Na ruim 20 jaar gratie op
komst voor Berkelse arts
Klandestiene klusjesmannen
in Moskou verdienen royaal
?PS3o
Koplopers van
schaakstrijd
weer op winst
Economie in
W. Duitsland
bedreigd door
oververhitting
TWEEMAAL VEROORDEELD TOT LEVENSLANG
Massaproces
in Istanboel
DINSDAG 17 APRIL 1973 LEIDSE COURANT
Den Haag Op een regenachtige zaterdag
middag in september 1952 wordt in het Zuid
hollandse tuindersdorp Berkel een 35-jarige
huisarts gearresteerd, verdacht van moord
door het toedienen van een dosis cyaankali
op zijn vrouw. Hij zou op deze manier de
weg hebben willen vrijmaken voor een hu
welijk met het 19-jarige dienstmeisje van
de familie. De Berkelse arts dr. O schrijft
op dat moment zijn naam in de geschiedenis
van de Nederlandse criminologie; een ini
tiaal dat jarenlang de voorpagina's van de
kranten zal halen, een initiaal waar achter
een persoon schuil gaat die middelpunt zal
worden in een van de meest sensationele
moord- en rechtzaken die Nederland heeft
gekend.
«nsationeel en uniek, want nauwelijks vier jaar na
dat de Berkelse arts dr. Opdam voor de moord op
zijn vrouw tot levenslang is veroordeeld, houdt Ne
derland opnieuw de adem in. In cel 6 van de Leeu
warder strafgevangenis wordt het lijk gevonden van
gevangene Adri Lodders. Ook deze blijkt door
cyaankali om het leven te zijn gekomen. Lodder zat
net als mede-gevangene dr. Opdam levenslang uit
wegens vergiftiging van zijn vrouw. Weer wordt dr.
Opdam als de daderv aangewezen. Uniek in Neder
land, een moord op een medegevangene. De Berkel-
arts wordt opnieuw tot levenslang veroordeeld,
uniek in onze nationale criminaliteit.
Jniek en sensationeel, want nog vóór hetproces in de
eerste moordzaak op gang komt. wordt de verdedi
ger van dr. Opdam, de vermaaTde strafpleiter mr.
Huygens gearresteerd en dertig dagen gegijzeld,
verdacht van valsheid in geschrifte. Mr. Huygens
zou een briefje, dat in de cel van Opdam wordt ge
vonden, en waarvan de inhoud hem onmiddellijke
invrijheidsstelling kan bezorgen, opzettelijk hebben
vervalst. Later wordt hij daarvan vrijgesproken, na
het proces tegen dr. Opdam. Te lgat vinden velen,
omdat deze gebeurtenis ongetwijfeld vaD invloed is
geweest op de sfeer rond het proces tegen de arts.
Jniek en sensationeel, omdat door dit laatste voorval
uitermate gespannen sfeer ontstaat tussen recht
bank en openbare aanklager enerzijds en de verde
diging anderzijds; een dermate gespannen sfeer, dat
het nodig wordt geacht aan de rechtbank een extra
rechter toe te voegen en de Orde van Advocaten het
nuttig vindt een verdediger voor de verdediger aan
te wijzen. Een niet overbodige voorzorgsmaatregel,
want deze extra-verdediger ziet zich tijdens de eer-
De vermaarde strafpleiter mr Huygens speelde een
belangrijke rol in het proces tegen dr. O. Hij werd
zelf ook gegijzeld. Uniek in de geschiedenis.
ste uren van het proces genoodzaakt advocaat mr.
Huygens in bescherming te nemen tegen een aanval
van de rechtbankpresident,
ensationeel, omdat uit de tweede moord blijkt, dat
gevangenen over dodelijk vergif kunnen beschikken,
ensationeel, omdat dr. Opdat in beide processen plot
seling brieven en briefjes kattebelletjes") tevoor
schijn weet te toveren, die hem zouden vrijpleiten
van beide moorden.
De hele affaire van de Berkelse arts staat thans op
nieuw in de belangstelling door de verschijning van
het boek „Dr. O. levenslang vergiftigd", van de
free-lance journalist Rolf Boost en de onthulling
daarin, dat nu, ruim twintig jaar nadat dr. Opdam
voor het eerst in de publiciteit kwam, gewerkt
wordt aan zijn vrijlating. De rechtspraak is in Ne
derland de laatste jaren was gewijzigd. Lange ge
vangenisstraffen worden niet meer gezien als zalig-
makkend voor de oplossing van de criminaliteit. Ge
nezingstherapieën behoren tot de mogelijkheden, al
dus Boost. Ook dokter John Opdam heeft daarvan,
na jaren in diverse gevangenissen te zijn verwaar
loosd, uiteindelijk kunnen profiteren. Gevangenispsy
choloog dr. J. A. M. Dorpmans Scheveningen)
heeft van de volledig verwaarloosde, volslagen apa
thisch geworden man, een naar zijn zeggen herstel
lende patient gemaakt, die na 3'/2 jaar therapie rijp
is om in de maatschappij terug te keren. Niet alleen
dat pleit volgens Boost voor de vrijlating van Op
dam. Ook het feit, dat de praktijk van de Neder
landse rechtspraak heft gelerd, dat levenslang, ook
tweemaal levenslang, nooit langer duurt dan twintig
jaar. Als bewijs dat ook de justitie werkt aan de
vrijlating van Opdam, geldt het feit dat Opdam - als
voorbereiding op vrijlating - een maand lang is ge
test in de Psychiatrische Observatie Kliniek in
Utrecht, een plaats waar ook twee van de Drie van
Breda zijn heengebracht. Zoals bekend, is ook een
menselijker aanpassing van het uit 1887 daterende
gratiebesluit in voorbereiding.
Boost legt in zijn boek hier en daar erg veel nadruk
op de fouten die politie en justitie in de twee Op
dam-zaken zouden hebben geakt. Dat was dan no
dig, zo verdedigt Boo6t zich, om de balans, die ja
renlang scheef heeft gehangen, weer een beetje in
evenwicht te brengen. Want één ding staat volgens
Boost bij het zo triest verlopen leven van Opdam als
een paal boven water: een objectieve beoordeling
heeft hij nooit gehad. Daarvoor zijn er teveel fouten
gemaakt bij het justitiële onderzoek. Daarvoor ook
zijn bij de rechtzaken tegen Opdam teveel subjectie
ve verklaringen als bewijs toegelaten. Tegen zijn
wil in is Opdam een voorbeeld geworden van het
spreekwoord: eenmaal veroordeeld altijd veroor
deeld. En hij was al veroordeeld vóór de eerste
rechtzaak tegen hem begonnen was, aldus Boost, zo
wel voor de openbare mening, als voor de politie en
rechterlijke macht. Boost hekelt met name de voor
ingenomenheid die de zaak van de Berkelse arts
heeft gekenmerkt, een vooringenomenheid waarop
ook de verdediging suitte, die tot in hoogste instan
tie vrijspraak heeft bepleit wegens gebrek aan be
wijs.
Zo is volgens Boost nooit voldoende aandacht besteed
aan de zelfmoord-theorie van Opdams vrouw, die
volgens haar man aan een hersentumor leed en zeer
De Berkelse arts dr O. voor de eerste maal voor zijn rechters. Hij zou uiteindelijk tweemaal terecht staan
wegens moord. Tweemaal levenslang. Daarmee werd hij de langst gestrafte Nederlander in de jongste
historie.
zwaarmoedig zou zijn geweest. Die temor is door
andere deskundigen nooit geconstateerd, maar feit
is, dat dokter Opdam eerder bij andere patiënten
een tumor had geconstateerd, nadat andere deskun
digen niets gevonden hadden. Een feit dat tijdens
het proces ook voor de nodige opschudding zorgde
was, dat bepaalde lichaamsdelen van het slachtoffer
reeds vernietigd waren, vóórdat de verdediging in
staat was gesteld eigen deskundigen een tegen-on-
derzoek te laten verrichten. Een gebeurtenis, waar
over met name de wereldberoemde Engelse toxico
loog William Purchase zich bijzonder kwaad maak
te. Het was ook deze geleerde, die voor sensatie
zorgde, door op te merken, dat de gevonden milli
gram cyaankali in de maag van Opdams echtgenote
beslist niet van gif afkomstig hoefde te zijn. Het
was volgens hem zeer wel mogelijk, dat dit afkom
stig was van vruchtenpitten. Maar de maag van de
overledene was niet meer beschikbaar. Purchase
verklaarde ook: „Een medicus zal nooit zo krank
zinnig zijn om cyaankali te gebruiken als hij Ie
mand om zee wil helpen, omdat juist voor de medi
cus veel betere en niet te achterhalen middelen ter
beschikking staan". Dr. Opdam, die steeds heeft ge
zegd onschuldig te zijn, had eerder verklaard, in
zijn apotheek echt wel middelen te hebben die geen
spoor achter laten indien hij van plan zou zijn ge
weest een moord te plegen.
De rechtbank en later in hoger beroep het gerechtshof
achtten voldoende bewijzen aanwezig om dr. O. tot
levenslang te veroordelen, in beide zaken.
In het wanhoop of inzicht en berouw dat dr. Opdam er
in 1965 toe brengt - hopende op gratie - een bekente
nis te schrijven? Hoe dan ook. hij bekent na dertien
jaar zijn vrouw door middel van cyaankali om het
leven te hebben gebracht. In de zaak Lodder brengt
hij het niet verder dan hulp bij zelfmoor.
Zijn veroordeling geschiedde indertijd op het feit dat
hij Lodder had vergiftigd nadat hij hem een brief
had laten schrijven die hem vrijpleitte van moord
op zijn vrouw.
Het gratieverzoek wordt afgewezen. Enkele jaren zijn
inmiddels verstreken. Ditmaal hoeft Opdam niet op
nieuw een bekentenis af te leggen om gratie te ver
krijgen. Boost wijst er in zijn boek op, dat de tijden
zijn veranderd en daarmee de opvattingen over gra
tie. Een bekentenis wordt nu juridisch als volkomen
waardeloos beschouwd. Het enige dat telt is de
vraag: kan deze man zonder gevaar voor zijn omge
ving terugkeren in de maatschappij. Zij therupcut
dr. Dorpmans is daarvan overtuigd.
Een praktijk als huisarts zit er voor der. Opdam na
zijn terugkeer in de maatschappij vermoedelijk niet
meer in. Het is aan te nemen, dat hij zich zal toe
leggen op free-lance vertaler van met name medi
sche boeken, een beroep waarmee hij zich nu al ge
ruime tijd bezighoudt. Hij vertaalt onder de schil-
naam O. P. Dam. Onder die naam heeft hij bijvoor
beeld een deel van Hildegard Knefs's boek „Een ge
geven paard" vertaald.
Varkens
houder
larricadeerde
boerderij
lALTBOMMEL (ANP) Door
tussenkomst van een woning
bouwvereniging In Den Bosch is
men erin geslaagd een failliet
verklaarde varkenshouder, die
zijn Inmiddels aan een Zuidhol
landse landbouwer verkochte
boerderij moest verlaten, aan
een andere woning te helpen.
varkensmester had zich bij de
komst van politie en deurwaar
der met zijn vrouw en kinderen
teruggetrokken in de boerderij
en deze met bomen en sloopau
to's gebarricadeerd. Hij weiger
de de boerderij te verlaten. Om
een conflictt e vermijden, scha
kelden de plaatselijke autoritei
ten een sociaal werkster in, die
erin slaagde in Den Bosch een
vervangende woning te bemach
tigen.
Ms ze geweld hadden gebruikt
om ons eruit te krijgen had ik
het hele huis in de lucht laten
vliegen", zei de varkenshouder
na afloop.
|l HAZERSWOUDE Deze
week wordt in de gemeente
Hazerswoude een collecte ge
houden voor de noodlijden
den in Vietnam. De Vredes-
werkgroep die het initiatief
hiertoe genomen heeft zal de
helft van de opbrangst af
staan aan het Medisch Comi
té Nederland-Vietnam en de
andere helft aan het natio
naal comité Heel Vietnam.
MOSKOU (AP) In Moskou opereren hon
derden klusjesmannen die, met gebruikma
king van bij de staat achterover gedrukt
materiaal en gereedschappen, jaarlijks
miljoenen roebels uit de zak kloppen bij
Moskovieten die hun nieuwe flat in orde
willen brengen. Het weekblad Literaturna-
ja Gazieta schat het bedrag dat onze klei
ne baasjes de Russen noemen ze Sza-
baszniksjaarlijks alleen al in Moskou
opstrijken op 40 miljoen gulden.
In een artikel dat deze „schande van het
particuliere ondernemerschap aan de kaak
stelt, maakt het blad duidelijk dat de sleu
tel tot een nieuwe flat in Moskou samen
met de deur ook een groot aantal proble
men opent.
Om te beginnen is de sleutel zelf al een pro
bleem. De sloten aijn van dermate povere
kwaliteit, dat ze gelijk moeten worden ver
nieuwd om ongewenst bezoek te vermyden.
De voordeur moet meestal worden bekleed
met kunststof om de tocht en het lawaai
van de hal enigszins tegen te houden. De
ruwe houten vloeren moeten worden vlak-
geschuurd en gebeitst, de geprefabriceerde
vensters moeten wworden gerepareerd etc.
Literpturneja Gazieta zegt, dat de gemiddel
de Moskoviet zo'n 120 roebel uitgeeft aan
deze kinderziekten en tweederde van dit
bedrag verdwijnt in de zakken van de ille-
gaile schnabbelaars.
Natuurlijk bestaat er wel een staatsbedrijf
dat deze werkzaamheden kan verrichten.
Het draagt de fraaie naam Zarja (Dage
raad), beschikt over 22 vestigingen in Mos
kou, maar functioneert slecht, zoals zoveel
openbare voorzieningen in de Sovjet-Unie.
De klandestiene klusjesmannen maken
daar dankbaar gebruik van.
De man die het vacuüm opvult dat door de
falende Zarja wordt geschapen, is de Sza-
basznik, zo schrijft het blad.
Een medewerker van het blad ging voor zijn
reportage in dienst van Zarja om uit te
vinden hoe nieuwe huiseigenaren worden
behandeld. Tot zijn ontsteltenis stelde hij
onder meer vast, dat zelfs in 16 verdiepin
gen tellende hoogbouw de lift pas gaat
werken als meer dan de helft van de flats
is bezet. Dit betekent voor de eerste bewo
ners dat ze bij de verhuizing' alle spullen
zelf de trappen moeten opzeulen.
Met zijn orderboek voor Zarja in de hand
stelde de medewerker van Literaturnaja
Gazieta vast hoe impopulair het staatsbe
drijf wel is. Tientallen deuren werden voor
zijn neus dichtgesmeten.
Koiikurrentie
Niet dat de Szabaszniks het altijd beter
doen. Zo gaf iemand hen eens opdracht om
de scheuren in zijn muur te dichten. De
beunhazen gebruikten in plaats van cement
een soort gips. Toen ze het in 's mans bad
kuip aanmaakten hardde het gips zo snel
dat het er met geen mogelijkheid
meer uit te krijgen was. Het slachtoffer
moet nu weer naar het openbare badhuis.
De planning van Zarja is schrikbarend
slecht. Rayons schijnen niet te bestaan. In
sommige flats komt nooit iemand, in ande
re flats regent het doublures.
Toen de journalist eens ergens aanbelde
werd de deur geopend en vroeg een Mos
koviet met een sardonisch lachje: Zarja?
Houden jullie hier soms een congres?
Directe confrontaties tussen het staatsbedrijf
en zijn klandestiene concurrenten komen
ook voor. In een bepaalde flat kochten de
Szabaszniks de beheerder om die de jour
nalist vervolgens onzacht aan de deur zet
te, in andere gebouwen gaven ze hem te
verstaan onmiddellijk op te hoepelen of an
ders
Niet zelden beschikten de duisterlingen over
betere spullen dan Zarja. Zo waren er Sza
baszniks die hun klanten lieten kiezen uit
zes kleuren isolatieplastiek, terwijl de staal
kaart van Zarja slechts drie kleuren telde.
Terechtwijzing
Vaak zijn de Szabaszniks, Literaturnaja Ga
zieta kon het niet ontkennen, bijzonder
goed georganiseerd.
Het blad geeft in dit verband het voorbeeld
van een uitermate mobiele organisatie die
zich per taxi naar alle hoeken der stad
spoedde voor het verrichten van de kar
weitjes. Literaturnaja Gazieta merkt met
spijt op, dat Zarja heel wat had kunnen
leren van deze geheime firma.
Bouwvakkers lenen vaak gereedschappen op
hun werk en verdienen er 's avonds een
dikke boterham bij. Het blijft niet bij
schroevendraaier of troffel, maar hele
schuurmachines, cementmolens en vracht
wagens dienen overdag het volk en 's
nachts het particulier initiatief.
Literaturnaja Gazieta besluit haar relaas
met een ferme terechtwijzing van het on
doelmatige functionerende staatsbedrijf
Zarja en doet tevens een beroep op de poli
tie om het verschijnsel Szabasznik, oor
zaak van een hele reeks vergrijpen, de kop
in te drukken.
YVDM gaat
paaseieren
uitdelen
UTRECHT(ANP) - De Ver
eniging van Dienstplichti
ge Militairen gaat op
tweede paasdag een de
monstratieve tocht maken
langs legerplaatsen en ka
zernes op de Veluwe en
de Utrechtse Heuvelrug.
Dit om aandacht te vra
gen voor het uitblijven
van een compensatierege
ling voor weekenddien
sten. De karavaan zal de
dienstdoende militairen
paaseieren aanbieden. Te
vens wordt gevraagd een
brief te ondertekenen die
wordt gestuurd aan parle
ment en minister, waarin
wordt gepleit voor invoe
ring van het recht op
compensatie voor alle
buiten de normale werk
tijden verrichte diensten.
ISTANBOEL Rtr - In Istanboel is
gisteren een massaproces tegen
256 linkse extremisten begon
nen, van wie er tien de dood
straf zouden kunnen krijgen.
Het proces Is het omvangrijkste
sinds het Turkse leger 's lands
politici twee jaar geleden op
droeg spijkers met koppen te
slaan.
Onder de beklaagden is de filmre
gisseur en acteur Yllmaz Gu-
ney. Hij en de anderen zijn vol
gens de aanklacht leden of sym
pathisanten van het ondergrond
se Tukse volksbevrijdingsleger.
Een andere beklaagde is de 25-ja-
rige student Ertugrul Kurkcu,
enige overlevende van de Mahir
Cayan-cel die in april van het
vorig jaar drie radardeskundi
gen uit het westen ontvoerde en
vermoordde.
Guney wordt ten laste gelegd dat
hij gezochte terrosisten. onder
wie Mahir Cayan, heeft gehol
pen en onderdak geboden. Hier
voor kan hij vijftien jaar gevan
genisstraf krijgen.
Weeroverzicht
Een zwak front trok maandag
avond over ons land. Na de
jrontpassage die vrijwel zonder
regen plaatsvond, stroomde op
nieuw koude, maar tevens dro
ge lucht over ons land uit. Deze
lucht, van de poolstreken af
komstig. laat geen hogere mid-
dagtemperaturen toe dan 10
12 graden. In heel west- en mid
den-Europa is het nog voortdu
rend te koud. Deze weersge
steldheid wordt teweeggebracht
doordat de winden hardnekkig
in de noordhoek blijven. Het
luchtdruksysteem. voor deze
circulatie verantwoordelijk, is
een hogedrukgebied, dat zich
met grote vasthoudendheid ten
zuidwesten van Ierland weet te
handhaven. Zolang in de positie
van dit hogedrukgebied nog
geen verandering komt. en daar
ziet het op korte termijn nog
niet naar uit. blijven de tem pa
raturen iets aan de te lage kant j
voor de tijd van het jaar.
De vooruijtzichten voor woensdag
en donderdag: zonnige perioden
en bijna overal droog. Iets kou
der..
Weersvooruitzichten in cijjrs ge
middeld over Nederland. Voor
donderdag: aantal uren zon: 3
tot 10. min. temp.: van onge- I
veer 5 tot 1 graden, max.
pemp.: van 8 tot 13 graden.
Kans op een droge periode van
mintens 12 uur: 90 procent,
kans op een geheel droog et
maal: 70 procent.
(ADVERTENTIE)
vanaf donderdag a.s. in
DE FEL OMSTREDEN FILM.
IN VELE LANDEN VERBODEN.
United Artists Nova Film
Statuten
stichting
zwembad in
Boskoop
worden
gewijzigd
BOSKOOP Op aandringen van
het stichtingsbestuur van het
zwembad, zal in de komende
raadsvergaderingen gesproken
worden over aanpassingen van
de statuten. Zo zal overwogen
worden of ook de burgerij kan
meespreken over het zwembad.
Tevens wil het stichtingsbestuur
zich persoonlijk verantwoorde
lijk stellen voor de veiligheid en
belangen van de zwemlustigen.
Een ander punt van overleg
zouden de tarieven moeten zijn.
Eventuele prijsstijgingen voor
1974. in 1973 zijn er geen te
wachten, zullen echter toch in
de gemeenteraad ter sprake
worden gebracht.
Koningin
treedt nog
niet af
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG - In de hoogste
Haagse kringen wordt
met nadruk tegengespro
ken dat koningin Juliana
het plan zou hebben bin
nenkort af te treden. Ook
is het niet haar bedoeling
om haar aftreden aan te
kondigen tijdens de vie
ring van haar zilveren
ambtsjubileum in septem
ber.
De koningin heeft voor de
komende twee jaren al
verscheidene officiële af
spraken liggen. Niemand
in haar nabijheid gaat er
van uit, dat zij bij het be
reiken van de 65-jarige
leeftijd de kroon aan Bea
trix zou willen overdra
gen.
ZOETERWOUDE - Zondag heb
ben de deelnemers aan het open
Zoeterwouds schaakkampioen
schap weer fel voor de punten
gestreden. Van de koplopers
won C. Paardekoopcr z'n be
langrijkste partij tegen D. Over-
devest en zegevierde Th. Ver-
steegen over naaste concurrent
H. v. Sonderen.
De verliezers krijgen concurrentie
van L. v.d. Hoeven en A. v.d.
Krogt, die hun partijen wonnen.
Ook de winnaar van de inhaal-
partij tussen A. Koevoet en J.
v. Leeuwen kon met drie punten
op de gedeelde 3e plaats ko
men. Tweede Paasdug wordt in
Bubel (achter de Sint Jan) de
vijfde ronde gespeeld, Daarin
ontmoeten o.m. de beide koplo
pers C. Paardekoopcr en Th.
Versteegen elkaar. Iedereen die
interesse heeft om te komen kij
ken of schaken; er zijn altijd
wel tegenstanders.
De stand luidt: 1—2 C. Puurde-
kooper en Th. Versteegen 4 pun
ten; 3 t/m 8 D. Overdevest, L.
v.d. Hoeven, A. v.d. Krogt en
A. Koevoet 3 punten; 7 J. v.
Leeuwen 2 punten.
Reconstructie
Noordeinde
kan beginnen
BOSKOOP - De reconstructie-
werkzaamheden aan het Noor
deinde zullen worden hervat. Na
de bouwvakvakantie wordt be
gonnen met de aansluiting aan
de Zijde.
Aanvankelijk zou het Noordeinde
rechtstreeks een verbinding met
de Hoogeveenseweg krijgen. Dit
werd echter na overleg mt de
gemeente Waddinxveen en pro
vinciale waerstaat verworpen.
Dout dit plan zou de Zijde in
Boskoop aanzienlijk ontlast wor
den, maar de dorpskern van
Waddinxveen zou verkeerstech
nisch in grote moeilijkheden
worden gebracht. De totale kos
ten van de reconstructie zullen
bijna zes miljoen gulden bedra-
gen.
HAZERSWOUDE Woens
dagavond wordt in het Ne
derlands Hervormd Vereni
gingsgebouw te Hazerswou-
de-dorp een klaverjaswed-
strijd gehouden, aanvang 20
uur. Prijzen: paaseieren.
t ALPHEN AAN DEN RIJN
Ontmoetingsbijeenkomsten
voor nieuwe bewoners van
Alphen worden gehouden op
3 en 8 mei in De Bron aan
de Troubadourweg.
LEIDEN - De EHBO-ver-
eniging „Peerke Donders"
i houdt op donderdag, 19 april
haar laatste oefenavond in
dit seizoen. De bijeenkomst
zal een bijzonder karakter
dragen. Het bestuur ver
wacht daarom alle gediplo-
i meerde leden om acht uur 's
avonds in clubhuis „Het
Honk".
(Van onze correspondent)
BONN Duitse economische instituten, die de regering regel
matig van advies voorzien, zijn van mening dat de Bondsre
publiek de Mark andermaal moet revalueren om het land
voor een economische en financiële catastrofe te behoeden.
Dit advies toont op welhaast dramatische wijze aan hoezeer
West-Duitsland op het gebied van economische macht en fi
nanciële stabiliteit in de wereld een koploper is geworden. In
nog geen drie jaar tijd werd de Mark tegenover de meeste
buitenlandse valuta's onder andere tegenover de Nederland
se gulden 13 procent meer waard.
Deze onstuimige ontwikkeling bergt echter volgens de economi
sche instituten ook een gevaar voor een oververhitting van de
conjunctuur in zich. In normale bewoordingen heet dit: de
Duitsers kunnen zich in hun rijkdom zoveel veroorloven, dat
de Industrie het niet meer kun bijbenen. Het gevolg is een
stijging van de prijzen, die dit Jaar weer om en om de 7 pro
eent zul liggen en de inflatie dus nog meer zal aanwakkeren.
Wordt er niet spoedig via markteconomische maatregelen inge
grepen, zo voorspellen de economische instituten, dan zullen
alleen maar streng dirigistische methoden kunnen verhinde
ren, dat de gecompliceerde economische structuur van het
land in elkaar stort.
Volgens de deskundigen is er zoveel geld in omloop, dat de
Duitsers zich alles kunnen veroorloven. De grote vraag, die
hierdoor ontstaat, jaagt de prijzen in de hoogte. Daarom stel
len de instituten een zogenaamde „conjunctuurtoeslag" voor.
Hieronder verstaan zij een extra-heffing op de inkomstenbe
lasting, waardoor er snel grote hoeveelheden geld uit de cir
culatie genomen kunnen worden. Ook het voorstel om de
Duitse Mark weer te laten zweven is bedoeld om een mati
gende invloed op de prijsstijgingen uit te oefenen.
Economische maatregelen vun bovenaf zijn in de Bondsrepu
bliek vooral urgent geworden, omdat de orderportefeuilles
aantonen, dat de industrie voor een nieuwe, stormachtige op
bloei staat.
