„Esperanto heft spanningen tussen volken op"
Esperan
tisten zijn
nog steeds
idealisten
Dienweg noodzaak
voor verkeersvrij
maken Schoolstraat
stad en randgemeenten
- :w
Uitstel wijziging
statuten Leidse
Wolspinnerij
OOK
Wat u
moet
weten
PAGINA 3VRIJDAG 8 JUNI 1973
LEIDSE COURANT
LEIDEN De laatste jaren
is de publiciteit rond de
kunsttaal Esperanto ver
stomd. Zesentachtig jaar
lang is het de Esperantis
ten niet gelukt de wereld
ervan te overtuigen, dat
hun taal een grote verbete
ring is, waar men niet ach
teloos aan voorbij kan
gaan. Ook nationale rege
ringen hebben tot nu tce
niet de voordelen ingezien,
die een gemeenschappelij
ke taal ontegenzeggelijk
kan bieden bij een steeds
intensiever wordend inter
nationaal verkeer. Toch
blijft de beweging van Es
perantisten met haar acti
viteiten doorgaan en groeit
zij, als in het voor het oog
van de buitenstaander niet
merkbaar. Jaarlijks wor
den er veel congressen en
bijeenkomsten gehouden
op nationaal, multi-natio-
naal ja zelfs op mondiaal
niveau.
Ook Leiden heeft actieve Es
perantisten. Twee van hen
zullen zich in de komende
weken in het buitenland
verdienstelijk maken voor
het Esperanto: mevr. J. T.
Koopmans-Schotanus en
haar dochter Benata
Hengstmengel-Koop-
mans. Mevr. Koopmans
vertrekt vandaag naar
Luxemburg om aanwezig
te zijn op een congres voer
Esperantisten in de EG-
landen. Ondermeer zal zij
op le pinksterdag de predi
katie houden in een oecu
menische dienst, waarin
een huwelijk zal worden
gesloten tassen een Belg en
een Japanse. Een Duitse
predikant en een Italiaanse
priester zullen het huwe
lijk inzegenen. Als getui
gen treden op de Australi
sche ambassadeur in Bonn,
dr. Ralph Harry, en een
Afrikaanse neger. Met een
dergelijk klein voorbeeld
willen de Esperantisten be
wijzen, dat hun taal de
mensen gemakkelijker tot
elkaar brengt, ook in een
groter verband.
Ievr. Koopmans: „Als je in een
vreemd land komt en Je kent
Esperanto, dan kom je directer
met alles in aanraking. Je leert
de mensen kennen, die de taal
ook spreken en het land leeft
•meer voor je. Dit is de taal,
waardoor je een brug slaat tot
eikaars hart".
Bij het streven om zoveel moge
lijk mensen de taal te leren
passen de zomercursussen die
Benata Hengstmengel in de
maanden juni-juli gaat geven
aan de universiteit van Jyvas-
kyid in Finland. Tweetalig opge
voed, haalde Benata reeds op
15-jarige leeftijd haar leraarsdi
ploma Esperanto. Zij gaat nu
naar Finland op uitnodiging van
de Finse Esperantovereniging:
,,.camen met eer. Fin, die de
hoogste cursus geeft, ga ik cur
sussen geven. De basis- en de
middelbare cursus neem ik voor
mijn rekening. We doen dit vol
gens de directe methode. Dat is
in dit geval niet met behulp van
audio-visuele middelen, maar
met muurplaten met onder
schrift.. Daarbij geef ik les op
basis van vraag en antwoord,
met veel herhalingen natuurlijk.
Elke les komt er 10% nieuwe
woorden bij". Als men deze drie
cursussen heeft gevolgd, kan
men een roman lezen in het Es
peranto. Met iedere dag een
aantal uren is de taal in een
maand te leren. Meer gebruikt
is de wintercursus, die loopt
van september t/m mei en twin
tig lessen omvat.
De taal is dus eenvoudig te leren,
in ieder geval eenvoudiger dan
een „gewone" taal. Dat is een
gevolg van de logische opbouw
van de taal. Woorden worden
gevormd door een stam met be
paalde voor- en/of achtervoeg
sels. Die kern is vaak uit het la-
tijn genomen, omdat de ontwer
per van het Esperanto, de Pool
Zamenhof, 60% van de taal uit
de Romaanse talen heeft ge
haald. De verdeelsleutel, die
werd toegepast ruimde verder
plaats in voor Germaanse
(30%) en Slavisch-Asiaiische
(10%) taalelementen. Vaak
heeft men het onjuist gevonden,
dat er zo weinig van de buiten-
Europese talen in het Esperanto
was opgenomen. Zamenhof
heefi zich echter bewust op de
West-Europese talen gericht,
omdat hij daar het werkterrein
voor zijn Esperanto zag. Boven
dien meent mevr. Koopmans:
„Japanners en Chinezen blijken
het Esperanto veel sneller en
gemakkelijker te leren dan
wij".
De beste leermethode is natuur
lijk de opvoeding in twee talen.
Daar dit nog onmogelijk is voor
velen, „zou begonnen moeten
worden met lesgeven in Espe-
Mevri
Koopmans
rar.to op de basisscholen. In Po
len en Hongarije is het al ver
plicht op de lagere scholen",
zegt mevr. Koopmans. Het is
trouwens toch frappant dat Es
peranto het meest opgang heeft
gemaakt in de Oosteuropese
landen. Mevr. Koopmans hier
over: „Ook in Joegoslavië ken
nen veel mensen Esperanto. On
der de verschillende volken in
dat land komen veel spanningen
xemburg en dochter Benata r
voor. Esperanto neutraliseert
Ze. Tito is bi Ivoorbeeld een
overtuigd Esperantist.
Achter het ijzeren gordijn kleeft
gebeten aan elke taal nationalis
me. maar Esperanto kent geen
politiek".
Ook in West-Europa vormt de
taal nog steeds ccn probleem
bij politiek overleg. Taalchauvi-
nisme heeft een belangrijke
remmende werking gehad bij
het totstandkomen van de Euro
pese Gemeenschap. Daarom
heeft de Esperantobeweging het
tot één van haai icdealen ge
maakt haar taal in te voeren
als diplomatieke voertaal. Dat
stuit echter op practische be
zwaren, die eenvoudig te over
winnen zijn, maar ook op men-
taüteitsbezwaren, die veel moei
lijker aan te vatten zijn. Eén
vaii die specifieke moeilijkheden
is volgens mevr. Koopmans de
nuchterheid van dc Nederlan
der: „We zijn een zakelijk volk,
we vragen ons af: wat heb ik cr
aan? Idealisme vind je niet veel
meer, het is allemaal eigen
voordeel zoeken". Idealisme
houdt dc Esperantisten echter
op de been totdat iedereen ..ja"
zegt, ook al s het een zakelijke
instemming.
ROEN V.D. GEEST
Tweede
ongeluk op
Engelendaal
in korte tijd
LEIDERDORP Twee inzitten
den van een personenauto zijn
gisteravond omstreeks S.15 uur
met verwondingen naar het Eli-"
sabethziekenhuis vervoerd. Dit
was het gevolg van een frontale
botsing op de Engelendaal ter
hoogte van het kruispunt Vron-
kenlaan-VossiusIaan.
Een opel bestuurd door Leidenaar
S. uit de richting van het Elisa-
bethziekenhuis wilde linksaf
slaan, maar zag te laat dat er
van de andere kant een auto
kwam, een Audi bestuurd door
M., een Amerikaans ingenieur.
Hoewel hij voorrang had, is het
waarschijnlijk, dat de Audi te
hard reed. Het wegdek gaf na
het ongeluk remsporen van on
geveer 22 meter te zien. Het on
geluk op dit kruispunt is hét
tweede binnen 14 dagen. Er is
al gewezen op het te hoge gras
in de middenberm als mogelijke
oorzaak van de ongelukken.
n
LEIDEN De busondernemin
gen, die startpunten van hun
lijnen hebben rond het station.
hebben een service-geste gedaan van de bussen staan aangegeven,
aan hun reizigers. Blauwe bor- zijn in de plaats gekomen van
den, waarop duidelijk de routes de onduidelijke gele. Voor de
chauffeurs is het nu te hopen,
dat de borden zo duidelijk zijn,
dat het aantal vragenstellende
reizigers zal afnemen.
LEIDEN De gisteren gehouden
buitengewone vergadering van
aandeelhouders in de Leidse
Wolspinnerij N.V., uitgeschre
ven om te komen tot wijziging
der statuten trok niet de vereis
te meerderheid van 2/3 der aan
deelhouders, zodat de vergade
ring uiteenging zonder beslis
sing te hebben genomen, om
tenslotte op maandag 25 juni de
finitief te worden hervat. Aan
wezig waren slechts 11 aandeel
houders met een stemmenaantal
van 4072, maar zij gingen niet
zonder meer heen. Immers, er
werd een levendige discussie
over de voorstellen tot statuten
wijziging gehouden.
VOORSCHOTEN De gemeente
zal in beroep gaan bij de Kroon
tegen de beslissing van GS
goedkeuring te onthouden aan
de tussen de Koningin Juliana-
laan en de Schoolstraat gepro-
jekteerde dienweg. De gecombi
neerde commissies voor Open
bare Werken en Maataschappe-
lijk Welzijn onder voorzitter
schap van wethouder dr. P. S.
Pels, konden zich in meerder
heid verenigen met het voorstel
van b. en w.
Mr. Begeer (WD) verzocht in de
brief aan de Koningin te ver
melden dat reeds een gedeelte
van de dienweg in gebruik is.
De heer Marcelis (KVP) vroeg
om spoedig overleg met de mid
denstand, waardoor de zienswij-
M van de gemeenteraad nog
versterkt kan worden met het
standpunt van de winkeliers. De
heer Zandee (PCG) constateer
de, dat de dienweg slechts ge-
schikt is voor een gedeelte van
de Schoolstraat en vroeg om
spoedige openbaarmaking van
het voorstel van b. en w., zodat
voorkomen wordt dat de officië
le publikaties in de vakantietijd
vallen.
Wethouder Pels (PvdA) zag de
dienweg als belangrijke aan-
voerweg bij het verkeersvrij
maken van de Schoolstraat. Alle
winkels kunnen of via de dien
weg of via de stegen vanuit de
Voorstraat dan worden bevoor
raad. De heer Zandee bleef te
gen de dienweg.
Het voorstel tot vernieuwing van
de openoare verlichting in de
Voorstraat met 30 lichtmasten
van „charmant 19e eeuw model,
voorzien van gasverlichting",
werd zeer verschillend beoor
deeld. Gasverlichting kost jaar
lijks 3.500,—, terwijl elektri
sche verlichting slechts
1.500,— per Jaar kost. Vele
commissieleden meenden, dat
30 lichtmasten te veel licht zul
len geven om het historische ka
rakter te bewaren.
Ir. Van Dalen (WD) sprak over
de nostalgie naar romantiek en
meende, dat daar niet al te veel
effect van te verwachten valt.
Gaslicht is hel wit en flikkert
alleen bij hevige wind en daar
om kan in de palen beter aan
gepaste elektrische verlichting
worden aangebracht.
Wethouder Pels deelde mede na
mens wethouder Iestra mee, dat
overleg zal worden gepleegd
met de dienst Monumentenzorg
en in overleg met deze dienst
een en ander technisch zal wor
den bekeken. De gemeente zal
zeker geen advies vragen aan
de Stichting Oud- en Groen
Voorschoten, alleen het advies
van de dienst Monumentenzorg
zal doorslaggevend zijn.
De heer H. Modderman, sprekend
namens de Vereniging Effecten
bescherming. kon zich wel ver
enigen met de voorgestelde wij
zigingen. waarbij in de statuten
de mogelijkheid wordt opgeno
men om tot uitgifte van prefe
rente aandelen over te gaan.
welke niet direct behoeven wor
den volgestort. De bedoeling
hiervan is om in geval van een
dreigende overval door uitgifte
van preferente aandelen op kor
te termijn voor voldoende
kracht en steun te kunnen zor
gen.
Spr. wilde evenwel de bepaling
zien opgenomen, dat in de des
betreffende vergadering dan de
gewone aandeelhouders de be
slissingen daaromtrent kunnen
nemen, welke toevoeging door
het bestuur werd goedgekeurd.
Er volgde hierna nog een uitge
breide discussie over de rechts
geldigheid der voorgestelde wij
zigingen, die men voor het
ogenblik nog niet nodig achtte,
doch de voorzitter der vergade
ring. mr. H. Coebergh wees
erop, dat men voor de onzekere
toekomst gewapend wil zijn en
daarvoor maatregelen moeten
worden getroffen. En per 1 juli
a s. moeten dienaangaande be
slissingen zijn genomen.
Wat de resultaten van het bedrijf
betreft, zeide de directeur, de
heer H. Verhoef, dat deze niet
veel zullen afwijken van de cij
fers, die per 31 dec, 1972 zijn
gepubliceerd.
Zaalberg keert
9%
dividend uit
LEIDEN De overname van de
Leidse Dekenfabriek I. Wijk en
de wolspinnerij „EDE" heeft de
N.V. Koninklijke Nederlandsche
Fabriek van Wollen Dekens, v.
h. J. C. Zaalberg Zoon al na
een jaar voordeel opgeleverd.
De directie meldt in het jaar
verslag over het jaar 1972 dat
aan dc aandeelhouders over ge
noemd jaar een dividend van 9
procent kan worden uitgekeerd
uit het winstsaldo ad f 662.551.
De hoge wolprijzen deden de
vraag naar menggarens toene
men. Daardoor waren de spin
nerijen in Vlijmen en Ede het
gehele jaar volledig bezet. Ook
de ververij was ruim van or
ders voorzien. Door deze pro
ductieverhoging konden de ge
stegen kosten worden opgevan
gen. De export daalde echter
van 22 naar 18 procent, dit van
wege de prijsstijging van de wol
en de valuta-onrust.
ƒ32.600 voor
jubileumfeest
van koningin
LEIDEN De viering van het
zilveren regeringsjubileum van
H. M. Koningin Juliana Is op
woensdag 5 september 1973.
Teneinde voor die dag een pro
gramma voor te bereiden is een
comité in het leven geroepen,
waarin behalve de Oranjever
enigingen, tevens vertegen
woordigers van de oktober-
vereniging, het Leidse Studen
tencorps, de Leidse Jeugd Ac
tie, alsmede de gemeentelijke
inspecteur voor het onderwijs
zitting hebben.
Met de viering van deze dag zal
ongeveer een bedrag van 32.600
gulden gemoeid zijn. Dit bedrag
zal gedekt worden door verla
ging van de post „onvoorziene
uitgaven".
Lege auto in
Oude Singel
LEIDEN Een personenauto Is
woensdagmiddag omstreeks half
drie in de Oude Singel terecht
gekomen. De 2I-jarige bestuur
der uit Leiden had zijn nieuwe
wagen geparkeerd achtergela
ten. Zonder dat Iemand in de
auto zat is het voertuig te water
geraakt. Vermoedelijk heeft de
man vergeten de handrem aan
te trekken of de auto in de ver
snelling te zetten.
In de nacht van woensdag op don
derdag zijn in de V.d. Waal
straat drie personen, van 17, 20
en 34 jaar aangehouden op ver
denking van poging tot diefstal
van melk, die was neergezet in
de straat Op de kruising Haag-
sche Schouwweg-Hoge Morsweg
bij de begraafplaats Rijnhof is
woensdag een 58-jarige Rijnsbur
ger op de bromfiets in botsing
gekomen met een auto. De man
liep .snij wonden in het gelaat op.
HAZERSWOUDE He on
langs gehouden voetbaltoer
nooi voor teams van het ge-
meontepersoneel is gewonrwr.
door Huzerswourie. Eind-
sand: I. Hazerswoudc, 2.
Woubrugge, 3. Leimuiden.
HAZERSWOUDE Het
Koudekcrkse comité voor het
Medisch Hazerswoude naren
die goederen voor deze ba
zaar ter beschikking willen
stellen kunnen terecht bij
mevrouw Te Boske, Willem
Kloosstraat 30.
HAZERSWOUDE - De
heer Van der Hors. Goenes-
tcin 25 wil een plaatsclije af
deling van de Vrienden van
Men s opzoek naar persone-
ne die een besuursfunctlo
willen hebben Tevens wil
men mensen hebben die la
den gunn werven.
WOUBRUGGE - De be,
jaarden maken dit juar op
woensdag 13 juni een boot-
tochtje. De toch gau rich-
ing Amsterdam langs Aai
en Amstel en erug lungs da
Ringvaart en de Haarlem
mermeer. Het diner is io
„Avifauna".
OEGSTGEEST Het aan
tal deelnemers ana de tocht
naar Echternach bedraagt
dit jaar -45. Dit zijn er 20
meer dan vorig Jaar.
SASSENHEIM - Enkele
kooplieden trnchten op han
dige wijze messen uun da
man te brengen. Hiertoe kie
zen zij mensen uit van wo
de buren afwezig zijn. Met
de mededeling dat er duar
messen afgeleverd moeten
worden en raken zodoende
hun hundel kwijt.
SASSENHEIM M. Ben
schop is geslaagd aan de Mi
chigan State University voo*
master of Schience.
LEIDERDORP Vanaf \\f,
juni is de Hoofdstraat tussen
Ruigekade en Achthovener-
weg gesloten voor het moto
riseerde verkeer. Dit in ver
band met de aanleg vun een
waterstransportlelding. Het
doorguand verkeer naar
Koudekerk zal worden omge
leid over de Hoge Rijndijk.
ZOETERWOUDE 48 lief
hebbers deden mee aan de
KPJ viswedstrijd. Uitslagen:
1. Chris van Meurs 2. Willy
van Velsen 3. Anja van Vel-
sen. Morgen staat een
strandwandeling op het pro
gramma. Vertrek per bus
vanaf het Centrum om 19.45
uur
ZOETERWOUDE „De
Kerkduif" vloog vanaf St.
Ghislain. Uitslagen: Van der
Maar 1-3-8-11; Zandbergen
2-6; Belt 4, De reprijs was
voor Belt jr.
WARMOND In verband
met de komende feestdagen
wordt het huisvuil in de ge
meente Warmond niet op
maandag maar op donder-
dug 14 juni opgehaald.
LEIDEN De rock en roll
groep „Argus" treedt 9 juni
om 20.00 uur op in gebouw
„De drie Eendjes", Hoge
Rijndijk. Zoeterwoude. De
recette is voor een goed
doel.
