Grote onthullingen moeten nog
komen in Watergate-waterval
Heusden
WASHINTON WACHT ADEMLOOS,
DE WERELD KIJKT VERBAASD TOE
GAAT TERUG NAAR
ZEVENTIENDE EEUW
ZATERDAG 26 MEI 1973
Het Watergate hotel in Washington waar het hoofdkwartier van de Democra
tische Partij was gevestigd. Hier werden de vijf inbrékers, die handelden
in opdracht vanhet Comité tot herverkiezing van Nixon, gearresteerd in de
ochtend van 17 jurvi 1972.
Donkere wolken staken vorig jaar 17 juni
's morgens rond één uur de kop op. Het
was vochtig warm in Washington met
kans op een regenbui. De meeste lichten
waren uit in het grote boogvormige ge
bouw aan de Virginia Avenue die bekend
staat als de Watergate. De rijke advoca
ten en de gastvrouwen die er in weelde
leven, sliepen. Nachtwaker Frank Wills
was op de achtste verdieping en contro
leerde de sloten zoals hij meestal elk uur
deed. Plotseling ontdekte hij een zwak
schijnsel door een deurslot. Het was een
stukje plakband van drie centimeter,
waarmee het slot was vastgezet en waar
door de deur werd opengehouden. Nacht
waker Wills ging naar de telefoon en
draaide 911, het nummer van de politie.
Tien ihinuten later was inspecteur John
Barret met twee collega's op de achtste
verdieping om naar de sloten te kijken.
Zij ontdekten niets. Twee verdiepingen la
ger, in de bureaus van het Democratische
hoofdkwartier waren er echter krassen op
de deur. Het vertrek was overhoop ge
haald. Barret haalde zijn pistool te voor
schijn. Hij zou net langs een kamer
scherm lopen toen hij de silhouet van een
mannenarm zag. Barret schreeuwde:
„Pak hem". Hij zag handen omhoog gaan
achter het scherm. Een van de mannen
riep uit: Houd je rustig. Jullie hebben
Vijf mannen werden gearresteerd, allen
leden van het Comité tot Herverkiezing
van Nixon (CREEP) zoals later bleek. Zij
waren in het hoofdkwartier van de Demo
cratische partij om documenten te stelen
en afluisterapparatuur te plaatsen.
Een team verslaggevers van de Washing
ton Post, nam geen genoegen met de me
dedeling van de politie dat het om een
simpele inbraak ging. Onderzoek van het
team wees uit dat er meer aan vastzat.
Binnen enkele dagen kwamen de berich
ten los: topfunctionarissen van het her
verkiezingscomité van Nixon en van het
Witte Huis waren bij de inbraak betrok
ken. Het Watergate-schandaal brak los.
De kwestie werd, evenals de rest van het
onderzoek door de politie van Washington,
gedurende de volgende tien maanden door
het Witte Huis hooghartig ontkend. Ron
Ziegler, perschef van het Witte Huis deed
berichten over telefoonnummers die in
een zakboekje van een der inbrekers wa
ren gevonden af met „van ondergeschikt
belang" en „een derde rangs inbraak po
ging".
Op 22 juni 1972 zei president Nixon over
de inbraak: „Dit soort activiteiten pasten
in elk geval niet bij onze verkiezingsme
thoden of die van de regering. Het Witte
Huis is op geen enkele wijze betrokken
bij dit incident".
Tegen het eind van de maand juni kwa
men de politici, danks zij Watergate,
weer in een slecht daglicht te staan in
Washington. Martha Mitchell, de praatzie
ke vrouw van de voormalige minister van
justitie en toenmalig hoofd van CREFP,
John Mitchell, bewerkte haar echtr ">t
geleidelijk om „uit deze smerige zaak te
komen".
De Washington Post en vooral de twee
jonge ondernemende verslaggevers Wood
ward en Bernstein, brachten de Watergate-
zaak goed op gang met een reeks sen
sationele en bijna altijd fel ontkende ver
halen over de duistere achtergrond in
deze zaak.
In een van deze verhalen stond dat ruim
100.000 dollar uit het verkiezingsfonds van
Nixon was overgemaakt op de bankreke
ning van Bernard Barker, een van de vijf
inbrekers. Deze onthulling werd door de
bank bevestigd. Het Witte Huis werd op
nieuw betrokken in deze zaak. Nixon werd
weer om een verklaring gevraagd.
Hij maakte iets bekend, waarvan hij
hoopte dat dit het eind van de hele affai
re zou betekenen. Nixon zei dat hij aan
de juridische adviseur van het Witte Huis,
John Dean, opdracht had gegeven een
volledig onderzoek in te stellen naar de
mogelijke betrokkenheid bij deze zaak
van huidige Witte Huis-functionarissen.
Dean had verslag van zijn onderzoek bij
hem uitgebracht, zei de president, en „ik
kan positief stellen dat zijn onderzoek
aangeeft dat niemand van do staf van het
Witte Huls, betrokken was bij dit bizarre
incident". Later ontkende Dean, die in
middels was ontslagen, dat hij Nixon rap
port had uitgebracht.
Rond 15 september gaf de federale Grand
Jury, die de zaak onderzocht, opdracht
tot rechtsvervolging tegen twee voormali
ge functionarissen van het Witte Huis,
I.iddy en Hunt, de oud CIA en FBI-agent
McCord en de vier overige inbrekers die
de Cubanen werden genoemd.
Rechter Sirica dreigde met zware straf
fen, indien de verdachten geen medewer
king zouden verlenen. McCord sloeg door,
en schreef in brieven aan Sirica dat hoge
re functionarissen bij de zaak betrokken
waren. De vier overige verdachten kre
gen voorlopige maximumstraffen om hen
aan te moedigen te praten voor de jury.
En toen rolden de namen van de Water
gate-waterval:
Mitchell, ex-minister van justitie, Patrick
Gray, waarnemend directeur van de FBI,
Richard Kleindienst. minister van justitie,
John Ehrllchman, Nlxons adviseur voor
binnenlandse zaken, John Dean, juridisch
adviseur van Nixon. Bob Haldeman, chef
van de staf van het Witte Huis. Segretti.
Gordon Liddy, Howard Hunt, Henry Kis
singer. Het kan niet op, de waterval stort
omlaag, gezagsdragers meesleurend, car
rières vernietigend.
Op 17 mei begon een speciale Senaats
commissie onder leiding van oud-rechter
Sam Ervln met het getuigenonderzoek
naar de misbruiken in Nixons herverkie
zingscampagne.
Intussen bleek ook dat was Ingebroken bij
de psychiater van Daniël Ellsberg, de
man die verdacht werd geheime docu
menten over de oorlog in Vietnam open
baar te hebben gemaakt. De rechter in
dit onderzoek seponeerde de zaak.
Uit de Watergate-zaak blijkt echter dat
het afluisteren een onderdeel vormde van
een uitvoerige en voortdurende campagne
van illegale en semi-legale operaties die
het bewind Nixon sedert 1969 uitvoerde.
De grote onthullingen moeten nog komen.
Washington wacht ademloos, de wereld
kijkt verbaasd toe.
W. WOLF
In een „stamboom" van Watergate op de
volgende pagina worden de onderlinge re
laties tussen de hoofdrolspelers en hun
verhouding tot het schandaal zo rechtlij
nig mogelijk uit de doeken gedaan.
HEUSDEN De oude ves
tingstad Heusden in het
fraaie landschap van Heus
den en Altena moet weer
terug naar de zeventiende
eeuw. Naar de stijl van de
beroemde topografische
kaart van „Blaeu". Daar
om is thans neonreclame
taboe binnen de vestingwal
len van Heusden. Daarom
ook ziet men er veel uit
hangborden in de geest van
tekenaar Anton Fieck: een
krakeling voor een bakkers
winkel, een klok voor een
horlogeriezaak en een pos
tiljon. voor het postkantoor.
De PTT werkt verder mee
door de oude, rode gietijze
ren brievenbussen in ere te
herstellen bij de in deze
stad gerestaureerde huizen.
Voor de ramen van de tot
zeventiende eeuwse panden
omgebouwde woningen han
gen ook weer de gehaakte
of Lancastergordijnen com
pleet met de authentieke
gordijnballetjes.'
Dat is het Heusden van
1973, dat koortsachtig werkt
aan zijn restauratie. „Als
het ouderwets begint te
worden bent U m Heus:
den", zegt de man langs de
dijk. Zo praten nog velen
iver het eeuwenoude stad
je, dat eens een Hollandse
vesting was, maar nu een
Noordbrabantse gemeente
is. De Heusdenaren hebben
er lang voor nodig gehad,
maar nu staan ze voor het
merendeel achter de plan
nen van het gemeentebe
stuur, om de oude vesting
stad in zijn vroegere glorie
te herstellen. Voor de helft
zijn de plannen al voltooid.
Vijf jaren geleden was dat
nog anders. Toen waren er
maar enkelen, die heil za
gen in het voornemen om
de vestingstad te restaure
ren naar het voorbeeld van
de in 1649 vervaardigde
kaart van Blaeu. „Geen
wonder overigens", meent
de 39-jarige burgemeester
G. M. Scholten, „per slot
van rekening heeft men
dertig jaren moeten wach
ten tot eindelijk met de res
tauratie kon worden ge
start." Nu een groot gedeel
te van de plannen gereali
seerd is en nu er van hein
de en verre belangstelling
bestaat voor wat in Heus
den wordt gepresteerd, ra
ken ook de eigen bewoners
enthousiast.
Burgemeester Scholten ont
popte zich niet alleen als
een groot voorstander van
de restauratieplannen,
In het verleden was er wei
nig of niets gedaan aan het
herstel van de oude panden,
de wallen en de vestingwer
ken. De historische straten
waren opgebroken en gemo
derniseerd om te voldoen
aan de „eisen" van het mo
derne verkeer. Daarnaast
lag -Heusden in 1944 in de
frontlijn waardoor veel
waardevol materiaal verlo
ren is gegaan. Dus ging de
burgemeester op pad om
aankopen te doen voor de
restauratie van zijn stad.
Hij kocht oude boerderijen
9 Het gouverneurshuis, daterend uit 1592, volgens v
Heusdenaren het mooiste plekje binnen de vesting.
Sinds kort heeft Heusden ook weer zijn vroegere haven terug,
ver na de 17de eeuw aangelegd plantsoen.
in Waspik, antieke gaslan
taarns en de stenen van de
afgebroken Prins Alexan-
derkazerne in Den Haag,
een miljoen IJsselsteentjes
in S chiedam, keien voor
bestrating van de provincie
Noord-Brabant en in Eind
hoven, veertien zeventiende
eeuwse kanonnen in Helle-
voetsluis en een standert-
molen in het Belgische
Lommei, die thans weer
meel maalt. Overigens is
dit nog maar een klein ge
deelte van het boodschap
penlijstje dat de burge
meester op zak heeft.
Op 9 mei 1968 werd begon
nen met de restauratie van
de oude vesting, die 400 wo
ningen telt waarvan er 134
op de lijst van monumen
tenzorg staan.
Sindsdien is er hard ge
werkt. „De restauratie
moet snel gebeuren om het
geloof er bij de bewoners in
te houden", zegt de burge
meester. En er is snel ge
werkt. Nagenoeg gereed
zijn de wallen, de vesting
werken. de grachten: klaar
zijn ook 23 panden uit de
zeventiende eeuw, zestien
bejaardenwoningen, het po
litiebureau met twee dienst
woningen en een bankge
bouw in aangepaste stijl,
twee standertmolens de
derde komt binnenkort ge
reed het kommiezenhuis
en de Wilhelminahaven, die
voor kort nog plantsoen
was. In uitvoering zijn der
tien panden en de veer-
Een deel van de restauratie van Heusden binnen de vesting.
poort. Negen woningen zijn
in voorbereiding en over
dertien huizen zijn de on
derhandelingen nagenoeg
rond.
Het gemeentebestuur begon
in 1968 ook met de aankoop
van oude panden met het
oogmerk deze weer te ver
kopen aan gegadigden, die
de verplichting wordt opge
legd de woningen binnen
twee jaar te laten lestaure-
ren. In het begin liep die
verkoop van gemeentewege
niet zo vlot. Er was weinig
interesse. Drie panden wer
den toen verkocht als twee
de woning, nu ligt de zaak
even anders. De gemeente
heeft een wachtlijst moeten
aanleggen van gegadigden.
Een oud pand als tweede
woning aan kopen is er niet
meer bij Permanent bewo
nen, luidt de eis van het ge
meentebestuur, als een
bouwvallig huis wordt ver
kocht. Als stok achter de
deur geldt een boetedoening
van 100.000. Opvallend is
dat veelal jonge mensen
een oud pand kopen en dit
laten restaureren. Zij kre
gen hiervoor van rijk. pro
vincie en gemeente in to
taal 70 procent subsidie >n
de verbouwingskosten.
Een van de eerste eigena
ren van een bouwval is de
in Leiden geboren doch in
Brabant werkende kunst
schilder Kees Bol. „Nie
mand zag er iets in behalve
mijn vrouw en ik. Nu ko
men er vaak aspirant ko
pers een kijkje nemen hoe
gezellig en mooi een geres
taureerd pand uit de zeven
tiende eeuw kan zijn", al
dus deze bevoorrechte ar
tiest, die voor zijn schilde
rijen inspiratie te over
vindt in Heusden en zijn
oerdegelijke Hollandse om
geving.
„Ik behoor nu tot het an
tiek van Heusden en voel
me lekxer. En de kopers
weten me heus wel te vin
den." Bevestiging daarvan
is een effectenmakelaar uit
New York, die kortgeleden
drie schilderijen kocht. Om
in Amerika over Heusden
the beautiful city te
kunnen mijmeren.
In een voor bewoning te
groot pand is sinds kort het
Nationaal Keramisch Cen
trum gevestigd, waarin jon
ge kunstenaars zich drie
maanden kunnen bekwamen
in de keramiscche kunst. En
ook dat een bijzonder ge
slaagde oplossing.
Over vier jaar is de restau
ratie gereed. Dat wil zeg
gen zeventig procent van de
voormalige vestingstad. De
rest bestaat uit moderne
woningen. Ook de straten
binnen de wallen krijgen
hun zeventiendc-eeuwse
aanblik terug.
Heusden begint zo langza
merhand ook bekendheid te
krijgen buiten zijn wallen.
De stroom toeristen naar
Burgemeester G. M. Scholten, de enthousiaste restau
rateur voor de Bromsluis.
het gemeentebestuur ver
geet bij al de plannen rond
de restauratie de overige
delen van de stad niet.
In 1969 telde de gemeente
4300 inwoners. Nu zijn dat
er 1100 meer. Van deze 5400
Heusdenaren wonen er 1600
binnen de wallen, die als
een lijst 27 hectare grond
omsluiten. De wallen en
grachten beslaan een opper
vlakte van 32 hectare. Bij
na zestig procent van de
bevolking is katholiek. De
overigen behoren tot de
hervormde, de gereformeer
de en de Lutherse kerk. De
stad kent veertienhonderd
industriële arbeidsplaatsen
verdeeld over een scheeps
werf, een jamfabriek, drie
constructiebedrijven. een
juchtwerf. een zuivelfa
briek. een drukkerij en een
stempelmakerij.
De schoolgaande jeugd
heeft de beschikking over
een basis- en een mavo-
school. Voor hoger onder
wijs is zij aangewezen op
Den Bosch en Waalwijk op
vrij korte afstand van
Heusden gelegen.
De bewoners spaken een
Brabants dialect, maar «1e
sfeer is er nog niet hele
maal die van het zuiden.
Daarvoor was Heusden te
lang een Hollandse stad.
Niettemin gaat het er ge
moedelijk toe. Dat blijkt uit
een telefoontje van de bur
gemeester voor een af
spraak om een bepaalde
plaats in Drente te bezoe
ken. „Laten de wthouders
dan meegaun. Dan kunnen
we in de auto onderweg de
b. en w -vergadering hou
den." Ook dat kan in Heus
den, dat met russe schre
den terugkeert naar de ze
ventiende eeuw.
de oude veste wordt met
het jaur groter. Verleden
jaar leidde burgemeester
zelf ruim tweeduizend be
zoekers rond. Vanzelfspre
kend komt de vraag aan de
orde wat het doel is van de
zo kostbare restauratie vun
het stadje. Het antwoord is
eenvoudig, eep cultureel
historisch monument in
stand houden waarin men
sen van 1973 en later met
plezier wonen.
Heusden heeft geen bios
coop en naar een dancing
zal men tevergeefs zoeken.
Wel zijn er dertien cafeet
jes en enkele gemeen
schapsruimten. Je mag er
niet met een brommer
doorheen scheuren en er
zijn nog meer verboden.
Dat is alles bij elkaar niet
veel vertier, Niettemin
trekken veel jonge mensen
naar dit stadje. Is het een
vlucht uit de al te gemoder
niseerde wereld? Een ver
langen naar de romantiek
van weleer? Het antwoord
wordt niet rechtstreeks ge
geven. Dat het plaatsje zo
gewild is bij de moderne
jongeren zegt echter veel.
Er is ook nog een ander
Heusden. Dat ligt buiten de
wallen en omvat de buurt
oud Heusden, Herp'., Hedik-
huizen, Heesbeen en Doeve
ren. Daar mag wel nieuw
bouw worden gepleegd. Die
vindt er dan ook plaats in
vrije grote aantallen. Want
