lW§mm
Duitse „Van Meegeren"
wacht op zijn rechter
Nota voor bisschoppen
over beleidskeuze bij
katholiek onderwijs
Prof. v. d. Ploeg
laakt bisschoppen
voor reactie op
nota eucharistie
Fiks bedrag
voor rechten
GUENTHER HEITMANN
EEN GESLAGEN MAN
KORTE METTEN
KERK
EN
WERELD
VRIJDAG 1 JUNI 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
VRAAG OM
GEHUWDE
PRIESTERS
IN EENZAME
GEBIEDEN
Bisschop John Rodgers van
Rarotonga op de Cook Eilan
den heeft erop aangedrongen,
dat de kerk ertoe overgaat ge
huwde mannen tot priester te
wijden. Gehuwde priesters zijn
het best geschikt om te werken
op de eenzame Pacific eilan
den en andere geisoleerde ge
bieden, zo zegt hij.
Bisschop Rodgers hield zijn
pleidooi voor de gehuwde
priester tijdens de vergadering
van zijn priesters in Raroton-
gu. De conferentie was de eer
ste in zeven jaar, omdat het
voor de bisschop uiterst moei
lijk is hen bij elkaar te bren
gen.
Sommige missiestaties liggen
meer dan 1300 km van de bis
schopsstad Rarotonga verwij
derd.
Er valt een toenemende zorg
bij directies en schoolbesturen
vast te stellen voor de aanstel
ling van goede katechesedocen-
ten. Priesters en/ leken, die
overwegen om als katechese-
docent te gaan werken aan een
school, gaan gemotiveerder te
werk. Men kiest meer bewust
voor de katechese, wetende
dat een dergelijke keuze steeds
meer de eis stelt van een zeke
re professionalisering.
Een en ander wordt vastge
steld in het jaarverslag over
1972 van de bisschoppelijk ge
delegeerden voor het katholiek
onderwijs.
In dat verslag wordt ook mel
ding gemaakt van contacten
tussen het college van gedele
geerden en het secretariaat
van de Nederlandse kerkpro
vincie, spelend rond de vraag
welke de plaats de bisschoppen
dienen te hebben binnen de to
taliteit van verantwoordelijkhe
den in het katholiek onderwijs,
een vraag, waarmee alle orga
nisaties binnen het katholiek
onderwijs zijn gemoeid.
De contacten hebben ertoe ge
leid, dat van het secretariaat
van de r.k. kerkprovincie het
initiatief is uitgegaan om in
1973 een beleidsvoorbereidende
nota op te steil voor de bis
schoppen op grond waarvan zij
een eigen beleidskeuze zullen
kunnen doen. Bij de voorberei
ding van deze nota zijn de lan
delijk verantwoordelijken voor
de kwalitatieve verzorging van
het katholiek onderwijs betrok
ken.
Koning Feisal van Saoedi
Arabië zal binnenkort door
paus Paulus worden ontvan
gen, zo meldt het blad Al
Zayat in Beiroet. Volgens het
blad zal de Arabische koning
die op het ogenblik in Genève
vertoeft, na afloop van zijn
staatsbezoek aan Marokko,
naar Rome vliegen voor de
eerste „moslem-katholieke top
conferentie" uit de geschiede
nis.
Een pater uit Tilburg, per
auto op weg naar familie in
Rotterdam, zag plots het bord
je „stop" opgloeien op een po
litieauto voor hem. „Weet u
wel hoe hard u reed?, vroeg
de politieman. Dat bleek ze
ventig kilometer te zijn ge
weest in plaats van de toege
stane vijftig. De papieren kwa
men te voorschijn en bij het
inzien van vroeg de agent of
de zondaar werkelijk priester
was, zoals de papieren aanga
ven. Toen de pater dat beves
tigde gaf de agent het rijbe
wijs terug met de woorden:
„Ga heen en zondig niet meer
In Lüneburg is de eerste
steen gelegd voor een gemeen
schappelijk oecumenisch cen
trum voor de evangelische ge
meente en de katholieke paro
chie. Dat is voor de eerste
maal in West Duitsland. Het
centrum omvat twee kerkruim
ten onder één dak en voorts
woon-, werk- en vergaderruim
ten. Het gebouw is zó opgezet,
dat het kan worden aangepast
aan de veranderende omstan
digheden „binnen de dynamiek
van de oecumene".
Zondag 3 juni is het tien
jaar geleden, dat paus Joannes
XXIII is gestorven. De dag er
voor zal paus Paulus een
plechtige mis van requiem op
dragen ln de Sint Pieter. In
aansluiting daarop zal hij zich
naar de ruimte onder de basi
liek begeven om te bidden bij
het graf van zijn voorganger.
Paus Paulus heeft de presi
dent van de internationale Ro
tary Roy Hickman, ontvangen.
De Rotary wil begrip kweken
tussen de mensen en de ethiek
in het zakenleven bevorderen.
Er zijn momenteel op de we
reld 728.000 rotarians, verenigd
in 15.500 clubs in 149 landen.
„De kerk ln het spannings
veld van de samenleving" zal
het thema zijn van de vieren
tachtigste Duitse Katholieken
dag, die volgend jaar van elf
tot vijftien september in Mön-
chengladbach wordt gehouden.
Er worden vijftigduizend affi-
cches en 250.000 geïllustreerde
brochures verspreid als propa
ganda.
Jezuiten na
wijding naar
Nabije Oosten
Mgr. drs. Th. Zwartkruis, bis
schop van Haarlem zal zater
dag 9 juni in de Lukaskerk te
Amsterdam-Osdorp de Pries
terwijding toedienen aan de je
zuïeten Jan Bronsveld, afkom
stig uit Rijswijk (ZH), en Nico
Kluiters afkomstig uit Delft.
De Jezuieten Paul Begheyn,
Toon Schermer en Dick Tesser
zullen diezelfde dag de diaken
wijding ontvangen.
De paters Bronsveld en Klui
ters zijn beide bestemd voor
het nabije Oosten. J. Brons
veld bereidt een proefschrift
voor over de problemen die
het onderwijs stelt aan de eco
nomische ontwikkeling van
Egypte. Daama zal hij waar
schijnlijk verbonden worden
aan de faculteit voor rechten
en economie van de katholieke
universiteit van Beiroet. Te
vens zal hij er meewerken aan
het Cemam, een in 1971 opge
richt instituut dat de invloed
van de modernisering op de
Arabische samenleving bestu
deert. N. Kluiters, die in Ne
derland de kunstacademies
van Den Haag en Breda heeft
gevolgd, studeerde sociologie
in Libanon, waar hij zich
reeds bezig houdt met pasto
raal en sociaal werk
Prof. dr. J. van der Ploeg O P
uit Nijmegen beschouwt het
als een teken aan de wand dat
de r.k. bisschoppenconferentie
„slechts fluwelen en gehand-
schoende kritiek" heeft gele
verd op de discussienota van
tie Raad van Kerken over de
„Bijbelse achtergronden van
eucharistie-avondmaal".
Prof. Van der Ploeg schrijft in
het maandblad „Confrontatie",
dat hij het leerstellige mist in
het „protestantse" stuk van de
Raad van Kerker, dat het of
ferkarakter van de eucharistie
zou verwaarlozen alsook de
werkelijke tegenwoordigheid
van Chistus.
Hoewel de bisschoppen zich in
hun reactie op de nota zeer
kritisch opstellen, is het vol
gens prof. Van der Ploeg een
te vage verklaring. Maar zijn
mening kan mgr. Simonis niet
oprecht zijn steun hebben ge
geven aan deze tekst, omdat
hij onlangs sterk de nadruk
heeft gelegd op het offerkarak
ter van de euch; istie.
Voorts wijst hij erop dat mgr.
H. Ernst van Breda de nota
van de Raad van Kerken heeft
helpen opstellen. En dus - zo
concludeert de Nijmeegse
hoogleraar - is de kritiek van
de bisschoppenconferentie ook
tegen hem gericht. „Hij zal
het dus ook wel niet eens zijn
geweest met de anderen", ver
onderstelt prof. Van der Ploeg,
die in het algemeen bezwaren
heeft tegen verklaringen van
de bisschoppenconferentie, om
dat daardoor de gelovige niet
zou weten wie er achter staan
en wie ervoor verantwoordelijk
zijn
Persoonlijke verantwoorde
lijkheid wordt hier overgeno
men door een collectieve en
weinig bisschoppen zijn zo
moedig als die van Gent en
wagen het een eigen verkla
ring uit te geven, wanneer zij
het op een belangrijk punt met
de meerderheid van hun colle
ga's niet eens zijn", aldus
prof. Van der Ploeg in zijn ar
tikel „Verklaringen over de
eucharistie", in het meinum
mer van „Confrontatie".
Haarlemse deskundigen
helpe nkerk op N.Guinea
Medio Juni vertrekken drie leden van het pastoraal centrum
Van het bisdom Haarlem naar Irian Yaja, het vroegere Nieuw
Guinea, om daar gedurende acht weken de bijna honderd Ne
derlandse missionarissen van het bisdom Djajapura (het voor
malige Hollandia) te helpen bij de bespreking van bun proble
men op kerkelijk en maatschappelijk gebied.
Het zijn H. Laan, socioloog gespecialiseerd in kerkorganisatie,
en pastoraal theoloog G. Bosse en S. Konijn, pastoraal theo
loog en gespecialiseerd in de katechese en het groepswerk. Zij
maken hun reis op verzoek van de bisschop van Djajapura,
mgr. Munninghof. In het diocees werken ongeveer zestig Ne
derlandse franciscanen, vijftien broeders en vijfentwintig zus
ters van Bennebroek.
De bedoeling is de plaatselijke kerk van Djajapura te helpen
de problemen te onderkennen, verbonden aan de veranderin
gen in de kerk sedert het tweede Vaticaanse concilie, en aan
de maatschappelijke veranderingen in verband met de indone-
sianisering en de ontwikkelingsprojecten van de Ver. Naties.
De drie deskundigen hebben al enige ervaring op dit gebied.
Twee jaar geleden hebben zij in het bisdom Lolo in Zaire
soortgelijk werk gedaan.
Het interview met Guenther Heitmann,
de Duitse vervalser van ongeveer 400
empressionistische scchilderijen, is het
in de pers of via tv aal verschijnen. De
enige uitzondering is het Westduitse
geïillustreerde' weekblad „Bunte Illus-
eerste en voorlopig ook het laatste, dat
trierte' 'dat het levensverhaal van
Gunenther J .Heitmann gaat brengen.
Een dag nadat onze correspondent
Frans Wennekes als eerste de knappe
vervalser had bezocht, sloot Heitmanns
advocaat een contract met de „Bunte
Ilustrierte", waarin tegen een fiks be
drag alle rechten aan het weekblad
werden verkocht.
De bepalingen luiden ,dat Heitmann tot
3 weken nadat de „Bunte Illustrierte"
de laatste aflevering van zijn levens-
verhaal heeft gepubliceert geen enkel
interview aan kranten, radio of televisie
mag geven. Het Westduitse blad wil
zelf in drie afleveringen over de schil
der berichten. De Nederlandse en Duit
se televisie en journalisten, die voor
een interview naar Noord-Duitsland wa
ren gereisd, vingen bot en kregen de
maanden moeten wachten, vordat zij
Heitmann te spreken zullen krijgen.
(Van onze correspondent Frans Wenne
kes)
BONN BRAKE Guenther Heitmann
is een geslagen man: „Ik voelde me
schuldig. Ik heb de mensen bedrogen. Ze
hebben gedacht dat ze echte Renoirs of
Monets kochten, maar het waren mijn
schilderijen met een valse naam eron
der".
Op een vierkante kruk zit hij tegenover
me met het hoofd voorover gebogen en de
schouders gekromd, omdat de last te
zwaar is geworden. Zijn beide handen
louden de knieën krampachtig omklemd.
Hij praat alsof hij al tegenover zijn rech
ter zit. Hij beschuldigt zich en veront
schuldigt zich. Hij wil het kwijt zijn. „Het
lucht me op als ik u dit allemaal vertel.
Jarenlang heb ik geweten, dat het op een
kwade dag spaak moest lopen. Het kon
niet goed blijven gaan. Altijd heeft mijn
geweten me geplaagd. Maar ik was een
gevangene. Ik kon er niet meer uit".
Ve zitten in zijn huiskamer van enkele
vierkante meters in het armelijke en
laargeestige huurhuis, waarin vier gezin
nen zijn ondergebracht. Het lijkt de woon-
ellende van een volgepropte wereldstad,
hoewel Duitsland hier rond het kleine
stadje Brake, waar de brede Wezer bij de
Noordzee uitmondt, nog de ruimte van
een onderbevolkt land heeft. Overal in de
kamer liggen en staan snuisterijen die de
ruimte nog enger maken. Een scheepje
met masten, overal klassieke beelden en
beeldjes, een goedgevulde boekenkast.
Lege lijsten en losse doeken. Het is een
chaos maar geen rommel. Tegen de muur
een rijtje antieke pistolen, een originele
ikoon, voorstellende Christus in de zweet
doek van Veronica, een zelfportret met
slappe hoed en pijp. Daarnaast nog een
„echte" Heitmann, een idyllisch tafereel
tje aan de Wezel; puur impressionisme,
waarvan de stemming afstraalt met een
ingetogen en toch dynamische kracht.
Nekschot
Tegen de voordeur op de eerste etage
hangt een ovaal biedermeier bordje met
wit emaille: „Guenther Heitmann, Ma
ler". Het laat in het midden of hiermee
huisschilder of kunstschilder bedoeld is.
Als de eerste werd hij opgeleid. Als de
tweede verdient hij een boterham, waar
van alle omstandigheden er op wijzen dat
het niet overhoudt. Door de nood gedwon
gen ging hij „in de kunst". Met zachte
stem en terneergeslagen: „In Rusland
raakte ik twee keer gewond. Ik heb de
oorlog gehaat, maar als een eenling kon
ik er niets tegen doen. Bij het Ardennen
offensief van Von Rundstedt werd ik
krijgsgevangene van de Amerikanen. Om
dat we niets te eten kregen meldde ik me
een paar weken later bij het Vreemdelin
genlegioen. Ik kwam op Corsica terecht,
waar ik in handen raakte van een Franse
sergeant majoor, die in Duitsland krijgs
gevangene was geweest en zei, dat hij er
slecht behandeld was. Toen hij een keer
laveloos dronken was, moest ik van hem
op de grond gaan liggen. Hij wilde me
met een nekschot regelrecht executeren.
Ik moet gehypnotiseerd geweest zijn toen
ik ging liggen, maar ik was jong en oner-'
varen. De kogel ging door mijn nek en
kwam er door mijn linkeroor weer uit.
Zwaar gewond werd ik naar Duitsland te
ruggestuurd. ik kon niet meer op een lad
der staan, maar als echte oorlogsinvalide
werd ik niet erkend en daarom kreeg ik
maar een kleine rente. Het was veel te
weinig voor ons. Mijn vijf zoons moeten
toch eten en kleren hebben en een vrouw
wil toch ook wel eens wat kopen. Toen
ben ik voor warenhuizen schilderijen
gaan maken. Ik kreeg cr 50 mark per
stuk voor maar ik werd opstandig toen
ik er een in een warenhuis terugvond met
een prijskaartje van 900 mark erop".
„Ik was fouti'
Heitmann: „Ja, ik ben fout geweest.
Maar we waren zo gelukkig, in het begin
toen er wat meer geld in huis kwam. Het
begon een jaar of vijf geleden. Toen
kwam er een man uit Bremen bij me, die
veel verstand van kunst had en mijn
werk iq een warenhuis had gezien. Hij
zei: „dat zijn allemaal echte impressio
nisten. Kunt u niet een Renoir, een Lie-
bermann en andere impressionisten voor
me copiëren. Zet er dan gewoon hun na
men onder, maar dat zijn geen vervalsin
gen. Ik heb een paar huizen in Bremen
en die blijven daar gewoon hangen". Met
een zwaar hart ben Ik aan het werk ge
gaan. Ik kreeg alsmaar opdrachten. Mo
nets, Sisleys, Paula Modersohn-Beckers,
Utrillos, Werken van Degas en van Picas
so. Maar die van Picasso heb ik niet ge
signeerd. Die zijn later met valse handte
kening van de meester opgedoken. Tussen
de 350 en 400 heb ik er vervalst. Langza
merhand ging ik wel vermoeden, dat
mijn schilderijen in handen kwamen van
jen misdadige organisatie, die ze aan de
man bracht en ook kreeg ik het besef een
strafbare handeling te begaan".
Plotseling bestormd
Het lot van Han van Meegeren kent Heit
mann tot in details. „Maar ik had niet
zoals hij de behoefte om als kunstenaar
erkend te worden. Bij mij was het ge
woon sociale nood en geen winstbejag.
Het is idioot hoe je als kunstenaar naam
krijgt. Van Gogh heeft nooit een doek
verkocht. Zonder Theo had hij niet eens
kunnen leven. Rembrandt was geniaal,
maar als een arme man hebben ze hem
naar zijn graf gedragen. En Picasso heeft
een loopje met de mensheid genomen. Hij
was een groot kunstenaar. Dat zie je
vooral aan zijn vroegere werken. Maar ik
geloof dat hij later heeft willen bewijzen
wat het kunstbegrip van de mensen is:
als je niet bekend bent raak je je werk
nog niet aan de straatstenen kwijt en als
je beroemd bent. rukken ze het werk on
gezien uit je handen. Nu word ik plotse
ling bestormd. De warenhuizen smeken
om schilderijen, eigen werken van me. Ze
willen nu ineens 500 mark betalen. Ieder
een wil nu wat hebben. Ik heb geen schil
derij meer. Alleen wat hier hangt. Ik was
er helemaal niet op voorbereid. Er kwam
een klant bij me, die me vroeg snel wat
op papier te tekenen en mijn handteke
ning eronder te zetten. Hij bood mij er
een groot bedrag voor. „Ik kan verkopen
wat ik wil, maar ik heb de kracht verlo-
Guenther Heitmann bij een van de laatste „echte Heitmanns" die hij nog bezit: een impressionistisch tajereeltje aan de Wezer.
ren om te werken. Door de affaire is
mijn innerlijke rust weg. Maar met mijn
49 jaar kan ik nog geen rentenier gaan
spelen. Mijn instelling van het leven is
idealistisch en ik denk ook zo. Op de een
of andere manier, moet ik zien dat ik
weer aan de slag kom. Ik wil niet dat het
afgelopen is. Mijn gezin moet toch ook le
ven. Ik weet dat mijn schilderijen meer
waard zijn. Voor de vervalsingen hebben
ze me 200 tot 500 mark gegeven maar ze
hebben er schatten aan verdiend en de
Renoirs hebben ze voor 100,000 mark ver
kocht. Ik hoop, dat ze die handelaren ook
te pakken krijgen, maar die man uit Bre
men heeft zich niet meer laten zien".
Verdovende middelen
Heitmann grijpt een paar flesjes van het
ronde tafeltje: „Ik sta permanent onder
verdovende middelen. Mijn centrale ze
nuwstelsel is door de kogel geraakt. Maar
ik krijg alles op doktersattest. Zonder die
middelen zou ik niet eens kunnen werken.
Ik ben al 18 jaar onder behandeling van
een psychiater en die wil mijn getuige
zijn bij het proces. Niemand heeft me nu
in de steek gelaten, dat is vreemd. De do
minee van Goldswade wil ook voor me
getuigen. Ik heb pas geleden zijn kerk ge
restaureerd. Hij weet dat ik uit nood han
delde. Maar de anderen hebben me altijd
op een dood spoor geschoven. Mevrouw
Heinemann, de vrouw van de president
had ik gevraagd of ik ook eens een ten
toonstelling bij haar mocht houden. Ze
schreef, dat er nog zoveel moderne kun
stenaars voor waren, dat ik met mijn im
pressionistisch werk moest wachten. Mi
nister Schmidt van Financiën is een groot
kenner van het impressionisme. Jaren ge
leden heb ik hem ook gevraagd me te
helpen, ik kreeg een brief terug maar
verder is er nooit iets gebeurd".
Van kind af aan heeft Heitmann getekend
en geschilderd. Nu is hij een routinier:
„Hoofdzakelijk werk ik onder mijn eigen
naam. Over een Renoir en zo doe ik een
dag. Maar dan moet ik het wel plotseling
zien, gegrepen worden. Dan moet ook de
stemming goed zijn, maar dat is niet al
tijd het geval.
Aan Nederlanders heeft hij zich nooit ge
waagd: „die hebben voornamelijk oude
meesters en je zou er jaren over doen om
er een na te maken. Maar ik wil er nog
eens de nadruk op leggen. Ik heb uit nood
gehandeld. De staat Is schuldig, omdat ze
me maar zo weinig steun gaf.
Gewetensnood
Heitmanns stulpje Is te klein om er ook
te kunnen werken. In het stadje heeft hij
bij kennissen voor 100 gulden in de
maand een atelier gehuurd. „Ik kan daar
verder werken. Die mensen hebben me
niet in de steek gelaten en ik geloof dat
God dat ook niet zal doen. Het is nu zeer
hard voor me geworden. Die handelaren
hebben er prachtige zaken mee gedreven,
maar ze wisten niet hoe het er van bin
nen ln me uitzag als ze de deur achter
zich dichtdeden. Hoe ik met gewetensnood
rondliep. Maar we waren ten onder ge
gaan als ik het niet gedaan had. Je ziet
zelf wel hoe klein we wonen. Dat geeft
ook moeilijkheden met de buren. Ik heb
voor mijn schilderen de muziek von Beet
hoven nodig. Zonder hem kan ik niet wer
ken. Maar u weet, dat gaat hard en dan
weer eens zacht en dan komen de buren
en bedreigen me".
Terwijl de recherche bezig is het hele net
van handelaren op het spoor te komen,
bereidt Heitmann zich met het wetboek
van strafrecht en de jurisprudentie van
vervalsingen op zijn proces voor. „De po
litie heeft me heel goed behandeld. Ik
kreeg natuurlijk de schrik van mijn leven
toen die hier binnenkwamen. Maar ze
hebben maar één doek in beslag geno
men, een Emil Nolde".
Als hij me uitlaat, staat hij afgemat en
met een zware zucht op. „Ik wil me hele
maal niet meer op straat laten zien. Ik
heb er geen behoefte aan onder de men
sen te komen. Ik voel me schuldig. Maar
als er een God bestaat, dan zal hij me
wel verder helpen. Dat hoop ik".
