KUNST
OP
ZICHT
BSJ-band
voor en
door lief
hebbers
ii
Kunstuitingen
in Duyvenhuys
Leids Kamerkoor
op tournee
10 jaar spelen
voor de lol
Grafiek en
fotowerk
bij De Bink
kunst
PAGINA 5
ZATERDAG 19 MEI 1973
LEiDSE COURANT
In deze rubriek wordt de le
zers de mogelijkheid gebo
den te weten te komen wélke
„curiosa" zij onder hun in
boedel hebben. De voorwer
pen zullen op hun waarde
worden getest, nadat er een
beschrijving en eventueel
een foto gestuurd is aan:
„Vertrouwd met oud", re
dactie Leidse Courant, Kort
Rapenburg 2, Leiden. In
deze rubriek zullen de voor
werpen worden „ontleed" en
kunnen de lezers antwoord
op eventuele vragen krijgen.
Twee
pendules
De foto's van deze twee pendu
les werden on* toegezonden
door mevr. B. te L. Het
franse woord pendule wordt
gebruikt voor elke klok waar
een slingeruurwerk in ge
monteerd is. In het neder-
lands wordt met pendule
meestal de pendule de che-
minée (schoorsteenpendule)
bedoeld. Voor het midden
van de 18e eeuw zette men
de klokken meestal midden
op een tafel, pas hierna
komt de gewoonte in zwang
om de pendule op de schoor
steenmantel te plaatsen,
vaak geflankeerd door bij
passende kandelaars.
In die tijd begint men ook de klokken onder te nog uit meer
dere delen bestaande glazen stolpen te plaatsen. Behalve
de plaats van de klokken veranderen de gebruikte materialen
en de vormen eveneens. De beeldengroepen, waarin de wijzer
plaat is verwerkt, staan nu op een sokkel. Aanvankelijk zijn
deze voetstukken van hout, later van brons, marmer of edele
gesteenten. De populariteit van het in het vuur vergulde brons
neemt sterk toe en terwijl in bet begin slechts onderdelen van
dit materiaal gemaakte werden, worden nu steeds meer pen
dules geheel en al hierin uitgevoerd. Dit is vooral het geval na
dat Gouthière (1732 ca. 1813; „la dorure armat" (mat ver
guld brons) heeft uitgevonden en ingang heeft doen vinden.
Oorspronkelijk werden de onderdelen en de figuren van de
groepen afzonderlijk gemaakt en werden de pendules met be
hulp van schroeven in elkaar gezet. Later, toen het seriewerk
op gang kwam werden de klokken in hun geheel gegoten.
Hierdoor kon men niet meer ïoveel aandacht besteden aan het
detail en de ornameqtering is dan ook grof en slecht afge
werkt.
Uurwerken hebben altijd aanleiding gegeven omgeven te wor
den door voorstellingen met veel symboliek. Zo zijn er pendu
les waar de tijd (bijna) verscholen wordt achter een door een
nimf opgehouden sluier en vadertje tijd en symbolen van de
vergankelijkheid zijn ook vaak aanwezig. In de tijd van I ouis
XVI waren muziekinstrumenten, pijlkokers, brandende fak
kels, hoornen des overvloedse en motieven betrekking heb
bende op de oogst zeer in trek. De wijzers hadden vaak de
vorm van een lelie (symbool van de Bourbons). Na de revo
lutie werd echter van hogerhand bevolen dat deze tekenen van
de verderfelijke monarchie verwijderd moesten worden. De
wijzers werden vervangen door rechte of met vrijmetselaars
symbolen versierde exemplaren. Tevens moesten de klokken
in die tijd aangepast worden aan de nieuwe tijdsrekening, die
o.a. inhield dat een dag niet uit 24 maar uit 12 uur bestond.
Tijdens het franse keizerrijk werd ook op pendules Napoleon
onverbloemd verheerlijkt, b.v. op de klok waar Napoleon
door de Victorie een lauwerkrans boven het hoofd wordt ge
houden en men Diogenes ziet die zijn lantaarn uitdooft. Deze
had hij nodig bij het zoeken naar de ware mens en die tijd is
voorbij nu hij Napoleon heeft gevonden.
De pendule versierd met de or
namenten die betrekking
hebben op de oogst nl. de
aren, de man om het kaf
van het koren te scheiden en
de godin Ceres, godin van de
landbouw, ls de oudste van
de twee en dateert uit het
laatste kwart van de 18e
eeuw. De waarde bedraagt
1800,-. De andere is een
voorbeeld van de uit één
stuk gegoten klokken uit
Wenen afkomstig en da
teert waarschijnlijk uit het
derde decennium van de 19e
eeuw. Vele in de empire ge
liefde motieven, zoals de lier,
de griffioenen en palmetten,
zijn erop te vinden. De
waarde van dit exemplaar is
1000,-.
LEIDEN „Bier.." Het werkt als een rode lap op een stier, als die
term valt. „Schei er in godsnaam over uit" is het besliste, bijna
éénstemmig klinkende antwoord. „Niet dat we het niet zouden lus
ten, maar gewoon omdat we geen zin hebben om dat stempel voor
de tweede maal opgedrukt te krijgen. Vijf jaar geleden, bij de vie
ring van ons eerste lustrum schreef iemand er kolommen over vol
en leek het net alsof wij niets anders deden, dan alleen maar drin
ken". De leden van de Baker Street Jazz Band lusten om niet
iets te ontzenuwen wat niet waar is heus wel een pilsje, maar
zijn nog steeds verbolgen over die (en andere) slechte vertekening
van het beeld. „We zijn jazzband, doen het voor de lol en willen er
wel graag lol in blijven houden. Op een opgedrongen image, dat te
vens een soort belachelijk maken inhoudt, zitten we helemaal niet
te wachten. Daarvoor zijn we te serieus bezig".
De Baker Street Jazz Band is inderdaad al een hele tijd bezig. Welge
teld vandaag precies tien jaar geleden besloot een aantal piepjonge
kereltjes, onder de naam Hot Jazz Band, om dixieland te gaan spe
len. Een zeer vreemde keus, want allen waren afkomstig uit de
drumband van de buurt, maar het moest jazz zijn en niets anders.
Muziekinstrumenten bespelen was voor hen niet zo'n kunst, want
dat hadden ze geleerd in de drumband. Jazz was echter iets heel
anders, maar gelukkig waren er een paar studenten uit de Bakker-
steeg bereid tot het verstrekken van wat elementaire basiskennis.
Al snel kon worden overgegaan tot een demonstratie in het openbaar.
Eerste toehoorders waren de leden van de aquariumvereniging, die
echter geen genoegen namen met het programma van de band, dat
slechts bestond uit tien nummers. Een oud vrouwtje met een accor
deon moest de avond redden.
Dat was niet nodig op het Braassemconcours een paar jaar later.
De Baker Street Jazz Band (Bakkersteeg) werd tweede en stond
aldus de recensies een rooskleurige toekomst te wachten. In dat
zelfde jaar ontstond de nu bestaande formatie. Jan en Wim Vree
burg en Gerrit de Jong bleven; Bertus Verhoop en Trees Verklei
gingen. Voor die laatste twee kwamen maar liefst zes anderen in de
plaats. Hans Aalbersbergen, Tinus Visser, Peter Nagtegaal, Cor
Backx, John van de Geest en Jan Aalders waren de „vrienden", die
de formatie sterk moesten gaan maken.
Het woordje „vrienden" is niet toevallig. Het is namelijk hét uit
gangspunt bij uitstek. De boys van de band zijn opdeallereerste
plaats vrienden en spelen allemaal graag jazz. Andere belangrijke
facetten, die bij de Baker Street Jazz Band een rol spelen zijn het
amateurisme en de „lol". De jongens hebben beslist geen zin in een
De Baker Street Jazz Ban alleen John van de Geest ontbreekt
professionele status en willen hooguit vijf keer per maand in het
„veld" komen.
„We selecteren streng in onze optredens" vertelt Jan Aalders, de ma
nager en technische leider van de band. „We hebben zo'n beetje
onze vaste klanten, er komen er geregeld meer bij, maar we doen
echt niet alles wat we aangeboden krijgen. Ten eerste hebben we
daar geen tijd voor en ten tweede spelen we alleen daar waar het
gezellig is en waar we bij passen".
Die selectering lijkt overigens wel mee te vallen wanneer je hoort
waar de band zoal gespeeld heeft. In de beginperiode trad men
voornamelijk op in clubs en jongerensociëteiten in en rond Leiden.
Toen de naam eenmaal gevestigd was, werd de vraag om elders te
spelen vanzelfsprekend groter. Het podium van het Kurhaus was
zelfs te klein voor hen toen zij daar optraden en Gerrit (de Jong) is
absoluut in zijn commentaar over de ondergang van het roemrijke
gebouw. „Eén van de hoofdoorzaken is ongetwijfeld dat het hen ont
brak aan onze optredens, toen dat hoogst dringend gewenst werd".
Ook hun optreden in ,De Stad Rome" in Warmond was bijzonder
succesvol. Op het affiche stond het optreden van de band vermeld
als het laatste in Holland. Dat bevatte tevens een kern van waar
heid. Een maand later zou de band naar Duitsland gaan. Wim
Vreeburg vertelt hierover enthousiast: „We zakten spelenderwijs de
Rijn af en kwamen in een dorp waar een wijnfeest aan de gung
was. We vielen dus met ons neus in de boter en het optreden beviel
zo, dat we sindsdien elk jaar gevraagd worden om daar te komen
spelen".
De doldwaze verhalen eromheen doen waarlijk denken aan slapstick.
Waar de band ook komt: het is altijd lachen geblazen, maar, en dat
wordt in het gesprek wel duidelijk, dat ligt voornamelijk aan de in
stelling van de jongens zelf. Het 10-jarig bestaan heeft ook voor hen
al enkele tradities als consequentie meegebracht. Bijvoorbeeld op 3
oktober, 's Morgens spelen zij voor L'Esperance en gaan vervol
gens al spelend de stad in. Of op Koninginnedag, wanneer de band
in Zoeterwoude 's middags voor de kinderen en 's avonds voor de
ouderen speelt in de grote tent aldaar. En wat te denken van de
verplichting die de leden hebben om elke week vijftig cent in de
kas te storten, ter bestrijding van de onkosten. De jongens hopen
nog dat de a.s. tour naar Marokko ook één van de tradities zal wor
den.
In september gaat de groep naar dat Noord-Afrikaanse land op uitno
diging van een kennis die daar een bar-dancing opent. De band
moet de feestelijkheden gaan opluisteren. Nee, over gebrek aan be
langstelling hoeven ze niet te klagen. „Trouwens", zegt Cor Backx,
„Dat is mede te danken aan de duidelijk merkbare revival van de
jazz-muziek en dixie-land in het bijzonder. Vooral de jongeren wor
den steeds enthousiaster. Er wordt ontzettend veel gedanst, hoewel
de muziek zich daar niet zo voor leent. Aan de andere kant ls stil
zitten welhaast onmogelijk".
De BSJ band speelt ook andere soorten muziek en Tinus Visser merkt
in dit verband nog even op, dat hun optredens met groepen als Ex
ception, CCC en Sandy Coast uitermate goed geslaagd zijn. Hét
hoogtepunt voor de Baker Street was echter wel het optreden in
„De Drie Eendjes". Daaraan was door de organisatoren geen enkele
ruchtbaarheid gegeven, zodat er welgeteld 9 meisjes in de zaal wa
ren. „We waren met precies genoeg mensen om stoelendans te doen
en aldus geschiedde", grinnikt Jan Aalders.
Het was één van de weinige keren dat laatstgenoemde niet „ontsla
gen" werd. „Als de versterker begint te zingen (en dat gebeurt
nogaleens) word ik er prompt uitgegooid, maar als de spullen opge
ruimd moeten worden mag ik weer meedoen". Aan het bloemencor
so, de avond daarna in de Groenoordhal en aan het optreden voor
de carnavalsvereniging „De Kaninefaten", bewaren de bandleden
de mooiste herinneringen. Vooral in Noordwijkerhout is het (voor
zo'n 1600 man) een dolle doel geworden. Als we erop doorgaan
blijkt er eigenlijk niet zoveel voorkeur te bestaan. „Door onze selec
tie is een optreden nog nimmer tegengevallen; het is altijd gezellig
geweest en we zijn ook wél van plan om het zo te houden", zegt Jan
Aalders. Het klinkt als een verzekering van nog tien jaar Baker
Street Jazz Band. „Dat is het dan ook", wordt onmiddellijk gerepli
ceerd.
AD VAN KAAM
LISSE In de ruimten van kastel Keukenhof wordt tussen 25 mei en 3 juni voor de derde achter
eenvolgende maal een oude kunst- en antiekbeurs gehouden. Antiquairs zullen op deze beurs hun
door een expert beoordeelde collecties tonen. Naast het exposeren van oude schilderkunst, Ne
derlandse volkskunst, meubelen, tin, goud, zilver, klokken, gravuren en etsen leggen de anti
quairs deze keer de klemtoon op het geven van voorlichting. Iedere bezoeker wordt een litho-
druk uit de serie buitenplaatsen rondom het kasteel aangeboden. De beurs is geopend van 14.00
tot 22.00 uur en op zaterdag, zondag en Hemelvaartsdag van 11.00 tot 22.00 uur.
LEIDEN In het Dulvenhuys
aan het Rapenburg wordt mo
menteel een expositie gehouden
van schilderijen van de Leidse
schilderes Henriëtte van Traa
cn een collectie tekeningen en
aquarellen van Theo Galestin.
Twee geheel verschillende voor
beelden van kunstuitingen en -
opvattingen: het wel genoemde
maglscho realisme van Mw.
van Traa en het zuiver figura
tieve, probleemloze werk van
Galestin.
Men noemt het werk van Henriët
te van Traa wel „Magisch-rea-
listisch". What is in a name, in
elk geval zie Ik meer verwant
schap met het surrealisme al
is van Traa's werk geen zuiver
voorbeeld daarvan dan met
het realism-». Zij probeert ethi
sche begrippen tot kenbare uit
beelding te brengen, meer dan
snirituele, filosofische duisterhe
den voor de kijker te etaleren
in een bizarre vormgeving. Er
7:in denkt rtli. meer verschillen
dan verwantschap. Hoe dat al
les zii, het is moeilijk uit be
spiegelingen over haar werk het
wezen daarvan te leren kennen
en we zullen ons daaraan ook
niet wagen.
Leiden - De Leidse koren doen
het goed! Veel rederv om daar
trots op te zijn en alle steun te
geven die maar mogelijk is om
er niet een, maar dan ook niet
één verloren te laten gaan. Men
kan financiële steun geven,
maar ook daadwerkelijke steun
Adressen voor
lidmaatschap
Alma Maierkocr
Degenen die het Alma Mater
koor een goed hart toedra
gen kunnen zich als lid opge
ven b J mevrouw Pols. Rood-
enburgstraat 34 Leiden, tel.
31CS4 ('s avonds na 7 uur),
j Maar beter nog kan men
zich direkt naar de repetities
begeven die worden gehou-
den op maandagavond S uur
in het gebouw Rehoboth Ra
penburg 10, hoek Langebrug.
Hoe goed de Leidse koren het dan
wel doen, blijkt uit de vele op
namen en uitzendingen voor ra
dio en televisie, zoals Con Amo-
re verleden jaar (NCRV), het
Studentenkoor en -orkest „Colle
gium Musicum"(NCRV, en van
deze week een KRO-opname),
De „Stem des Volks" (vele ke
ren voor de VARA), en het
toonkunstkoor, waarvan in de
naaste toekomst opnamen zullen
worden gemaakt voor gramo-
foonplaten. Een grote eer valt
het Leids Kamerkoor te beurt,
dat op 26 en 27 mei naar Olden
burg (Duitsland) vertrekt voor
het geven van enige kerkconcer-
ten. Daaraan vooraf concerteert
het in de Kurzaal in Schevenin-
gen op vrijdag 25 mei (om
20.30), waar het medewerking-
verleent aan het programma
van het Residentie-orkest in het
kader van 55 jaar Nederlandse
muziek. Binnen de omlijsting
van werken van Conradus,
Dresden, Ton de Leeuw en Ver
meulen, zingt het Leids Kamer
koor de Missa Hercules Dux
Ferrariae van Josquin Des
Prez.
Na terugkeer uit Duitsland geeft
het nog concerten in Loserhof in
Den Haag (28 mei), in Bronovo,
in het Zeehospitium in Kijkduin
en in de gevangenis, om tenslot
te op 27 en 28 juni in het kadei
van het Holland Festival nog te
concerteren in de Oude Kerk in
Scheveningen met de Missa sine
nomine van Byrd en enige Ma
drigalen van tijdgenoten van
deze componist.
Des Prez (1450-1521), een compo
nist uit' de derde Nederlandse
school, ofschoon nu juist deze
uit te voeren Missa Hercules
Dux Ferrariae daarvan niet de
kenmerken heeft, «csquin wc; li-
te aan het hof van He.eules I te
Ferrara, aan wie hij deze m.s
opdroeg. Het merkwaardige is,
dat hij hier nog de oudere can-
tus firmus-techniek heeft ge
handhaafd, waaromheen de an-
Schilderkunstig gezien zien wij
wel een verandering ten opzich
te van het werk dat een tijdge-
leden voor het eerst in de pu
blieke belangstelling kwam. Het
ls rijper geworden in technische
zin als kunstproduct ter
wijl de methode —het zicht
baar maken van abstracties
dezelfde gebleven is. De meege
geven titels zijn voor de kijker
altijd „leesbaar", d.w.z. men
vindt er die titel steeds In te
rug, al ls het dan In de zo sterk
persoonlijke uitbeelding van de
schilderes.
M 20
Werken als „Hogerhand", een
hand uit de wolken, met draden
verbonden aan een man en een
gepantserd paard op e"n wanke
le brug. „Chanson historlque",
een muzikant in een door ker
ken en ruines omgeven land
schap, waarin ook een carré
so'dnten. Minder duidelijk is
„Verloren element", een gekooi
de vogel, door een touw waar
aan "en anker, verbonden met
een scheepsmodel in een fles.
Daarentegen minder abstract zijn
schilderijen als „Besloten le
ven", een oud echtpaar tegen
een achtergrond van voorwer
pen uit een verleden tijd. Tijdel-
gen js ook „Aan de grens", drie
nonnen voor een grensboom.
Doorzichtig zijn ook weer
„Vluchtig nieuws", als bladeren
in de wind rondvliegende kran
ten vanuit een loze deur. Realis
tischer is „Lente in Parijs", een
bloeiend boompje omringd door
hopen afval van de stad. En zo
ls er meer, alles minutieus ge
schilderd en gecomponeerd tot
aantrekkelijke werkstukken.
Maar welk een tegenstelling met
het probleemloze, figuratieve
werk van Th-eo Gnlestin. Op
deze t"ntoonstelllng raken de ui
tersten elkaar letterlijk. Subtiel,
ietwat nerveus tekenwerk ln
korte lijntjes en streepjes opge
bouwd. gewassen tekeningen cn
aquarellen van verscheiden
structuur Technisch knap in
over het algemeen klein for
maat.
H»t stelt geen problemen (en
vraagt dus ook geen antwoord),
maar het g'-eft de gesuggereer
de natuurstemmingen mooi
wopr. De nqunrel „Prins Hen
drikkade" is bijvoorbeeld zo'n
sfeervol!» prent, evenals „Dap-
perstreat" en verschillende
b"relnndschannen. He^l mooi is
een eewassen tekening van een
boerderij, vol sfeer „Tuin in
Wük aan Ze"", klein maar fijn
„De Kaae" en het kleine pren-
tle „Ï.Tssel bij Zutnhen". Vooral
dit laatste toont het vermogen
van Gnlestin om In klein bestek
een bennolde sfeer vast te leg
gen. Het Is ner-hollands werk,
geënt op de beste tradities. De
tentoonstelling ls open tot 2
Juni, behalve on de manndaeen.
WILLEM PRINS
LEIDEN Bij De Bink aan de Roosevcltstraat ls deze maand een
expositie Ingericht van op de reclame gerichte z.g. toegepaste grafi
sche kunst en fotowerk. Er zijn mooie, soms zelfs zeer goede cn
fraaie werkstukken te zien van Henk Schcringa (opleiding Rietveld
academie grafisch ontwerpen) werkzaam bij Fasson als art-director
voor Europa. De tweede exposant Is Pieter Wijmans (opleiding
Rietveld Academie, afd. fotografie), thans werk/aam «Is zelfstandig
fotograaf maar eerder verbonden geweest aan de I.eldse roipgrovu-
dere stemmen canonisch of imi-
.tatorisch zijn verweven. De can-
tus firmus is gcbouv.d op re-ut-
re-ut-re-ra-mi-re. ont'eend aan
de klinkers uit de naam Hercu
les dux Ferrarie. ln het Kyr.e
treedt zij op eerst in de so
praanpartij, later in de tenor
partij; in het Gloria aan het
eind (Domine Deus, Agnus
woord in „Qui tolbs peccata
mundicv ncens n dc tenor
partij. In het Sai
I dc t
part
In het
I
III met dit
ren in I dc cantus firmus d.a-
gen en in III weer de sopranen,
een parallel dus met het begin
van deze i
Dei); bij het Miserere op de Het Leids Kamerkoor staat onder
leiding van de jonge dirigent
Huub Kerstens. aan wie wij nog De tentoonstelling laat niet al'een i
zulke g >ede herinneringen heb-1 f-ar-i ei m d—i fr: v °r'
ben van het vorige c nccrt in' b> -id voor verschillende po-
de Zuiderkerk. Daar kunnen j riot* e u'tgaveii. ma.- - ook
bc'.angst'-il ind'.n in Le den kaar-1 vcci grafsoh werk voor reela
ten voor dit conc.il op v. jüug me-d .-ici den. /."t>hes, zoals
25 mei. aanvragen bij het Resi- van de arnhemse filmwcek, re- t
dentie-orkest of via het plaats- presentatie! drukwerk als kalen- t
kaartenbureau aan de Kurzaal. derbladcn, ontwerptekeningen I
B. RIJNDERS voor bedrijfsruimten, kunstzin-
r cht Is bel.-ng-
i ii en te wekken
ele zake n maar
een lust voor het oog
