Broeierig Suriname op de planken gehekeld
Introductieconcert als
psychologisch raadsel
Financiële situatie
Roermond moeilijk
jEigentijdse
Surinaamse
manifestatie
Kunst en Kunstenaars
Doden bij
acties in
Rhodesië en
Zuid-Afrika
Arabisch protest
tegen verklaring
Frans episcopaat
KORTE METTEN
KERK
EN
WERELD
IRONSIDE ALS
PAUS JOANNES
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 25 APRIL 1973
Amsterdam „De reacties
van het Nederlandse pu
bliek op onze voorstellin
gen zijn voor mij tot nu
toe de grootste verrassing
geweest. Ik stond versteld
over de wijze waarop ons
cabaret overkwam. Het
was fantastisch. Toen wij
nog in Suriname waren,
vroegen wij ons af hoe be
paalde begrippen die in Su
riname duidelijk zijn hier
begrepen zouden worden.
Fantastisch, alles komt
goed over." Henk Tjon, re
gisseur-acteur van 't Suri
naams cabaretgezelschap,
dat sinds 19 april een tour
nee door Nederland maakt
met het programma „Land
te koop", kan nauwelijks
zijn enthousiasme verber
gen als hij terugkijkt op
zijn eerste ronde door Ne
derland.
Het politiek satirisch programma
,,Land te koop", dat inhaakt op
de maatschappelijke toestanden
en wantoestanden in de broeie
rige Surinaamse gemeenschap,
is zeer mild.
Henk Tjon komt er rond voor uit:
„Het programma is mild. Wij
hebben vanuit de Surinaamse
mentaliteit -gewerkt. De aard
van de Surinamer is niet dat
harde, dat doorgevoerde keihar
de. Wij zijn dan ook niet hard
in onze teksten, maar wel onver
biddelijk. Wij brengen naar Su
rinaamse begrippen een gedurfd
programma".
Drie jaar geleden nam Henk Tjon
met de Surinaamse schrijfster
Thea Doelwijt het initiatief voor
het oprichten van een cabaret
gezelschap. De Nederlandse
Stichting voor Culturele Samen
werking met Suriname en de
Nederlandse Antillen (Sticusa)
had Henk Tjon naar Suriname
uitgezonden. Voordien acteerde
hij vier jaar bij de Haagse Co-
medie en het zoldertheatertje
„Het Paradijs", de voorloper
van het huidige Haagse HOT-
theater. Henk Tjon maakte ook
deel uit van het Jazztrio met
Wim Stolkwijk en Chris Hinze.
Hij trad op met de One Man
Show „Alleen voor blanken".
Een confliot met de Sticusa-doch-
ter in Suriname, het Cultureel
Centrum Suriname (CCS), was
voor hem aanleiding zelfstandig
een cabaretgezelschap op te
richten. „Het CCS vond mijn
ideeën in mijn produktie
„Frrrek" (Val dood), te kritisch
en gevaarlijk. Ze gaven de
voorkeur aan lijfsbehoud boven
vrij artistiek handelen."
Toen Henk Tjon de gewaagde
stap nam onafhankelijk en zelf
standig op te treden, bestond er
in Suriname geen cabarettradi
tie. Rond de jaren twintig
bracht een zekere Kruisland een
one man-achtig programma op
de planken, waarbij op satiri
sche en folkloristische wijze de
toen bestaande sociale proble
men werden gehekeld.
Henk Tjon noemt „Land te koop"
een echt Surinaams program
ma. „De spelers zijn weliswaar
hoofdzakelijk creolen, moksie
people (mengelmoes van allerlei
rassen), maar de inhoudelijke
en uiterlijke vormen, de rituele
vormen, zijn wel degelijk af
komstig van de verschillende et
nische groepen in Suriname.
Ons cabaret bestaat uit een
kerngroep: Thea Doelwijt en
ik. Walter Muringen zorgt voor
de muziek. Wij breiden steeds
uit. Onlangs nog met Percy
Muntslag, die balletpedagoog is,
en Rudy de la Fuente, een de-
corontwerpr.
Het aantrekken van goede spelers
vormt een groot probleem. De
eisen die ik stel liggen hoog: ik
verlang volhouden, discipline en
volledige inzet van de spelers.
Bij ons bestaat geen theatertra
ditie en er leeft dus ook geen
theaterdiscipline. Het bijbren
gen van de discipline neemt
veel tijd in beslag. Je moet wel
van goede huize komen, als je
het wil volhouden."
Naast deze vaktechnisdhe proble
men moet de energieke Henk
Tjon vechten tegen het wantrou
wen dat de Surinaamse gemeen-
sohap jegens zijn activiteiten
koestert. Deze achterdocht ma
nifesteert zich in de houding van
de Surinaamse overheid, een
conglomeraat van weerspannige
ambtenaren, carrière najagende
stroopsmeerders en gefrustreer
de snobs, voor wie het landsei-
gene nog steeds iets minder
waardigs is."
„In tegenstelling tot het particu
liere bedrijfsleven hebben wij
DEN HAAG Reeds een aantal dagen trekt een Surinaams
cabaretgezelschap met zijn programma „Land te koop" volle
zalen. Het gezelschap, onder leiding van regisseur/acteur
Henk Tjon (24 jaar) en schrijfster Thea Doelwijt (35 jaar),
presenteert een eigentijdse Surinaamse manifestatie, waarin
toestanden uit het laatste restje tropisch Nederland, worden
gehekeld. Dank zij financiële steun van de Stichting Culturele
Samenwerking met Suriname en de Nederlandse Antillen, kan
het gezelschap in Nederland optreden. In het programma
wordt gebruik gemaakt van een aantal bestaande sketches,
geactualiseerd en voor Nederland begrijpelijk „vertaald".
De groep bestaat uit negen man, die allen werkzaamheden
hebben, die raakvlakken hebben met cabaret. Zo is regisseur
Henk Tjon als leraar vrije expressie verbonden aan enkele
middelbare scholen in Paramaribo. Daarnaast ziet hij als
voornaamste taak zijn landgenoten meer cultuurminded te
maken voor wat hij noemt „het landseigene". De wijze waar
op hij die doet valt niet altijd even best bij de Surinaamse
overheid, zoals blijkt uit bijgaand interview. „Land te koop"
een politiek satirisch programma, is op dinsdag 1 mei te zien
in Diligentia in Den Haag en op dinsdag 8 mei in Leiden.
„De Oude Jagersband" een
bekende Haagse Orkestver
eniging geeft op zaterdag
28 april een concert in de
Houtrust Rotonde onder
leiding van zijn dirigent J.
W. Verheijen. Solisten
zijn Anette Andriessen, so
praan en Margriet Andries
sen, piano.
„Een woud van bewegende
zuilen" (zwaarte 25 ton be
ton) zal te zien zijn in het
Museum Boymans van
Beuningen te Rotterdam
van 27 april tot 11 juni. De
Belgische kunstenaar Pol
Bury heeft de zuilen gego
ten.
De Haagse kunstschilder en
tekenaar Carel Bruens ex
poseert zijn werken tot en
met 27 mei in kunstzaal
„Interstudio" te Den
Bosch. De expositie om
vat 44 doeken, tekeningen
en gouaches, aangevuld
met foto's van zijn monu
mentale werken.
van de overheid nog nooit mate
riële steun gehad. Alleen bij
deze laatste produktie heeft een
van onze speelsters, die onder
wijzeres is, buitengewoon verlof
gekregen." Wij hebben voor
onze voorstellingn steeds uitno
digingen gestuurd naar minis
ters en hoge ambtenaren. Maar
ze zijn nog nooit komen kijken.
Wij hebben nooit een duidelijke
reactie ontvangen van de over
heid. Wel liet men via tussen
personen weten, dat wat wij
doen gedurfd is, soms zelfs ge
vaarlijk. Wij kregen weieens in
direct een waarschuwing dat
wij ons moesten matigen.
Over de inhoud van ..Land te
koop" zegt Henk Tjon: „Het
programma is actueel, sociaal
kritisch, politiek kritisch. Bij
het recente stakingsconflict heb
ben wij positie gekozen voor de
stakers. Het heeft ons sterk
aangegrepen dat er doden zijn
gevallen. Het doet er niet
toe wie het was, Abaisa (de
bosneger die tijdens een demon
stratie door "de politie werd
neergeschoten) of een ander.
Wij hebben een rouwlied ge
maakt, waarin wij het dood
schieten van Abaisa memore
ren. In feite is het lied een
rouwlied voor het land:
„De politie, de ambtenaren, de
ministers, de rijken
Ze hebben de stem van het volk
niet gehoord,
Ze hebben niet begrepen hoe
slecht onze armen het hebben.
Ze kennen slechts een begrip: de
mocratie
Maar ik heb niet begrepen wat zij
willen."
Henk Tjon Is met zijn cabaret
dwars door Suriname getrok
ken, vanuit Paramaribo naar de
uithoeken van de districten.
,,Wij hebben alle lagen van de
bevolking bereikt. In de volks
theaters waren de reacties over
weldigend, maar in het CCS-ge-
bouw, dat hoofdzakelijk wordt
gefrequenteerd door de holle-
bolle Surinaamse society, waren
de reacties zeer voorzichtig.
Het succes van de tournee door
Nederland is voor Henk Tjon
een stimulans om bij zijn terug
keer zijn landgenoten nog meer
te doordringen van de waarden,
die in de Surinaamse cultuur
verborgen liggen. „Om te bewij
zen dat wij iets presteren be
hoeven wij niet noodzakelijk
naar Nederland te gaan. Het
lijkt mij belangrijker in onze ei
gen regio, het Caraïbisoh ge
bied, de bewijzen op tafel te
leggen."
Voorlopig heeft Tjon nog zijn han
den vol om zijn landgenoten te
overtuigen van de Surinaamse
prestaties. Dit geldt dan vooral
voor de Surinaamse bewind
voerders, die nog een sterke
hang hebben naar de koloniale
■mentaliteit en afwijzend staan
tegenover alles wat lijkt op zelf
kritiek. Het cabaret van' Henk
Tjon is dan ook systematisch
geweerd van het Surinaamse
t.v.-scherm. Maar dank zij de
Wereldomroep, die opnamen
van het optreden in Nederland
heeft gemaakt, zal het cabaret
nu wel versohijnen op de Suri
naamse beeldbuis, d.w.z. als de
Surinaamse overheid op het
laatste moment er geen stokje
voor steekt.
Sig. W. Wolf
Scène uit het politiek-satirische programma „Land te koop"
Wat kan de violist Marvin Zipo-
ryn en de pianiste Dorothy Sa-
machon hebben bewogen om he
lemaal uit de Verenigde Staten
naar het Haagse Diligentia te
komen en hier ten koste van
veel geld een concert te geven?
Zijn zij zo slecht op de hoogte
van de normen in het interna
tionale concertbedrijf dat zij
menen dat aan een dergelijk
concert behoefte zou bestaan?
Moet hun droefgeestige, myste
rieus-flegmatieke activiteit wor
den toegeschreven aan mislukte
geldingsdrang gepaard gaande
aan volledig gebrek aan zelfkri
tiek?
Het musiceren gaf op deze vragen
geen antwoord. De violist heeft
instrumentaal betere dagen ge
kend want hij kan een goede.
volle en mooie toon ontwikke
len, al komt er scherpte en on
zuiverheid bij. Zijn muzikale
vuur, zo het er is geweest, is
geblust want hij speelt traag-
plichtmatig, onverschillig-
schools, maar erkend moet wor
den dat hij sterk wordt geremd
door de pianiste die geen rede
lijk tempo aan kan en beter
weg weet met de voet op het af
dempend pedaal dan met de
vingers op de toetsen. Is zij ver
antwoordelijk voor de absolute
afwezigheid van samenspel en
speelvreugde, om over her
scheppend vermogen maar niet
te spreken?
Wie waren de dupe? Niet zozeer
de vijftien bezoekers tegen
sterk gereduceerd tarief, die in
elk geval konden proberen een
psychologisch raadsel op te los
sen, als wel Mozart, Beethoven,
Bloch en Brahms die voor déze
muziek niet aansprakelijk
mochten worden gesteld.
SALISBURY (RTR) Bij guer
rilla-activiteiten teen Rhodesië
en Zuid-Afrika en een tegenac
tie zijn elf doden gevallen.
De Zuldafrikaanse minister van
politiezaken, Lou wrens Muller,
maakte bekend dat vier Afri
kaanse politiemannen omkwa
men toen zij vrijdag is da
strook van Caprivi In een hiiv-
derlaag vielen die guerrillastrij
ders uit Zambia hadden gelegd.
In Salisbury deelde de veiligheids
macht mee dat vier soldaten en
drie guerrillastrijders in
noord oosten van Rhodesië wer
den gedood tijdens de bloedigste
botsing sedert een opleving 1
de guerrilla-activiteit in decem
ber vorig jaar.
Het bisdom Roermond heeft
gisteren het verbouwde bis
schopshuis aan de Paredis-
straat daadwerkelijk in gebruik
genomen. De verbouwing, die
vier ton heeft gekost, is voor
de helft betaald door het bis
dom. De rest is afkomstig uit
giften, waarvan ongeveer zes
tigduizend gulden van de groep
uit Lisse, die indertijd het feest
geschenk voor mgr. Simonis
heeft bijeengebracht en vorig
jaar zich ook inspande voor
mgr. Gijsen.
De laatste heeft er bij de inge
bruikneming van het huis op
gewezen, dat het reeds lang
aan een gedegen onderhouds
beurt toe was. Sedert 1932 had
geen wezenlijke vernieuwing
plaatsgehad.
Overigens is de financiële si
tuatie van het bisdom Roer
mond weinig rooskleurig. Na
Groningen is het het armste
Nederlandse diocees. Voor bij
zondere investeringen zijn on
voldoende middelen beschik
baar.
Zo kon Limburg als enige bis
dom niet meedoen aan de pen
sioenregeling voor priesters.
Men hoopt dat per 1 januari
1974 te kunnen doen, maar als
men het vereiste bedrag van
3,5 miljoen niet tijdig bijeen
kan brengen, zal men voorlo
pig een apart Limburgs fonds
stichten, waarvan de uitkerin
gen lager zullen moeten zijn
dan elders in het land.
Indien het bisdom er spoedig
in slaagt het voormalig groot
seminarie. dat nu verhuurd is
aan de rjksgebouwendienst te
verkopen, is men volgens de
jlgemeen econoom van het bis
dom, drs. J. Tonnaer een flin
ke stap dichter bij de aanslui
ting bij het nationale fonds.
Drs. Tonnaer ontkende, dat de
inkomsten zouden zijn terugge
lopen vanwege de moeilijkhe
den rond de nieuwe bisschop.
Een recente steekproef heeft
uitgewezen, dat de vaste kerk
bijdragen dit jaar met achttien
procent zijn gestegen.
Met de kerkbesturen, die wei
gerden het voorgeschreven
percentage af te dragen aan
het bisdom, is volgens drs.
Tonnaer gepraat en steeds
konden de misverstanden uit
de weg worden geruimd.
Indien individuele parochianen
bij hun kerkbijdrage aantekenen
dat hiervan niets aan het bis
dom mag worden overge
maakt, vraagt het bisdombe
stuur dat de parochie probeert
Jeze personen te overtuigen van
de nuttige besteding van dit
geld.
Anderzijds stuurt het bisdom
bestuur de kerkbijdragen, die
menen uit protest rechtstreeks
overmaken aan het bisdom in
plaats van hun parochie, terug
met het verzoek hun eigen pa
rochie financieel te blijven
steunen.
De acteur Raymond (Ironside)
Burr speelt paus Joannes in
een t.v.-portret, getiteld „Een
man genaamd Joannes", dat
zondag via ABC-televisie in
Amerika is uitgezonden. De
foto toont hem nog als aarts
bisschop Roncalii, nuntius in
Istanboel, samen met Gil
Anov, die speelt voor Joseph,
een van de ruim zeshonderd
joodse vluchtelingetjes, die in
Turkije gedurende de tweede
wereldoorlog werden -vastge
houden en werden bedreigd
door de nazi's.
De ambassadeurs van de Ara
bische landen te Parijs hebben
hun diepte verontwaardiging
uitgesproken over het docu
ment, dat de Franse bisschop
pen hebben gepubliceerd over
de verhouding tussen christe
nen en joden en waarin het
recht van het Joodse volk
Ook deze zomer worden
weer elke zondag korte „dien
sten-voor-mensen-onderweg"
gehouden in het historisch
kerkje Blauwkapel aan de weg
Utrecht-Hilversum. Deze dien
sten beginnen van zondag af om
tien uur en elf uur. In de va
kantiemaanden juni en juli
komt er voor mensen die
vroeg op pad zijn nog een der
de dienst bij. Deze begint dan
om negen uur. Voorgangers en
assisterende vrijwilligers uit
vele geloofsgemeenschappen
werken aan de diensten mee.
Het hoofdbestuur van de
Evangelische Maatschappij,
Jodichemdreef 28, Odijk heeft
opnieuw een prijsvraag uitge-
schreve», nu met de vraag
naar een onderzoek naar de
theologische inhoud van het
begrip pluralisme en betekenis
daarvan voor de verdere ont
wikkeling der oecumenische
gedachte. Er zijn drie prijzen:
1000, 750 en 500 gulden. De
jury zal worden gevormd door
een commissie van vijf hoogle
raren. De sluitingsdatum is 1
april 1974.
Twee boedhlstische monniken
in Khon Kaen in Thailand heb
ben een collecte gehouden voor
de crematie van twee honden,
„die vroom naar de prediking
van de monniken hadden ge
luisterd". De honden waren
vorig jaar de tempel van Na-
poh binnengekomen en toonden
zich zo aanhankelijk aan dere
plaats van gebed, dat zij niet
meer weg wilden.
De „Dresdner Kapellkna-
ben", het koor van de Hofkir-
che in Dresden hebben hun
425-jarig jubileum gevierd. Het
koor werd in 1548 door keur
vorst Moritz von Sachsen opge-
richt. Onder anderen Karl Ma
ria von Weber, Richard Wag
ner en Karl Maria Pembaur
zijn bij het koor betrokken.
#Paus Paulus heeft opnieuw
een vrouw als consultor be
noemd, en wel zuster KIëre
Hermann in de adviesraad van
de congregatie voor de Katho
lle opvoeding, waarin al een
andere vrouw, zuster Magdale-
na Morawska als consultor is
opgenomen.
De ambassadeurs betreuren
het dat de bisschoppen door de
erkenning van Israel het gewe
ten van Franse en Arabische
christenen in verwarring heb
ben gebracht. Bovendien ach
ten zij de bisschoppelijke uit
spraak zeer opportuun - gezien
het tijdstip: enkele dagen na
de Israëlische aanval op Bei
roet en kort voor de viering
van het 25-jarig bestaan van
Israel. Volgens de Arabische
ambassadeurs kan het de bis
schoppen niet onbekend zijn
dat de erkenning van Israel
reeds vijfentwintig jaar wordt
uitgelegd als de miskenning
van het recht dat het Pales
tijnse volk op zijn land heeft.
Reeds eerder hadden ook vier
katholieke bisschoppen van Sy
rië scherp geprofeteerd tegen
het Franse doe- mt, hoewel
daarin nadrukk jk op de
rechten van de Palestijnen
wordt gewezen. In Israëlische
kringen werd het document
zeer gunstig ontvangen.
V.U. A'dam
onderzoekt
ver
anderingen
geloofsleer
Het Instituut voor Praktische
Theologie aan de Vrije Univer
siteit te Amsterdam stelt een
onderzoek in naar de verande
ringen in het geloofsleven. Ook
wil het Instituut onderzoeken
hoe mensen vandaag hun ge
loof verwoorden. Daarbij roept
het instituut de medewerking
In van „degenen die wel eens
over deze zaken hebben nage
dacht of die bij zichzelf be
paalde veranderingen constate
ren".
Men kan zijn bevindingen en
gedachten per ongefrankeerde
brief schrijven naar het insti
tuut voor praktische theologie,
antwoordnummer 2941. Am
sterdam. Vermelding van leef
tijd en kerkgenootschap wordt
op prijs gesteld. De gegevens
worden vertrouwelijk behan
deld.
De belangrijkste drie vragen
waarom het hierbij gaat zijn:
wat verstaat u onder geloof?
W-?lke plaats neemt het geloof
in uw leven in? en welke wijzi
gingen hebben zich in uw ge
loofsleven voorgedaan?
Het instituut, dat een speciale
binding heeft met de gerefor
meerde kerken, verricht het
onderzoek in overleg met prof.
dr. P. G. van Hooydonk van
het Pastoraal Instituut van de
Katholieke Theologische Hoge
school Amsterdam en met de
Hervormde deskundige dr. R.
G. Scholten.
Vorig jaar lanceerde het insti
tuut een oproep aan leden van
de verschillende kerken om po
sitieve of negatieve ervaringen
met kerkdiensten op te sturen.
Hierop zijn enkele honderden,
vaak zeer uitvoerige reakties
binnengekomen, die de grond
slag vormen voor verdergaand
onderzoek. De resultaten zullen
ter zijnertijd woren gepubli
ceerd.
