
bonden en de Industriebonden
binnen de Vakbeweging aan de
orde. Het lijkt overigens alsof
de Vakbeweging ten aan
zien van nieuwe structuren
sterk in termen van establish
ment denkt. Nederland is geen
geïsoleerd, sociaal economisch Er is nu echter langzame groei in
fenomeen temidden van de hoog de B.W.A. met name door de
geïndustrialiseerde landen." jonge afgestudeerden, die inzien
Heel anders over deze zaak denkt dat ze lid moeten zijn van een
drs. Peter Cohen van de Am- organisatie. Maar binnen de
sterdamse Universiteit, die de B.W.A. zelf is de vraag of de
vorm van de B.W.A. nog wel
een adequate vorm is, gezien de
positie van de wetenschappelijk
arbeider, weer volop aan de
gang, met name omdat we ge
zien hebben dat daar, waar ar
beiders in het gedrang komen,
dat niet alleen de handarbeiders
zijn.
De belangenbehartiging komt bij
de B.W.A. niet op de eerste
plaats?
„De vraag in hoeverre de heel
specifieke belangenbehartiging
onderdeel uitmaakt van de ta
ken van de B.W.A. komt langza
merhand tot een beantwoording.
Er is een fase geweest dat we
gezegd hebben: de bond voor
wetenschappelijke arbeiders
moet eigenlijk een soort
N.C.H.P. worden, maar dan
met een heel duidelijk andere
politieke visie en het zoeken
van heel andere coalitiepart
ners. Je ziet de N.C.H.P. zoekt
als coalitiepartner organisaties
van werkgevers, de B.W.A. zou
dat onmogelijk hebben kunnen
doen. Die zou als coalitiepart
ners de bonden hebben gezocht.
De centrales. Maar langzamer
hand beginnen we in te zien dat
dat soort implicatie niet nodig
is. Er zijn arbeidszekerheid, in
komensproblemen, die bij de
vakbeweging in goede handen
zouden kunnen zijn. Het is heel
duidelijk dat bepaalde verwijten
van de kant van de hoger-perso-
neel-leden, dat binnen de vakbe
weging de mogelijkheden niet
bestaan om de speciale kant
jes van de arbeidsomgeving
van hoger-personeel-leden op dit
moment te overzien en daar
door de belangen juist te behar
tigen. terecht zjn."
De B.W.A. raadt zijn leden aan
om voor een aantal primaire ar
beidsvoorwaarden en belangen
behartiging lid te zijn van de
overkoepelende bonden in hun
bepaalde sector. De chemicus
die bij Unilever werkt, zal lid'
de chemicus die bij de Universi
teit werkt, die zal lid worden
van de A.B.V.A. Maar er zijn
andere problemen aan het zijn
van wetenschappelijk arbeider
verbonden. Zoals de relatie tus-
sen de wetenschappelijke ont
wikkeling en produktie-ontwik-
keling. Hoe spelen allerlei as
pecten van wetenschapsbeleid
dat zijn dus grote politieke
vraagstukken in op toekom
stige ontwikkelingen van de
hele maatschappij? Ingewikkel
de vraagstukken, die van be-i
lang zijn voor de hele arbei-l
dersbeweging, maar met name
overzien kunnen worden dooi
mensen, die vanuit hun infor^
matie en vanuit hun vak dt
betrekkelijk regelmatig mee
aanraking komen. Voor die pr<
blemen willen wij bij de B.W.aJ
een oplossing zoeken."
De schrik zit er goed in, dat ii
duidelijk Om de academicus t<
vrijwaren voor ontslag lijkt or-l
ganisatie de oplossing. Voor dt
academicus van de toekomst i:
nog geen organisatievorm
gelijk. Een schoolclubje of eet
studentendispuut zijn nog iet!
heel anders dan een streng gei
reglementeerde vakorganisatie]
Zelfs studentenbewegingen, di*
zich scherp politiek opstelle:
als een Asva in Amsterdam,
hoe idealistisch verder ook, zij:
nog geen belangenbehartigendé
groeperingen.
Toch zou een mogelijke oplossing
voor het hele probleem mis]
schien te vinden zijn in het oni
derwijs. Door een strenger gei
scheiden vakopleiding zou er
meer kans gegeven worden aan
de echte wetenschappelijke wer
kers van de toekomst, zou ef
ook binnen handel en industrie
gelegenheid geboden worden de
juiste man op de juiste plaats te
krijgen.
GERARD CRONé
„Nou is dat een mooie stelling,
die theoretisch, naar mijn me
ning, ook heel goed gefundeerd
is en kan worden. Het probleem
blijft dat er een groot aantal
mensen is, met name in de ca
tegorie van de wetenschappelij
ke arbeiders, die door hun ar
beidsomstandigheden en ook
door hun afkomst veel minder
makkelijk in dat soort termen
denkt dan die groep mensen die
indertijd met de B.W.A. is be
gonnen."
drs. g. j. van LEEUWEN
van solidariteit van alle werknemers is nooit sprake geweest
Badkamerset
Badmat. royale WC-
mat en dekselhoes.
Goed wasbaar en
anti-slip. Leuk streep-
motief in oranje,
groen of goud.
Speelboot
Flink formaat:
150x80 cm. Heeft
roeidollen en rond
om grijpkabel. Ge-
weldig voor koene
watergeuzen in spé.
Kan mee in handige
draagtas.
17.95
Allround-tas
IJzersterke linnen
tas. Versterkte bo
dem, 3 voorzakjes,
leuk afgebiesd. Voor
boodschappen,
vakantie, weekend.
Diverse kleuren
Zomershort
Lekker luchtige Ter-
lenka poplin.
2 Steekzakken,
2 achterzakken. Skai
riem. Zeer goede
pasvorm. Tal van
kleuren.
Slechts
12.50
2 tosti's-ijzer
Gegoten aluminium
met gekleurde hou
ten handgrepen.
Voor vlug een hartig
hapje thuis of op dé
camping. In 'n wip
2 tosti's klaar voor
slechts
8.95
Dubbelwand-
theepot
De Duet, die goed is
voor 10 koppen. Van
zwaar koper, blijvend
mooi verchroomd. In
uw warenhuis voor
Herenondergoed
Singlets en slips van
100% katoen. Een
prachtige kwaliteit in
3 moderne kleuren,
zeer elastisch, dus
perfekte pasvorm.
Maten 5 t/m 7.
Trainingspak
Van makkelijk was
baar Helanca. Met
leuke "race-strepen"
en steekzak in panta
lon.
Voor volwassenen
vanaf 42.-;
voor kinderen vanaf
deze Remington Ten Forty de Luxe
portable schrijfmachine
Het is.een semi-standaard model,
dus geschikt voor privé- of kan-
toorgebruik. Geheel metalen bin
nenwerk en zakkend segment.
De wagen blijft daardoor stabiel
en verzekert u prachtig rechtlijnig
typewerk. Voorzien van rood/
zwart lint, stencilstand, 5 regelaf
standen en incl. luxe draagkoffer.
Vol jaarschrift, garantie.
Advies verkoopprijs
Remington 285.-
twee dagen lang
VROOM DREESMANN
Terlenka pantalon,
aktueel model in de modekleuren
wit, écru, appelgroen, geel, kobalt,
marine en rood.
Mt. 38 t/m 46.
Randstad zit te springen om goede
TYPISTES NEDERLANDS EN MODERNE TALEN
Leiden. N. Ri|n 44, «1710-44841 8.30-17.35
Alphen. Liszlhol 18, 01720-9187314.00-17.00
Katwijk Parsstraat 19, 01718-7121514.00-17.00
Nu is er nog volop
gelegenheid om
heel fijne, erg
goede zomermode
te kopen voor
prijzen nou ja,
vergeet hel maar.
Behalve om vlug,
heel vlug te komen
ki|ken.
Een koopje, dit jurkje.
Polyester katoen
Decoraties op wit fond.
-m mm
Tricel japon. In diverse dessin:
en kleurstellingen. --w
M.: 44/48 O#"
Japonnetje m zware kwaliteit
polyester katoen
Wit lond met marine of brume
bloemen.
M 40/50 J[W
Japon in polyester katoen.
Kleuren rood, rose en bleu.
M 38/48
Echt een jurkje om er bij te
hebben. Piqué Geheel gevoerd
Kleuren: marine/geel. marine/
groen, bruin/beige. mm
M 38/46
Een regencoat die er tegen kan.
Vlot. stevig, sportief. Topkwali
teit Diolen gabardine.
Kleuren: o a. beige en rose
M 38/50 OO
Hobby-broek Dune Buggy
Kleuren o a. rood. écru. v.
marine en kobalt.
M.: 34/46
Haarlemmerstraat 163a
Amersfoort, Breda. Dordrecht Eindhoven Den Haag. Haarlem. Hilversum Leiden Rotterdam, Tilburg, Utrecht.
