ERFENIS
VAN
DE GAULLE
LIJKT
FLINK
VERSLETEN
(Wit'
ZATERDAG 3 MAART 1973
Jean Lecanuet
PARIJS Het is uitermate
moeilijk een voorspelling te
doen over de percentages
die de grote partijen mor
gen zullen krijgen bij de
eerste ronde van de Franse
algemene verkiezingen. En
nog veel riskanter wordt
het wanneer men zich aan
een voorspelling zou wagen
wat er een week later op 11
maart gaat gebeuren, als
bij de herstemmingen niet
de percentages maar de ze
tels in de nieuwe volksver-,
tegenwoordiging worden
verdeeld. Op 4 maart, in de
eerste ronde krijgt ieder in
percentages het zijne. Maar
op II maart wordt het een
grote koehandel: a. trekt
zich terug voor b. om sa
men c. te verslaan. Met een
weinig fantasie kan de lezer
zelf wel uitmaken hoeveel
van zulke combinaties mo
gelijk zijn. En dan nog
moet men maar afwachten
of de kiezer alleen in het
stemhokje zal doen wat zijn
partijleiding hem adviseert.
Men vergete niet dat de
verkiezingen van 1969 pa
niek-verkiezingen zijn ge
weest. Een jaar tevoren,
mei 1968, werd vooral in
Parijs op straat gevochten.
Barricaden werden opge
richt en er werd zo met
traangasbommen en zelfs
met offensieve granaten ge
smeten dat de mensen in de
voorsteden 's nachts hun
bed uit kwamen om naar
dat heidense spektakel te
luisteren. Vier weken lang
waren alle fabrieken bezet
en er reed geen auto meer
door gebrek aan benzine en
het scheen alsof de burger
oorlog voor de deur stond.
De werkgevers werden tot
loonsverhogingen gedwon
gen waarvan zij nooit had
den gedroomd. Het politieke
leven van De Gaulle hing
aan een zijden draad. Met
die verschrikking voor ogen
Franse verkiezingen
in eerste ronde
won Pompidou de verkiezin
gen glansrijk. De angstig
geworden kleine en grote
bourgeoisie vluchtte in pa
niek naar het gaullisme,
dat zoveel zetels in het par
lement kreeg om gemakke
lijk, zonder coalitiegenoten,
een regering te kunnen vor
men. En die regering is, af
en toe met een ander eti
ket, vijftien jaar lang aan
het bewind geweest.
Die regering is versleten,
zoals ieder kledingstuk ver
slijt dat zomer en winter,
dag in dag uit. wordt ge
dragen. Ook versleten en
gecompromitteerd door
schandalen. Want nog
steeds blijven de bijbelse
woorden waar dat niet ie
dereen die „Here, here"
roept een waar christen is.
Velen zagen in het gaullis
me brood, zoals anderen tij
dens de bezettingsjaren
brood zagen in het natio
naal socialisme. Speculan
ten en arrivisten bezoedel
den de onkreukbare naam
van De Gaulle. Dat gaat
zich op de gaullistische par
tij bij de verkiezingen wre
ken. De grote vraag is wie
die verloren zetels gaat
Catastrofaal
De eerste opiniepeilingen
waren voor het gaullisme
catastrofaal. Niet alleen
een verval van meerderheid
naar minderheid, maar ook
nog de kans dat de verenig
de linkerzijde, het volks
front socialisten, commu
nisten en progressieve libe
ralen in het parlement
meerderheid zou worden,
desnoods met de hakken
over de sloot. In die cijfers
van de opiniepeilingen is de
laatste weken verandering
gekomen. Wel niet veel
maar toch genoeg om een
President Pompidou.
linkse meerderfieid in de
nieuwe kamer onwaar
schijnlijk te maken. Links
zal ongetwijfeld winnen
maar toch niet zoveel dat
het eenheidsfront zelfstan
dig kan regeren. Wij wagen
de onderstelling dat Mitter
rand, secretaris van de so
cialistische partij, daar in
zijn hart niet rouwig om zal
zijn. Een meerderheid van
maar een paar stemmen is
niet houdbaar. Er behoeven
maar enkele linkse leden
met griep in bed te liggen
jf de linkse regering valt.
Er is dus kans dat het gaul
listische verlies kleiner
wordt dan aanvankelijk ge
dacht. Aan Pompidou, de
De Franse straten staan al wekenlang
koppige opvolger van De
Gaulle, zal het niet liggen.
Om zichzelf en de bezitten
de klasse in Frankrijk op
het kussen te houden
schrikt hij er niet voor te
rug Frankrijk aan de rand
van de afgrond te brengen
door een linkse kamer naar
huis te sturen en ander
maal algemene verkiezin
gen uit te schrijven. Mitter
rand eerste minister? Geen
haar op zijn hoofd dat er
aan denkt...!
Als iemand het voor het
gaullisme goed doet, is het
de minister van financiën
en economie Giscard d'Es-
taing. Ofschoon hij techno
craat in hart en nieren is,
heeft hij op zijn manier
toch humor. In de metro zit
hij in een pullover net als
jan en alleman. Als er een
congres is van zijn conser-
vatief-liberale partij hdalt
hij zijn harmonica voor de
dag en speelt op het po
dium een vrolijke deun.
Messmer heeft „de kleine
luyden" achter zich. Gis
card kan rekenen op de
kleine en de grote bourgeoi
sie. Hij is de chirurg die
vlijmscherp het mes han
teert. Maar veel patiënten
hebben vertrouwen in hem.
Geen kwakzalver dus. Hij
voorspelt een rijk Frankrijk
tegen de jaren 1980 en '90.
veel rijker dan Engeland
met zijn magere pond en
zelfs rijker dan Duitsland
met de vette mark. Dat ho-
-en de Fransen graag, want
iedere fransman, al ziet hij
er nog zo sjofeltjes uit,
heeft wel wat in de kous,
eerder nog in de kous dan
op de bank, want wat niet
weet dat niet deert. En hoe
de frank onder links bewind
gaat reilen en zeilen moe
ten we nog maar afwach
ten. Giscard is jong, heeft
nog een heel leven voor
zich en heeft reden genoeg
om te hopen dat hij in 1975
op de hoge stoel in het Ely-
sèe komt te zitten. Dat
weet Pompidou en daarom
zijn die twee geen vrienden.
Centrum
Diezelfde hoop heeft ook
Mitterrand. In 1965 scheelde
het maar weinig of hij had
er gezeten: bij de herstem
ming kreeg De Gaulle 55 en
hij 45 procent. Met Giscard
behoort Mitterrand tot de
twee populaire figuren in
deze verkiezingscampagne.
Wat bewijst dat er in Frank
rijk veel aan het verande
ren is. Niet alleen in de ar
beidersklasse, maar ook bij
de intellectuele midden
stand bij het centrum.
Dat centrum stemde vroe
ger overwegend katholiek.
De M.R.P. was zeker geen
confessionele partij, maar
toch we een verzameling
van overwegend katholie
ken. De M.R.P. heeft het
niet kunnen houden en is
verdwenen. In haar plaats
kwam het Centrum, ver
deeld in een rechter en lin
kervleugel. De rechtervleu
gel regeert mee met de
gaullisten, de linkervleugel
is met Lecanuet en Jean-
Jacques Servan-Schreiber
in de oppositie. Wat Leca
nuet bij de middenmoot
goed maakt, bederft Schrei-
Francois Mitterrand.
ber, want die loopt als een
olifant door de porcelein-
kast.
Alles in Frankrijk is aan
het veranderen, waar het
buitenland goed zal doen op
te letten. Het patronaat,
vroeger geheid protectionis
tisch, aanvaardt de ge
meenschappelijke markt, de
concurrentie, en moderni
seert zich. De socialistische
partij is veel minder dog-
matisch-marxistisch dan in
het verleden, en zoekt weer
naar het humanisme van de
vredesapostel Jean Jaurès.
Ook bij de communisten is
een nieuwe generatie aan
het opkomen, die niet meer
alles prijst wat Moskou
wijst. Ook de katholieken in
Frankrijk gaan met hun
tijd mee en volgen met
aandacht wat er in Neder
land gebeurt. De nieuwe ca
techismus wordt hier druk
gelezen.
Onder de priesters is een
opiniepeiling gehouden,
waarbij het volgende bleek.
Voor de gaullistische meer
derheid 50 procent, voor het
linkse eenheidsfront 34 pro
cent (voor de socialisten 25
procent, voor de communis
ten 9 procent). Die peiling
gold voor alle priesters:
voor de priesters beneden
de 40 jaar waren de cijfers
als volgt: gaullisten 28 pro
cent, eenheidsfront 64 pro
cent. Op de vraag of socia
lisme en katholicisme met
elkaar verenigbaar zijn,
antwoordden met ja: 79
procent. In het Parijse
avondblad Le Monde van 27
februari hebben 30 priesters
en leken een oproep gepu
bliceerd, waarin zij stelling
nemen tegen „de machten
van het geld, welker enig
doel winst is en waarmee
de staat nauw is verbon
den...". „Een belangrijke
stap naar verandering is
gedaan door de recente
aanvaarding van een ge
meenschappelijk regerings
program door de commu
nisten. de socialisten en de
progressieve liberalen". De
■ndertekenaars besluiten
net de opmerking dat dit
-rogram op geen enkel
junt onverenigbaar is met
het evangelie.
Deze ontwikkeling verbaast
niet, als men zich het docu
ment herinnert dat een jaar
geleden 1 mei 1972 is
uitgebracht door een episco
pale commissie in Frank
rijk na vele en diepgaande
gesprekken met arbeiders.
Erkend werd in dat rapport
met hoeveel moed, geduld
en edelmoedigheid mannen
en vrouwen langer dan een
eeuw hebben gestreden
voor overgang van een ka
pitalistische naar een socia
listische maatschappij.
Door de bisschoppen werd
de eerlijke vraag gesteld of
cerk en geestelijkheid voor
die strijd voldoende begrip
hebben getoond. Een eerste
conclusie leidde tot deze
uitspraak: „Ondanks onze
goede wil staan wij nog ver
van de arbeiderswereld,
van haar cultuur, van haar
taal, van haar spontane
reacties en van haar senti
mentele aspiraties".
Natuurlijk zal het van be
lang zijn te weten na 4 en
11 maart wie van deze ont
wikkeling in het Franse ka
tholicisme het meest zal
profiteren: het centrum van
Lecanuet of het linkse front
van Mitterrand en Mar-
chais, hier wat percentages
meer, daar wat percentages
minder. Daarover zal nog
heel veel inkt uit de pennen
vloeien. Dat is niet te ver
mijden, want Frankrijk zal
de komende vier jaar be
stuurd moeten worden, hoe
dan ook. Maar belangrijker
is wat in en onder de grond
aan het groeien is.
LUCAS KLEIJN
in hel leken van de verkiezingen van morgen
LONDEN Als Harry Droogstoppel de baas was, zou
Groot-Brittannië nooit lid geworden zijn van de E.E.G. Nu
dit laatste toch is gebeurd, verwacht hij er niet veel goeds
van. Zeker niet voor de heilige Britse zondag, deze typische
instelling, die Harry al 38 jaar bewaakt en beschermt als
trouwe schildwacht van de Here God.
Harry Droogstoppel heet eigenlijk H.J.W. Legerton. Hij is
secretaris-generaal van Groot-Brittannië's „Lord Day Ob
servance Society", de puriteinse nationale Vereniging tot
het in ere houden van de Dag des Heren, een taak waar
mee hij de handen vol heeft. De L.D.O.S. bestaat al 142
jaar. Ze werd gesticht in 1831, door dominee Daniel Wil
son, van de Londense gemeente Islington. Deze dominee is
later bisschop van Calcutta geworden.
Harry Legerton lacht zelden, vandaar zijn bijnaam. Hij
zegt: „Onze Society is tegen bioscoop, theater, dansen, te
levisie, sport en elke andere vorm van ontspanning op zon
dagen. Het enige wat wij dulden op de Dag des Heren zijn
kerkelijke diensten, rust en ziekenbezoek."
Het liederlijke vermaak, waaraan de bewoners van het
vasteland zich 's zondags overleveren en waarvan hypo
criete Britse toeristen ook lekker plegen te genieten, doet
Harry Legerton sidderen van afschuw.
Dank zij de goede zorgen van Harry Droogstoppel en zijn
medewerkers is de Britse zondag de saaiste dag van de
week, een dag waarop weinig vreugde te beleven valt en
bijna iedere Brit ofwel in bed ligt. ofwel de auto wast ot-
wel in de tuin werkt. Op te merken valt bovendien, dat de
katholieke kerken hier 's zondags nokvol lopen, terwijl de
protestantse doorgaans leeg blijven.
Voor haar campagnes om 's zondags alle pret te bederven
steunt Harry's Society op zgn. zondagswetten, die onder
meer dateren uit de jaren 1625, 1677 en 1780. In 1780 keur
de het Britse parlement een Sunday Observances Act goed.
die grotendeels ontsproten was. uit het brein van de Lon
dense protestantse bisschop Porteus die de zondige bevol
king wilde dwingen de Dag des Heren te heiligen.
De saaie Brilse zondag brengt weinig verkeer op
straat, omdat vertier en ontspanning buitenshuis vrij
wel niet te vinden zijn.
Aan de kust mag Je hier op de Dag des Heren geen ple-
zierbootjes verhuren of ijs verkopen op het strand. In heel
het land mogen de Britten 's zondags hun geliefd cricket
alleen spelen met personen van hun eigen parochie. Voet
bal is 's zondags eveneens wettelijk verboden in de meeste
Britse gemeenten en golf mag dan slechts gespeeld worden
op het eigen clubterrein. Je mag je 's zondags niet ver
mommen met pruiken, snorren en baarden, valse neuzen
en kostuums. Theaters, opera, circussen en nachtclubs
kunnen geen voorstellingen geven. Carnavalsoptochten en
kermissen behoren evenmin tot de mogelijkheden.
Dansen in openbare gelegenheden is 's zondags ook verbo
den. Alle danszalen moeten 's zaterdags te middernacht
sluiten. In de pubs mag je op de Dag des Heren geen „vo-
gelpik" spelen. Biljarten is dan eveneens wettelijk taboe.
Gelukkig had het Lagerhuis in 1932 een vooruitstrevende
bui. Het keurde toen een wet goed, die elk gemeentebe
stuur van het land het recht geeft om naar eigen goeddun
ken bioscoopvoorstellingen, muziekuitvoeringen, recitals,
voordrachten, debatten en het openhouden van 'musea, die
ren- en plantentuinen toe te laten.
Dank zij deze wet kunnen televisie- en radio-uitzendingen
van toneelstukken, concerten en variétéprogramma's door
de vingers gezien worden, ofschoon zij in strijd zijn met de
oude wetgeving. In oorden des verderfs, zoals Londen en
de meeste andere Engelse steden, duldt men 's zondags
een of twee bioscoopvoorstellingen, maar in Wales en
Schotland blijven de filmzalen potdicht.
Shocking
De laatste jaren wordt in Groot-Brittannië de zondag
voortdurend meer onteerd. Zelfs het bestuur van de Angll-
kaanse kerk, die vroeger de Lord's Day Observance Socie
ty beslist niet ongunstig gezind was, is van oordeel, dat de
zondagen opgevrolijkt moeten worden. Vorig jaar heeft een
team dominee s 's zondags voetbal gespeeld. Harry Droog
stoppel vond dat „very shocking".
De finale van de internationale tenniswedstrijden te Wim
bledon bij Londen vonden plaats op een zondag omdat het
toen eindelijk mooi weer was. Bovendien heelt het eerbied
waardige Hof van Beroep het aangedurfd, te zetelen op
een zondag.
Er is ook sprake van theatervoorstellingen op zondagen en
minder strenge voorschriften inzake de openings- en slui
tingsuren van de pubs. In een groot aantal gemeenten van
Wales blijven de pubs 's zondags dicht. In Schotland gaan
ze op de Dag des Heren enkele uurtjes open, maar dan al
leen voor „reizigers". Aangezien pubbezoekers uit het na
burige dorp ook als reizigers beschouwd worden, is het
intercommunale verkeer erg druk op Schotse zondagen.
De Lörd's Day Observance Society verzet zich tegen iedere
vorm van Europeanisering van de Bntse zondag. Volgens
Harry Legerton heeft zijn Dag des Heren zelfs kwaliteiten
waar sommige buitenlanders dol op zijn. „Mensen van het
vasteland, die hier op bezoek komen, vinden het heerlijk
rustig", zegt hij. En de vele anderen, die de Britse zondag
gruwelijk vervelend vinden? „Och", meent Droge Harry
schouderophalend, „wij kunnen net hetzelfde zeggen over
de Spaanse zondag. Wat een verschrikkelijke zondag is het
daar. Een rusteloze zondag."
Roger Simons
