HAVO-examen: gerecht met veel peper en zout
PARIJSE SALON:
TOUWTREKKEN OM
MILJARDEN VAN
DE LUCHTMACHT
MAVO VERDIEPTE ZICH IN
ECONOMIE EN FANTASIE
IVRIJDAG 25 MEI 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
(Van onze speciale verslaggever
P. Snoeren)
Parijs Ondanks het gejank
van motoren en gekanl van
champagnekurken dat de 30e,
vandaag door president Pom
pidou geopende luchtvaartsa
lon heeft ingeluid, luisterden
vele oren in Parijs gespitst
naar het ijle politieke gerucht
uit Den Haag. Wat zal pre
mier Den Uyl maandag in de
regeringsverklaring al dan iet
zeggen cover d e vervanging
van de Starfighter? dat was
de vraag.
Twee miljard gulden voor ruim
honderd nieuwe gevechtsvlieg
tuigen vormen de kluif die
drie honden doen kwispelstaar
ten, t.w. Saab uit Zweden,
Dassault uit Frankrijk en
Northrop uit Amerika, alle
zeer nadrukkelijk bij het spek
takel op het expositieterrein
van Le Bourger aanwezig. Ze
hebben respectievelijk de Vig-
gen, de Super Mirage en de
Cobra aan te bieden. Maar wil
het nieuwe, progressieve kabi
net wel investerein in nog ge-
duchter wapentuig? Het ant
woord is voor de drie betrok
ken industrieën van immens
belang.
Nederland is namelijk het eerste
schaap dat over de dam met,
waar het de vervanging van
de naar zijn maximale ouder
dom toegroeiende vechters-
vloot betreft. De rest, zo rede
neert men op de Parijse lucht
vaartshow, volgt vanzelf en
men verstaat daaronder lan
den als België, Denmarken,
Noorwegen, Australië, maar
op langere termijn ook militai
re machten in het Midden-Oos«
ten (Perzië) en Zuid-Amerika.
Er wordt een gat in de wereld
markt voorzien van misschien
wel 3000 straaljagers, en ze
Cobra komt met stuntmodel
Russische kosmonauten op Le Bourget In gesprek met de Ameri
kaanse astronaut' Stafford: links Filipchenko, in het midden Leo-
nov. Beide Russen zijn aangewezen als mogelijke deelnemers aan
een gezamenlijk Russisch-Amerikaanse ruimtevlucht.
Zo is het kabinet Den Uyl er al
in geslaagd internationale op
spraak te maken voordat het
een woord heeft gezegd. Re
den wellicht voor de Ameri
kaanse vliegtuigfabriek North
rop om zijn twee concurrenten
in Parijs een beduidende vlieg
af te vangen. President-direc
teur Tom Jones was er spe
ciaal voor naar Frankrijk ge
komen, hoewel zijn plotseling
bekend geworden aandeel in
het Watergate-schandaal hem
kringen onder de ogen heeft
bezorgd. Met veel tam tam
onthulde hij het eerste model
op ware grootte van de Cobra,
dat het publiek ooit onder
ogen heeft gehad, en zie: het
toestel was geschilderd in de
Nederlandse kleuren.
„Zo iets zouden wij nooit doen,
het is de stijl van Zweden
niet", zeiden ze bij Saab onder
het herkauwen van de zure
druiven. „Zo iets zou, als het
op diplomatiek niveau gebeur
de, een schandaal zijn", zei
den ze bij Dassault met on-
franse directheid. En daarmee
had de Parijse luchtvaartsalon
zijn eerste relletje.
Naast dit „vlagincident" zorgde
Tom Jones ook voor cijferma
tig stuntwerk. Wanneer Neder
land de Cobra koopt, rekende
hij voor, bezorgen wij Fokker
en 54 andere Nederlandse be
drijven ruwweg 45 miljoen
manuren aan directe en 40
miljoen manuren aan indirecte
werkgelegenheid, en wel ge
spreid over een periode van 10
tot 15 jaar. Het komt er op
neer dat de 2 miljard die de
aankoop vergt, in eigen land
kan worden terugverdiend. Bo
vendien zal Nederland nauw
betrokken zijn bij de technolo
gisch uiterst hoogwaardige
voorbereiding van het project
(verder dan de tekentafel is
de Cobra nog niet), hetgeen de
import betekende van een
brok know how voor het be
drijfsleven, die op geen enkele
andere manier te verkrijgen
is.
Na vergelijking met de beide
concurrenten, kwamen de vol
gende conclusies er ongeveer
uit. De Viggen van Saab kan
bij aankoop het bedrijfsleven
in de vorm van compensa
tieorders een injectie op korte
termijn geven, maar dan heeft
men wel een toestel dat al
vliegt en waarvan de opvol
ging inmiddels in de maak is.
De Mirage van Dassault slaat
een beter figuur. Maar er ligt
zoveel va nvast, dat er niet in
grijpend maar een gesleuteld
kan worden. En opeens een
heel merkwaardig tegenargu
ment er tussen. De mensen
van de luchtmachten die de
toestellen straks moeten on
derhouden, zijn sinds jaar en
dag doorkneed in het Engelse
luchtvaartjargon. Bij Dassault
gaat alles in het Frans.
Blijft over de Cobra van North
rop op de Parije luchtvaart
show in modelvorm zeer staal
blauw tegen een zilveren ach
tergrond geëxposeerd. Naast
de reeds opgesomde voordelen
geldt, dat deze machine nog
pas in het geboortestadium
verkeert, al kan het prototype
binnen 24 maanden vliegen,
zodra de 400 bestellingen bin
nen zijn, waaruit de astrono
mische ontwikkelingskosten
gefinancierd moeten worden.
„Het is geen vliegtuig, het is
een luchtkasteel", roepen de
twee concurrenten in koor.
Maar de allernieuwste snufjes
op dit gebied van electronica
en bewapening zullen er toe
vallig wel in verwerkt zijn.
wanner de machine eenmaal
van de grond komt. Hij is dan
gewoon een halve generatie
jonger.
Maar ook politieke argumenten
spelen mee. De evaluatie-com
missie van de Nederlandse
luchtmacht heeft zijn studie
van de drie concurrerende
machines voltooid, en gaat in
augustus rapporteren.
DEN HAAG Vandaag vindt op de meest e scholen de laat
ste ronde HAVO-examen plaats: natuurkunde, een der
meest gevreesde vakken. Want wat daarna nog volgt
economie, Fries en expressievakken is slechts aan een
klein groepje experimenterende HAVO's voorbehouden.
Intussen kan men aan het einde van de week reeds een
voorlopige conclusie trekken: het HAVO-examen is dit
jaar een gerecht met veel peper en zout gebleken; en de
peper lag niet alleen in de hoek waar ze verwacht kon
worden: wiskunde en natuurwetenschappen. Ze lag direct
al klaar aan de start, maandagochtend 9.00 uur, bij de
tekstverklaring Nederlands. Moderne talen
nal" zullen meer van dit onder
werp hebben moeten afweten,
dan wat de gegeven excerpten
erover meedeelden. Om begrij
pelijke redenen hebben op di
verse scholen kandidaten dan
de voorkeur gegeven aan min
der riskante titels als „wie
leest, leeft 2 maal", „huis-
vrouw-thuisvrouw", of „leven in
onzekerheid".
Jaar na jaar blijkt hoe bij het tijdnood,
voortgezet onderwijs „nieuwe Bovendien werden
stijl" de moedertaal een domi
nerende rol is gaan spelen. En
terecht! Wel blijft het een
vraag, of de commissie die de
opgaven samenstelt, zelf de
juiste maat en het juiste ge
wicht al heeft gevonden. Gym
nasium en atheneum hebben vo
rige maand geklaagd over de
problemen w.aarvoor ze stonden
bij de tekstsamenvatting: tijd
gebrek en een tekststruktuur
die zich moeilijk liet samenvat
ten'. Het verhaal van Hella S.
Haasse over „De verantwoorde
lijkheid van de kunstenaar a's
mens" bracht bij het HAVO
eveneens veel kandidaten in
vragen ge
steld waarvan alleen de beteren
het juiste antwoord hebben kun
nen vinden. Voorbeeld? Als
kunst een kwestie is van .iPUrl"
ty of mind", hoe beïnvloedt
deze purity (reinheid van geest
in de zin van absolute integri
teit) dan de relatie tussen kunst
en werkelijkheid?
Bij de opsteltitels was er voldoen
de variatie om kandidaten niet
voor een keuze-tegen-wil-en-
dank te brengen. Gevaar zat er
in de keuze wel; kandidaten die
zich waagden aan de opdracht
om een krantenartikel te schrij
ven' over „Amnesty Internatio-
Opmerkelijke verschillen hebben
we, hier en daar informerend,
gehoord in de waardering vari
de „multiple choice"-testen voor
moderne talen. Scholen die van
wege het feit dat ze „vóórloper"
waren, al enige ervaring heb
ben, vonden de teksten wel iets LüSti**
moeilijker dan' in vorige jaren,
maar bleken toch milder te oor- Ronduit lastig waren enkele opga-
delen dan degenen, die nu voor Ven in het werk voor wiskunde,
het eerst in de frontlinie waren ongeacht of het scholen betrof
schijnlijk op een voor het HAVO
te hoog gekozen niveau lagen.
Bij het Frans en Duits was het
zeker een nadeel dat nogal wat
woorden voorkwamen, die de
meeste leerlingen zeker niet in
hun idioomboekjes of bij hun
lectuur zijn tegengekomen en
die dan bovendien in de context
zelf ook niet altijd werden on
derkend.
de leerlingen mogen zich
niet vergissen. Nog minder
evenwel degenen die er verant
woordelijk voor zijn, in welke
vorm de opgaven de drukkerij
verlaten'. Ook dit jaar moesten
inspecteurs weer waarschuwen
dat er bij enkele opgaven een
fout was ingeslopen.
ken ook heel wat rekenwerk ge- r
vraagd.
berekenen: a) hoe groot de
kans is dat men driemaal ach
terelkaar hetzelfde aantal ogen
werpt; b) hoe de kans dat men Scheikunde
in elk van de drie worpen een
oneven aantal ogen verkrijgt; Scheikunde-kandidaten
c) dat het totaal aantal ogen in donderdagmorgen
de drie worpen oneven is; d) de
kans dat het totaal aantal ogen
in de drie worpen 15 is.
begonnen
met
En
komen te liggen.
Dit vooropstellend lijkt het ons
toe, dat de opgaven voor Engels
redelijk waren; die voor Duits
een afwisseling brachten van
duidelijke en moeilijke teksten,
terwijl die voor Frans waar-
Maar naast deze leuke opgave
die intussen als men niet goed
nadenkt radikaal mis kan gaan
waren er gepeperde vraag
stukken over rechthoekig assen
stelsel, over functies (op een in
terval) en een behoorlijk lastig
verzamelingsvraagstuk. Het op
vallende bij dit wiskundewerk
was, dat bij de meeste opgaven
de onderdelen a) en a) wel te
maken vielen, maar dan begon
c) en daarop volgde de misère.
Hoe zullen straks de normen
worden gesteld? Gebeurt dit
niet soepel, dan vrezen we vele
onvoldoendes.
met het overgangsprogram of
de scholen die ai met het defini
tieve eindexamenprogram werk-
ten. Er zaten ontegenzeggelijk Meer routinewerk viel er te bele-
leuke opgaven in; zoals bijvoor- ven bij handelswetenschappen;
beeld de som die vroeg om bij vier opgaven waaraan drie uur
het driemaal achtereen met een mocht worden gewerkt. Maar er
zuivere dobbelsteen werpen te werd voor deze drie uur naden-
meerkeuzetest als eerste onder
deel van hun examen. Hier
kwamen aardige opgaven uit de
bus. waarvan de meeste wel
door toepassing van de behan
delde stof tot een goede oplos
sing moeten zijn gebracht. On
der degenen die daardoor hoop
ten dat het wel lekker zat met
hun kennis van de chemie, zul
len er zijn die zich door het 2e
examendeel bedrogen uitgeko
men voelden. Want var. 10 tot 12
uur volgde het werk in de
open-vraag-vorm, en dat was
bepaald niet misselijk, je het
moest zelfs moeilijk worden ge
noemd.
Na afloop hoorden we op een der
scholen dan ook de kreet sla
ken: „Wat moet natuurkunde
vrijdag dan niet worden?"
Maar misschien bleek vandaag
dat de examencommissie hier
bereid was een pleister op de
wonde te leggen.
De grote Franse antropoloog Clau
de Lévl-Strauss is In Parijs geko
zen tot lid van de Académie
Franqaisc. De 65-jarige geleerde
ale doceert in de vergelijkende
godsdienstwetenschappen en de
sociale antropologie aan het Col
lege de France, krijgt bovendien
maandag in Amsterdam de Eras
musprijs 1973 uitgereikt.
(ADVERTENTIE)
KAAS UIT HET VUISTJE-UITVINDING
Op de uilvindersbeurs te Lochem is deze kaas-uit-het-vuistje-snijder
te zien. Uitvinder Reindert Wiersma verklaart hier zijn apparaat aan
een radioreporter: Uk ben geïnspireerd door de patatsnijder. Het
gaat heel makkelijk en is ideaal als je in een keer veel kaas uit het
vuistje wilt. Speciaal voor de gastheer die zijn gasten graag verwent'.
Wiersma zoekt nog een fabrikant voor zijn uitvinding. NZB-foto)
Den Haag De eerste dag va
het Mavo 3 en Mavo 4 examen
is met Engels en Nederlands 1
kennelijk vrij gemakkelijk aan
loopje geweest tot wat zwaarde
re kost. Gisteren werden de
kandidaten namelijk getest op
hun economische kennis, hun
boekhoudkundige vaardigheid en
hun vaardigheid in het bedrijfs-
rekenen. Mavo 4 had daarvoor
met de beschikbare twee uren
royaal de tijd. De kandidaten
van Mavo 3 echter moesten alle
zeilen bijzetten, om alle opga
ven in dit tijdsbestek rond te
krijgen. Enkele zeer goede en
snelle werkers natuurlijk uitge
zonderd.
De dag begon gisteren met Ne
derlands tweede gedeelte. Dit
bestond uit acht stel-opdrachten,
waaruit Mavo 3 er een kon kie
zen om uit te werken. De kandi
daten hebben helaas vergeefs
gezocht naar enkele actuele on
derwerpen, die deze jongeren
waarschijnlijk meer hadden
aangesproken dan de acht opge
geven titels waaruit zij nu kon
den kiezen. Wat bijvoorbeeld te
doen met titels als: „Op en om
het water", „Tropenrooster", of
„Een modern sprookje". En
wat te zeggen van een onder
werp als „Ik liep weg van een
feest". Een van do kandidaten
trof het precies in de roos toen
hij zie dat je over zoiets als je
ooit wegliep, toch niet zou
schrijven. Gelijk had hij, dach
ten wij.
Een wat moeten kandidaten van
15 tot 16 jaar aan met een op
dracht om te schrijven over het
volgende: „Een vader en moe
der verschillen van mening over
het gedrag van hun zoon of
dochter. De een weet de ander
er langzaam maar zeker van te
overtuigen dat hij of zij gelijk
heeft, in ieder geval komen ze
tot overeenstemming. Geef dit
gesprek weer in de vorm van
een toneelstukje".
Ga er dan maar aan staan als
15-jarige. Een enkele kandidaat
was er nogal boos over: „een
toneelstukje maken is toch geen
opstel", zei hij gepikeerd. Hij
had echter ongelijk want de
examenopdracht luidde: „Werk
een van de opdrachten uit of
maak een opstel". Deze kandi
daat koos de laatste opdracht:
een fantasie over hoe iemand in
2037 een huis met alles eraan,
erin en erop uit 1973 zou erva
ren. Een lekker stukje fantasie,
waarin menige kandiaat van
Mavo 3 zich heeft kunnen uitle
ven zoveel hij of zij wilde.
Het gevaar bij deze titels is wel
zoals een van de leraren zei dat
het opstel gauw kan uitgroeien
tot „en toen", „en toen" enz.
enz.
Mavo 4 trof het met de aktuele
onderwerpen beter. Deze kandi
daten konden bijvoorbeeld kie
zen uit „Zal het bedrijf gesloten
worden", „Hoe leren we de vre
de", „Wereld van geweld",
„Openbaar vervoer", „Bezuini
gen? Maar hoe?". Dat laatste
onderwerp zal toch heel wat
hoofdbrekens gekost hebben.
Zelfs een man als de nieuwe
minister-president Den Uyl tobt
er op dit moment mee.
Overigens ieder zijn smaak, want
sommige kandidaten hadden
nogal kritiek op deze aktueie ti
tels. „Waarom geen or.Jeiver-
pen waarin je je eigen .'antaaie
kunt gebruiken", zei er een. Of
was dat misschien wel uit te
leurstelling, dat hij te weinig
van de aktualiteit wist en niet
de raad had opgevolgd van z'n
leraren. Want deze leraren
dachten er anders over. Vele
vonden de veelheid van aktuele
titels juist prijzenswaardig: „De
leerlingen voelen zich nu ge
steund door het advies van hun-
leraren om de krant steeds ie
dere dag bij te houden". Wij
van onze k(r)ant zouden willen
zeggen: „Bedankt dames en he
ren leraren voor dit voor ons
belangrijk advies".
Handelskennis
En dan de handelskennis. Wij
kunnen ons voorstellen dat en
kele leraren zich bij Mavo 4 er
over verbaasden, dat volgens
hen het onderdeel boekhotiden
duidelijk niet aan zijn trek
kwam: bij 16 vragen over het
economisch leven, 8 over boek
houden en 12 over bedrijfsreke-
nen. Ook een leraar heeft per
slot van zaken zijn voorkeur.
Mag hij a.u.b. De kandidaten
v.aren echter niet ontevreden
over de opgaven. „Niet al te
moeilijk", meenden zij.
Voor vwrschillende boekhoudkun
dige en bedrijfsrekenkundige
berekeningen cn vragen hadden
zij, dachten wij, toch wel even
tijd nodig. Maar ja, als je bij je
proefexamens als gemiddelde 8
tot 9 gehaald hebt. zoals ver
schillenden ons vertelden, dan
draai je ook voor deze vragen
je hand niet om. Deze kundida-
ten en vele anderen gaven blijk
van behoorlijk economisch in
zicht in het verdelen van de
examentijd. Vragen waarmee ze
vastliepen lieten ze rustig wach
ten tot ze met de rest gereed
wéren. Daarna pakten ze dat
moilijke rekenkundige proble
men weer op: „En het schoot
me dan ineens te binnen", aldus
een zeer enthousiaste kandidaat.
Mavo 3 kreeg bij handelskennis
uiteraard iets anders, behalve
bij de et. .lomische vragen die
praktisch hetzelfde waren als
bij Mavo 4. De boekhoudkundi
ge en bedrijfsrekenkundige op
gaven waren voor deze kundida-
ten niet zo eenvoudig. Een aan
tal kandidaten zal het zelfs wel
moeilijk gehad hebben met het
boeken van diverse posten in de
bankboeken, bijvoorbeeld, en
met het berekenen van verzeke
ringspercentages, brandschade
e.d.
Het oordeel van deze kandidaten
varieerde dan ook van redelijk
tot tamelijk, en zelfs tot zeer
moeilijk bij de examens hun-
delskennis.
Ombudsman
Er bestaan plannen om in Ne
derland een officiële ombuds
man aan te stellen. Moeten
ze wel een gehuwde nemen.
Hebben we gel ijk ook een
ombudsvrouw.
Ex
(s)ex-politierollyteam.
Leger
Uit het feit dat dienstplichtigen
aanmerkelijk lager worden
betaald dan beroepsmilitai
ren blijkt toch wel duidelijk
dat het leger dienstplichtigen
eigenlijk maar als een stelle
tje nietsnutten beschouwt.
Klucht
Iedereen klaagt over het weer,
maar niemand doet er iets
aan.
Onkundig
,Ik ben onkundig" zo heeft
Nixon
n het Witte Huis gesproken.
nderdaad: het heeft hem
daarbij
liet aan waarheidszin ontbro
ken.
Telefoon
\r is géén telefoonschandaal
in het Vaticaan: de pauselij
ke toestellen zijn niet afge
tapt. Voor veel verontruste
katholieken is dat geen
nieuws. Zij vreesden reeds
geruime tijd, dat er niet
naar de paus geluisterd
werd. Zelfs niei sttekum.
Citaat
Citaat uit een bericht over de
activiteit van een plaatselijk
politiekorps: ,.De politie ver
baliseerde voortstwaalf keer
een automobilist, die onder
invloed van alcohol verkeer
de". Dat moet een volhou-
dertje wezen.
Naam
President Bom-pidou
Vraag
Zestig procent van de basis
scholen in Nederland ligt in
een verkeersonveilig<e omge
ving vol risico's, zo heeft een
onderzoek uitgewezen. Is het
daarom, dat het voor veel
stads- en wegenplanners zo
moeilijk is om het schoolgeld
terug te gaan halen
Brief
Geachte ombudsman. Jaren
lang heb Ik In werkkracht
in dienst gesteld van mijn
minder bevoorrechte mede
mens en ik heb daardoor, te
gen mijn zin, enige bekend
heid gekregen. Op grond van
deze bekendheid heeft mer
mij nu een functie pegeven,
die ik weliswaar niet geam
bieerd heb, maar die mij
materieel een stuk verder
brengt. Dat houdt in. dat ik
mijn vroegere werk moet op
geven. Wat moet ik nu doen?
Antwoord: U moet het vooral
doen, beste briefschrijver, en
rustig verder gaan met hoog
opgeven. Scherven brengen
geluk, zullen we maar neg
gen.
Wind
Op de Veluwe, zo hebben we
gelezen, la meer schade aan
gericht door mensenwerk
dan door de storm. Uit die
hoek waait de wind harder.
Skylah
Het Is triest dat van Skylah
niet veel terecht komt. Het
Is een troost, dat Skylah ner
gens op terecht komt en
het bewijs geleverd is, dat
de Amerikanen voor drie
miljard dollar ook iets In de
lucht kunnen brengen,
niemand voor hoeft te schui
len.
Logisch
Volgens majoor Uyen, hoofdof
ficier bij de sectie logistiek
van de luchtmacht, zijn de
verhoudingen in het leger
zoek. Hij heeft uitgerekend,
dat er hij de luchtmacht op
Iedere duizend militairen één
generaal is, terwijl de land
macht het moet doen met
een generaal op 2 IJ2 dui
zend militairen. Maar beste
majoor, luchtmachtmensen
zijn nu eenmaal hoogvlle-
Geluk
Krantekop: „Rofitie schiet
jongeman in bovenbeen".
Heelt die knaap even geluk
gehad.
Groeiplicht
Het aantal hoofd- en opperojfl-
cteren bij de luchtmacht Is
de afgelopen Jaren opge
voerd vqn 560 lot 840. Het
aantal gewone militairen Is
daarentegen in diezelfde pe
riode met enkele duizenden
verminderd. Nou begrijpen
we, waarom de V.V.D.M.
met alle geweld van de
groctplicht aj wil. Als die
ontwikkeling doorgaat kun
nen die paar overgebleven
militairen straks wel doorlo
pend blijven salueren.
Pessimisme
Pessimisten beweren, dat in
Nederland de lente ei
herfst steeds dichter bij el
kaar komen te liggen.
Partij
In het Nederlandse politieke
koor vormt de P.P.R. d?
bas-partij.
