Prof. Tinbergen
over toekomst
is pessimistisch
van de wereld
Ccid^Souoatit
Amerikanen zouden
als „burgers" blijven
NOBELPRIJSWINNAAR 70 JAAR
:sg» -jggif*
Beschuldiging Vietcong:
H0Q8IUD
NS-Lente-
dagtochten
3-Daafise
prille lente-
tochten per bus
f130.-
ZATERDAG 31 MAART 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
ROTTERDAM De Nederiandse Nobel
prijswinnaar prof. dr. Jan Tinbergen wordt
op 12 april 70 jaar. Hij zal dan in New
York zitten. Als lid (en oud-voorzitter) van
het plancomité van de Verenigde Naties.
Hij zal daar verslag uitbrengen over zijn
bevindingen in welke mate de wereld vorde
ringen maakt in het tweede tienjarenplan
van de ontwikkelingshulp. Dat plan loopt tot
1980. Voor het forum van de wereld zal een
kleine, grijze man uit Holland gewagen van
zijn teleurstelling. Want er is veel niet ge
daan. „De algemene tendens van mijn
boodschap zal zijn, dat de wereld zich gro
ter inspanningen zal moeten getroosten dan
tot dusver en dat vooral een land als Ame
rika het er bij heeft laten zitten".
De algemene teneur van het verslag van prof. Tin
bergen zal er dus een zijn van „teleurstelling".
Die gaat dan gepaard met „vrees" voor ernstige
gevolgen in de wereld, wanneer de armoede zich
overal zó blijft ophopen, dat er wel conflicten moe
ten ontstaan met dienovereenkokstige risico's voor
alle mensen. De Rotterdamse hoogleraar in de eco
nomie meent, dat het westen te weinig beseft, wel
ke grote drama's schuil gaan achter een bijna on
belemmerde trek naar de steden in de arme lan
den. „Onze eigen zorgen en de jacfht naar steeds
meer doen ons helaas vergeten ons systematisch af
te vragen hoe erg het daar is".
Macht
Het lijkt ontwerkelijk het grote probleem van de
armoede in de derde wereld en de rijkdom van de
westerse landen in verband te brengen met de
strijd die thans in ons land woedt en waarbij ook
„redelijke inkomensverdeling" de inzet vormt. In
1947 schreef de sterk sociaal bewogen Tinbergen
dat in een geordende samenleving het niet aan
toevallige' krachten kan worden overgelaten met
hoeveel verschillende beroepen worden beloond.
En hij brengt dan het machtselement in het de
ding. We vragen hem hoe hij daarover denkt in de
huidige verhoudingen rond het arbeidsconflict hier
en de situatie in de wereld.
Er wordt veel over macht gepraat, maar macht
heeft verschillende componenten, zegt Tinbergen.
Een van die componenten is, dat macht schaars is
zoais b.v. ooik kapitaal of bijzondere capaciteiten.
Als het gaat om monopolievorming dan heeft de
macht 'iets kunstmatigs. De vakbeweging eigent
zich vaak bepaalde monopolie toe. Dat werd gebo
ren uit de noodzaak tot afweer. Gebundelde afweer
is het woord. Het argument waarmee men een be
roep kan doen op medemensen. „Een element van
grote betekenis voor linkse groeperingen die mede
door de 'invloed van de vakbeweging proberen de
politieke structuur in ons land te veranderen. De
minst aantrekkelijke component van macht is het
fysiek geweld. „Het is mogelijk wel te gebruiken
als er geen andere uitgangspunten meer zijn.
Daarom moeten we ook erg voorzichtig zijn met
onze zorg voor de arme landen. Conflicten: die
kunnen dodelijke gevolgen hebben en makkelijk es
caleren", zegt Tinbergen die principieel dienstwei
geraar was.
Starheid
„Ik betreur eigenlijk een beetje de starheid die
zich in het Nederlandse arbeide.rsconflict aan beide
kanten manifesteert. Ik denk, dat de twee partijen
eigenlijk niet zo ver van elkaar staan. Er zou niet
zo veel bezwaar tegen behoeven te zijn om thans
de gedachten van de Industriebonden te volgen.
Daarmee hoeven de werkgevers zich niet voor al
tijd vast te leggen. Dat zou ook niet zo goed moge
lijk zijn, omdat tevens rekening gehouden moet
worden met het proces van vraag en aanbod op de
arbeidsmarkt. Daar gelden zekere normen waar
van men niet te ver mag afwijken zonder in moei
lijkheden te kome:;. Daarom zou het veel prettiger
zijn als dit gehele probleem een duidelijk en be
wust onderdeel zou kunnen uitmaken van een inko
menspolitiek waaim mede de nivellering een rol
zou kunnen spelen. Maar helaas hebben we nog
geen leidraad hoe een redelijke inkomensverdeling
geleid zou moeten worden. Ik hoop wel dat die nog
eens te voorschijn komt. Minister Boersma heeft
daartoe een eerste stap gedaan met een bespreking
Prof. Tinbergen behoort zelf tot de bevoorrechte
groepen. Hij heeft destijds in een brief aan de „ei
gen partijgenoten" de socialisten zijn opvattingen
daarover kenbaar gemaakt. „Ook hoogleraren en
vele intellectuelen worden te hoog betaald. Als wij
nu de pas zouden Inhouden, zou dit tevens kunnen
betekenen dat vele jonge intellectuelen weer werk
zouden kunnen krijgen, want uit eenzelfde budget
zouden dan meer mensen kunnen worden betaald
on men zou dan ook de gehele vraag-aanbodssitua-
tle kunnen herzien'
Inmaterieel
De hoogleraar is niet bevreesd, dat de animo om
te gaan studeren zal teruglopen wanneer de toe
komstige beloning niet meer aantrekkelijk lijkt. Er
zijn o.a. Amerikaanse ervaringen waaruit blijkt
dat men zich makkelijk aanpast. Maar wij klam
pen ons nog te veel vast aan oude scholen en
waarden waarin de directeur-generaal bovenaan en
de klerk onderaan staat en hetzelfde geldt dan
voor de hoogleraer en de onderwijzer. Maar die
verhoudingen zijn niet vast en het is goed dat er
iets aan gedaan wordt. Het gaat er om of de moti
vatie alleen bij het geldverdienen ligt. Er zijn ook
andere dingen. Of het werk prettig is of je er enig
aanzien aan ontleent en dat hoeft niets met geld te
maken te hebben: dat zijn immateriële motivaties
en ik ken vele weteenschapsbeoefenaren die ook
voor mmder geld met evenveel enthousiasme hun
werk zullen doen", zegt prof. Tinbergen.
Hij geeft toe dat die situatie nog niet geheel verge
lijkbaar is met het werk op de lagere niveaus.
Toc.i zijn de verschillen minder groot als velen
denken. Men dient niet te vergeten, dat de mensen
op velerlei wijzen tot steeds weer andere behoef-
tenvoorzieningen gestimuleerd worden. Maar het
accent zou beter verlegd kunnen worden naar
het stimuleren ven meer arbeidsvreugde.
Het spijt me
Of ik pessimistisch ben ten aanzien van de toe
komst van deze wereld? Ja, het spijt me wel en de
hoop dat we een fn ander te boven komen is niet
zeker. In pleats van steeds verder te polariseren
zouden er meer verdraagzaamheid en eenvoud
moeten komen. Dat zijn deugden uit het verleden
die we blijkbaar vergeten hebben. Sommige jonge
rengroepen halen ze weer in de herinnering terug.
Maar de meerderheid van de bevolking laat zich
maar systematisch opjagen door reclame en an
dere vage beloften
Eenvoud betekent ook een bepaalde mate van te
vredenheid en daarmee vermijd je overdaad en on
nodige iuxe. Verdraagzaamheid betekent ook meer
begrip aan de onderhandelingstafel voor eikaars
standpunten waarmee je kostbare arbeidsconflicten
en erger dingen kunt voorkomen.
In zijn befaamde boek „Een leefbare aarde" heeft
hij zich fel afgezet tegen de opvatting dat de ar
moede aanvaard moest worden als een onverwijde-
1 ij Re trek van de samenleving. Men heeft grote
groepen van volken gehad waar deze opvatting
werd onderbouwd op godsdienstige wijze: het zou
„Gods wil" z.jn, c'at er armen en rijken naast el
kaar leven. Ik kan dat nauwelijks anders dan een
misbruik van godsdienstige gevoelens noemen, of
als men wil, huichelarij", schreef de hoogleraar.
JAN VAN DEN DUNGEN
Ajax-trainer Stephan Kovacs voelt zich best thuis tussen zijn in folkloristisch tenue gestoken land
genoten. Hij was gast op een partij ter gelegenheid van de opening van een Roemeens Festival
in Amsterdam, waar deze dansgroep optrad.
ADVERTENTIE
«a zondag JT
éasgE»
toegaf V#
gratis prM'' -I
«feSSS**"
s: s-%
Hulp voor
overstroomd
Noord-Afrika
DEN HAAG Het Nederlandse
Rode Kruis stuurt op korte ter
mijn baby- en kindervoeding
naar de overstroomde gebieder
in Noord-Afrika. Er gaan 30.000
potten naar Tunesihë en 28.800
raar Algerije. Het Rode Kruis
in Genève heeft dringend om
dekens, tenten, kleren er voed
sel gevraagd.
Reddingsacties worden in Tunesihë
uitgevoerd door de Tunesische
strijdkrachten en Amerikaanse,
Franse, Italiaanse. Lybische
vliegtuigen. De acties warden
vanaf een Amerikaans vliegdek-
schip geleid. De afgelopen drie
dagen zijn al circa 10.000 men
sen gehëvacueerd. Het dodencij
fer ligt in Tunesihë voorlopig op
83. Er zijn 26.300 mensen d
kloos. De toeristencentra langs
de kust en de hoofdstad Tunis
zijn gespaard gebleven.
Over de aanzienlijke overstromin
gen in Algerihë zijo nog weinig
gegevens bekend, omdat het
overstroomde gebied van Anna-
ba afgesneden is van de rest
van het land.
PARIJS (AP) De Vietcong
heeft gisteren de beschuldi
ging geuit dat er na de te
rugtrekking van de Ameri
kaanse troepen nog 10 000
tot 20.000 „als burgers ver
momde" Amerikaanse mi
litaire adviseurs in Zuid-
Vietnam zijn achtergeble
ven. Het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse
zaken heeft meegedeeld
dat ca. 7.200 man Ameri
kaans burgerpersoneel in
Vietnam zou blijven, maar
verwierp communistische
beschuldigingen dat 20.000
burgers in het geheim zou
den dienen als militaire ad-
schuldigde dc Zuidvietnamese
vice-premier Vien de Noordviet-
namezen dat zij een groot offen
sief zouden beramen. Er vond
gisteren in Zuid-Vietnam een
zwaar communistisch bombar
dement plaats. Het totaal aantal
bestandsschendingen dat sinds
28 januari gemeld is, bedraagt
nu ruim 9000. Sinds het staakt
het vuren zijn 15.363 Noordviet-
namezen en Vietcongleden ge
dood, onder de Zuidvietnamese
troepen vielen 3259 doden, 15.809
gewonden en 875 vermisten. On
der Zuidvietnamese burgers vie
len 474 doden en 1356 gewonden.
President Nixon heeft het aftre
den bekend gemaakt van de
ambassadeur in Saigon, Ells
worth Bunker (78). Hij wordt
opgevolgd door Graham Martin.
Nixon heeft maandag en dins
dag ontmoetingen met president
Thicu van Zuid-Vietnam.
(ADVERTENTIE)
ADVERTENTIE
VASTEN AKTIE
Giro 5850, Utrecht
Centr. Ralffeiaen-Boerenleenbank,
Eindhoven
't Is voorjaar, dus tijd voor
een feestelijk dagje uit.
Naar 't Lips Autotron in
Drunen of naar 't Evoluon in
Eindhoven, naar 'r
Openluchtmuseum in Arnhem
of naar het Dolflrama in
Zandvoort. En natuurlijk naar
dc Kcukenhofl
Keuze uit 17 verzorgde
dagtochten.
Alle inlichtingen vindt u
folder „Lcntedagtochtcn" die
u op het station kunt krijgen.
voordelig uit met NS
dc
J
Centralisme ivoekert voort
f\nze generatie maakt in Nederland een merkwaardig tweeslachti
ge ontwikkeling mee. Er wordt allerwegen geprobeerd onze sa
menleving zo veel mogelijk te democratiseren; maar tegelijkertijd
woekert een streven tot gemoderniseerd centralisme voort. En dit
laatste streven holt in feite het democratiseringsproces voor een be
langrijk dpel uit.
Wie rondom zidh heen kijkt, bemerict deze tweeslachtigheid wel in de
eerste plaats, maar niet uitsluitend in de politiek. Het onderwijs en
het arbeidsproces bijvoorbeeld worden in belangrijke mate betoeeret
door vanuit centrale punten te nemen beslissingen.
Bij het onderwijs heeft dat zelfs tot gevolg gehad, dat het woord „bij
zonder" bij het bijzonder onderwijs in veler ogen een overbodigheid
aan het worden is. Het arbeidsproces wondt tegelijkertijd beheerst
door vanuit enkele macatige economische concentraties en door
vakbonden begeerde beslissingen, terwijl de overheid dan nog in
heel veel gevallen de derde partij U dlo etevig aan de teugels wil
trekken.
Onder zulke omstandigheden lijkt de democratisering van onze sa
menleving soms op brandblussen waarbij men niet verder komt dan
het verplaatsen van de vuurhaard
Talent
Het probleem doet zich overigens ook in de politiek wel degelijk
voor; met name op het niveau van de plaatselijke en regionale
besturen.
„Onmacht" is de vaste klacht van gemeentebesturen wanneer ze
vastlopen bij hun pogingen het weirijn van hun burgers te verbete
ren. Van onmacht is er inderdaad sprake, omdat de centrale over
heid soms bewust, soms onbewust de besturen op Jager niveau
weinig speelruimte laat.
Maar naast de onmacht welke een gevolg is van het centralisme is er
ook een stuk onmacht welke wij zien als een gevolg van onvoldoen
de interessen en onvoldoende talent in de lagere bestuursorganen.
Het politieke werk krijgt plaatselijk en regionaal niet het talent waar-
op het recht heeft; trouwens ook wat het parlement betreft lOUdcn
we niet durven beweren dat de laatste twintig Jaar de kwaliteit
er op is vooruitgegaan.
Ombudsman
Qoms lijkt het erop dat we met zijn allen, ondanks alle kritiek op
de centralisatie, in ons hart al besloten hebben er toch maar in
te berusten: Regering en parlement bemoeien zich toch wel met al
les: zelfs al met de zieke spelers van Ajax en ontslagkwesties op
een lagere school.
We praten veel over de ombudsman; maar wat doen we om die zo
weinig mogelijk nodig te hebben?
Celio Longhl, 84 jaar, Is een aardige man. Hij loopt hier in zijn woon
plaats Felonica, Italië, naar het kerkhof om daar zijn eigen borst
beeld aj te stoffen. Zijn zerk en buste staan daar naast die van zijn
overleden vrouw. Celio heeft zijn eigen gegevens alvast maar laten
invullen: geboren in 1889, gestorven in 1975. En intussen sluit hij
met kennissen weddenschappen af, want hij Is er zeker van dat hij
inderdaad in 1975 zal overlijden.
Israëli
kunnen bezet
gebied kopen
TEL AVIV (AP) - De Israëlische
regering bespreekt op het ogen
blik de mogelijkheid dat Israëli
sche particulieren stukken bezet
Arabisch land kunnen overne
men. aldus in gisteren bekend
gemaakt door premier Melr.
Het voorstel is afkomstig van Ge
neraal Dajan, minister van de
fensie.
De terreinen waarom het gaat lig
gen bij Jeruzalem, de kant op
van Bethlehem, bij Hebron in
het zuiden en bij Ramallach in
het noorden, alsook in het ge
bied dat de strook van Gaza
scheidt van Sinai.
Zoeloes gaan
naar huis
RICHARDS BAY(RTR) - Honder
den stakende Zoeloes van de
enige aluminiumsmelterij
Zuid-Afrika bezit hebben besloten
naar hun woonplaatsen in het
thuisland Kwazoeloe terug te
keren.
Zij inden vrijdag hun loon en be
gonnen aan de tocht huiswaarts,
de smelterij overlatend aan dc
militairen die daar waren inge
zet nadat zevenhonderd Zoeloe-
arbeiders het werk hadden
neergelegd in verband met loon
eisen. Een aanbod van dc direr-
tic van dit door de Zuidafri-
kaanse regering als strategisch
object beschouwde bedrijf
de lonen van de Zoeloes met
twee rand per week (circa 7
gulden) te verhogen is door de
stakers verworpen. Zij verdie
nen gemiddeld 12 rand per weck
(circa 50 gulden).
Laat u eens drie dagen lang op
uw gemak door dc Belgische
Ardennen, de Semois Vallei,
het Ourthedal en mooi
Zuid-Limburg voeren. Een
feest voor 't oog, nu dit gebied
zich tooit in 't nieuwe groen
van 't prille voorjaar.
Prijs voor deze volledig
verzorgde reis van elk station
in Nederland f 130.-. Toeslag
kamer met bad of
éen-persoonskamer f 7.50.
Vertrek op 13,17 en 27 april
cn op 1,4 cn 8 mei 1973.
voordelig uit met NS
Milieu
conferentie
geëindigd
WENEN (DPA/AFP) - De eerste
ministersconferentie voor milieu
bescherming is vrijdag geëin
digd met het aannemen van
vier resoluties.
De 17 betrokken ministers doen
daarin de aanbeveling, vooral in
de toeristencentra de natuur,
landschap cn dierenwereld in
het bijzonder te beschermen, in
het onderwijs meer over milieu
beheer te brengen en die takken
van sport te bevorderen, zoals
zwemmen, skilopen en wande
len, die de natuur niet aan-
Bovendien werd besloten In 1975
In Brussel een tweede conferen
tie te houden. Een derde conf
rent ie zou dan op een nog ni
nader bopunlde datum in Zwit
serland worden gehouden.
Een aanbeveling daartoe zal bij
de Europese ministerraad wor
den Ingediend.
Tenslotte wensen de ministers een
studiecommissie voor een mo
gelijk „milieu-handvest".
De conferentie heeft drie dagen
geduurd.
Ed van Thijn
komend leider
PvdA-fractie
(Van onze parlementaire redac*
tie)
DEN HAAG Het Tweede Ka
merlid drs. Ed van Thi|n zal da
PvdA-fractie gaan leiden als
Den Uyl premier van het nieu
we kabinet wordt. Van Thljn
wordt beschouwd als de besta
kandidaat voor het fractlevoor-
zitterschop; z'in verkiezing
staat zondermeer vast, omdat
staat zondermeer vast, omdat
hij al lang „kroonprins" bij Den
Uyl is.
Van Thijn Is leider van de Am
sterdamse raadsfractie van zijn
partij geweest en leidt regelma-
Kamerfrnctie nis vice-voorzit-
ter. Partijvoorzitter Andró van
der Louw wordt In verbnnd met
het fractie-voorzitterschap niet
genoemd.
Andere opzet
lager beroeps
onderwijs
DEN HAAG, (ANP) - De minis
terraad heeft zich verenigd met
een ontwerpbesluit dat beoogt
een herstructurering vnn het la
ger beroepsonti^—uiis en het la
ger algemeen voortgezet onder
wijs te verwezenlijken. Het Is
het resultaat van een onderwijs
kundige ontwikkeling In de visie
op dit onderwijs, dat als een on
derwijskundig r.cheel met ver
schillende differentiatie-moge
lijkheden moet worden be
schouwd.
Dc verschillende typen van lager
beroepsonderwijs (het l.e.a.o.,
het l.h.n.o., het l.m.o., het 1.1.o.
cn het l.t.o.) blijven bestaan,
maar de onderbouw, met name
de eerste twee leerjaren, wordt
veel meer geharmoniseerd. Een
dergelijke tweejarige, meer al
gemene, onderbouw is slechts
mogelijk bij een vierjarige cur
susduur van dit onderwijs. In de
laatste twee Jaren vindt dan de
beroepsvoorbereiding plaats.
Ook dc doorstroming binnen het
lager beroepsonderwijs wordt
beter als gevolg van uniforme
toelatingsvoorschriften en van
deze tweejarige brugperiode.
I Naar een verdere harmonisering
van het lager beroepsonderwijs
is de regeling nog slcchtse een
I eerste stup.
