(uué
Jijt ge
d'r van
content
madam?'
DE VOGELMARKT IN ANTWERPEN:
STUK FOLKLORE VAN ZES EEUWEN OUD
Frankrijk wil einde aan massamoord op weg
ZATERDAG 16 JUNI 1973
ANTWERPEN Er z ij n wel vogeltjes op
de Antwerpse Vogelenmarkt, maar je
moet ze met een lampje zoeken. Al zes
eeuwen bestaat deze markt, bijna altijd op
dezelfde plaats. Van een plek waar inheem
se vogels als mezen, vinken en lijsters te
koop werden aangeboden, is de Vogelen
markt uitgegroeid tot een bont spektakel,
waar het hele scale van marktkooplui, stal
letjes en „demonstreerders" aanwezig is.
Een stukfolklore, een gebeuren, dat een
bezoek op zondagmorgen best eens waard
Is, ook voor wie helemaal geen vogeltje,
hondje, corset of bloedzuiverende pillen no
dig heeft.
Overigens verraadt een Nederlander zich
al gauw in Antwerpen. Terwijl de Antwer
penaar zelf spreekt over de Vogel- of Voge
lenmarkt, spreekt de Hollander maar al te
licht over de Vogeltjesmarkt, misschien
met een onbewuste toon van onderschat
ting. Geheel ten onrechte, want de Vogelen
markt'is net zo goed een wezenlijk stuk
Antwerpen als de Onze Lieve Vrouwe-kerk,
het Brabo-beeld, het Rubenshuis of de me
tro die er gegraven wordt.
De Vogelenmarkt wordt gehouden op het
Blauwtorenplein en de Oude Vaartplaats.
De markt is vanuit Nederland gemakkelijk
te bereiken als men „Antwerpen-Centrum"
aanhoudt; over de Italiëlei en dan bijna
aan het eind van de Frankrijklei is rechts
het Blauwtorenplein. De markt begint
's morgens om negen uur en is om één uur
's middags afgelopen. Wie er om half ne
gen komt ziet de tientallen cafeetjes langs
de markt al aardig vol. Het zijn de hande
laars, de demonstreerders, die alvast hun
stembanden met een pintje doorsmeren en
op vereiste soepelheid brengen. Straks zul
len ze er met forse stem een paar uur lang
tegenaan moeten. Anderen laden alvast hun
spullen uit en richten hun kraampjes in.
Want weldra komen de duizenden bezoe
kers, Antwerpenaren, andere Belgen, iets
later de Nederlanders.
Het eerste dat de marktbezoeker tegen,
komt zijn de honden. Niet de vogeltjes.
Honden zijn er te kust en te keur, vele
soorten, kleuren en maten, met en zonder
stamboom. De honden en hondjes staan te
kijk in kooien, dozen, bakken, of zomaar
aan een hek geboden. Er zijn foeilelijke, er
zijn er waar er dertien van in een dozijn
gaan, er zijn ook echt mooie. En natuurlijk
Rafelige duiven wachten, evenals hun verhandelaars, op geïnteresseerde Vogelmarktbezoekers.
Behalve te zien is er ook veel te eten op de Antwerpse Vogelenmarkt, zelfs zuurkool met worst.
zijn er de alles-en-iedereen-vertederende
jonge hondjes, die geaaid en toegefluisterd
worden en je aankijken met dieptrouwe
ogen waarin menigeen wil lezen; neem me
mee,neem me mee. Het kost vele ouders
ook zichtbaar moeite om niet toe te geven
aan de smeekbeden van de kinderkens. Ze
zijn toch zo lief.
Ook hamsters en witte muizen zijn er, in
allerhande verpakking. Kinderhanden
graaien witte muizen uit het zaagsel. Als
ze teruggegooid worden leven ze nog.
Dan is er de afdeling pluimvee, in een zij
straatje van het Blauwtorenplein. Het is er
wat stiller, maar af en toe vligen de ve
ren je wel om de oren. Er zijn ganzen, zwa
nen, eenden, duiven, hanen, kippen, kui
kens, in allerlei maten en kleuren. De be
handeling die ze genieten van de kooplui
getuigt meestal niet van erg hoogstaande
ideeën betreffende dat deel der schepping
dat op de vijfde en zesde dag uit Genesis
het levenslicht zag.
In een van de hokken zijn zoveel kippen
bijeengeperst, dat er geen plaats genoeg is
om ze allemaal te laten staan. Het gevolg
is, dat er voortdurend enkele kippen boven
de anderen uitgedrukt worden, er boven
zweven. Door het konstante deinen van de
verenmassa zakken ze even later plots
weer omlaag, met beide poten op de grond,
terwijl er weer een andere kip naar boven
schiet. Andere kooien zitten propvol duiven.
In een provisorisch rennetje huizen een paar
trieste eenden, helemaal vuil en met af
gesleten vleugel- en staartveren.
Een stukje verder probeert een grote gans
er met veel geschreeuw tussenuit te knij
pen, maar hij krijgt weinig kans. Hij wordt
meteen weer bij de kladden gegrepen, door
de bolronde dame die de hoedster is van
dit afdelinkje uit het dierenrijk.
Als volleerde deskundigen staan twee jon-
getjes van een jaar of twaalf in krielkippen
te knijpen, daarmee demonstrerend dat ze
precies de kneepjes van het keurvak in de
vingertoppen hebben. Misschien is het wel
zo.
Bij de volgende kraam staan drie Noorda-
frikaanse gastarbeiders alle kippen uit een
ren te keuren. Ze pakken ze stuk voor stuk
op, buigen de vleugels naar achteren tegen
elkaar, zodat de dieren hulpeloos spartelen,
proeven met hun vingers en gooien ze ten
slotte weer terug. Uiteindelijk blijven er
drie kippen over die blijkbaar een gramme
tje zwaarder aanvoelen dan de andere. Er
wordt wat over de prijs gemompeld met de
beheerder van de kippen die onverschillig
tussen petklep en shaggie door staat te kij
ken. Na wat dralen besluiten ze tot de
koop. De handelaar pakt een schoenendoos,
propt er de drie kippen zonder pardon in,
een touwtje erom en alstublieft. De Noord-
afrikanen lopen de markt af. Kip en man
op weg naar de pan.
De bezoeker kan zich tussen de rijen
kraampjes maar het beste laten voortstu
wen door die duizenden anderen-die ook zo
nodig naar de Vogelenmarkt moesten.Soms
is het zelfs onmogelijk je niet* te laten
voortduwen. Langs de kraampjes met over
hemden, corsetten, jurken en stoffen.
Langs de dikke flanellen onderbroeken met
kleppen. Langs de dame die een „re-
klaam" van dekens heeft. Langs de man die
sponzen demonstreert die onvoorstelbare
hoeveelheden water opzuigen. Het is één
grote vrolijke drukte, met daar hoog boven
uit kleurige trossen ballonnen.
Verder weer, langs de man die borstels
verkoopt, „Zijt ge d'rvan content madam?"
langs de worstkraam waar het suddert en
spat en waar je zuurkool met worst kunt
eten. Daarnaast een verlopen kerel die pro
beert een antiroestmiddel aan de man te
brengen. Hij zit te poetsen op een roestig
fietswiel ,,waar Eddie Merck geen toer
mee kon winnen". En natuurlijk krijgt hij
het wiel schoon. Naast hem zit de man die
loten verkoopt en zingt dat het morgen
trekking is. Naast een landkaart van het
zenuw- en spierstelsel van het menselijk li
chaam staat een heer in witte jas onduide
lijke zalven, pillen, kruiden te verkoper-
Volgens de heelmeester zijn dit de midde
len die verlichting brengen waar andere
medische hulp faalde.
En temidden van de voortschuffelende
massa probeert zich een mannetje te hand
haven dat zo van een schilderij van Pleter
Breughel weggelopen kon zijn. Met zijn
misvormde benen in houten hulpstukken
schuift hij over de keien, hopend een paar
centimes te krijgen en niet onder de voet
Een man die beslist opvalt in het gezel
schap van luidkeelse handelaren met hun
sappige taal is Armand Peeters. Hij werd
bij de verkiezing van vorig jaar uitgeroe
pen tot Keizer van de Vogelenmarkt. Dat
had hij te danken aan de manier waarop
hij schroevedraaiers verkoopt. Het is inder
daad de moeite van het aankijken en aan
horen waard. Hij zit temidden van zeven
plastic emmers. In iedere emmer een an
dere maat schroevedraaiers. Als hij met
overdonderende stem zijn verkiezingstoe
spraak gaat houden, begint hij met de
grootste schroevedraaier te pakken. Die al
leen is al honderd franken waard. Maar let
op wat Armand u voor honderd frank alle
maal nog meer gunt. Terwijl zijn spraak
waterval voort klatert pakt hij nog een
„toernevis" (zoals hij de schroevedraaiers
noemt), en nóg een en nóg een. Zeven
schroevedraaiers biedt hij aan en doet daar
nog een duister apparaatje bij dat hij een
Amerikaanse mignon noemt. De winkel
waarde van het hele pakket is 325 frank,
maar nogmaals, van Armand vandaag voor
100 frank. Het is niet te geloven. „Wie?"
En hij pakt bundeltjes schroevedraaiers lit
doosjes en deelt rond, en meteen 100-frank-
biljetten innend. Intussen praat hij maar
door: het zweet staat op zijn voorhoofd en
het schuim op de mond. Af en toe haalt hij
ook adem. En als hij om 1 uur zijn spullen
inpakt is hij ongetwijfeld tot enkele dagen
fluisteren gedoemd. Dat schreeuwen, geeft
hij dan ook toe, is op die manier maar een
jaar of twaalf, vijftien uit te houden.
En dan, weggedrukt in een uithoek van de
markt, toch nog de vogeltjes. Maar het
stelt weinig voor. Een paar stalletjes met
kooien. Vinken, mezen, kanaries.
Intussen zitten de café's tjokvol. Stamkian-
ten en mensen die na een uur slenteren wel
eens willen uitrusten hebben zich achter
een groot glas gouden pils genesteld en
bezien het bonte gedoe eens van de andere
kant. Ook dat hoort bij het markten in Ant
werpen: een eethuisje induiken en genieten
van bijvoorbeeld het klassieke patat met
mosselen en brood met boter cn daarbij
het zonlicht laten spelen in een vorstelijk
glas gerstenat.
Na één uur 's middags loopt de markt af.
De handelaren pakken hun zaken in en
gaan nog even de eerste franken verteren
in een van de cafeetjes. Wat op het Blauw
torenplein overblijft zijn de geraamten van
de stalletjes en de rommel, zoals na iedere
markt.
Zo Is het zondag in Antwerpen.
De jonge hondjes, in alle mogelijke soorten, worden op zondagmorgen door hon
derden handen gestreeld.
Voor de allerkleinsten zijn de grote ballo nnen misschien wel het mooiste van de
markt.
Kinderhanden zoeken de marmot die mooi genoeg is voor een handvol spaarcenten
PARIJS - Zestienduizend Fransen zijn in 1972 om het
leven gekomen als gevolg van verkeersongelukken
en de televisie heeft het dezer dagen aanschouwelijk
gemaakt door zestienduizend „lijken" in de straten
van een kleine stad op het scherm te brengen. Men
had de bewoners van het Zuidfranse Mazamet, dat
zestienduizend inwoners telt, gevraagd als figuranten
op te treden. Mazamet ging akkoord, enkele uren
lang werd heel de stad stilgelegd en de inwoners
gingen op de straten en stoepen liggen in vaak gro
teske houdingen om de zestienduizend doden van het
wegverkeer van het afgelopen jaar te symboliseren.
Deze week heeft de Franse regering besloten tot
drastische maatregelen om de verkeersveiligheid, die
in Frankrijk een van de laagste, of de laagste van
Europa is, te verhogen. Men heeft ze daarm onmid
dellijk van kracht verklaard om te voorkomen dat de
komende vakantie-uittocht ertoe bijdraagt het ont
stellende record van verleden jaar te breken.
Al geruime tijd zijn er opiniepeilingen doorgevoerd
om na te gaan hoeveel Fransen voor algemene
snelheidsbeperkingen zijn, ofschoon aan de resulta
ten van dit onderzoek weinig of geen ruohtbaaiheid
gegeven is, misschien om president Pompidou niet te
mishagen, die een verwoed voorstander van hoge
snelheden is. Maar de ijveraars voor snelheidsbeper
kingen hebben verklaard dat ..de massamoord als
gevolg van het automobilisme de vormen van geno
cide heeft aangenomen" dat een en ander het gevolg
is van de mateloze behoefte van het zich zelfstandig
verplaatsen en van het aantal particulier.e auto's. Dit
alles en het onvermogen van 90 procent van de be
stuurders om hun wagen bij hoge snelheden in be
dwang te houden zijn volgens de voorstanders van
de snelheidsbeperking, de oorzaken van de zich da
gelijks herhalende ramp.
Zij stelden 7 maatregelen voor om het getij te keren:
het vermeerderen van de openbare transportmidde
len, het weer populair en aantrekkelijk maken van
het spoorwegverkeer, het genadeloos afwijzen van
allen die niet geschikt zijn een automobiel te bestu
ren, het verbieden van reclame gebaseerd op hoge
snelheden, snelheidsbeperkingen op het totale wegen
net, verzwaring van straffen en boetes voor verkeers
overtredingen en een internationale overeenkomst
om het vermogen en de snelheden van alle vracht
en bestelwagens te beperken. De overheid zal deze ei
sen niet alle kunnen onderschrijven, waarbij het eco
nomische aspect, zoals steeds in verregaande mate
doorslaggevend is. Zij heeft niettemin bepaald
maximumsnelheden in te stellen voor alle verkeers
wegen met inbegrip van de autosnelwegen; deze
snelheden zullen niet overal dezelfde zijn maar aan
gepast worden aan plaatselijke en andere omstandig
heden. Het vastgorden der veiligheidsriemen wordt
nu verplicht gesteld, vooral nadat een Australisch
experiment uitgewezen heeft dat daar het aantal do
delijke ongelukken met 67 procent verminderd was.
In Frankrijk blijkt maar 17 procent van de automo
bilisten wier wagen met veiligheidsriemen uitgerust
zijn, deze systematisch vast te maken. Daarnaast
wil men het plaatsnemen van kinderen naast de be
stuurder verbieden.
Al drie en een half jaare geleden werden voorstellen
gedaan om in heel het land keuringscentrales te
stichten voor oude wagens, tweedehands wagens en
wagens die na een ongeval gerepareerd waren. Deze
centrales zouden na keuring vergunningen moeten
afgeven, waarin de snelheden van de gekeurde wa
gens, al naar gelang hun conditie, beperkt zouden
worden tot 90 km of 130 km per uur.
Er rijn nu in Frankrijk 5 miljoen „oude" wagens en
3 miljoen die na beschadigingen gerepareerd zijn.
Met de keuring daarvan zouden elk jaar 650 miljoen
gulden gemoeid zijn. Men begrijpt dat de repara
teurs deze kans niet graag voorbij willen laten gaan,
maar daar wordt tegenin gebracht dat men er moei
lijk vrede mee kan hebben dat garagehouders de
veiligheids- of keuringscertificaten afgeven, die voor
de overheid, voor de verzekeringsmaatschappijen en
enkele andere organisaties een officieel karakter be
horen te hebben .Men wijst erop dat een garagehou
der een klant moeilijk een keuringsbewijs kan wei
geren, dat de mogelijkheid tot omkoperij bestaat en
dat er geen algemene maatstaven bestaan voor de
;bekwaamhcid en de betrouwbaarheid van de re
parateurs. Met name de verzekerinsmantschappijen
eisen een officieel certificaat. In 1972 hebben 11 mil
joen verkeersongevallen de verzekeringen zeseneen
half miljard gulden gekost; een derde van de onge
lukken was het gevolg van de slechte conditie waar-
In de betrokken auto's verkeerden. Een behoorlijk
toezicht en een nauwgezette keuring zouden dus logi
scherwijze het eantai ongelukken aanzienlijk moeten
b" zens redden en tot aanmerkelijke
bejpariflf leiden.
JAN DRUMMEN
